Na afloop van het concert...

Transcriptie

1

2 Dorpskerk Haren februari

3 Programma Johann Hermann Schein: Sechs Deutsche motetten Koor en Basso Continuo - cello en orgel Johann Sebastian Bach: Motet - Ich lasse dich nicht Twee vierstemmige koren Basso Continuo - cello en orgel Johann Rosenmüller Sonate 10 Margaretha Consort - instrumentalisten Johann Sebastian Bach: Cantate Actus tragicus Koor, Margaretha Consort en koorsolisten Na afloop van het concert... Na afloop van het concert zijn in de hal en voor in de kerk consumpties verkrijgbaar. Voor de liefhebbers is er een NAZIT in De Zaak 3

4 Jan Harryvan Jan Harryvan (1960, Hoogezand-Sappemeer) ontving op zesjarige leeftijd zijn eerste orgellessen van Luuk Jonkers. Op de Veenkoloniale Muziekschool volgde hij lessen van Piet Wiersma en Chris van Bruggen. Zijn voorbereiding voor de conservatoriumstudie genoot hij bij Henk Valk. Op het toenmalige Stedelijk Conservatorium te Groningen studeerde hij de hoofdvakken orgel (Wim van Beek, Johan Beeftink) en koordirectie (Cees Rotteveel). Hij ontving tweemaal een studiebeurs voor voortgezette studie in het buitenland; in 1987 studeerde hij bij Jean Langlais en Marie-Louise Jacquet-Langlais aan de Schola Canticorum te Parijs. Deze studie rondde hij af met het behalen van het Dipôme de Virtusosité met de graad Maximum. In 1997 volgde hij lessen bij Daniel Roth, titulair organist van de Saint-Sulpice te Parijs. Daarnast nam hij lessen bij Albert de Klerk te Haarlem en Stef Tuisnstra te Groningen. Jan Harryvan is in 2015 benoemd tot hoofdorganist van de Dorspkerk te Haren (Groningen). Naast deze functie als organist is hij in Haren dirigent van het Harener Kerkkoor en het Nicolai Ensemble. Johann Hermann Schein Johann Hermann Schein werd op 20 januari 1586 geboren in Grünhain bij Annaberg (Sachsen) als zoon van een dominee. Na de dood van zijn vader in 1593 verhuisde hij als weeskind met zijn moeder naar Dresden. Daar werd hij als koorknaap opgenomen in de Dresdner Hofkapelle, waar hij instructie ontving van de kapelmeester Rogier Michael. Van 1608 tot 1612 studeerde Schein rechten aan de universiteit van Leipzig. In 1612 kreeg hij de positie van muzikaal directeur aan Slot Weissenfels, waar hij Heinrich Schütz leerde kennen. Ook was hij huisleraar van de kinderen van Gottfried von Wolffersdorf. Op 21 mei 1615 werd Schein benoemd tot Hofkapelmeester in Weimar. In 1616 werd hij muziekdirecteur van de stad Leipzig en cantor van de Thomasschule, een functie die Bach later ook zou bekleden. Zijn taken bestonden uit het dirigeren van de koormuziek in de Thomaskerk en de Nikolaikerk, en het doceren van Latijn en zang in de Thomasschool, gedurende 14 uur per week. Als leraar van onder meer Simon Dach en Paul Fleming heeft Schein een grote invloed uitgeoefend op de ontwikkeling van het continuo-lied. De nalatenschap van Schein omvat een zeer groot aantal composities, waarin de vocale muziek domineert (motetten, geestelijke concerten, geestelijke en wereldlijke liederen, madrigalen). Naast Heinrich Schütz en Samuel Scheidt wordt Hermann Schein beschouwd als een van de belangrijkste componisten van motetten in de stijl van Orlando di Lasso en van de Venetiaanse consortstijl van de 16de eeuw. Zijn Israelsbrünnlein, waaruit vanavond 6 motetten worden gezongen, wordt gezien als de kroon op deze stijl. Schein stierf op 19 november 1630 in Leipzig. 4

