Dit dagboek behoort toe aan:

Transcriptie

1 Dit dagboek behoort toe aan: Fons Van Der Velde Thienen,

2 Nieuw dagboek 15 juli 1914 Beste dagboek Mijne naam is Fons. Fokke voor de vrienden. Ik ben geboren en getoogen in Tienen, dichtbij Leuven. Wij wonen op ene boerderij met ons vijven. Ik, mijn moeder, vader, oudere broer en jonger zusje. Voor mijne veertiende verjaardag kreeg ik van mijnen grootvader een leeg dagboek. Op school haal ik niet de beste punten, maar ik wil toch trachten om alles op te schrijven wat ik dezen zomer ga meemaken. Binnenkort is ook de kermis met een dansfeest. Ik ben van plan om de dochter van de bakker, Marina op de hoek mee uit te vragen. Ik ben ook van plan om mijn vader te helpen op het veld. 2

3 20 juli 1914 Gisteren heb ik vader geholpen met aardappelen oogsten. Omdat de oogst zo goed was dit jaar krijg ik misschien nen nieuwe fiets, zei mijne vader. Hij gedraagt zich wel nerveus de laatste dagen. Het heeft misschien iets te maken met het nieuws van de laatste weken. Een paar weken terug hoorde ik op de radio van een moord op ene belangrijke prins van Oostenrijk-Hongarije. Sindsdien praten ze soms over oorlog op de radio. Het was blijkbaar belangrijk want iedereen bemoeit zich ermee; Rusland, Frankrijk en Italië bijvoorbeeld. Toen ik gisteren in Tienen was hoorde ik een man in pak praten over Duitsland, dat blijkbaar een oorlog zou willen beginnen, net als vroeger. Grootvader heeft 3

4 me al verteld over de tijd toen hij nog jong was, toen Frankrijk en Duitsland oorlog met elkaar voerden. Ik denk niet dat dit terug zal gebeuren, als ik heel eerlijk ben. 4

5 Oorlog? 30 juli 2014 Ik heb een week niets geschreven omdat het een hectische week was. Den oorlog is begonnen. Ik snap er nog niet heel veel van maar vandaag heeft Duitsland de oorlog verklaard aan Rusland. Hier is iedereen ongerust. Niemand weet wat er zal gebeuren. Onze buurman José vertelde ons dat Duitsland ook België zou willen veroveren. Wie is er nu geïnteresseerd in zo n klein landje? Wij hebben Duitsland toch niets misdaan? Duitsland wilt oorlog met Frankrijk. Waarom zou hij ons dan willen aanvallen? 4 augustus 2014 Vanmorgen werden wij gewekt door loeiende kerkklokken. Het was al snel duidelijk dat er iets niet klopte. Het was kwart na zes en dan hoor je de klokken nooit normaal 5

6 gezien. Moeder was beneden, vastgekluisterd aan de radio. Ze had tranen in haar ogen. De vertrouwde stem op de radio vertelde dat de Duitschers België waren binnengevallen. Ik dacht direct aan mijn oudere broer, Karel, die twee dagen geleden was opgeroepen voor het leger. Mijn zusje Anne was aan het huilen en ik liep naar buiten. Ik ben echt in de war, maar vooral ook bang. 14 augustus 1914 De Duitschers zijn drie dagen geleden Tienen en ook ons dorp binnengevallen. Wij hoorden ze van ver, met hun geschut en geroep. Sjarel en zijn vader Willem hadden thuis enkele jachtgeweren. Hiermee dachten ze de Duitschers te baas te zijn. Ze zeggen dat de Duitschers hen gevangengenomen hebben, net als veel andere mannen uit ons dorp. Toen de Duitschers ons huis binnenstormden dacht ik 6

7 dat ik ging sterven maar ze riepen alleen maar onverstaanbare bevelen naar ons. Verder deden ze ons niets. 9 september 1914 Oorlog is verschrikkelijk. Dat weet ik nu. Ze hebben twee weken geleden Leuven in brand gestoken stond er in de krant. De Duitse patrouilles die in Tienen rondliepen waarschuwden ons dat hetzelfde zou gebeuren, wanneer wij ons zouden verzetten tegen ons. Gisteren kwamen een aantal Duitse soldaten ons huis binnen, waarna ze een hele kar vol spullen meenamen. Ook onze koe Bessie is meegenomen. Ze verplichten ons ook al om Duits te praten. Ik versta daar niets van. Waarom kunnen de Duitsers ons niet gewoon met rust laten? Ik praat veel liever Nederlands dan Duits. Dat versta ik ten minste. 7

