Twentse Arbeidsmarktmonitor

Transcriptie

1 Twentse Arbeidsmarktmonitor Mei 2019 Voor inzicht in cijfers en trends op de Twentse Arbeidsmarkt

2 INHOUDSOPGAVE IN VOGELVLUCHT VRAAG VRAAG / AANBOD AANBOD UITKERINGEN SPECIALS BIJLAGEN Pag 3 Pag 6 Pag 14 Pag 18 Pag 24 Pag 29 Pag 37 Colofon Samenstelling en coördinatie P. Mollink (Regio Twente) E. van de Wiel (Kennispunt Twente) R. Esselink (Kennispunt Twente) F. de Grip (Kennispunt Twente) Meegewerkt hebben H. Seker (Kennispunt Twente) I. Huiskes (Regio Twente) Ambtelijk opdrachtgever S. v.d. Steen (Regio Twente, programmamanager Economie) Bestuurlijk opdrachtgever A. Kampman (voorzitter Portefeuillehouders overleg Arbeidsmarkt en wethouder Arbeidsmarkt van de gemeente Enschede) 2Arbeidsmarktmonitor Regio Twente INLEIDING

3 TWENTSE ARBEIDSMARKT IN VOGELVLUCHT SAMENVATTING Twentse werkloosheid onder landelijk gemiddelde De sterke daling van het aantal werklozen in Twente heeft zich ook in het eerste kwartaal van 2019 doorgezet. In Twente zijn zo n personen werkloos. Daarmee is de werkloosheid onder de Twentse beroepsbevolking 3,3 procent, wat 0,1 procentpunt lager is dan het Nederlandse percentage. De voorgaande kwartalen lag het Twentse werkloosheidspercentage nog nipt boven het landelijk niveau. Twente in vier jaar tijd ruim 17 duizend banen erbij Vergeleken met 2014 het jaar dat de economie zich voorzichtig weer keerde van crisis naar herstel heeft Twente een forse banengroei gerealiseerd. Met name in 2017 en 2018 heeft de Twentse werkgelegenheid zich sterk ontwikkeld. Ten opzichte van 2017 is het aantal werkzame personen in 2018 met toegenomen (+3,0%). Landelijk is de groei beperkter, namelijk 2,2 procent meer banen dan in Alle sectoren in de Twentse economie, met uitzondering van financiële instellingen, hebben in banengroei gerealiseerd. Aantal vacatures in Twente groeit door In het vierde kwartaal van 2018 registreert het UWV openstaande vacatures in Twente, 300 meer dan in het kwartaal ervoor. Daarmee groeit het aantal openstaande vacatures weer harder dan een kwartaal eerder, toen ging het om 100 extra vacatures. Over heel 2018 is de groei van openstaande vacatures in Twente fors met 25 procent, ten opzichte van 17 procent in heel Nederland. Dit betekent dat het in het algemeen moeilijker wordt voor Twentse werkgevers om een vacature te vervullen. Arbeidsmarkt in vierde kwartaal 2018 blijft gespannen Na de toenemende spanning op de Twentse arbeidsmarkt in de eerste drie kwartalen van 2018 is de regionale arbeidsmarkt in het vierde en laatste kwartaal onverminderd krap. Net als in het derde kwartaal is de arbeidsmarkt voor technische en logistieke beroepen krap en voor ICT-beroepen zeer krap. Maar ook voor creatieve en taalkundige beroepen en pedagogische beroepen is de spanning in het vierde kwartaal toegenomen. In twee beroepsklassen neemt de spanning af, het gaat om agrarische en dienstverlenende beroepen. Twentse WW-uitkeringen dalen harder dan in heel Nederland Eind maart 2019 telt Twente WW-uitkeringen. Daarmee is het aantal WW-uitkeringen 43,6 procent gedaald ten opzichte van januari Voor Nederland als geheel daalt het aantal WWuitkeringen in deze periode met 36,1 procent minder snel. In juni 2018 werd in Twente voor het eerst sinds 2012 onder de grens van WW-uitkeringen gedoken. Het aantal WW-rechten van jongeren onder de 27 jaar neemt de afgelopen jaren ook af. Rond de laatste jaarwisseling zien we een lichte stijging van het aantal WW-jongeren, die weer gevolgd wordt door een daling. Deze ontwikkeling komt in meerdere jaren voor en is te verklaren door seizoensinvloeden. Aantal Participatiewet uitkeringen in Twente licht toegenomen in eerste kwartaal 2019 Eind maart 2019 worden er in Twente Participatiewet uitkeringen verstrekt. Dit is 0,4 procent meer dan eind december, een kwartaal eerder. Ook in 2017 en 2018 steeg het aantal Participatiewet uitkeringen in het eerste kwartaal, wat mede verband zal houden met onder meer tijdelijke contracten die aan het eind van het jaar aflopen. Ten opzichte van een jaar eerder, maart 2018, is het aantal met 5,5 procent gedaald. In heel Nederland daalt het aantal Participatiewet uitkeringen sneller. 3Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VOGELVLUCHT

4 Historisch lage werkloosheid maakt onbenut arbeidspotentieel extra relevant Het werkloosheidspercentage in Twente is niet alleen historisch laag, het is ook gezakt onder het nationale gemiddelde. In deze special gaan we dieper in op de stromen tussen de verschillende groepen de Twentse arbeidsmarkt. Duidelijk wordt dat er naast de overgebleven groep werklozen nog een andere - veel omvangrijkere - groep is die wellicht ook aan het arbeidsproces kan deelnemen. Deze groep vormt het onbenut arbeidspotentieel. De groep is met personen meer dan driemaal zo groot dan de groep werklozen (10.500). Voor het invullen van vrijkomende en nieuwe vacatures is het onbenut arbeidspotentieel daardoor minstens zo interessant als werkloze personen. Banengroei in Twentse In de periode is de werkgelegenheid in Twente met 4,7 procent gestegen. Landelijk is het groeipercentage iets kleiner, namelijk 4,2 procent. Niet alle sectoren hebben deze periode banengroei gerealiseerd. Zo is de Twentse landbouwsector kleiner geworden. Ook in de transport, bouw en overheid is het aantal werkzame personen in 2018 op een lager niveau dan in Sectoren met een procentueel sterke banengroei zijn de sectoren informatie & communicatie, horeca en cultuur & recreatie. Veel elders opgeleide wo ers actief in Twente, met name alumni van Groningen en Nijmegen Met behulp van LinkedIn data is in beeld gebracht waar in Twente woonachtige universitair opgeleiden gestudeerd hebben. Van alle in Twente wonende WO ers die 4 tot 10 jaar geleden zijn afgestudeerd aan een Nederlandse universiteit heeft 44 procent buiten Twente gestudeerd. Er is dus sprake van een braingain voor Twente. De regio heeft de meeste aantrekkingskracht op alumni van de Rijksuniversiteit Groningen en de Radboud Universiteit in Nijmegen. Deze groep, waarvan een deel in Twente is opgegroeid, neemt ook kennis met zich mee die in Twente niet op academisch niveau kan worden opgedaan. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VOGELVLUCHT 4

5 TWENTSE ARBEIDSMARKT IN VOGELVLUCHT 2019 KWARTAAL 1 Banen Vacatures Twente: Twente: Twente: 3,0% Nederland: 2,2% Twente: +4,4% Nederland: -1,3% 2018 t.o.v Kwartaal t.o.v. kwartaal Spanning op arbeidsmarkt Werkloosheid Twente: 1,71 vacatures op 1 werkzoekende Twente: Krap Nederland: Krap Kwartaal t.o.v. kwartaal WW-rechten Twente: Twente: 2,5% Nederland: 1,9% Kwartaal Twente: Werkloosheidspercentage Twente: 3,3% Nederland: 3,4% Participatiewet Twente: Twente: 0,4% Nederland: n.b. 5Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VOGELVLUCHT Kwartaal t.o.v. kwartaal Kwartaal t.o.v. kwartaal