5 Johann Sebastian Bach ( ) neemt een bijzondere plaats in in de muziekgeschiedenis. Zijn religieuze en wereldlijke muziek beïnvloedde talloze musici na hem. Met componisten als Claudio Monteverdi en Jean-Philippe Rameau wordt Bach gerekend tot de beste musici uit de tijd van de barok ( ). Tot zijn bekendste composities behoren Jesu meine Freude, de Matthäus-Passion, Toccata in d-minor, Badinerie in b-minor en Air on G-string. Bach werd op 21 maart 1685 geboren in Eisenach, een stad met destijds 6000 inwoners en bekend als de plaats waar Maarten Luther in de jaren 1520 zijn toevlucht zocht en het Nieuwe Testament in het Duits vertaalde. Johann Sebastian was het achtste kind van de stadsmuzikant Johann Ambrosius Bach ( ) en diens vrouw Elisabeth Lämmerhirt ( ) uit Erfurt, die net als haar man uit een muzikale familie stamde. Al op erg jonge leeftijd gaf Bachs vader zijn zoon vioolles. Ook leerde de jonge Johann Sebastian orgelspelen in de grootste plaatselijke kerk St. George. Het huis van vader Bach was een verzamelplek voor musici uit de stad en er was elke dag wel muziek te horen. In Eisenach bezocht Bach dezelfde Latijnse School als Maarten Luther, 200 jaar daarvoor. Hier kreeg hij christelijk onderwijs in de lutherse traditie en leerde hij dat muziek geen geen menselijke uitvinding was maar een goddelijke gave. In 1700 ontving Johann Sebastian een beurs om drie jaar op het Michaelisgymnasium in Lüneburg in Noord-Duitsland te gaan studeren. Ook kreeg hij daar orgelles van George Böhm ( ), een toen vrij bekende organist. In deze periode rond zijn vijftiende schreef Bach, zo ontdekte men in 2005, al eigen orgelstukken. Regelmatig maakte Bach ook uitstapjes naar Hamburg om de bekende Nederlands-Duitse organist Johann Adam Reincken ( ) te beluisteren. Johann Sebastian trouwde tweemaal en kreeg in totaal 20 kinderen. Zeven bij zijn eerste vrouw Maria Barbara Bach, met wie hij in oktober 1707 trouwde en die in 1720 overleed. Bij zijn tweede echtgenote Anna Magdalena, die tussen 1723 en 1737 bijna elk jaar wel zwanger was, kreeg hij 13 kinderen. Van deze twintig kinderen stierven er tien kort na de geboorte of op jonge leeftijd. Vier zonen van Johann Sebastian Bach werden later, net als hun vader, relatief bekende componisten. In 1723 kreeg Bach een aanstelling in Leipzig als cantor in de Thomaskirche. Tevens kreeg hij de muzikale leiding over drie andere grote kerken in de stad. Op cultureel muzikaal gebied was Leipzig toen het belangrijkste centrum van protestants Duitsland. De Leipzig-jaren vormen de productiefste periode uit Bachs leven: hier schreef hij ongeveer honderd cantates. Bach zou de rest van zijn leven, tot zijn dood in 1750, in deze stad blijven wonen. 5

6 Johann Hermann Schein - Sechs Deutsche Motetten Ps 116:16 O Herr, ich bin dein Knecht, ich bin dein Knecht, deiner Magd Sohn. Du hast meine Bande zerrissen. Dir will ich Dank opfern; und des Herren Namen predigen. Ps 116:16 O Heer, ik ben uw knecht, ik ben uw knecht, de zoon uwer dienstmaagd; Gij hebt mijne banden losgemaakt. U zal ik het dankoffer offeren, en den naam des Heren verkondigen. Ps 25:16-18 Wende dich, Herr, und sei mir gnädig; denn ich bin einsam und elend. Die Angst meines Herzens ist groß; führe mich aus meinen Nöten. Siehe an meinen Jammer und Elend und vergib mir alle meine Sünde. Ps 25:16-18 Wend U tot mij en wees mij genadig, want ik ben eenzaam en ellendig. De angst mijns harten is groot; voer mij uit mijne noden. Zie mijn jammer en mijne ellende aan, en vergeef mij al mijne zonden. Jesaja 49:14-16 Zion spricht: Der Herr hat mich verlassen, der Herr hat mein vergessen. Kann auch ein Weib ihres Kindeleins vergessen, daß sie sich nicht erbarme über den Sohn ihres Leibes? Und ob sie desselbigen vergesse, so will ich doch dein nicht vergessen. Siehe, in die Hände hab ich dich gezeichnet. Jesaja 49:14-16 Sion zegt: De Heer heeft mij verlaten, de Heer heeft mij vergeten. Kan ook een vrouw haar kind vergeten, dat zij zich niet ontfermen zou over den zoon haars schoots? En al kon zij dien vergeten, zo zal Ik nochtans u niet vergeten. Zie, in beide handpalmen heb Ik u getekend. Ps 37:25,37 Ich bin jung gewesen, und alt worden; und habe noch nie gesehen, den Gerechten verlassen; oder seinen Samen nach Brot gehen. Bleibe fromm und halt dich recht. Denn solchem wirds zuletzt wohl gehen. Ps 37:25,37 Ik ben jong geweest en ben oud geworden, en heb nog nooit den rechtvaardige verlaten gezien, noch zijn zaad om brood gaande. Blijf vroom, en gedraag u wel; want denzulken zal het ten laatste welgaan. 6

