NT00067_4. Nadere Toegang op inv.nr 4. uit het archief van het. Stadsgerecht Wijk bij Duurstede, , (67)

Transcriptie

1 NT00067_4 Nadere Toegang op inv.nr 4 uit het archief van het Stadsgerecht Wijk bij Duurstede, , (67) E. Hinders en M. Hartog Februari 2016

2 Inleiding Dit document bevat een complete transcriptie van inventarisnummer 4 uit het stadsgerecht van Wijk bij Duurstede. Het gaat hier om een register van getuigenverklaringen ("Gerechts Secreete Resolutien") over de periode

3 Transcriptie [1] Luna den 22 december 1749 [In de marge] Present D Fouchier, van Leeuwen en de Wildt Scheepen commisarissen: Scheepen commisarissen op versoek van den heeren hoofdofficier R:O: extraordinair vergadert tot het doen recolleren van de naarvolgende attestatie. Compareerde in den geregte der stad Wijk bij Duursteden Cornelis Bonnekoos deser stads chirurgijn van competenten ouderdom geregtelijk verdagvaart sijnde, ende verklaarde ter speciale requisitie van den wel edele gestrenge heer meester Abraham van Senden hoofd officier deser Stadt. R:O: requirant; dat waar en waaragtigh is, dat hij comparant op gepasseerde woensdagh avond, die geweest is den 10 e december 1749 de klokke omtrent tusschen halff ses en ses uuren ten zijnen huijse alhier binnen deese Stad heeft verbonden den persoon van Roeland van den Hater, ruijter van het alhier in guarnisoen leggende Commando, en aan wien hij bevonden heeft een wonde dwars over den linker hand, waar door eenige bloedvaten gequest waren en nog een wond onder de regter elleboogh dwars door de spieren heen en laastelijk een steek in de regter borst even door het tweede gedeelte van de huijd en dat den voornoemde Roeland van de Hater den comparant verhaald heeft gehad, dat hem die voorschreven quetzuren waren toegebragt, door seekere Cornelis Roest, die als ruijter nu sedert eenige tijd is gereduceert en afgedankt, wonende alhier ter stede. [2] Den comparant gaf voor reedene van wetenschap als in den text mitsgaders dat hij genoemde: Roeland van den Hater wel kennende is. Welke verklaringe den comparant vervolgens distinctelijk en perfectelijk voorgelesen sijnde, verklaarde deselve den inhoude van dien waar en waaragtigh te sijn en daar bij te persisteren. Soo waarlijk moeste hem comparant God Almagtigh helpen! In kennise van mij Adriaan Esselinck secretaris ad interim 1749 Luna den 9 e februari 1750 [In de marge] Present den wel edele gestrenge heeren hoofdofficier van Senden 3

4 Bruijn, Vulpen vervangende den heeren burgemeester Pouw. Du Bois Scheepen commisarissen Scheepen commisarissen op versoek van den heer hoofdofficier R:O: tot het doen recolleren van de naarvolgende attestatien extraordinair vergadert zijnde. Compareerde in den geregte der Stad Wijk bij Duursteden Anthonie Van Elst, borger deser Stad, van competenten ouderdom geregtelijk verdagvaart sijnde ende verklaarde ter speciale requisitie van den wel edele gestrenge [3] Heer meester Abraham Van Senden hoofdofficier deser stad R:O: requirant, dat waar en waaragtigh is, dat hij comparant op gepasseerde saturdagh avond, die geweest is den sevende februari deses jaars 1750 geweest is ten huijse van Dirk van Driel deser stads deurwaarder. Dat aldaar op voorschreven saturdagh avond tusschen agt en negen uuren meede ingekomen is seekere Nicolaas van Berne zoon van den scheepen van Berne vragende aan genoemde van Driel die besigh was met de brieven en boodschappen naar te sien, off hij geen brief aan hem had off diergelijke in substantie. Dat genoemde van Driel geantwoord heeft dat hij geen brief aan hem had. Dat den comparant alverder gehoord heeft, dat genoemde Nicolaas van Berne tegens van Driel, voornoemde gesegt heeft, geef mij dan een korte pijp en dat genoemde van Driel daarop gesegt heeft ik houw hier geen herrebergh, Dat genoemde van Berne daar op geantwoord heeft, dat is waar, maar gij denoterende daarmede van Driel, heb gesegt, dat gij mij een pakje met kraijen op het lijff souw stuuren, Dat genoemde van Driel gevraagt heeft, wat soekt gij van Berne, komt gij hier in vrundschap off niet, Dat den comparant vervolgens gehoord heeft, dat genoemde van Berne genoemde van Driel uytgedaagt heeft roepende, en schreuwende onder hevige en brutale expressien schelm, schobbejak komt er maar uijt tastende inmiddels naar sijn zak, Dat den comparant als toen gesegt heeft van Berne van Berne! gij doed de man geweld aan in sijn huijs, Dat genoemde van Berne daarop tegens den comparant gesegt heeft [4] praad gij ook mee, komt gij er ook maar uijt, trekkende met een een ontblood mes uijt. Dat den comparant vreesende voor swaarder gevolgen een brandend houd van het vuur genomen heeft om alsoo het drijgend gevaar en geweld te stuijten mitsgaders sijn lijff te redden en waarmede hij genoemde van Berne een slagh op den arm gegeven heeft, waardoor dan ook genoemde van Berne ietwes uijt sijn hand heeft laten vallen, sonder dat den comparant kan seggen off weet wat er viel. Dat vervolgens genoemde van Berne onder veele brutaliteijten uijt het huijs geraakt is, en sig geposteerd heeft over de onder deur, waar over hij dan ook verschijde sneeden met het ontbloote mes naar den comparant gedaan heeft. Dat genoemde Van Driel inmiddels uijt de keuken gekomen is, vragende is hij er nogh, dog nauwelijks bij de voorschreven onderdeur gekomen sijnde wierd hem Van Driel en snee over de voorste vinger aan de regter hand toegebragt. Den comparant gaf voor redene van wetenschap als in den text, en dat hij genoemde Nicolaas van Berne, mitsgaders Dirck van Driel voornoemde wel kennende is 4