6 VRAAG? Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 6

7 BANEN Twente in vier jaar tijd ruim 17 duizend banen erbij Vergeleken met 2014 het jaar dat de economie zich voorzichtig weer keerde van crisis naar herstel heeft Twente een forse banengroei gerealiseerd. Met name in 2017 en 2018 heeft de Twentse werkgelegenheid zich sterk ontwikkeld. In 2018 (de meest recente cijfers) bedraagt het aantal werkzame personen in Twente Dit zijn personen (+5,8%) meer dan in Ten opzichte van 2017 is het aantal werkzame personen met toegenomen (+3,0%). Landelijk is de groei beperkter, namelijk 2,2 procent meer banen dan in Werkgelegenheidsontwikkeling Twente In vergelijking met 2010 heeft Twente in ,7 procent meer werkzame personen. In dezelfde periode stijgt het aantal werkzame personen in Nederland als geheel met 4,2 procent. De Twentse werkgelegenheid heeft zich de afgelopen jaren sterker ontwikkeld dan de Nederlandse werkgelegenheid. Ontwikkeling aantal werkzame personen , Twente en Nederland Twente Nederland Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 7

8 Grootste procentuele groei in bouw en informatie & communicatie Alle sectoren, met uitzondering van financiële instellingen, hebben in banengroei gerealiseerd. Hierin sluit Twente aan bij de landelijke ontwikkeling. Veel Twentse sectoren hebben een hoger groeipercentage dan landelijk. Sectoren die minder groei hebben, zijn de transportsector en onderwijs en bij financiële instellingen is de krimp groter. Aantal banen naar sector, omvang en ontwikkeling ( ) Bedrijfssector 2018 Abs. ontw % ontw % ontw NL Landbouw & visserij ,7% 1,2% Industrie ,3% 2,4% Bouw ,9% 4,5% Handel ,4% 2,0% Transport ,4% 2,6% Horeca ,9% 2,1% Informatie & communicatie ,4% 3,0% Financiële instellingen ,6% -0,4% Zakelijke diensten ,9% 2,5% Overheid ,1% 1,1% Onderwijs ,2% 2,6% Zorg ,1% 2,1% Cultuur & recreatie ,8% 2,1% Overige diensten ,3% 1,6% Totaal ,0% 2,2% Bron: BIRO 2019 Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 8

9 Alle Twentse gemeenten hebben banenplus! Ten opzichte van 2017 is het aantal banen in alle veertien gemeenten in Twente gestegen. De grootste procentuele groei heeft plaatsgevonden in Rijssen-Holten, gevolgd door buurgemeente Wierden. In Rijssen-Holten wordt de sterke werkgelegenheidsgroei gedragen door meerdere sectoren, zoals de bouw, handel en zakelijke dienstverlening. In Wierden is een intergemeentelijke verplaatsing van één vestiging in de zakelijke dienstverlening verantwoordelijk voor de relatief sterke stijging van de werkgelegenheid. Werkgelegenheidsontwikkeling en (in %) Almelo '17-'18 '14-'18 Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen-Holten Tubbergen Twenterand Wierden Regio Twente 0% 5% 9% 14% 18% Hoe heeft de werkgelegenheid zich in de afgelopen jaren in Twentse gemeenten ontwikkeld? Een uitgebreid overzicht van die ontwikkeling is opgenomen in de bijlagen. Voorbeelden van bedrijven naar sector Wat verstaan we onder specialistische zakelijke diensten, verhuur en overige zakelijke diensten, overige dienstverlening, extraterritoriale organisaties? Het zijn allemaal sectoren die onderdeel uitmaken van de Standaard BedrijfsIndeling (SBI). De SBI biedt een indeling van alle economische activiteiten, ofwel alle op de productie van goederen of diensten gerichte activiteiten, zowel van het bedrijfsleven als van de overheid. De bedrijvigheid is in deze indeling opgesplitst in twintig sectoren. Deze sectoren zijn weer opgesplitst in een groot aantal afdelingen die weer onderverdeeld zijn in branches. De SBI is gebaseerd op internationale standaarden. Alle data-leveranciers en onderzoeksinstellingen in Nederland hanteren deze indeling voor classificatie van economische activiteiten. Voorbeelden van typen bedrijven die onder verschillende sectoren vallen zijn opgenomen in de bijlagen. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 9

10 Aantal starters stijgt met 9% in Overijssel Het aantal startende ondernemers is in 2018 landelijk met 15 procent toegenomen ten opzichte van een jaar eerder. In Overijssel is er een groei van 9 procent. De stijging is vooral fors in de bouw en in de transport & logistiek. Door de economische groei en de krappe arbeidsmarkt is het voor bepaalde beroepsgroepen lucratief om als zzp er aan de slag te gaan. De opkomst van online platformen als Uber, Temper en Werkspot helpt zelfstandigen daarnaast om relatief eenvoudig aan opdrachten te komen. Het economisch bureau van ING verwacht dat het aantal starters ook de komende jaren hoog blijft door de veranderende arbeidsmarkt. 8% van de werknemers verlaat bedrijf na automatisering Er zijn relatief weinig werknemers die worden geraakt door automatisering: na vijf jaar verlaat ongeveer 8 procent het bedrijf als gevolg daarvan. Ongeveer 9 procent van de werknemers werkt in een bedrijf dat flink investeert in automatisering, zoals robots. Dit blijkt uit het verschenen onderzoek Automatic Reaction: What Happens to Workers at Firms that Automate?, van het Centraal Planbureau (CPB), de Universiteit Utrecht, en Boston University. Werknemers die hun baan verliezen door automatisering, vinden vaak wel een andere baan tegen hetzelfde loon, maar door een periode van werkloosheid hebben zij minder inkomen. Dat werknemers uiteindelijk weer werk vinden, komt doordat automatisering leidt tot een groei van banen elders. Het is dus niet zo dat automatisering per saldo tot baanvernietiging leidt, zoals vaak wordt gedacht. Grenspendel voor Twente in kaart gebracht Het CBS heeft nieuwe cijfers naar buiten gebracht over pendel van werknemers aan de Nederlandse grens. Van de werknemers in Twente woont 1,5 procent in Duitsland. Daarvan heeft het grootste deel (60 procent) de Nederlandse nationaliteit. 27 procent is Duits, 7 procent is Pools en 7 procent heeft een andere nationaliteit. Noord-Limburg is de Nederlandse regio met de meeste grenspendelaars vanuit Duitsland (3,4 procent), gevolgd door de Achterhoek met 1,8 procent. Over het algemeen is het aantal werknemers dat uit Duitsland naar Nederland komt om te werken aanzienlijk groter dan het aantal dat in omgekeerde richting pendelt. Voor een groot deel wordt dit dus gedragen door Nederlanders die over de grens wonen. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 10

11 VACATURES Aantal nieuwe vacatures daalt licht in Twente, daling sterker in Nederland Het aantal nieuwe vacatures is een goede indicator van de dynamiek op de arbeidsmarkt. Meer nieuwe vacatures betekent een meer dynamische arbeidsmarkt. De Twentse werkgevers genereerden in het vierde kwartaal van vacatures, 200 minder dan in het kwartaal daarvoor. Een lichte daling nadat het aantal nieuwe vacatures in de eerste helft van 2018 flink was gestegen. Twente sluit het jaar af met 17 procent meer nieuwe vacatures dan een jaar eerder. Landelijk is de groei in de eerste helft van 2018 in de tweede helft van het jaar omgeslagen in een sterkere daling. In heel 2018 bedraagt de groei in Nederland daarom slechts 9 procent. Ontwikkeling aantal nieuwe vacatures Nederland en Twente vanaf 4de kwartaal Nederland Twente de kwartaal ste kwartaal de kwartaal de kwartaal de kwartaal 2018 Toelichting Minder gedetailleerde vacature cijfers voor Twente Het UWV is haar informatievoorziening over de arbeidsmarkt aan het herschikken. Een van de wijzigingen betreft de informatievoorziening over het aantal vacatures. De instantie presenteert geen maandcijfers meer voor openstaande en nieuwe vacatures, maar enkel nog kwartaalcijfers. Daarnaast vindt afronding plaats op honderdtallen. Deze kwartaalcijfers worden met een vertraging van één kwartaal gepresenteerd. De meest actuele cijfers betreffen het tweede kwartaal van Door deze wijziging wijkt de gepresenteerde informatie over vacatures af van eerdere edities van de Twentse arbeidsmarktmonitor. De nieuwe reeks is beschikbaar vanaf het vierde kwartaal Groei openstaande vacatures versnelt in Twente, neemt af in Nederland Het grote aantal nieuwe vacatures zien we terug in het aantal vacatures dat open staat in Twente. Landelijk is er sprake van een daling in de tweede helft van 2018, terwijl het aantal openstaande vacatures in Twente blijft doorgroeien. In het vierde kwartaal van 2018 registreert het UWV openstaande vacatures, 300 meer dan in het kwartaal ervoor. Daarmee groeit het aantal openstaande vacatures weer wat harder dan een kwartaal eerder, toen ging het om 100 meer vacatures. Over heel 2018 is de groei van openstaande vacatures in Twente fors met 25 procent, ten opzichte van 17 procent in heel Nederland. Dit betekent dat het in het algemeen moeilijker wordt voor Twentse werkgevers om een vacature te vervullen. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 11