7 Johann Hermann Schein - Sechs Deutsche Motetten Ps 37:25,37 Ich bin jung gewesen, und alt worden; und habe noch nie gesehen, den Gerechten verlassen; oder seinen Samen nach Brot gehen. Bleibe fromm und halt dich recht. Denn solchem wirds zuletzt wohl gehen. Ps 37:25,37 Ik ben jong geweest en ben oud geworden, en heb nog nooit den rechtvaardige verlaten gezien, noch zijn zaad om brood gaande. Blijf vroom, en gedraag u wel; want denzulken zal het ten laatste welgaan. Ps 119: Herr, laß meine Klage für dich kommen; unterweise mich nach deinem Wort, laß mein Flehen für dich kommen. Errette mich nach deinem Worte. Meine Lippen sollen loben, wenn du mich deine Rechte lehrest. Ps 37:25,37 Heer, laat mijn klagen voor U komen, en onderwijs mij naar uw woord. Laat mijn smeken voor U komen, red mij naar uw woord. Mijne lippen zullen loven, als gij mij uwe rechten leert. Ps 90:12-14 Lehre uns bedenken, daß wir sterben müssen, auf daß wir klug werden. Herr, kehre dich doch wieder zu uns und sei deinen Knechten gnädig! Fülle uns frühe mit deiner Gnade, so wollen wir rühmen und fröhlich sein unser Leben lang. Ps 37:25,37 Leer ons alzo onze dagen tellen, dat wij verstandig worden. Heer, keer U toch weder tot ons, en wees uwen knechten genadig. Vervul ons vroeg met uwe gunst, zo willen wij roemen en vrolijk zijn ons leven lang. 7

8 Johann Sebastian Bach Motet: Ich lasse dich nicht (BWV Anh.159) (Nederlandse vertaling: Ria van Hengel) Ich lasse dich nicht, du segnest mich denn, mein Jesu Weil du mein Gott und Vater bist, dein Kind wirst du verlassen nicht, du väterliches Herz. Ich bin ein armer Erdenkloß, auf Erden weiß ich keinen Trost. Ik laat u niet gaan tenzij u mij zegent, mijn Jezus! Omdat u mijn God en Vader bent, zal u uw kind niet verlaten, o vaderhart. Ik ben een arm nietig schepsel, op aarde ken ik geen troost. Slotkoraal (tekst 1788) Dir, Jesu, Gottes Sohn, sei Preis, daß ich aus deinem Worte weiß, was ewig selig macht! Gib das ich nun auch fest und treu in diesem meinem Glauben sei. Slotkoraal (tekst 1788) k wil u prijzen Jezus, zoon van God, omdat ik uit uw woord weet wat eeuwig zalig maakt. Geef dat ik nu ook standvastig en trouw in dat geloof zal zijn. Johann Sebastian Bach Cantate: Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit (Actus Tragicus, BWV 106) (Nederlandse vertaling: Jaap H. van der Laan) 1. Sonatina 2a. Koor Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit. In ihm leben, weben und sind wir, solange er will. In ihm sterben wir zur rechten Zeit, wenn er will. Instrumentalisten 2a. Koor Gods tijd is de allerbeste tijd. In hem leven, bewegen en zijn wij, zolang hij wil. In hem sterven wij te rechter tijd, wanneer hij wil. 8