5 Welke verklaringe den comparant vervolgens distinctelijk en perfectelijk voorgelesen sijnde, verklaarde deselve den inhoud van dien waar en waaragtigh te sijnen daar bij te persisteren. Soo waarlijk moeste hem comparant God Almagtigh helpen! In kennise van mij Adriaan Esselinck, secretaris ad interim 1750 [5] Compareerde in den geregte der Stad Wijk bij Duursteden Anthonie van Ham borger en inwoonder deser stad van competenten ouderdom geregtelijk verdagvaard sijnde, ende verklaarde ter specialie requisitie van den wel edele gestrenge heer meester Abraham van Senden hoofdofficier deser stad R:O: requirant, dat waar en waaragtig is, dat hij comparant op gepasseerde saturdag avond die geweest is, den sevende februari deses jaars 1750 is geweest ten huijse van Dirck Van Driel deser stads deurwaarder, dat aldaar op den voorschreven saturdagh avond tusschen agt en negen uuren meede ingekomen is seekere Nicolaas van Berne, zoon van den scheepen van Berne vragende aan genoemde van Driel die besig was met de brieven en boodschappen naar te zien, off hij geen brief aan hem had dat genoemde van Driel geantwoord heeft, dat hij geen brief aan hem had. Dat den comparant alverder gehoort heeft, dat genoemde Nicolaas van Berne tegens van Driel voornoemde gesegt heeft geef mij dan een korte pijp. Dat genoemde van Driel daarop geantwoord heeft, ik houw hier geen herrebergh, dat genoemde van Berne daarop alverder gesegt heeft dat is waar, maar gij denoterende daar meede van Driel, hebt gesegt, dat gij mij een pakje met kraijen op het lijf souw stuuren, dat genoemde van Driel gevraagt heeft, wat soekt gij van Berne komt gij hier in vrundschap off niet, dat comparant vervolgens gehoord heeft, dat genoemde van Berne van Driel voornoemde uijtgedaagt heeft en met hevige en brutale expressien geropen heeft, schelm schobbejak komt er maar [6] uijt, dat den comparant vervolgens gezien heeft, dat genoemde van Driel een weijnig zijds daar naa naar het voor huijs is gegaan en weederom binnen gekomen sijnde in die tusschen tijd een snee over de voorste vinger aan de regter hand bekomen had Den comparant gaf voor reede van weetenschap als in den tijt en dat hij genoemde Nicolaas van Berne mitsgaders Dirk van Driel voornoemde well kennende is Welke verklaringe den comparant vervolgens distinctelijk en perfectelijk voorgelesen sijnde verklaarde deselve den inhoud van dien waar en waaragtigh te sijn en daar bij te persisteren. Soo waarlijk moesten hem comparant God Almagtigh helpen! In kennisse van mij Adriaan Esselinck secretaris ad interim

6 Luna den 23 februari 1750 [In de marge] Preesent Den wel edele gestrenge heer hoofdofficier van Senden. D Fouchier van Leeuwen de Wildt Schepen commissarissen Scheepen commissarissen op versoek van den heer hoofdofficier R:O: tot het doen recolleren van de naar volgende attestatien extraordinair vergadert sijnde [7] Compareerde in den geregte der stad Wijk bij Duursteden Geertruij van Ommeren huijsvrouw van den deurwaarder Dirck van Driel wonende alhier van comptetenten ouderdom geregtelijk verdagvaart sijnde ende verklaarde ter speciale requisitie van den wel edele gestrenge heer meester Abraham van Senden hoofdofficier deser stad R:O: requirant, dat waar en waaragtigh is, dat ten huijse van haar comparante op gepasseerde saturdagh avond die geweest is den sevende februari 1750 des avonds tusschen agt en negen uuren gekomen is Nicolaas van Berne, zoon van den scheepen Van Berne vragende aan haar comparantes man Dirck van Driel, voornoemde die besigh was met de brieven en boodschappen naa te zien, off hij geen brief aan hem had. Dat des comparantes man geantwoord heeft, dat hij geen brief aan hem had. Dat de comparante alverder gehoord heeft dat de genoemde Nicolaas van Berne tegens haar man gesegt heeft, geeft mij dan een korte pijp, t welk door des comparantes man beantwoord wierd, ik houw hier geen herrebergh. Dat de comparante meede gesegt heeft ik weet wel dat er geene korte pijpen in huijs zijn. Dat de comparante genoemde van Berne heeft horen seggen, dat is waar maar gij denoterende daar mede des comparantes man hebt gesegt dat gij mij een pakje met kraijen op het lijf soude stuuren. Dat des comparantes man als verders tegens genoemde van Berne, die zigh zeer quaadaardigh en opstinaat vertoonde, gesegt heeft, wat soekt gij van Berne, komt gij hier in vrundschap off niet. [8] Dat genoemde van Nicolaas van Berne daarop des comparantes man uijtgedaagt en met hevige en brutale expressien tegens hem geropen heeft, schelm, schobbejak komt er maar uijt. Dat de comparante dodelijk ontsteld sijnde wel gesien heeft dat Anthonie van Elst een branden houd van het vuur genomen heeft, dog door de groote ontsteltenis en alteratie niet en weet wat er al verder gepasseert is, uijtgesondert, dat haar man weg ende weer uijt de keuken gegaan en immediaat wederom daar inne gekomen, sijnde in die tusschen tijd en snee over de voorste vinger aan de regterhand bekomen heeft. De comparantes gaf voor reede van weetenschap als in den text en dat zij genoemde Nicolaas van Berne wel kennende is. 6

7 Welke verklaringen de comparante vervolgens distinctelijk en perfectelijk voor gelesen sijnde, verklaarde deselve den inhoud van dien waar en waaragtigh te sijn en daar bij te persisteren. Soo waarlijk moeste haar comparante God Almagtigh helpen! In kennisse van mij Adriaan Esslinck secretaris ad interim 1750 [9] Compareerde in de geregte der Stad Wijk bij Duursteden Dirck Van Driel deser stads deurwaarder van competenten ouderdom geregtelijk verdagvaart sijnde, ende verklaarde ter speciale requisitie van den wel edele gestrenge heer meester Abraham van Senden hoofdofficier deser stad R:O: requirant, dat waar en waaragtigh is, dat op gepasseerde zaturdagh avond die geweest is, den sevende februari 1750 tusschen agt en negen uuren ten huijse van den comparant gekomen is Nicolaas van Berne Zoon van den scheepen van Berne, vragende off den comparant die besigh was met de brieven en boodschappen naa te zien, geen brief aan hem had. Dat den comparant hem geantwoord heeft dat hij geen brief aan hem had, dat genoemde van Berne alverders tegen den comparant gesegt heeft, geef mij dan een korte pijp en waarop den comparant geantwoord heeft ik houw hier geen herrebergh. Dat genoemde van Berne met een boosaardige hevigheijd den comparant heeft toegebeeten dat is waar, maar gij hebt gesegt, dat gij mij een pakje met kraijen op t lijff soude stuuren. Dat den comparant genoemde van Berne gevraagt heeft, wat soekt gij van Berne, komt gij hier in vrundschap off niet. Dat genoemde van Berne den comparant daarop met hevige en brutale expressien heeft uijtgedaagd roepende en schreuwende schelm schobbejak komt er maar uijt tastende met een in zijn zak, Dat den comparant vervolgens gehoord heeft dat Anthonie van Elst tegens genoemde van Berne [10] gesegt heeft, van Berne van Berne gij doet de man geweld aan in sijn huijs. Dat den comparant meede gehoord heeft, dat genoemde van Berne tegens Anthonie van Elst voornoemde gesegt heeft praad gij ook mee komt gij er ook maar uijt en vervolgens gesien heeft dat genoemde van Berne een ontbloot mes in t huijs van hem comparant getrokken heeft, mitsgaders dat van Elst voornoemde een brandend houd van het vuur genomen heeft, Dat den comparant een weijnigh tijds hier naa naar het voor huijs gegaan is, en nauwelijks bij de onder deur, die in de klink en toe was gekomen sijnde wierd hem van buijten een snee over de voorste vinger aan de regterhand toegebragt. Den comparant gaf voor reede van weetenschap als in den text, en dat hij genoemde Nicolaas van Berne wel kennende is. Welke verklaringe den comparant vervolgens distinctelijk en perfectelijk voorgelesen sijnde verklaarde deselve den inhoud van dien waar en waaragtigh te sijn en daar bij te persisteren. 7