12 Ontwikkeling aantal openstaande vacatures Nederland en Twente vanaf 4de kwartaal Nederland Twente de kwartaal ste kwartaal de kwartaal de kwartaal de kwartaal 2018 Meeste openstaande vacatures voor technische beroepen In absolute aantallen bevinden zich in de beroepsklasse technisch in het vierde kwartaal van 2018 de meeste openstaande vacatures, namelijk Op ruime afstand volgen de beroepsklassen bedrijfseconomisch en administratief (1.100) en commercieel (800) en transport en logistiek (700). Vergeleken met het derde kwartaal 2018 valt de sterke groei van het aantal openstaande vacatures in bedrijfseconomische en administratieve beroepen op. Er kwamen daar 300 vacatures bij. Ook zien we een toenemend aantal vacatures in de beroepsklassen commercieel, ict, managers en zorg en welzijn (allen +100) Voor de beroepsklasse met het grootste aantal openstaande vacatures, de technische beroepen, neemt het aantal vacatures juist wat af (-100). Een zelfde daling zien we voor de dienstverlenende beroepen en de transport en logistiek. Al langere tijd heeft Twente vergeleken met landelijk relatief veel openstaande vacatures in de beroepsgroep technisch. Ondanks de hier boven beschreven lichte vacaturekrimp in deze beroepsklasse blijft het aandeel in Twente boven het landelijke niveau liggen. In het vierde kwartaal van 2018 gaat het om 35 procent van alle vacatures in Twente. Landelijk is dat 28 procent. Traditioneel ligt het aandeel van bedrijfseconomische en administratieve vacatures in Twente juist wat lager, maar dat komt door de recente stijging van 300 vacatures dichterbij het landelijke beeld. In Twente gaat het om 15 procent van alle vacatures ten opzichte van 17 procent landelijk. Aantal openstaande vacatures naar beroepsklasse, Twente 1ste kw. 18 2de kw. 18 3de kw. 18 4de kw. 18 Agrarische Bedrijfseconomische en administratieve Commerciele Creatieve en taalkundige Dienstverlenende Ict Managers Openbaar bestuur, veiligheid en juridische Pedagogische Technische Transport en logistiek Zorg en welzijn Totaal Nota bene: cijfers afgerond op 100-tallen Bron: UWV, bewerking Kennispunt Twente, april 2019 Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 12

13 Aantal flexwerkers in 15 jaar met drie kwart gegroeid In 2018 waren er ruim 3 miljoen flexwerkers (15 tot 75 jaar) in Nederland, van wie bijna 2 miljoen flexibele werknemers en bijna 1,1 miljoen zzp ers. De meest voorkomende flexvorm is de zzp er die eigen arbeid/diensten aanbiedt ( ), gevolgd door de oproepkracht ( ). De flexvormen die ten opzichte van 2003 naar verhouding het meest zijn toegenomen, zijn de werknemers met een vast contract zonder vaste uren, de tijdelijke werknemers zonder vaste uren en de oproepkrachten. Het aantal oproepkrachten is ruim verdubbeld. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 13

14 VRAAG & AANBOD Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG & AANBOD 14

15 SPANNING OP DE ARBEIDSMARKT Twentse arbeidsmarkt blijft krap Na een toegenomen spanning op de arbeidsmarkt in 2017 nam de spanning in het eerste kwartaal van 2018 in een aantal beroepsklassen wat af. Het tweede kwartaal toonde weer een toegenomen spanning op de arbeidsmarkt. De veranderingen in het derde kwartaal van 2018 waren beperkt. In het vierde kwartaal zien we de spanning toenemen in twee beroepsklassen, terwijl in twee meer gespannen beroepsgroepen de arbeidsmarkt juist verruimt. Voor creatieve en taalkundige beroepen en pedagogische beroepen is de spanning in het vierde kwartaal toegenomen. De spanning neemt af in de beroepsklassen agrarisch en dienstverlenend. Typering arbeidsmarkt naar beroepsklasse, Twente Beroepsgroep 1e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2018 Agrarische ruim gemiddeld zeer krap krap Bedrijfseconomische en administratieve gemiddeld gemiddeld gemiddeld gemiddeld Commerciële gemiddeld gemiddeld gemiddeld gemiddeld Creatieve en taalkundige gemiddeld ruim ruim gemiddeld Dienstverlenende gemiddeld krap krap gemiddeld Ict krap zeer krap zeer krap zeer krap Managers gemiddeld gemiddeld gemiddeld gemiddeld Openbaar bestuur, veiligheid en juridische ruim gemiddeld gemiddeld gemiddeld Pedagogische ruim gemiddeld ruim gemiddeld Technische gemiddeld krap krap krap Transport en logistiek gemiddeld krap krap krap Zorg en welzijn gemiddeld gemiddeld gemiddeld gemiddeld Bron: UWV, bewerking Kennispunt Twente, april 2019 Spanningsindicator Arbeidsmarkt De Spanningsindicator Arbeidsmarkt wordt berekend door dit aantal openstaande vacatures te delen door het aantal personen met een WW-uitkering met een verstreken WW-duur van minder dan een half jaar. Deze grootheden worden gebruikt als benadering van de openstaande vraag en direct beschikbaar aanbod. De Spanningsindicator Arbeidsmarkt kan een getal geven tussen 0 en oneindig. Hoe hoger het getal, hoe hoger de spanning op de arbeidsmarkt voor werkgevers. Bij een indicator van 0 is de arbeidsmarkt zeer ruim, want er zijn geen openstaande vacatures en wel kortdurend werklozen. Bij veel openstaande vacatures ten opzichte van het aantal kortdurend werklozen is de arbeidsmarkt zeer krap. Een spanning lager dan 1 betekent dat er minder vacatures zijn dan het aantal beschikbare kortdurend werklozen. Een getal hoger dan 1 betekent dat er meer vacatures zijn dan kortdurend werklozen om deze te vervullen. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG & AANBOD 15