8 Vluchten 5 januari 1915 Sinds vandaag is de oogst van vorige zomer op. Moeder heeft nog aardappelsoep gemaakt, maar ze wist niet wanneer dat er nog eens van zou komen. Voor de oorlog, die nu al een half jaar bezig is hadden wij alles op overschot. Nu de Duitschers België in handen hebben is alles heel duur geworden. De winkels in de stad zijn leeg en iedereen heeft honger. Moeder heeft me verteld dat Anne de volgende winter niet zal halen als het zo doorgaat. Ik snak naar een lekkere portie hutsepot. 6 februari 1915 Het is verschrikkelijk. Gisteren is er een hele reeks brieven aangekomen in Tienen, afkomstig van het front. In de 8

9 brieven stonden de namen van alle mannen die in de loopgraven gesneuveld zijn. Mijn oudere broer Karel stond er gelukkig niet bij, maar wij weten allemaal dat zo n brief ook bij ons thuis kan aankomen. Ik mis mijn broer. Ik hoop dat hij helemaal in orde. Al dat geweld, de honger en de angst. Het was moeilijk om te overleven in Tienen. 10 maart 1915 In de kranten staat veel nieuws over vluchtelingen die naar het noorden gevlucht waren. In Nederland was er geen oorlog, en daar was er wel voedsel, en geen geweld. Ze zeggen dat je er zelfs kunt werken en dat de menschen er heel vriendelijk zijn. Omdat de weg naar het Noorden heel gevaarlijk was over de weg, over het water en er velen onderweg stierven bleven wij in Tienen. Zomaar alles 9

10 achterlaten lijkt me toch ook moeilijk. Ik zou zo n grote, gevaarlijke reis ook niet zo goed zien zitten. Uit onze stad zijn wel al vele menschen gevlucht. Verschillende huizen staan leeg. Soms krijgen wij bericht van hen of lezen wij in de krant hoe wij een brief naar hen kunnen sturen. Ze zijn daar blijkbaar met duizenden. Ook hier in Tienen zijn al menschen toegekomen uit Ieper en andere dorpen aan de zee. Die menschen zijn gevlucht voor het geweld en de oorlog. Ze zeiden dat wij het hier zo slecht nog niet hadden. Ik heb medelijden met mijn broer. Hendrik, de slagersjongen is al gevlucht met zijn moeder. Zijn vader was door de Duitschers vermoord nadat hij in discussie was gegaan met een Duitse bevelhebber. Sindsdien hebben ze het niet meer zo breed. De slagerij draaide ook 10

11 niet goed meer. Er is maar weinig vlees en er zijn al zeker niet veel klanten. Hopelijk komen ze ginds veilig aan. Het zijn goede mensen. Wanneer ik toch zou vertrekken mag ik dit niet vergeten: - dekens - dagboek - centen - foto van Marina 11

12 Het is ingewikkeld 7 juni 1915 Den oorlog is ingewikkeld. Ik snap niet wat sommige menschen bezielt. Sinds kort probeeren de Duitschers om ons aan hun kant te krijgen. Wij? Vlamingen? Samenwerken met de Duitschers? Zijn ze helemaal gek geworden? Wie zou er nu zoiets kunnen doen? Dat gaat mij toch echt te ver. Gerard de smid van op den hoek zei me vanmorgen dat het ons enkel maar voordelen kon opleveren. Sinds hij deed wat die vuile Duitse soldaten hem vragen krijgt hij extra voedsel. Bovendien beloven de Duitsers hem een belangrijke politieke functie. Gerard wilt dat ons schoon Vlaanderen een onafhankelijk land wordt, en daarom wil hij de hulp van die Duitsche Schweinehunden. Wat denkt die wel niet? Ik moet wel toegeven dat ik de 12

13 laatste tijd ook echt honger heb. Een beetje extra eten zie ik wel zitten maar ik ben te trots om hiervoor met de Duitschers te gaan samenwerken. Ik heb nog liever honger dan mijn eigen volk zo te verraaden. Tegen de kerk hangt er zo ook een plakkaat waarop de Duitschers alle mannen oproepen om voor hen te gaan vechten aan het front. Ik moet daar niets van weten. Als ik dan toch al zou gaan vechten, doe ik dit voor België! Mijn trotse vaderland. 8 mei 1916 Het was gisteravond opnieuw chaos op de Groote Markt en in de straaten errond. De Duitschers hadden twee mannen beschuldigd van spionage voor de vijand, de Britten. Zo hadden ze belangrijke informatie doorgespeeld naar 13