8 Soo waarlijk moeste hem comparant God Almagtigh helpen! In kennisse van mij Adriaan Esselinck secretaris ad interim 1750 [11] Present D heer Burgemeester Pauw Heren schepenen Van Berne, Bruijn Leeuwen, Vulpen DuBois, en De Wildt Extraordinarius Regt dagh gehouden den 21e maart 1750 des voor noens. Het geregt op versoek van den heer burgermeester Bruijns, fungerende als hoofd schoudt deser stad extraordinair vergadert sijnde is door de heer burgermeester Pauw bij absentie van den heer hoofd officier van Senden en de non comparitie van den heer eerste burgermeester Bruijns fungerende als hoofd schoudt deser stad, kennisse gegeven van de gepleegde moord van deese nagt aan de persoon van juffrouw Elisabeth Cool begaan mitsgaders door sijn edele gestrenge versogt ad informandum Het welk aan sijn wel edele gestrenge is geaccordeert. Op het geproponeerde desen aangaande is goed gevonden en verstaan met het volle collegie het huis van gemelde juffrouw Cool te visiteren. En naar nauwkeurig ondersoek is niet kunnen ontdekt worden off den dader off daders van agtere door de deur dan bove door de agter glasen ingebroken zijn. Egter is er een groote ijsere spil die aan het end seer bebloeijd was bij de agter deur gevonden, die ook ter secretarije is overgebragt om aldaar bewaard te werden. Gelijk ook bevonden is geworden dat de bergh leer die desavonds regt over end tegens de bergh op het erff van den heer van den Bergh gestaan heeft volgens het seggen van Claas den Dorsser, nu schuijns [12] tegens de Wal stondt apparentelijk gebruijkt om daar meede op off van de wal te komen. Voorts is op het geproneerde van den burgermeester Pauw den Chirurgijn Bonnekoos ter vergaderinge ontboden en heeft den selven in handen van den president den eed wegens het schouwen van geqweste off verongelukte gedaan. Den heeren commisarissen en keurmeesteren sijn versogt en gecommitteert om met adsistentie van den stads chirurgijn en den doctor van der Werken het vermoorde lighaam van juffrouw Elisabeth Cool te schouwen en van alles ter vergaderinge te rapporteren. Is gehoort het rapport van de heeren keurmeesteren dat de wonden dodelijk bevonden sijn geworden volgens verklaringe van den doctor en chirurgijn luydende deselve van woord tot woord als volgt. 8

9 Ter requisitie van den heer burgermeester Pauw en ten overstaan van de heeren schepenen Van Berne, Van Leeuwen en Van Vulpen hebben wij ondergeschreven medicine doctor en chirurgijn op heden den 21e maart 1750 geschouwen 't doode lighaam van juffrouw Elisabeth Cool oud in de tachentigh jaren leggende ten huijse van wijlen genoemde Juffrouw Cool alhier binnen Wijk en naar nauwkeurigh ondersoek bevonden verschijdene wonden en breuken, als bijvoorbeeld [13] 't of temporale geheel verbrooke met twee wonden door de dura en pia mater tot in het cerebrum doordringende, ook een geheele verpletteringh van t os jugale en een afschijdingh van de bovenste lel van t linker oor met schijdingh van het pericraneum. Behalven dit hebben wij nog drie ligte quetsuren op den linker arm gevonden. Aldus besluijten wij dat de voorschreven eerste gemelde wonden absoluyt doodelijk zijn onderstond actum Wijk bij Duursteden den 21e maart 1750 Getekend Michel van den Werken medicinae doctor Cornelis Bonnekoos stads chirurgijn. Op het versoek van de Heer Cornelis Cool heeft het geregt sijn edele gepermitteert het lijk van sijn moeij juffrouw Elisabeth Cool voornoemd ter aarde te bestellen Jovis 26 maart 1750 [in de marge staat: Present burgemeester Pauw, Fouchier, van Bern, Bruin, van Leeuwen, van Vulpen, du Bois, de Wilt]. T'gerecht extraordinaris vergadert zijnde is bij haeredele agtbare geresolveert op morgen een publicatie te laten afkondigen, en een premie van f100 zilvre ducatons te stellen voor die, den daeder weet aantewijzen van de begane moort aan juffrouw Elisabeth Cool op den 21 maart gepleegt, en een premie van f50 voor die gene die weet t ontdekken aan wien d íjzeren spil daer t'mede geschiet is, is toebehorende vide t' publicatie boek [14] In de marge: Present Burgemeester Pauw Fouchier Van Bern Bruijn van Leeuwen van Vulpen Du Bois De Wilt Zaturni 28 maart 1750 T'gerecht weder extraordinarius vergadert zijnde op't geproponeerde desen 9

10 aengaende geresolveert goed gevonden en verstaan, dat men de buurrmeesters en verdere buuren van de Veltpoort zoude boven ontbieden en afvragen, off zij ook eenigh ligt konden geven ontrent de begane moord. Eodem die post prandium t gerecht weder vergadert zijnde, zijnde volgende personen gerechtelijk verdagvaart zijnde erschenen en hebben ter requisitie van den gerechte ijder getuigt als volgt. De vrouw van Willem Straedsburch hier op onderhouden zijnde verklaert wel gehoort te hebben dat de moord geschiet is, dat zij s'avonds ten 1/2 agt na bed is gegaen ten 1/2 zes weder opgestaen en niets van de moord heeft geweten. Pieter van Lunse verklaert s'avonds ten 10 ueren na bedt te zijn gegaen niet wakker te zijn geweest en ten halff zes is opgestaen, niets van de moord te hebben geweten, nogh ook niets kan zeggen. Gijsbert van Voorst verklaert ten 1/2 tien na bedt te zijn gegaan en s'avonds niets te hebben gehoordt nog geweten en ten 1/2 zes s'morgens weder te zijn opgestaan. Jacobus Lasdrée verklaert ten 1/2 negen na bedt te zijn gegaen ten 1/2 vijff te zijn opgestaen, dat hij den poortier de Wilt de poort heeft horen openmaken, maer verder nergens van heeft geweten. De vrouw van Lasdrée verklaert ten 1/2 negen na bedt te zijn gegaen ten 1/2 vijff te zijn opgestaen, dogh dat zij niemand op de straet heeft gesien gehadt en nergens van wist. [15] Gijsberta van Noort verklaert dat zij juffrouw ten 9 ueren off ½ tien wel heeft gelaten, de deur agter haer gesloten, en ten 10 ueren, na bedt te zijn gegaen, ten 1/2 zes weder opgestaan, en als toen gehoord heeft juffrouw Kool als toen vermoordt te zijn, dogh verders niet anders te weten. Rut van Gerderen verklaert ten 11 ueren na bedt te zijn gegaen ten 1/2 zes te zijn opgestaen, niets op de straet te hebben gehoordt nog gezien en ook geen de minste suspicie te hebben. Jan van Ale verklaert des morgens bij Aerningh geweest te zijn en aldaer niemant als Jacobus Vernooy te hebben gevonden, omtrent ten 1/2 tien ueren, en aan hem Vernooy, vermits zijn handen er zo mislijk uitzagen gevraegt heeft gehadt, oft hij in den Doorn gewerkt hadt, dogh dat hij zulks heeft gevraegt gehadt, zonder eenige supicie te hebben. Jacobus Vernooij verklaert s 'avonds ten 8 ueren na bedt te zijn gegaen niet uit zijn bedt te zijn geweest, ten 1/2 zes te zijn opgestaen, en niemant bij Aerningh gevonden te hebben als Jan van Ale, dogh ontkent dat van Ale voornoemt aan hem zoude gevraegt hebben hoe, sien u handen zo mislijk, off hebt gij in den Doorn gewerkt, verder verklaert hij niets van de zaek gehoord, nog eenige suspitie te 10