16 Vooral zeer krappe arbeidsmarkt voor ICT- en techniekberoepen Voor vier van de twaalf beroepsklassen is de Twentse arbeidsmarkt (zeer) krap. Voor creatieve en taalkundige beroepen en pedagogische beroepen is de spanning in het vierde kwartaal van 2018 toegenomen. De spanning neemt juist af in de beroepsklassen agrarisch en dienstverlenend. Inzoomend op het niveau van beroepsgroepen is deze dynamiek ook zichtbaar. In totaal zijn er in het vierde kwartaal van beroepsgroepen waar de verhouding tussen openstaande vraag en direct beschikbaar aanbod duidt op een zeer krappe arbeidsmarkt. Het grootste deel daarvan betreft ICT- en techniekberoepen, maar ook voor economische beroepen als accountants en financieel specialisten is de arbeidsmarkt zeer krap. Daarnaast hebben nog eens 21 beroepsgroepen te maken met een krappe arbeidsmarkt. In de bijlagen is voor alle beroepsgroepen de spanning op de Nederlandse en Twentse arbeidsmarkt opgenomen. Vergeleken met Nederland is de Twentse arbeidsmarkt in vier beroepsgroepen krapper, namelijk artsen, managers verkoop en marketing, meubelmakers, kleermakers en stoffeerders en psychologen en sociologen. Daar staat tegenover dat in 28 beroepsgroepen er in vergelijking met Nederland meer ruimte is op de arbeidsmarkt. Krappe en zeer krappe beroepen arbeidsmarkt Twente Krap Adviseurs marketing, public relations en sales Assemblagemedewerkers Bedrijfskundigen en organisatieadviseurs Boekhouders Fysiotherapeuten Gespecialiseerd verpleegkundigen Hoveniers, tuinders en kwekers Kelners en barpersoneel Laders, lossers en vakkenvullers Managers ICT Managers verkoop en marketing Medisch praktijkassistenten Medisch vakspecialisten Productcontroleurs Productiemachinebedieners Psychologen en sociologen Schoonmakers Timmerlieden Verpleegkundigen (mbo) Vertegenwoordigers en inkopers Vuilnisophalers en dagbladenbezorgers Bron: UWV, Bewerking Kennispunt Twente, april 2019 Zeer krap Accountants Artsen Automonteurs Bouwarbeiders afbouw Databank- en netwerkspecialisten Elektriciens en elektronicamonteurs Elektrotechnisch ingenieurs Financieel specialisten en economen Gebruikersondersteuning ict Ingenieurs (geen elektrotechniek) Keukenhulpen Lassers en plaatwerkers Loodgieters en pijpfitters Machinemonteurs Metaalbewerkers en constructiewerkers Meubelmakers, kleermakers en stoffeerders Productieleiders industrie en bouw Software- en applicatieontwikkelaars Technici bouwkunde en natuur Transportplanners en logistiek medewerkers Vrachtwagenchauffeurs Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG & AANBOD 16

17 Sectorplan Twente succesvol afgesloten met plaatsingen Eind februari 2019 is het Sectorplan Twente Werkt na ruim 2,5 jaar afgesloten. Er zijn mensen geplaatst, waarmee de doelstelling om vacatures in kansrijke sectoren te vervullen is behaald. Het plan was bedoeld om de overstap van krimpsectoren naar groeisectoren op de arbeidsmarkt te vergemakkelijken. Actieve bemiddeling bij werk-naar-werk trajecten en scholing naar kansrijke sectoren vormde de kern van dit plan. Werkgeversverwachtingen voor 2019 Ruim 30% van de werkgevers denkt dat het in 2019 (veel) moeilijker wordt om vacatures te vervullen. Bij werkgevers die nu al moeilijk vervulbare vacatures hebben, is dat 41%. De meerderheid van de werkgevers verwacht dat het vervullen van vacatures het komende jaar niet moeilijker of makkelijker wordt. Bijna tweederde van de werkgevers denkt dat het behouden en binden van personeel niet makkelijker of moeilijker wordt. Een op de vijf werkgevers voorziet wel dat behoud van personeel moeilijker wordt. Weinig werkgevers denken dat vacatureinvulling en personeelsbinding makkelijker zullen worden in 2019 (elk 5%), zo blijkt uit landelijk werkgeversonderzoek van het UWV over onder meer de verwachtingen voor Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG & AANBOD 17

18 AANBOD Arbeidsmarktmonitor Regio Twente AANBOD 18

19 WERKLOOSHEID Twentse werkloosheid onder landelijk gemiddelde! In 2018 was het gemiddelde werkloosheidspercentage in Twente verder gedaald tot 3,9 procent. In het eerste kwartaal van 2019 heeft de daling van het aantal werklozen zich doorgezet. Eind maart 2019 zijn er in Twente zo n personen werkloos. Het regionale werkloosheidspercentage is in het eerste kwartaal 0,4 procentpunt lager dan het voorgaande kwartaal (toen bedroeg het kwartaalgemiddelde 3,7 procent). In het eerste kwartaal van 2019 is 3,3 procent van de Twentse beroepsbevolking werkloos, wat 0,1 procentpunt lager is dan het Nederlandse percentage. De voorgaande kwartalen lag het Twentse werkloosheidspercentage nog nipt boven het landelijk niveau. Werkeloosheidspercentage per kwartaal en jaar Nederland en Twente Kwartaalgemiddelde Jaargemiddelde 3 Nederland 1 Twente 2 Nederland Twente ,9% 7,1% ,0% 6,6% ,9% 5,2% ,8% 3,9% ste kwartaal 3,4% 3,3% 2de kwartaal 3de kwartaal 4de kwartaal 1 = driemaandelijks gemiddelde CBS, berekening Kennispunt Twente 2 = berekening Kennispunt Twente en Regio Twente 3= CBS, 2019 Toelichting Raming Twentse werkloosheidspercentage Het CBS berekent éénmaal per jaar het werkloosheidspercentage voor regio s en gemeenten. Het gaat hierbij om een jaarlijks gemiddeld werkloosheidspercentage. Voor de regio en de Twentse gemeenten zijn deze CBS-cijfers voor de jaren 2003 tot en met 2018 weergegeven op de pagina Arbeidsaanbod en werkloosheid van de digitale versie van de Twentse Arbeidsmarktmonitor. Om in de behoefte van een Twents kwartaalwerkloosheidspercentage te voorzien, maakt Kennispunt Twente in samenwerking met de Regio Twente een driemaandelijkse raming van de Twentse werkloosheid. Hiervoor maken wij gebruik van de meest recente gegevens in de ontwikkeling van werkzoekenden, arbeidsplaatsen, aantal WW en WWB-uitkeringen, beroepsbevolking en vacatures. Daarnaast wordt de berichtgeving over de ontwikkeling van de regionale economie gebruikt. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 19

20 Toelichting Geen directe relatie tussen werkloosheid en uitkeringen Er is geen directe relatie tussen werkloosheid en uitkeringen. Een werkloze kan een uitkering ontvangen, maar dat hoeft niet. Omgekeerd kan een uitkeringsgerechtigde (in deeltijd) werkzaam zijn. Werkloos en (geregistreerd) werkzoekend zijn geen equivalenten. Veel deeltijdwerkers (niet werkloos!) zijn op zoek naar ander of aanvullend werk (dus werkzoekend). Omgekeerd is een deel van de personen zonder werk, die geregistreerd staan als werkzoekend, om allerlei redenen niet actief op zoek naar werk en daarmee niet werkloos conform de CBS definitie. Deze CBS-definitie luidt als volgt: Personen zonder betaald werk, die recent naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn. Landelijk: voor het eerst minder werklozen dan voor crisis Het aantal 15- tot 75-jarigen met betaald werk is in Nederland de afgelopen drie maanden met gemiddeld per maand toegenomen. In maart waren er ruim 8,9 miljoen werkenden. Het aantal werklozen daalde met gemiddeld per maand tot Zij hadden geen betaald werk en gaven aan recent naar werk te hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar te zijn. Hiermee was het aantal werklozen landelijk voor het eerst lager dan op het laagste punt vlak voor het begin van de crisis in 2008, meldt het CBS. Duitse werkloosheid gedaald De werkloosheid in Duitsland is in maart gedaald naar 4,9 procent, van 5 procent van de beroepsbevolking een maand eerder. Dat blijkt uit cijfers die het Duitse Bundesagentur für Arbeit publiceerde. Daarmee staat de werkloosheid in de grootste economie van Europa op het laagste niveau sinds de Duitse eenwording in Het aantal werklozen zakte afgelopen maand met De cijfers zijn aangepast voor seizoenseffecten. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente VRAAG 20