9 2b. Arrioso (Tenor) Ach, Herr, lehre uns bedenken, daß wir sterben müssen, auf daß wir klug werden. 2b. Arrioso (Tenor) Ach,Heer, leer ons beseffen, dat wij moeten sterven, opdat wij wijs worden. 2c. Aria (Bas) Bestelle dein Haus; denn du wirst sterben und nicht lebendig bleiben! 2c. Aria (Bas) Stel orde op zaken; want je zult sterven en niet in leven blijven. 2d. Terzet/ Arrioso Es ist der alte Bund: Mensch, du mußt sterben! (Sopraan) Ja, komm, Herr Jesu, komm! 2d. Terzet/ Arrioso Het is het oude verbond: mens, je moet sterven! Sopraan) Ja, kom, Heer Jezus, kom! 3a. Aria (Alt) In deine Hände befehl ich meinen Geist; du hast mich erlöset, Herr, du getreuer Gott. 3a. Aria (Alt) In uw handen beveel ik mijn geest; gij hebt mij verlost, Heer, trouwe God. 3b. Arrioso + Koraal (Bas, Alt) (Bas) Heute wirst du mit mir im Paradies sein (Alt) Mit Fried und Freud ich fahr dahin In Gottes Willen, Getrost ist mir mein Herz und Sinn, Sanft und stille. Wie Gott mir verheißen hat: Der Tod ist mein Schlaf worden. 3b. Arrioso + Koraal (Bas, Alt) (Bas) Heden zult gij met mij in het paradijs zijn. (Alt) In vrede en met vreugde ga ik heen naar Gods wil, mijn hart en zinnen zijn getroost, zacht en stil. Zoals God mij heeft beloofd: de dood is mij een slaap geworden. 4. Koraal Glorie, Lob, Ehr und Herrlichkeit! Sei dir Gott, Vater und Sohn bereit, Dem heilgen Geist mit Namen! Die göttlich Kraft Macht uns sieghaft Durch Jesum Christum, Amen. 4. Koraal Glorie, lof, eer en heerlijkheid zij u, God de Vader en de Zoon gebracht, en ook de heilige Geest! Moge de goddelijke kracht ons doen triomferen door Jezus Christus. Amen. 9

10 Margaretha Consort Het Margaretha Consort bestaat sinds 2009 en werd opgericht door de celliste/gambiste Marit Broekroelofs. Inmiddels heeft dit internationale ensemble, dat een aantal keer per jaar bij elkaar komt, een behoorlijke staat van dienst opgebouwd. Als Drenthebased ensemble is het Margaretha Consort vooral actief in Noord en Oost Nederland. De leden van het ensemble zijn professionele musici. De instrumentalisten spelen op authentieke instrumenten, dat wil zeggen: instrumenten die in de 17/18e eeuw zijn gebouwd of kopieën daarvan. Het gebruik van deze instrumenten in combinatie met de barokke speelmanier waarop de spelers zich hebben toegelegd, geeft de muziek de warme klank die oude muziek zo typeert. Het Margaretha Consort werkt samen met het Margaretha Choir, dat bestaat uit professionele zangers, een aantal vakstudenten en (internationale) solisten. Ook verzorgt het Margaretha Consort heel graag koorbegeleidingen bij andere koren. Voor meer informatie: *NIEUW* A German Christmas De kakelverse CD van het Margaretha Consort is uit. Oude kerstliederen door koor, viola da gamba s, kistorgel, kerkorgel en samenzang! Vanavond te koop voor 10,- 10

11 NICOLAI ENSEMBLE deelnemende koorleden: Hoge Sopranen: Tiny Boonstra Anke Nijland-Jacobs Anja van Unen Mezzo Sopranen Dineke Noord Jari Wiersma-Teule Alten: Miriam van Doorn Ans Engwerda Frederiek van der Greft Maria van Leeuwe Hélène Oosterdijk Ineke Stoffers Tenoren: Jan Berenst Dirk Dijsselhof Jelle de Muinck Rudolf Oosterdijk Bassen: Herm Jan Brascamp Piet Bouma Harold van Hees Ite Wieringa Solisten (in Bachcantate): Anke Nijland-Jacobs (sopraan) Ans Engwerda (alt) Frederiek van der Greft (alt) Rudolf Oosterdijk (tenor) Jelle de Muinck (bariton) Ite Wieringa (bas) MARGARETHA CONSORT Instrumentalisten: Sascha Mommertz blokfluit Victoria Nair-Price blokfluit Marike Tuin - viola da gamba Marit Broekroelofs - viola da gamba Anne Vos cello Carl Visser kistorgel Dirigent: Jan Harryvan 11

12 Met dank aan onze sponsoren: Libris boekhandel + Onze specialisaties zijn: literatuur + reizen + kinderboeken + regionalia + gezondheid + zingeving Rijksstraatweg BH Haren + tel. (050) info@boomker.nl