11 hebben. Huyber van Dijks s 'Vrouw verklaert ten 9 ueren na bedt te zijn gegaen, ten 7 ueren te zijn opgestaan, en niets gezien nogh gehoord te hebben. Geertruy de Kruyff verklaert ten 10 ueren na bed te zijn gegaen ten 6 ueren s 'morgens na de juffrouw te zijn gegaen, niets gehoord, nog gezien nogh eenige suspitie hebbende. [16] Van der Steen: verklaert ten 10 ueren na bedt te zijn gegaan, en ontrent ten 3 ueren te zijn opgestaen, dat hij aan de Poort, van Evertje off Cornelia van Bladeren, gehoord hadt dat Jacobus Vernooy de naam ook al hadt, van de moord te hebben gepleegt. Van de Steen zijn vrouw, gewezene meijd van de vermoorde Juffrouw Kool verklaert ontrent 10 ueren na bedt te zijn gegaan, ten 1/2 zes off 6 ueren te zijn opgestaan, niets gezien nogh gehoord te hebben, als dat haer man zeijde gehoord te hebben, dat er van Jacobus Vernooy gesproken wordt. Juffrouw Lahorge verklaert te bedt te zijn gegaen ten 1/2 vier ueren ymant te hebben horen voorbij gaan, en als toen een hond heeft horen bassen, en verder geen bewegingh in haer huis te hebben gehoordt. Martinus van Oirschot verklaert ten 1/2 tien nae bedt te zijn gegaen ten 1/2 zes te zijn opgestaen, dat hij niet zouw konnen zeggen eenige suspitie te hebben, maer dat hij er wel meer als een hoorde noemen die aan de gepleegde moord zouden schuldigh zijn, dogh t 'zelve niet te konnen waermaken, en verder niet meer te weten. Jan de Kemp verklaert des s 'avonds nae Utregt te zijn gevaeren, en derhalve hier niets van konde zeggen Ladracq en Zoon verklaeren s 'avonds te bedt te zijn gegaen, ten 1/2 zes te zijn opgestaan, niets gehoord nogh gezien te hebben. Aelbert van Oirschot verklaert ten 9 ueren na bedt te zijn gegaen ten 1/2 zes wederopgestaen, niets gehoord nogh gezien te hebben. [17] Hermen van Rossum verklaert ten 1/2 tien nae bedt te zijn gegaen ten 1/2 zes te zijn opgestaen, niets gehoordt off eenige suspitie te hebben. Gerrit Jacobus Goes. verklaert ontrent 9 ueren na bedt te zijn gegaen ten 1/2 zeven te zijn opgestaen, niets gehoord off eenige suspitie te hebben. Hendrik Aerningh afgevraegt zijnde na den handelingen tussen Janvan Ale en Jacobus Vernooy, ten 11

12 zijnen huizen gepasseert verklaert daer niets van te weten. Is geordoneert dat de buurmeesteren, de bueren zoude bij een doen komen te tegens 12 ueren, en dat zij ten 2 ueren zouden hebben optegeven wie niet voor den gerechte zijn verschenen Edem die post prandium present Burgermeester Pauw Fouchier van Bern van Vulpen Dewilt t'gerecht weder extraordinaris vergadert zijnde zijn de buurrmeesteren gecompareert tot t 'inleveren van de lijste der buurluyden die niet verschenen zijn, alse van de Vorderstraets buurt overgegeven de lijst van d' absenten. Item van d'agterstraets buurt van de Marktse buurt de Veltpoortsbuurt de Strooijstraet d 'Oeverstraetse buurt de Muntstraet de Hoffbuurt de Waterpoortsbuurt. Martis 31 maart 1750 post prandium Present Burgemeester Pauw Fouchier van Bern Bruin van Leeuwen van Vulpen Dubois Dewilt t' Gerecht extraordinarius opt verzoek van burgemeester Pauw geladen zijnde, ter zake, en opde klagte van Willem Straetsburger en zijn vrouw zeggende beschuldigt te worden dat zijde moort aan juffrouw Kool begaen, zouden gepleegt hebben, en versogten daeropte mogen werden gehoordt. [18] binnen gekomen zijnde zeijden zij door van Holst uit goeder deugde gewaerschoudt te zijn, dat zodane zaek van haer verhaelt wierd, en dat zulks van de naaste buuren verhaelt was, te weten dat sij de moord zouden gedaan hebben, dat juffrouw van Holst vroegh hoe zij zo haestigh met die zaek konde zijn, want dat haer verhaelt was, dat de knegt van Tienis Desmit het ijzer waer mede de moord begaen is, aan 12

13 haerlieder winkel had zien leggen. De personen gerechtelijk verdagvaert zijnde zijn erschenen, en is binnen gekomen, alse Jan van Alen, aan wien gevraegt is de redenen waerom hij aan Jacobus vermooy vroegh hoe er zijn handen zo mislijk uitzagen, waer op hij antwoorde geene redenen daer toe gehadt te hebben, maer zulks togh zo gevraegt te hebben. Jacobus Vernooy weder gevraegt zijnde na de handelingen tussen hem en Jan van Ale, persitteert bij zijn vorigh gezegde, dat voornoemde van Ale hem niet gevraegt heeft hoe zien u handen er zo mislijk uit, off hebt gij in den Doorn gewerkt en verklaert dat Aerningh en zijn vrouw daer bij zijn geweest en daer koffij mede gedronken te hebben. Hendrik Aerningh weder gehoord zijnde persisteert bij zijn vorigh gezegde en verklaert die morgen, toen die t 'zamenspraek tussen van Alen &Vernooy geweest is, niet thuis geweest te zijn. Dat hij circa 1/2 zeven koffij drinkende gehoort heeft, dat er een gerugt opstraet was en daer op na buiten is gegaen, en gehoort heeft, dat juffrouw Kool vermoordt was, en toen eenigen tijdt buiten s 'huis gebleven, en dien morgen Jan van Alen niet in zijn huis gesien te hebben, ook niets van t 'gezegde tussen van Alen en Vernooy te weten. hoe dat er zijn handen zo uytzagen. [19] De heer schepen Bruin bragt ter vergaderinge voor dat in Amsterdam zijnde, gehoord had, men met een gedrukte brieff langs de straet aldaer liep die geschreven was uit Wijck wegens degepleegde moort aan Juffrouw Kool, dat zijn edele hier op goedvond t 'ínformeren waert 'originele te krijgen, gelijk zijn edele 't zelve bij de weduwe Egmond onder recepis van zijndedele hand ook is magtigh geworden en die[r]halve oordeelde alhier aan den gerechte dezer van kennisse te geven. En is heer Bruin voor zijn genomene moeijten in dezen bedankt. D'originele brieff is van woort tot woordt luijdende als volgt: 22 maart PS: Wijck te Duurstede gisteren nagt is een droevige moord geschied, hebbe een ouwe ijuffrouw van vijff en tachentigh jaer vermoort hebben haer met een ijzeren bout de herssene in geslagen en toen een snee in haer hals gegeven en toen veel gelt en zilver met genomen zo een ouwe goede godvrugtige bloet heeft so haer leve geeijndigt, maer Godt die alles ziet en kan niet verborgen blijven, hebben daer al een van gekregen, het is een bode van de stadt, waer zal men langer op vertrouwen, t is al droefheijdt wat men hoordt. waer op goedgevonden is De bodens alle drie te horen, die binnen gekomen zijnde alle eenparigh getuigden hier niets van te weten, dogh beloofde haer uyterste best te zullen doen om den autheur van dese brieff t 'agterhalen, En versogten ten dien eijnde door den gerechte daer ontrent en haer heer aengaende gemaintineert te worden. Mercurii 1 april 1750 presenten Burgemeester Pauw 13