21 GEREGISTREERDE WERKZOEKENDEN BIJ UWV Sinds het tweede kwartaal van 2018 is het aantal Geregistreerd Werkzoekenden bij het UWV (GWU) getoond als indicator voor het aantal mensen dat zich aanbiedt op de arbeidsmarkt. Specifiek gaat het hier om de geregistreerd werkzoekenden die geen dienstverband hebben (zie het kader voor een uitgebreide toelichting op dit cijfer). Aantal geregistreerde werkzoekenden schommelt rond de In december 2018 (de meest recente cijfers) zijn er in Twente GWU ers. De eerste GWU-gegevens komen uit oktober 2017, toen er inwoners van Twente als werkzoekende zonder dienstverband stonden ingeschreven. In de tweede helft van 2018 is het aantal GWU ers in Twente verder gedaald. Alleen in december 2018 is het aantal beperkt hoger dan de maand ervoor. Twente laat dezelfde trend zien als heel Nederland. De daling gaat in Twente wel sneller dan in Nederland als geheel. In Twente ligt het aantal GWU ers in december ,5 procent lager dan in de piekmaand februari. Landelijk is het verschil kleiner, namelijk 8,8 procent. Ten opzichte van de startmaand van het GWU ligt het aantal GWU ers in december 2018 in Twente 4,6 procent en in Nederland 1,9 procent onder het niveau van oktober Ontwikkeling geregistreerde werkzoekenden UWV (GWU) zonder dienstverband Nederland en Twente vanaf oktober Nederland Twente Oktober 2017 November 2017 December 2017 Januari 2018 Februari 2018 Maart 2018 April 2018 Mei 2018 Juni 2018 Juli 2018 Augustus 2018 September 2018 Oktober 2018 November 2018 December 2018 Arbeidsmarktmonitor Regio Twente AANBOD 21

22 Aantal GWU ers jonger dan 27 jaar in 4e kwartaal 2018 verder gedaald December 2018 telt Twente GWU ers jonger dan 27 jaar. In de piekmaand februari waren dat er nog Vooral in de daaropvolgende maanden maart en april daalde het aantal jongere GWU ers in Twente. In het vierde kwartaal neemt in de maanden oktober en november het aantal jongere werkzoekenden verder af. En net als bij het totaal aantal GWU ers in Twente stijgt ook het aantal GWU ers tot 27 jaar in de laatste maand van 2018 licht. In vergelijking met oktober 2017 is in Twente het aantal jongere werkzoekenden in december 7,5 procent lager. Landelijk ligt het aantal jongere werkzoekenden in december 5,9 procent onder het niveau van oktober Ontwikkeling geregistreerde werkzoekenden UWV (GWU) zonder dienstverband < 27 jaar Nederland en Twente vanaf oktober Nederland Twente Oktober 2017 November 2017 December 2017 Januari 2018 Februari 2018 Maart 2018 April 2018 Mei 2018 Juni 2018 Juli 2018 Augustus 2018 September 2018 Oktober 2018 November 2018 December 2018 Toelichting Geregistreerde Werkzoekenden bij UWV (GWU) Dit cijfer geeft een beter beeld van het aantal werkzoekenden op de arbeidsmarkt dan het eerder gehanteerde cijfer niet werkende werkzoekenden (NWW). Het cijfer bestaat uit werkzoekenden met WW- of AG-uitkering met arbeidsvermogen. Ook alle mensen met een bijstandsuitkering maken onderdeel uit van GWU. Dit is mogelijk sinds de automatische koppeling tussen Sonar en de polisadministratie is gerealiseerd. Naast personen met een uitkering maken ook personen die geen uitkering van UWV ontvangen, maar toch gebruik maken van werk.nl om een baan te zoeken onderdeel uit van het nieuwe aanbodcijfer. Voorwaarden bij de laatste groep is dat zij een actief CV op werk.nl hebben staan. Zonder en met dienstbetrekking Naast de in de arbeidsmarktmonitor gepresenteerde cijfers van het aantal Geregistreerde werkzoekenden bij UWV zonder dienstverband ontsluit UWV ook cijfers van het aantal Geregistreerde werkzoekenden bij UWV met dienstverband. Hiermee maakt UWV inzichtelijk hoeveel mensen op zoek zijn naar werk, maar tegelijkertijd brengt het UWV ook in beeld hoeveel mensen al een dienstverband hebben. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente AANBOD 22

23 GWU ers met dienstverband In arbeidsmarktanalyses wordt ten aanzien van werkloosheid het meest gebruik gemaakt van gegevens over het aantal GWU ers zonder dienstverband. Het UWV registreert ook werkzoekenden met dienstverband. Hierbij is het hebben van een dienstverband op basis van de polisadministratie bepaald op >4 verloonde uren in de maand. Voorbeelden van GWU ers met een dienstverband zijn werknemers die bijvoorbeeld een flexibel of nul-uren contract hebben en een combinatie- of stapelbaan ( nodig ) hebben. In Twente zijn er december GWU ers met een dienstverband. Een jaar eerder waren dat er nog zo n meer (-9,6 procent). Landelijk is in de periode december 2017-december 2018 het aantal GWU ers met dienstverband 8,4 procent gekrompen. Van het aantal GWU ers met dienstverband is, zowel in Twente als in Nederland totaal, zo n 13 procent jonger dan 27 jaar. De afname van het aantal jongere GWU ers met dienstverband in 2018 is in Twente kleiner dan in Nederland (-8,9 procent versus -11,5 procent). Twents Fonds voor Vakmanschap van start Eind januari is het Twents Fonds voor Vakmanschap van start gegaan. Deze samenwerking tussen ondernemers, overheid en onderwijs in Twente biedt vakmensen de kans om zich blijvend te ontwikkelen door het uitgeven van scholingscheques. Op die manier wil het fonds er voor zorgen dat er genoeg goed toegeruste vakmensen voor de Twentse arbeidsmarkt beschikbaar blijven. Werkenden, ZZP ers en werkzoekenden die zich willen om-, her- of bijscholen tot en met MBO niveau 4 kunnen gebruik maken van het fonds, waarin scholingscheques tot 5.000,- beschikbaar zijn. Deelnemers krijgen ondersteuning van een loopbaanconsulent van het Leerwerkloket Twente of het Loopbaanstation. Zij voeren vooraf ook een loopbaangesprek met de kandidaten, beoordelen de aanmelding voor een scholingscheque en houden contact met de deelnemers tijdens de scholingsperiode. Meer informatie is te vinden op de website van het Twents Fonds voor Vakmanschap. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente AANBOD 23

24 UITKERINGEN Arbeidsmarktmonitor Regio Twente UITKERINGEN 24

25 UITKERINGEN: WW-RECHTEN Daling aantal WW-rechten zet door, in Twente harder dan in heel Nederland Eind maart 2019 telt Twente WW-uitkeringen. Daarmee is het aantal WW-uitkeringen 43,6 procent gedaald ten opzichte van januari Voor Nederland als geheel daalt het aantal WWuitkeringen in deze periode met 36,1 procent tot In Twente is het aantal WW-uitkeringen sinds begin 2017 dus sneller gedaald. In het eerste kwartaal van 2019 stijgt het aantal lopende WW-rechten licht, zowel in Twente (+2,5%) als in heel Nederland (+1,9%). Na een toename met 665 WW-rechten in januari, neemt het aantal in februari en maart weer gestaag af tot 224 boven het niveau van vorig kwartaal. De stijging tussen de december- en januaristand zien we jaarlijks terug en is te verklaren door seizoensinvloeden. Daarbij loopt het aantal uitkeringen aan het einde van het jaar op, om in het voorjaar weer te dalen. In het eerste kwartaal van 2018 zagen we ook een lichte stijging, daarna nam het aantal WW-rechten elke maand af. In juli 2018 werd voor het eerst sinds 2012 onder de grens van WW-uitkeringen gedoken. Ontwikkeling aantal WW-rechten Nederland en Twente vanaf januari Nederland Twente Januari 2017 Februari 2017 Maart 2017 April 2017 Mei 2017 Juni 2017 Juli 2017 Augustus 2017 September 2017 Oktober 2017 November 2017 December 2017 Januari 2018 Februari 2018 Maart 2018 April 2018 Mei 2018 Juni 2018 Juli 2018 Augustus 2018 September 2018 Oktober 2018 November 2018 December 2018 Januari 2019 Februari 2019 Maart 2019 Arbeidsmarktmonitor Regio Twente AANBOD 25