14 Nederland over de Duitsche wapens. Al het verzet tegen de bezetter werd konstant gestraft met de dood of gevangenschap. Germaine, de vrouw van de schoenmaker was haar zoon Stoffel kwijtgeraakt omdat die stakker geprobeerd had een Duitsche legerpost in brand te steken. Alvorens hij de kans kreeg is hij doodgeschoten door een soldaat. Germaine heeft daar nog altijd veel verdriet van. Ik hoop dat ze er snel over is. Uit protest tegen de Duitsers gaat meneer pastoor zondag een brief voorlezen in de kerk waarin hij iedereen oproept om tegen de Duitschers te vechten. Ik ben benieuwd of hij dat zomaar zal mogen doen. Moeder vindt het een slecht idee. Ikzelf vind het wel dapper dat de pastoor dit wilt doen. 14

15 Hoe dat wij hier leven 8 april 1915 Hoe wij hier soms leven tijdens den oorlog, dat is soms niet om aan te zien. Ik heb besloten om kranten en brieven vanaf vandaag bij te houden. Zo kunnen wij later nog zien dat wij echt hebben afgezien. Ik kan niet meer herinneren dat ik nog eens iets plezant gedaan heb sinds de vorige zomer. Velen van mijn kameraden zoals Stoffel en Wilma wonen niet meer in Tienen, of toch niet voor den moment. De kermis en het dorpsfeest zijn niet doorgegaan dit jaar. Dat vond ik niet zo erg, want Marina en de meeste andere meisjes waren gevlucht. 9 juli 1915 Alles is op. Het eten, de zeep, olie, het leer voor onze schoenen en andere dingen die wij elken dag nodig hebben. 15

16 Voor mij is dat nog niet zo n groot probleem, maar voor mijn jongere zusje wel. Ze is al vaak ziek geweest en in de farmacie hebben ze niet veel medikamenten meer. Ik heb schrik dat Anne heel ernstig ziek gaat worden volgende winter. Hieronder heb ik een rantsoeneringskaart geplakt die ik gekregen heb van een man uit Aalst. Daarmee kunt ge vroeg in den ochtend een stuk zeep gaan halen aan het gemeentenhuis. Ge moet altijd snel zijn, want er is niet veel zeep meer om uit te delen. 16

17 1 januari 1916 Het kerstfeest en het nieuwjaarsfeest waren voor de tweede keer op rij heel somber. Ik herinner me nog goed hoe het vroeger was? De hele familie kwam langs, er werd een hele maaltijd klaargemaakt door moeder en iedereen was aan het lachen. 6 maart 1917 Elke week lezen we De Yzer, de krant waarin het nieuws van het front staat. Die krant is tegen de wet, maar Gertruud, onze buurvrouw kent de juiste menschen om daaraan te geraken. In deze krant krijgen we een goed beeld van hoe de situatie aan het front echt is. Sommige Belgische kranten liegen hierover doordat de Duitsers ze hebben overgenomen. 17

18 10 maart 1917 De oorlog aan de loopgraven blijft duren en steeds meer mannen en vrouwen uit ons dorp vluchtten weg. We hebben net een brief gehad van het front dat onze broer Karel gewond is en niet meer kan vechten. Als hij teruggestuurd wordt gaan we hopelijk vluchten naar Nederland, waar het veilig is. 18

19 Einde? 3 april 1917 Amerika heeft den oorlog verklaart aan de Duitschers. Ze zeggen dat het niet meer lang zal duren vooraleer den oorlog gewonnen is. Toen Karel met een afgezette voet terugkwam van het front zijn we vertrokken naar Nederland. Zijn voet was geraakt door een granaat. We wonen sinds enkele dagen dus in een vluchtelingenkamp net over grens. Marina woont hier ook, met haar familie. Ze is sinds kort mijn lief. We hebben het hier wel goed. 16 juni 1918 Het is mijn achttiende verjaardag vandaag. De Duitsers verliezen stillaan terrein dus we hebben een reden om te 19

20 vieren. Hopelijk is de oorlog binnenkort voorbij en kunnen we daarna naar huis, als daar nog iets van overblijft. 11 november 1918 Hoera!! De Duitschers hebben 20

21 21