14 Fouchier van Bern Bruin van Vulpen Dewilt T'oprecht wederextraordinaris vergadert zijnde omme eenige personen gerechtelijk verdagvaert zijnde te horen. Zweer Jansz Koedam binnen getrouwen zijnde [20] zeijde ten 9 ueren nae bedt te zijn gegaen, ten 5 ueren s 'morgens te zijn opgestaan. en na Wijkerbroek gegaan en 't aldaar t'eerst gehoord te hebben en s 'avonds omtrent 1/2 agt weder in destadt te zijn gekomen. schepen van Holst en zijn vrouw binnen gekomen zijnde; verklaerde juffrouw van Holst dat t 'waer was dat zij gezegt had dat Willem Straetsburgh beschuldigt wierd de moord te hebben gedaen, dogh dat zij zulks van hare kinderen had gehoordt. en Van Holst verklaert t' als toen van zijn vrouw te hebben gehoordt. Willem Straetsburgh zeijde dat Tienis van Oirschot gezegt heeft gehadt den doot er opte willen sterven., dat hij Straetsburgh de moordt gedaan heeft. Reinier Tersteegh verklaert dat hij de ijzeren spil waer mede de moort gedaen is, nooijt bij Straetsburgh off bij een ander gezien heeft, als alleen s 'morgens in t 'huis van de vermoorde juffrouw en versochte zijn beschuldigers te mogen weten. Tienis van Oirschot presenteert met Eede te sterken, zulks onwaeragtigh te zijn en t 'nooijt tegens Straetsburch off een ander gesegt te hebben. Willem Straetsburch de 2de maal binnen staende zeijde: dat Wouter van Hattum in presentie van Gerrit deslagter off Gerrit van Lunenburch, gezegt hadt, dat hij er den doot op wilde sterven dat hij Straetsburch de moord zoude gedaen hebben. Straetsburch weder binnestant versogt hebbende, versogt haeredele agtbare geliefde te laten aentekenen dat schepen van Holst op de zael aan zijn vrouw gezegt heeft, in preesentie van de bodens van der Snel en Jan Vige, je zoud de man maer genoemt hebben, [21] Waer opt gerecht de bodens liet binnen komen van der Snet nae de waerheijd hier van gevraegt sijnde, zeyde daer niets van gehoord te hebben want dat hij de trappen van t stadhuis was af, gegaen. Jan Vige verklaert niets meerder gehoordt te hebben, als dat Straetsburgh gezegt heeft ik legh t in kennis, dogh niet te weten wat dat hij in kennis leyde, en zeijde dat van der Snet t zelve zo wel als hij heeft gehoort gehadt. 14

15 Van Holst weder binnen geroepen zijnde bekende zulks tegens zijn vrouw gesegt te hebben te weten dat zij de man maer moest genoemt hebben, die haer dat van Straetsburch gezegt heeft. Waer op dan van Holst wierdt gevraegt off hij die man ook niet wist te noemen, en antwoorden van Jae: t s de persoon van Jacobus Croone. Die t tegens mijn vrouw gezegt heeft. [In de marge] Present burgemeester Pauw van Barne Bruin, Du Bois de Wilt Lunae 6 april 1750 T gerecht weder extraordinair vergadert zijnde, omme eenige personen gerechtelijk verdagvaert zijnde te horen. Is binnen gekomen den bode Jan Vige, die bij zijn vorigh gezegde persisteert enniet anders van van Holst te hebben gehoort Van der Snet persisteert nog bij t vorige gezegde dogh bekent wel gehoord te hebben, t zeggen, ik legh t in kennis. Maer verder niets. Commissarissen geresolveert een bode na de zoon van van Hattum te zenden, om op t gene hij gesegt heeft gehadt, te worden gehoordt. Is mede geresolveert van Driel te horen, off Jan Vige weijgeragtigh is geweest de relatie voor Straetsburch te doen. [22] [In de marge] Preesenten Fouchier van bern Bruin van Leeuwen van Vulpen Du bois de Wilt Martis 7 april 1750 T gerecht ordinair vergadert zijnde heeft Wouter van Hattem binnestant versogt, en verklaerde dat hij van Hendrik van Loenen heeft horen zeggen, dat Tienis van Oirschot er de doot op wilde sterven, dat Straetsburgh de moort zoude gedaen hebben. En dat Tienis van Oirschot voornoemt t ijzer kende en dat hij t bij Straetsburgh voornoemt had zien leggen. Gerrit Sterk binnen gestaan zijnde, verklaert met eeden te willen sterken, dat hij Straetsburgh op die tijdt niet gezien heeft, en ook niet weet dat er iets tot lasten van Straetsburgh gezegt is, t geene hij zoude gehoord hebben. 15

16 Jacobus Croone binnestandt versogt hebbende verklaert dat hij niets tot laste van Straetsburgh gezegt heeft tegens juffrouw van Holst off tegens haer man, maar wel dat voornoemde juffrouw van Holst tegens hem zoude gezegt hebben, dat zij van haer kinderen had horen zeggen, dat Straetsburgh de moord aan juffrouw Kool gepleegt, zoude begaan hebben. [In de marge] Preesenten heer hooftofficier van Zenden Bruin Dubois Fouchier van Vulpen Martis 21 april 1750 T gerecht ordinair vergadert zijnde is door Willem Straetsburgh en zijn vrouw binnen stant versogt, en versochten haer edel agtbare togh recht geliefden te doen over de beschuldigingen die tot zijn lasten waeren, waerop gedelibereert zijnde is haer aengezegt, dat zij nadere beschuldigingen tot haer lasten moesten zien in te winnen, en dat t gerecht zigh daer verders op zoude informeren. [23] Dijnsdagh 5 may 1750 De heeren commissarissen uit den gerechte op t versoek van den heeren hooft officieren extraordinair vergadert zijnde om informatie te beleggen, luyden dezelve als volgt. Articulen de edel agtbare gerechte der stadt Wijck biij Duursteden over gegeven uit den naam ende van wegens den wel edelgestrenge meester Abraham van Senden hooftofficier dezer stadt R:O: Eijsscher Binnen daer op onder solemnele eede als getuigen te horen Gerrit Goes, Rut van Garderen en Piet van Lunsen Gerrit Goes, Rut van Garderen en Piet van Lunssen van competenten ouderdom, wonende alhier, gerechtelijk verdagvaert zijnde om onder eede als getuigen gehoordt te werden op deze nevensgaende articulen, hebben verklaart en gedeponeert, als voor ijder articule staet uitgedrukt. Articul 1 Haer getuigens ouderdom Articul 1 1 e getuigen, ouderdom 38 jaeren 2 e getuigen oud ontrent 40 jaeren 3 e getuigen oud ontrent 40 jaeren 16