26 Aantal WW-rechten Twentse jongeren schommelt rond jaarwisseling, lange termijn trend dalend Eind maart 2019 zijn er in Twente 651 WW-rechten verstrekt aan jongeren tot 27 jaar, 107 minder dan een jaar eerder. Dit is een daling van 14,1 procent. Landelijk is het aantal met 11,6 procent afgenomen. Ten opzichte van december 2018 zijn er in maart WW-rechten voor jongeren bij gekomen. Dit komt door een sterke stijging in januari (+115), waarna het aantal in februari en maart weer afnam. Daarmee zien we voor jongeren in de eerste maanden van het jaar de zelfde trend als voor alle WW-uitkeringsrechten samen. Ontwikkeling aantal WW-rechten <27 jaar Nederland en Twente vanaf januari Nederland Twente Januari 2017 Februari 2017 Maart 2017 April 2017 Mei 2017 Juni 2017 Juli 2017 Augustus 2017 September 2017 Oktober 2017 November 2017 December 2017 Januari 2018 Februari 2018 Maart 2018 April 2018 Mei 2018 Juni 2018 Juli 2018 Augustus 2018 September 2018 Oktober 2018 November 2018 December 2018 Januari 2019 Februari 2019 Maart 2019 Studierichting bepaalt kansen op arbeidsmarkt Er zijn grote verschillen in de arbeidsmarktpositie van hbo ers. Afgestudeerden van tweedegraads lerarenopleidingen starten met de beste positie op de arbeidsmarkt. Zij vinden snel een baan met een goed inkomen. De gekozen studie is bepalend voor het toekomstig succes op de arbeidsmarkt. Hbo-opleidingen met een goede startpositie op de arbeidsmarkt, hebben ook na tien jaar goede baanperspectieven. Dit blijkt uit een verdiepende analyse van UWV op basis van het jaarlijkse onderzoek naar de arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden Studie & Werk van Elsevier Weekblad en SEO Economisch Onderzoek. Toelichting Personen en uitkeringsrechten Het aantal personen dat een uitkering krijgt en het aantal uitkeringsrechten is geen één op één relatie. Een persoon kan meerdere WW-uitkeringsrechten hebben. Deze persoon komt dan meerdere keren voor in de genoemde cijfers. Ook is het mogelijk dat een uitkering Euro 0,- bedraagt. Ook deze uitkeringen komen in de tellingen voor. Een WW-uitkering is persoonsgeboden, een Participatiewet-uitkering is een huishoudensuitkering. Een Participatiewet -uitkering kan betrekking hebben op één of meerdere personen. Dit is afhankelijk van de huishoudenssamenstelling. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente UITKERINGEN 26

27 PARTICIPATIEWET-UITKERINGEN Aantal Participatiewet uitkeringen in Twente licht toegenomen in eerste kwartaal 2019 Eind maart 2019 zijn er in Twente Participatiewet uitkeringen verstrekt. Dit is 0,4 procent meer dan eind december, een kwartaal eerder. Ook in 2017 en 2018 steeg het aantal Participatiewet uitkeringen in het eerste kwartaal, wat mede verband zal houden met onder meer tijdelijke contracten die aan het eind van het jaar aflopen. Ten opzichte van een jaar eerder, maart 2018, is het aantal met 5,5 procent gedaald. De daling van het aantal Participatiewet uitkeringen in Twente loopt achter op de landelijke daling. Waar het aantal uitkeringen in heel Nederland tussen januari 2017 en januari 2019 (meest recent beschikbare cijfer voor Nederland) met 8,8 procent gedaald is, bedraagt de daling in Twente over dezelfde periode 6,7 procent. Het verschil in de (geïndexeerde) ontwikkeling tussen Twente en Nederland is Ontwikkeling aantal Participatiewet uitkeringen tot pgl, Nederland en Twente 110 Nederland Twente Januari 2017 Februari 2017 Maart 2017 April 2017 Mei 2017 Juni 2017 Juli 2017 Augustus 2017 September 2017 Oktober 2017 November 2017 December 2017 Januari 2018 Februari 2018 Maart 2018 April 2018 Mei 2018 Juni 2018 Juli 2018 Augustus 2018 September 2018 Oktober 2018 November 2018 December 2018 Januari 2019 Februari 2019 Maart 2019 Arbeidsmarktmonitor Regio Twente UITKERINGEN 27

28 Aantal Twentse jongeren met een Participatiewet uitkering in 1e kwartaal licht toegenomen Eind december 2018 waren er jongeren in Twente met een Participatiewet uitkering. Drie maanden later zijn dat er Dat zijn er 0,6 procent meer dan aan het einde van het vierde kwartaal In de laatste twaalf maanden is het aantal Twentse jongeren met een Participatiewet uitkering met 7,5 procent gekrompen. Dit is 2 procentpunt meer dan de ontwikkeling van het totaal aantal Participatiewet uitkeringen in Twente. Ontwikkeling aantal Participatiewet uitkeringen < 27 jaar Twente 110 Twente Januari 2017 Februari 2017 Maart 2017 April 2017 Mei 2017 Juni 2017 Juli 2017 Augustus 2017 September 2017 Oktober 2017 November 2017 December 2017 Januari 2018 Februari 2018 Maart 2018 April 2018 Mei 2018 Juni 2018 Juli 2018 Augustus 2018 September 2018 Oktober 2018 November 2018 December 2018 Januari 2019 Februari 2019 Maart 2019 NB: Cijfers over de situatie in heel Nederland zijn niet voor verschillende leeftijdsgroepen en niet maandelijks beschikbaar, daarom wordt hier alleen de Twentse situatie weergegeven. 30 procent niet-werkenden door ziekte belemmerd Drie op de tien personen zonder werk gaven in 2018 aan door een langdurige ziekte, aandoening of handicap belemmerd te worden bij het verkrijgen van werk. Dat zijn ruim 1,2 miljoen personen. Verreweg de meesten, bijna 1 miljoen, voelden zich sterk belemmerd. Van de sterk-belemmerden geeft met 8 procent een relatief klein deel aan wel op zoek te zijn naar en/of beschikbaar te zijn voor werk. Onder lichten niet belemmerden is dat volgens het CBS ongeveer 20 procent. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente UITKERINGEN 28

29 SPECIALS Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 29

30 WERKLOOSHEID IN TWENTE LAGER DAN IN NEDERLAND ALS GEHEEL Het werkloosheidspercentage in Twente is niet alleen historisch laag, maar het is ook gezakt onder het nationale gemiddelde. In het eerste kwartaal van 2019 bedroeg het werkloosheidspercentage 3,3%, voor Nederland als geheel is dit 3,4%. In deze special gaan we dieper in op de stromen tussen de verschillende groepen op de Twentse arbeidsmarkt. De Twentse economie heeft zich voorspoedig hersteld van de economische crisis. De afgelopen vier jaar zijn meer dan banen gecreëerd. Het aantal werklozen is gedaald van naar Het aantal werkenden in Twente bedraagt in 2018 bijna Dat is meer dan vier jaar geleden. Overigens is de stijging van de werkgelegenheid niet per definitie gelijk aan de daling van de werkloosheid. Dit komt onder meer omdat Twentenaren ook in andere regio s kunnen werken en omgekeerd. Zo wordt niet elke Twentse baan bezet door een Twent en vindt ook niet elke Twentse werkloze werk in Twente. Nieuwe banen slechts deels bezet door werklozen In onderstaande figuur zijn de stromen op de Twentse arbeidsmarkt weergegeven voor het afgelopen half jaar. Het betreft de gehele bevolking van 15 tot en met 75 jaar. Naast de werkzame beroepsbevolking en de werkloze beroepsbevolking geeft de figuur ook de niet-beroepsbevolking weer. Dit zijn alle Twentenaren die niet werken en de afgelopen periode ook niet gezocht hebben naar werk en/of niet voor werk beschikbaar zijn. Deze groep bestaat met name uit gepensioneerden, scholieren en huisvrouwen/mannen. De grootte van de bollen geeft de omvang van de stromen weer. Wat opvalt is dat de omvang van de stromen tussen de werkzame beroepsbevolking en de niet-beroepsbevolking groter zijn dan die tussen de werkzame beroepsbevolking en de werkloze beroepsbevolking. Stromen tussen arbeidsposities Verandering 1ste kwartaal ste kwartaal 2019 Stoppen met werken en verlaten de arbeidsmarkt Worden werkloos Zijn niet op zoek naar werk WERKZAME BEROEPSBEVOLKING WERKLOZE BEROEPSBEVOLKING NIET BEROEPSBEVOLKING Vinden een baan Gaan op zoek naar werk Treden toe en vinden direct een baan Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 30

31 Onbenut arbeidspotentieel in toenemende mate belangrijk voor regionale economie Uit de vorige figuur bleek dat de stromen tussen de werkzame beroepsbevolking en de niet-beroepsbevolking groter zijn dan tussen de werkzame beroepsbevolking en de werkloze beroepsbevolking. Dit is logisch als gekeken wordt naar de omvang van de groepen. Deze is weergegeven in onderstaand schema. De Twentse niet-beroepsbevolking bestaat uit personen, de werkzame beroepsbevolking uit Beide groepen zijn vele malen groter dan de groep werklozen. De werkloze beroepsbevolking bestaat uit slechts personen. Samenstelling Twenste beroepsbevolking 1ste kwartaal Wil/kan niet werken Niet gezocht, niet beschikbaar Wil wel werken Niet beroeps bevolking Gezocht, niet beschikbaar Beschikbaar. niet gezocht Vanwege andere reden Bevolking 15 tot 75 jaar Vanwege weinig resultaat Werkeloze beroepsbevolking Beroeps bevolking Werkzame beroepsbevolking deeltijd (<35 uur/w) Werkzame beroepsbevolking Werkzame beroepsbevolking voltijd Wil niet meer uren werken of niet beschikbaar Wil meer uren werken, beschikbaar Naast de groep werklozen is er dus een andere veel omvangrijkere groep die wellicht ook aan het arbeidsproces kan deelnemen. Deze groep vormt het onbenut arbeidspotentieel. In onderstaande figuur is de grootte van beide groepen weergegeven. De groep onbenut arbeidspotentieel is met personen meer dan driemaal zo groot dan de groep werklozen (10.500). Voor het invullen van vrijkomende en nieuwe vacatures is de groep onbenut arbeidspotentieel voor werkgevers daardoor minstens zo interessant als werkloze personen. (Onbenut) arbeidspotentieel: Personen die wellicht (meer) willen werken 2019, kwartaal 1 Arbeidspotentieel Werkloze beroepsbevolking Onbenut arbeidspotentieel Gezocht, niet beschikbaar Beschikbaar, niet gezocht Niet gezocht, niet beschikbaar, wel werken Wil meer uren werken, beschikbaar Totaal Bron: CBS, berekening Kennispunt Twente (Onbenut) arbeidspotentieel Het onbenut arbeidspotentieel bestaat uit: 1. personen zonder betaald werk werklozen: personen die recent naar werk hebben gezocht én hiervoor op korte termijn beschikbaar zijn; potentieel additionele beroepsbevolking: personen die recent naar werk hebben gezocht maar hiervoor niet op korte termijn beschikbaar zijn, of andersom: personen die op korte termijn beschikbaar zijn voor werk maar hiernaar niet recent hebben gezocht. 2. personen met betaald werk: onderbenutte deeltijdwerkers: personen die in deeltijd werken en meer willen gaan werken en hiervoor op korte termijn beschikbaar zijn. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 31

32 BANENGROEI IN DE TWENTSE SECTOREN In de periode is de werkgelegenheid in Twente met 4,7 procent gestegen. Landelijk is het groeipercentage iets kleiner, namelijk 4,2 procent. Niet alle sectoren hebben deze periode banengroei gerealiseerd. Zo is de Twentse landbouwsector kleiner geworden. Ook in de transport, bouw en overheid is het aantal werkzame personen in 2018 op een lager niveau dan in Sectoren met een procentueel sterke banengroei zijn de sectoren informatie & communicatie, horeca en cultuur & recreatie. Aantal werkzame personen in Twente naar sector, omvang en ontwikkeling, % ontw Twente Nederland Landbouw & visserij ,0% -9,7% Industrie ,8% 1,2% Bouw ,4% -6,5% Handel ,4% 6,0% Transport ,2% -0,1% Horeca ,1% 19,1% Informatie & communicatie ,3% 17,6% Zakelijke diensten ,4% 6,7% Overheid ,7% -5,2% Onderwijs ,0% 4,8% Zorg ,4% 3,9% Cultuur & recreatie ,2% 17,1% Overige diensten ,1% 7,3% Totaal ,7% 4,2% Bron: BIRO Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 32

33 Werkgelegenheidsontwikkeling Twentse sectoren vergeleken met landelijk De laatste periode van laagconjunctuur (de kredietcrisis) duurt tot ongeveer Daarna brak de (huidige) periode van economische hoogconjunctuur aan. De periode laat zich dan ook grofweg opdelen in een periode van economische crisis ( ) en van economische groei ( ). In de twee volgende grafieken hebben we deze twee perioden opgeknipt. In de grafieken is de procentuele werkgelegenheidsontwikkeling van sectoren in Twente afgezet tegen de procentuele afwijking van het Twentse ontwikkelpercentage ten opzichte van het landelijke ontwikkelpercentage (groeit of krimpt de werkgelegenheid in Twente verhoudingsgewijs harder of zachter?). Vooral de bouw en vervoer en opslag zijn onder invloed van de hoogconjunctuur aangetrokken en bieden meer werkgelegenheid. Ten opzichte van Nederland is de procentuele toename tussen 2014 en 2018 wel beperkter. De gezondheids- en welzijnszorg in Twente heeft een omslag van banengroei naar banenkrimp gemaakt. Horeca en handel hebben (ook) de afgelopen jaren te maken gehad met een uitbreiding van de werkgelegenheid en hebben zich ten opzichte van landelijk relatief sterk ontwikkeld. Het aantrekken van de economie heeft de Twentse zakelijke dienstverlening een banenimpuls gegeven, terwijl informatie en communicatie onverminderd doorgroeit. Procentuele werkgelegenheidsontwikkeling sectoren, Twente ten opzichte van Nederland, Banengroei & minder sterke ontwikkeling minder sterke t.o.v. ontwikkeling NL t.o.v. NL 30% 25% Banengroei & sterkere Banengroei & ontwikkeling sterkere ontwikkeling t.o.v. NL t.o.v. NL informatie Informatica en communicatie & Communicatie Werkgelegenheidsontwikkeling (in %; ) Werkgelegenheidsontwikkeling (in %; ) Onderwijs onderwijs 10% Industrie en Nuts industrie en nuts Cultuur, cultuur, sport en en recreatie Overige overige dienstverlening dienstverlening 20% 15% 5% 5% Groot- en detailhandel groot- en detailhandel bouw Bouw Landbouw landbouw Openbaar bestuur 0% 0% -15% -15% Vervoer -10% -10% en opslag -5% -5% 0% 0% 5% 10% 15% 15% 20% 25% vervoer en opslag openbaar bestuur horeca Horeca Gezondheids- gezondheids- en welzijnszorg en welzijnszorg -5% -5% Banenkrimp & minder sterke ontwikkeling t.o.v. NL Ontwikkeling t.o.v. t.o.v. NL NL ( ) ( ) Banenkrimp & minder sterke ontwikkeling t.o.v. NL financiele Financiële en zakelijke en zakelijke diensten diensten Banenkrimp & sterkere ontwikkeling t.o.v. NL Banenkrimp & sterkere ontwikkeling t.o.v. NL Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 33