17 Artcul 2. Off niet eenigen tijdt geleden, zekere Tienis van Oirschot meester Hoefsmit wonende alhier aan haer getuigen gezegt heeft dat hij vast geloofde, mitsgaders dat hij er den doot op wilde sterven, dat Willem van Straetsburgh meester Rademaker wonende alhier de moord aan juffrouw Elisabeth Kool op den 21 Maart dezes jaers 1750 binnen Wijk gepleegt, zoude gedaan hebben, ten minste diergelijke zin in substantie Articul 2 1 e getuigen verklaert dat hij Martinus van Oirschot heeft horen zeggen dat Straetsburger den naam heeft de moord aan Juffrouw Kool te hebben gepleegdt 2 de getuigen, verklaert van neen en dat ook niet weet wien voornoemde Tienis van Oirschot van zoude gesproken hebben. 3 de getuigen verklaert, dat Tienis van Oirschot tegens hem gezegt heeft, dat hij geloofde dat hij Willem Straetsburgh de moord zoude begaen hebben. [24] 3 Zo jae, hoe langh zulks geleden is, en waer ter plaatse hij haer dat gezegd heeft? 3 1 e getuige In t huis van Martinus van Oirschot 3 e getuige Verklaert dat t weijnige dagen nae t plegen van de moort aan hem op de straet gezegt is. 4. Off genoemde Tienis van Oirschot ook gene rede daer bijgevoegt heeft waerom hij zulks geloofde, en den doodt daer op wilde sterven? 4. 1 e getuigen zegt, dat Tienis van Oirschot zeijde het aan den Dwarsdijk daegs te voren gehoordt te hebben. 3 e getuigen verklaert, dat hij daer gene reden van gegeven heeft 5. Off hem laetste getuigen niet bewust is, dat hij eenige tijdt geleden tegens Willem van Straetsburgh voornoemt gezegd heeft, dat hij wel drie dagen voor hem Straetsburgh gestreden heeft, dat de moord aan Juffrouw Elisabeth Kool gepleegdt, door hem Straetsburgh niet was begaan, en dat hij zulks niet geloofde? Articul 5 3 e getuigen, verklaart van jae 6 17

18 Zo jae wie de personen zijn en tegens wie hij gestreden heeft dat voornoemde Straetsburgh de voorschreven moord niet gedaen heeft? 6 Den 3 e getuigen, verklaert zulks tegens Martinus van Oirschot gezegt te hebben, met bijvoegingh dat hij niet geloofde dat Willem van Straetsburgh de moord gedaan hadt 7. Wat haer getuigen van de zaek meer bekend is? /onder stont/ op alles etc?getekent/ A. Esselinck 1750 als practisijn van den heer hooftofficier 7. 1 e getuigen, niets meer van de zaek te weten 2 e getuigen niets van de zaek te weten 3 e getuigen verklaert niets meer van de zaek te weten Zoo waerlijk moeste haar getuigen God Almagtigh helpen. [25] Onder stont/ actum voor de heeren commissarissen uit den edel agtbare gerechte van Wijck den 5 may Present den heer hooftofficier van Senden heer Bruin en van Leeuwen schepenen commissarissen/ Lager stont/ in kennisse van mij/ was getekent/ Jan Jacob hooft secretaris 1750 Joris 14 May 1750 De heeren commissarissen uit den gerechte op t versoek van den heer hooftofficier extraordinair vergadert zijnde om informatie te beleggen luyden dezelve als volgt. Articulen den edel agtbare gerechte der stadt Wijck bij Duursteden overgegeven uit den naam ende van wegens den weledel gestrenge heer meester Abraham van Senden hooftofficier dezer stadt R:O: Eijsscher. Omme daer op onder solemnelen eede als getuigen te horen de heer Cornelis Kool wonende te Culemburch. Kornelis Kool van competenten ouderdom gerechtelijk verdagvaert zijnde om onder eede als getuigen gehoord te werden op de nevens staende articulen, heeft verklaert, en gedeponeert als voor ijder Articule staet uitgedrukt. Articule 1 Off niet eenigen tijdt geleden sekere Tienis van Oirschot, meester Hoefsmit wonende alhier aan hem getuige gezegt heeft dat hij vast geloofde, dat Willem Straetsburgh meester Rademaker wonende alhier de moord aan juffrouw Elisabeth Kool op den 21 e maart dezes jaers 1750 binnen Wijck gepleegt, zoude gedaen hebben ten minsten die gelijke in substantie? Articul 1 Affirmat 2. 18

19 Off genoemde Tienis Oirschot aan hem getuige mede gezegt heeft, dat indien hij een heer uit de regeringh was, dat hij genoemde Straetsburgh zoude vastsetten? 2. Affirmat met bijvoeginge. En als ik een heer van de regeringh was, zo zouw ik hem bij zijn gadt krijgen, zo veel heeft hij Straetsburgh wel gezegt. [26] 3. Zo jae, hoe langh zulks geleden Is, en waer ter plaetze hij Oirschot voornoemt hem dat gezegt heeft? 3. Aan t huis van wijlen juffrouw Elisabeth Kool ten tijde als gemelte juffrouw Elisabeth Kool boven aerde stondt 4. Off genoemdetienis Van Oirschot ook geen rede daer bijgevoegt heeft waerom hij geloofde dat Straetsburgh voornoemt die moordt zoude gedaen hebben? 4. Kan daer met geen zekerheijdt op antwoorden. 5. Wat hem getuige van die zaek meer bekendt is? / onder stont / op alles etc/ getekend/ als practisijn van den heer hooftofficier Adriaan Esselinck Niets, als dat genoemde Tienis van Oirschot vrijdags nae de begraeffenis aan hem getuige gevraegt heeft, hebt gij nog niets gehoordt, waer op hij getuige heeft geantwoort neen, waer op genoemde Tienis van Oirschot gezegt heeft ik wenste dat t uitquam ik ben zo benauwt van harten ik kan niet eeten, nogh drinken, nogh slapen, en als ik maer ijmand van de vrienden zie, ben ik ontroerdt. Zo waerlijk moeste hem getuige God Almagtigh helpen /onder stont/ actum voor den gerechte der stadt, Wijck bij Duurstede op den 14 may Preesent de heeren Fouchier, van Leeuwen, de Wilt schepenen commissarissen uit den edele agtbaere gerechte van Wijck/ Lager stont/ In kennisse van mij / getekend/ Jan Jacob hooft secretaris 1750 [27] [In de marge] Praeside heeren hooft officieren van Zenden preesenten burgemeester Pauw Fouchier van Bern Bruin van Leeuwen 19