34 Specialisatiepatroon Twente Naast de regionale ontwikkeling ten opzichte van Nederland geeft ook de relatieve omvang van sectoren ten opzichte van Nederland inzicht in de positie van Twente. De specialisatiegraad toont de mate waarin een sector in Twente meer of minder dan landelijk gemiddeld vertegenwoordigd is in de regionale werkgelegenheidsstructuur. In de onderstaande figuur is op de Y-as de procentuele ontwikkeling van het aantal banen in Twente tussen 2010 en 2018 weergegeven. Op de x-as staat de mate waarin een sector in Twente onder- of oververtegenwoordigd is ten opzichte van de landelijke sectorale werkgelegenheidsverdeling in De omvang van de bollen is evenredig de omvang van het aantal banen in die sector in Twente. Wat opvalt is dat de (kleinere) Twentse groeisectoren informatie en communicatie en cultuur, sport en recreatie ondanks de doorgroei relatief minder vertegenwoordigd zijn. De industrie en bouw zijn in Twente tussen 2010 en 2018 niet gegroeid, maar zijn nog steeds relatief oververtegenwoordigd in de Twentse werkgelegenheidsstructuur. De zakelijke dienstverlening heeft ten opzichte van landelijk een relatief kleiner aandeel in de totale werkgelegenheid in Twente. Specialisatiepatroon Twente, ten opzichte van Nederland, Banengroei & ondervertegenwoordigd t.o.v. NL Banengroei & Ondervertegenwoordigd t.o.v. Nederland informatie en communicatie Informatica & Communicatie 70% 70% 60% 60% 50% 50% Banengroei & oververtegenwoordigd t.o.v. NL Banengroei & Oververtegenwoordigd t.o.v. Nederland Werkgelegenheidsontwikkeling (in %; ) Werkgelegenheidsontwikkeling (in %; ) Cultuur, sport en recreatie cultuur, sport en recreatie 40% 40% 30% 30% 20% 20% Financiële en zakelijke diensten horeca financiele en zakelijke diensten groot- en detailhandel 10% 10% Industrie en Nuts Overige dienstverlening overige dienstverlening gezondheids- en welzijnszorg 0% onderwijs industrie en nuts 160 vervoer en opslag openbaar bestuur -10% Onderwijs bouw Openbaar bestuur Bouw Vervoer en opslag -20% -20% landbouw Landbouw Banenkrimp & Ondervertegenwoordigd t.o.v. Nederland Banenkrimp & ondervertegenwoordigd t.o.v. NL Horeca -30% -30% Specialisatiepatroon (2018) Specialisatiepatrroon (2018) Gezondheids- en welzijnszorg Groot- en detailhandel Banenkrimp & Oververtegenwoordigd t.o.v. Nederland Banenkrimp & oververtegenwoordigd t.o.v. NL Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 34

35 DE TWENTSE BRAINGAIN: WAAR KOMT WO-TALENT VANDAAN? In de afgelopen Arbeidsmarktmonitor gingen we in op de vraag waar afgestudeerden van de Universiteit Twente na hun studie terecht komen. Duidelijk werd dat, net als bij veel andere universiteiten buiten de Randstad, een deel van de afgestudeerden de regio verlaat. Drie jaar na afstuderen woont 44 procent van de UT-alumni nog in Twente en bij de groep die tussen de vier en tien jaar is afgestudeerd is dit 32 procent. Tegenover deze braindrain staat dat hoogopgeleiden naar Twente komen om hier in te stromen op de arbeidsmarkt. In deze special gaan we in op de braingain, Deze groep academisch geschoolden is bijna even groot als de groep UT-alumni die in de regio blijft. Hoeveel elders opgeleid wo-talent trekt Twente aan en waar hebben zij gestudeerd? Met behulp van de alumni-functionaliteit van LinkedIn is onderzocht hoeveel afgestudeerden van Nederlandse universiteiten tegenwoordig in de LinkedIn regio Enschede en omgeving (een gebied gelijk aan de regio Twente) wonen. Er is gekeken naar personen die volgens hun LinkedIn profiel tussen 2008 en 2015 zijn afgestudeerd. De jaren na 2015 zijn niet meegenomen om te voorkomen dat bachelor afgestudeerden meegeteld worden die momenteel nog een master volgen aan dezelfde universiteit. Veel elders opgeleide wo ers actief in Twente In totaal zijn er zo n personen op LinkedIn actief die aan een Nederlandse universiteit zijn afgestudeerd tussen 2008 en 2015 én volgens hun profiel in Twente woonachtig zijn. De onderstaande figuur laat zien dat van deze groep 56 procent is afgestudeerd aan de Universiteit Twente en 44 procent aan een andere Nederlandse universiteit. De Universiteit Twente vormt daarmee de grootste bron van universitair opgeleiden voor de regionale arbeidsmarkt in deze loopbaanfase, maar gezamenlijk vormen ook elders opgeleide wo ers een belangrijk deel van deze groep. WO-afgestudeerden woonachtig in Twente, behouden en aangetrokken 100% 75% 44% 50% 25% 0% 56% Andere universiteiten (aangetrokken) Universiteit Twente (behouden) Rijksuniversiteit Groningen grootste externe leverancier van brains voor Twente De meeste elders opgeleide wo ers die in Twente woonachtig zijn hebben aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) gestudeerd. Het gaat om 14 procent van de hele groep die tussen 2008 en 2015 aan een Nederlandse universiteit is afgestudeerd en nu in Twente woont. Van de universiteiten buiten Twente is de Radboud Universiteit (Nijmegen) met 9 procent de tweede leverancier aan de regio en de Universiteit Utrecht staat op de derde plaats met 6 procent. De twee Amsterdamse universiteiten (UvA en VU) leveren elk 3 procent van deze groep. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 35

36 Vestigers wo-afgestudeerden in Twente, Twente (UT) 56% Groningen (RUG) 14% Nijmegen (WUR/RU) 10% Utrecht (UU) Amsterdam (UvA/VU) 6% 6% Den Haag (TU Delft/Universiteit Leiden) Rotterdam (EUR) Tilburg (UvT) Eindhoven (TUe) Maastricht (UM) 3% 2% 1% 1% 1% 0% 15% 30% 45% 60% Braingain met name uit Groningen en Nijmegen, braindrain naar de Randstad en Eindhoven Als we kijken naar vestiging en vertrek van wo-opgeleiden in Twente ten opzichte van andere universiteitsregio s, ontstaat het beeld uit onderstaande afbeelding. Twente heeft een sterk positief saldo met Groningen. Er wonen bijna drie keer zoveel RUG alumni in Twente dan UT alumni in Groningen. Voor de regio Nijmegen, waarin zowel de Radboud Universiteit als Wageningen Universiteit gevestigd zijn, is de vestigingsfactor van Twente 1,3. Naar de universiteitsregio s in de Randstad vertrekken meer in Twente opgeleide wo ers dan er afgestudeerden naar Twente komen. Met name in de regio s Utrecht en Amsterdam vestigen zich veel UT-alumni. Ook de regio Eindhoven, waar veel technische bedrijvigheid geconcentreerd is, trekt in Twente opgeleide wo ers aan. De groep die de omgekeerde beweging maakt, richting Twente, is minder groot. Vestiging en vertrek Twente t.o.v. andere universiteitsregio s Vertrek Vestiging Groningen (RUG) Nijmegen (WUR/RU) Utrecht (UU) Amsterdam (UvA/VU) Den Haag (TU Delft/Universiteit Leiden) Rotterdam (EUR) Tilburg (UvT) Eindhoven (TUe) Maastricht (UM) Conclusie Van alle in Twente wonende wo ers die 4 tot 10 jaar geleden zijn afgestudeerd aan een Nederlandse universiteit heeft 44 procent buiten Twente gestudeerd. Er is dus sprake van een braingain voor Twente in deze loopbaanfase. De regio heeft de meeste aantrekkingskracht op alumni van de Rijksuniversiteit Groningen en de Radboud Universiteit in Nijmegen. Deze groep, waarvan een deel in Twente is opgegroeid, neemt ook kennis met zich mee die in Twente niet op academisch niveau kan worden opgedaan. Aan de andere kant trekken andere regio s het veelal technisch opgeleide talent uit Twente aan. De behoefte daaraan is in veel regio s groot, en de aanwas minder. Arbeidsmarktmonitor Regio Twente SPECIALS 36

37 BIJLAGEN Arbeidsmarktmonitor Regio Twente BIJLAGEN 37