20 van Vulpen Du Bois de Wilt Martis 19 maij 1750 T gerecht extraordinair vergadert zijnde is door den heer hooftofficier in omvraegh gebracht off men Tienis van Oirschot niet eens zoude boven ontbieden, om hem te horen op en jegens de klagten die Willem van Straetsburch tot zijn lasten heeft van hem Straetsburch te hebben beschuldigt wegens de gepleegde moord. Tienis van Oirschot tot dat eijnde ontboden en binnen gekomen zijnde, is hem gevraagt, off hij eenigh ligt konde geven ontrent de begane moord en off Straetsburch zulks zoude gedaen hebben, waer op antwoorden neen, weder gevraegt zijnde off hij er tegens niemant van gezegt off gesproken heeft wie t zoude gedaen hebben, off dat hij ook eenige suspicie hadde, ontkent t zelve, en zegt er tegens niemant van gesproken te hebben nog ietwes daer van gezegt te hebben, das iets van de moord wist. Waer op hij buijtenstaende, door den hooftofficier eenige beëdigde interrogatorien aan den gerechte wierden voorgelesen, waer hij consteerde dat hij wel aan meer als een aengaen de t plegen van die moord zoude gesproken hebben. Waer op wierd goedgevonden voornoemde Oirschot weder te doen binnen komen, en nog maels op t enstigste daer over t onderhouden edogh binnen gekomen en hem nader gevraegt zijnde, persisteert hij bij zijn gezegde. Waer op den heer hoofdofficier in omvraegh bracht wat haer edelagtbare: oordeelde in deze zaek als van groot gewicht zijnde, moest werden gedaen, en gaff in consideratie of men des wegens niet eens behoorde met rechtsgeleerde daerover t adviseren, t geen eenparigh wierdt goedgekeurt en is den heer hooft officier versogt en geauthoriseert, gelijk versogt en geauthoriseert word bij dezen om met eenige rechtsgeleerden over deze articulen, responsiven, als mede t antwoort van den gedaagde t adviseren, in hoe verre men in gevallen van sodane natuur zoude konnen procederen. En van alles alhier ter vergaderinge te rapporteren. [28] [In de marge] Praeside De heer hoofdofficier van Senden Preesentes burgemeester Bruin burgemeester Du Bois Fouchier Mom Vollenhouw Hooft Verheij Veneris 3 en july 1750 T gerecht extraordinair vergadert zijnde is door den heer hooftofficier ter vergaderinge voorgebracht dat ingevolge resolutie commissoriael in de 19 may 1750 met den advocaat Storm hadde geconsuleert, hoe, en op wat wijze men met Tienis van Oirschot in die zaek tussen hem en Straetsburch zoude konnen handelen, dat 20

21 dien heer Storm voornoemt van gedagten was men met die zaek voor als nogh niet verder zoude konnen procederen, maer dat men hem t vuur nog eens wat nader aan de schenen zoude komen leggen, ten eide iets naders deze zaek betreffende uit hem te konnen horen. Waerop gedelibereert zijnde wiert goedgevonden genoemde Tienis van Oirschot weder eens boven t ontbieden, denselven binnen gekomende en nogmaels gevraegt off tegens niemant aengaende de moort aan juffrouw Kool gepleegt gesproken hadt antwoorde neen, gevraegt zijnde off niet zigh had uitgelaten tegens den heer Kool met te zeggen indien ik een heer van de regeringh was zouw ik hem (te weten Staretsburch) bij zijn gat laten krijgen. Antwoorden tegens den heer Kool daer niets van gezegt te hebben zelfs over de gehele zaek niet gesproken te hebben, den heer hoofdofficier gaff hem te kennen zulks met beëdigde interrogatorien te konnen bewijzen daer van gesproken te hebben en dat die luijden geene reden hadden omdier gelijke zeker met zodanige off diergelijke omstandigheden anders te komen verklaeren, dogh Oirschot persisteert bij t gezegde van er nooijt met ijmandt van gesproken te hebben. Haer edele agtbare hem nader opdringende ligt te moeten geven in de zaek want bewust waren hij er van moest weten. Dogh wilde niet uitkomen, dogh verhaelde dat den 7e van den maand junij 1750 des s nagts tussen 11 en ½ twaalff ueren Straetsburch voornoemt door zijn deur was gekomen en geroepen hadt hier is de moordenaar nu komt er nou maer uit dan zal ik jouw vermoorden, en zeijde hij te weten Oirschot dat de vrouw van Hendrik van Oirschot t zelfs gehoort hadt en zulks aan de vroedschap van Elst en Nicolaes Croone verhaelt off gezegt hadt. En dat t wel konde wezen dat den Brouwer van Voorst, de vrouw van Jan de Kemp en Maria de Wilt t gepasseerde [29] ook zouden hebben gehoort. Aan Tienis van Oirschot al verder gevraagt zijnde off hij met de heer Kool dan nergens van gesproken hadt antwoorden dat hij wel bij hem aan huis was geweest en hem aldaer gezegt hadt, dat er zo een gerugt liep van Straetsburch, dogh dat die man bij hem onbelogen was. Hem Tienis van Oirschot al verder gevraegt zijnde off geen suspice hadden zeijde neen, dogh verhaelde dat juffrouw Kool zaliger in den voorleden jaere aan Straetsburch hare stoep had verboden, zeggende dat wel de andere bueren dogh hij niet, daer op mogten komen. Verhaelde verder dat de vrouw van Straetsburch eens buiten de deur was komen lopen, moord roepende om dat haer man, zijn vader wilde vermoorden waer op hij Tienis van Oirschot met den poortier de Wilt in t huis van Straetsburch voornoemt was gekomen en gezegt: foeij, is dat een leven dat gij u vader zo mishandelt, waerop hij Straetsburch zijn vader heeft verlaten, en hem Tienis van Oirschot aengevat en tegens de grond gesmeten. En dat de Wilt zulks ziende zeijde Tienis ziet wat gij doet, Straetsburch heeft een mes in de hand. Hem Tienis van Oirschot gevraegt zijnde off daer un eenige preesumptie uit opgemaakt hadde dat Straetsburch de moort zoude begaen hebben, zeijde: neen. Hem gevraegt zijnde off niet tegens den heer Kool gezegt had niet te konnen eeten drinken nogh slapen en dat hij zo benauwd was off diergelijke, ontkent zulks, maer zegt dat hij gezegd heeft dat met al zijn hart wenste dat t uit mogt komen wie de moord gedaen heeft. Waer op hij buijten staende geresolveert wierd, om Straetsburch en zijn vrouw eens te doen boven komen om tegens Tienis van 21

22 Oirschot te werden gehoordt. Dezelve binnen gekomen sijnde en na d omstandigheden gevraegt persisteerden zij beide bijt vorige gezegde als van de heer Van Holst van Hattum en meer anderen Tienis van Oirschot weder binnen gekomen zijnde en weder als voren ondervraegt, bekende met de heer Kool aan zijn edele huis over t geval van juffrouw Kool toen de kist wierd toegeschroeft gesproken te hebben. [30] Oirschot ontkent tegen ijmand gezegt te hebben benauwt van harten te zijn, dat hij niet eeten, drinken nogh slapen etc konde en dat hij ontstelde als hij maer ijmand van de vrienden zag. Verders verhaelde Oirschot dat zijn broers vrouw komende bij Harmen van Rossum, aan hem Oirschot vroegh off dat volk (te weten Straetsburch en zijn vrouw) nog zo liep, en zo eene bewegingh maekte, zeggende dat Barber Spee wel opentlijk op straet durft zeggen dat zij beide ( te weten Straetsburch en zijn vrouw) dien nagt toen de moordt is geschiedt ten halff drie ueren van de wal zijn gekomen. Alweder gevraegt zijnde off geen ligt meer konde geven, zeijde genoemde Tienis van Oirschot dat hij den twede dagh nae de moord bij Goes aan huis zijnde, vrouw Straetsburch tegens hem zeijde, dat Levijn den diender tegens de meijdt van Goes gezegt hadt t scheelt hem hier in den buurt, en t huis staet geen 30 roeden agter t huis van juffrouw Kool, en zegt met Kool daer over gesproken te hebben die zulks aan zijn meijdt gevraegt heeft, de welke zeijde daer niets van te weten. [In de marge] Preesent burgemeester Bruin de Fouchier Hooft Verheij Martis 14 julij 1750 Schepen commissarissen op versoek van de heer burgemeester Bruin R:O: vermits absentie van den heer hooftofficier bewarende t schoutsampt dezer stadt extraordinair vergadert zijnde tot t doen recolleren van de naevolgende attestatie. Compareerde in de gerechte de stadt Wijk bij Duurstede Johannes Schijff burger en inwoonder dezer stadt van competenten ouderdom gerechtelijk verdagvaert zijnde, en de verklaerde ten dienste der Justitie en ter liefde van de waerheijdt dat waer en waerachtighis, dat den comparant op dien zelfden avond als wanneer Klaes van Berne zoon van den gewezene schepen van Berne in t huis van Dirk van Driel dezer stads deurwaarder in solentien en feijtelijkheden [31] Volgens t 'zeggen van gemelde van Driel gepleegt heeft gehadt door gemelde van Driel heeft horen roepen zoekt gij mij in mijn huis te vermoorden met bijvoeginge 22

23 daer snijt hij mij over de handt, dat den comparant die tegens over de deur van gemelde van Driel is wonende op dat rumoer ten zijnen huize is uitgelopen en voor de deur van genoemde van Driel gekomen zijnde onder andere ontmoet heeft gehadt Klaes van Berne zoon van den gewezene schepen van Berne, dat den comparant gemelde Klaes van Berne heeft horen roepen schelmen! komt er alle drie maer uit, dat bijden comparant als toen medegekomen is deszelfs naeste buurman Jan van Noort. Den comparant gaff voor redenen van wetenschap als in den text mitsgaders dat hij den persoon van meergemelde Klaes van Berne wel kennende is. Welke verklaeringe den comparant vervolgens distinctelijk en perfectelijk voorgelezen zijnde verklaerde dezelve den inhoude van dien waer en waerachtigh te zijn en daer bij te persisteren. Zo waerlijk moeste hem comparant God Almagtigh helpen In kennisse van mij Jan Jacob Hooft Secretaris 1750 Luna 20 julij 1750 Present Burgemeester Bruin Fouchier Hooft Commissarissen Verhey Schepen commissarissen opt 'versoek van den heer burgermeester Bruin R.O. vermits absentie van den heer hooftofficier bewaerende t ' schoutsampt dezer stadt extraordinaris vergadert zijnde tot t 'doen recolleren van de naervolgende attestatien. compareerde in den gerechte der stadt Wijk bij Duurstede Dirkje van Amerongen huisvrouw van Hendrik van Oirschot van competenten ouderdom gerechtelijk verdagvaerd zijnde ende verklaerde ten dienste der justitie en ter liefde van de waerheijdt dat waer en waeragtigh is, dat de comparante eenige weken geleden [32] dogh egter den precisen datum niet te konnen zeggen, dat egter de comparante zeer wel bewust is dat t' op een zondagh des nagts ontrent halff twaelff ueren is geweest, en op haer bedt leggende door Willem van Straetsburch meester Rademaker wonende alhier heeft horen roepen Tienis van Oirschot komt er uit hier is de moordenaer nu, want gij zegt dogh dat ik t' gedaen heb, en verders met ijsselijke vloeken en scheldwoorden schelm komt er maer uyt. De comparante gaff voor redenen van wetenschap als in den text, mitsgaders dat zij aan de stem zeer wel heeft konnen horen dat het den persoon van voornoemde Willem Straetsburch was, die dat geschreeuw en getier maekte Welke verklaeringe de comparante vervolgens distinctelijk en perfectelijk voorgelezen zijnde, verklaerde dezelve, den inhoude van dien waer en waeragtigh te zijn en daer bij te persisteren. Zoo waerlijk moeste haer comparante God Almagtigh helpen! In kennisse van mij Jan Jacob Hooft secretaris 23

24 praesent utsupra Compareerde in den gerechte der stadt Wijk bij Duurstede Maria de Wildt wonende alhier van competenten ouderdom gerechtelijk verdagvaerd zijnde, ende verklaerde ten dienste van de justitie en ter liefde van de waerheijdt, dat waer en waerachtigh is dat eenigen tijdt geleden op een zondagh des snagts tussen elff en halff twaelf ueren ten huize van haer comparante gekomen is de dogter van Willem Straetsburch meester Rademaker, wonende alhier seggende aan de comparante Mietje geeff mij dogh wat azijn want vader wil asijn hebben en moeder heeft geen geldt om die te.kopen, en vader heeft een bijl daer wil hij mede na Oirschot toe. Dat de comparante t 'voornoemde meijsje geantwoord heeft daer is een fles met azijn, ik wil er niet mede te doen hebben, dat de comparante op die zelfde tijdt gehoord heeft gehadt. [33] dat Willem Straetsburch voornoemt geroepen heeft gehadt hij zal er aen, die mij den naem heeft gegeven dat ik juffrouw Kool vermoord heb. Wijders verklaerde de comparante, dat eenige tijdt geleden gemelde Willem van Straetsburch ten haeren huize gekomen is en dat denselven beschonken zijnde naer het vertrek daer juffrouw Elisabeth Cool in vermoord is gelopen is, roepende ik wil den gehelen nagt in t 'hoekje van de bedstede gaen zitten en ik wensch dat God een mirakel magh doen en dat denselven al verder uitriep juffrouw Kool kom hier en omhelst mij en zegt tegens mij: Man, bij jij die man die ze beschuldigen dat gij mij zoud vermoord hebben. De comparante gaf voor redenen van wetenschap als in den text, mistgaders dat zij t' zelve alzo gezien en gehoord heeft. Welke verklaeringe de comparante vervolgens distinctelijk en perfectelijk voorgelezen zijnde, verklaerde dezelve, den inhoude van dien waer en waerachtigh te zijn en daer bij te persisteren. Zoo waerlijk moeste haer comparante God Almagtigh helpen. In kennisse van mij Jan Jacob Hooft secretaris 1750 Woensdagh den 29en september 1751 Die van den geregte der stad Wijk bij Duursteede op versoek van den wel edele gestrenge heer Dirk Bruijn Georgh R.O. vermids de absentie van den heer hoofd officier bewaarende het schout ampt omme ses persoonen uyt grondige suspisi alhier gedetineerdt onder den stadhuijse van Wijk bij Duursteede te hooren op interrogatorien of vraag articulen [34] Art 1 In den eersten word gevraagd de naam der deponenten 1 24