S I B E R I Ë Wie wekt de Slapende Reus?

Transcriptie

1 S I B E R I Ë Wie wekt de Slapende Reus? Wie wekt de Slapende Reus? Reus : ca km² = 435 x België Slapend : Sibir (Tat.) = Slapend land enorme economische mogelijkheden in de Siberische ondergrond Wekken : aandeel in BNP 1995 > 2001 = Centraal-Rusland (Moskou): 25,1% > 32,9% Noord-Westen (Petersburg): 10,6% > 9,6% Siberië: 35,4% > 31,8% 1

2 Siberië Wat? (1) Geografische (ruime) betekenis: Van de Oeral tot de bergruggen van de waterkering van de Stille Oceaan Siberië Wat? (2) Politiek-administratieve betekenis: Één van de 7 districten van de Russische Federatie (sinds 2000) 2

3 Siberië Wat? (3) Economische betekenis: Sibirskoje soglasjenije (Siberisch verdrag) (1992) = Siberisch federaal district + Tjoemen (deel van het Oeral federaal district ) + Jakoetië (=Sacha; deel van het Verre Oosten district ) 70-75% van de natuurlijke rijkdommen van Rusland! ¾ van de inkomende harde valuta in Rusland komen uit de export van olie en gas! Siberië Wat? (4) Sibirskoje soglasjenije (Siberisch verdrag) 3

4 Geografie van Siberië (1) Oppervlakte: km² tussen 49 en 82 NB en 60 OL en 170 WL (Gent = 51 NB; Vladivostok = 43 NB = Marseille) 9 tijdzones Bevolking: (= 3,0 / km²; 27% van de Russische bevolking 8,4 / km² (Belg. = 340!) ) Begroeiing: 75% tajga (naaldbossen); toendra (struiken) in het hoge Noorden ( 10 -grens ); loofbossen en steppe in het Zuiden; woestijn Geografie van Siberië (2) Gebergten: Oeral, Altaj (4506 m), Sajany (3491 m), Kamtsjatka-bergen (4750 m) Rivieren: Lena (4440 km), Jenisej (4102 km, de Siberische Meridiaan ), Ob (3650 km) Bajkalmeer: km² en 1620 m diep! (Lake Superior = 406 m) grootste zoetwaterreservoir van de wereld (1/5 van wereldvoorraad!) Meteoriet van Toengoeska (30 juni 1908): 2000 km² ontbost gebied eerste expeditie in

5 Klimaat van Siberië Overwegend kontinentaal klimaat Permafrost (in toendra tot max 1500 m diepte; gemiddeld 200 à 500 m) Gemiddelde temperaturen: Altaj (ZW, 53 NB): -6 C (jan) tot +18 C (juli) Jakoetsk (NO): -33 C (jan) tot +25 C (juli) Ojmjakón ( Koudepool van Noordelijk halfrond ): -50 C (jan) tot +15 C (juli) -> record = -71,1 (1964) Cfr. Gent: +4 C (jan) tot +18 C (juli) Grote steden in Siberië Novosibirsk inwoners Jekaterinburg (Oeral) Omsk Tsjeljabinsk (Oeral) Krasnojarsk Barnaoel Irkoetsk Vladivostok Chabarovsk

6 Siberië Wie? (1) Oorspronkelijke bevolking: Finno-Oegrische en Paleo-Aziatische volkeren Jakoeten, Boerjaten, Toevanen, Russen: Kozakken, kolonisten (na 1861) Oudgelovigen (gezin Lykov in 1978) Ballingen (vooral vanaf Jekaterina II na 1760) Ex-gevangenen ( zek ) en familie Idealisten (Komsomol, BAM, ) Andere volkeren: Oekraïners ( !), Duitsers, Krim-Tataren, Koreanen, Joden Siberië Wie? (2) Bevolking Siberië: Russen 91% Oekraïners 4% Boerjaten (Mongolen) 1% Jakoeten 1% 1,5% andere Turkse volkeren (Toevanen, Tataren, Chakassen, ) Paleo-Aziatische volkeren (Tsjoekstjen, Korjaken, ) Russen Oekrainers Boerjaten Jakoeten Turkse volkeren anderen 6

7 Geschiedenis van Siberië (1) 1582: Jermak steekt de Oeral over en verovert Sibir ( Siberisch chanaat ) bonthandel! 1586: Stichting eerste Siberische stad Tjoemen kozakken 1587: Tobolsk 1604: Tomsk 1628: Krasnojarsk 1632: Jakoetsk 1659: Irkoetsk 1716: Omsk 1741: Deen V. Bering in Alaska 1860: Vladivostok 1893: Novonikolajevsk (= Novosibirsk ) Geschiedenis van Siberië (2) Ca. 1850: eerste goudader ontdekt 1861: afschaffing lijfeigenschap! 1867: president A. Johnson (VSA) koopt Alaska van tsaar Aleksandr II voor 7,2 miljoen $ 1880: Tomsk: eerste universiteit in Siberië 1916: Transsiberische spoorverbinding afgewerkt (9302 km) 1918: Westerse interventie Jaren 1930: Komsomolsk-na-Amoere Jaren 1950: B.A.M. (4300 km) 1957: Akademgorodok 7

8 Siberië Waarom? Economisch Militair Politiek Ecologisch Economisch Siberië is de vindplaats van de volledige tabel van Mendeljejev *: 99% van platina in R. 86% van lood 82% van molybdeen 77% van zink 70% van koper 68% van nikkel 41% van goud Deels onontgonnen, maar potentiële groei: voor min jaar! (* Cijfers voor de Soglasjenije ) 8

9 Economisch Natuur als bron van inkomsten: hout (1/3 van de totale wereldvoorraad) steenkool (80% van voorraad van Rusland) diamant (1/4 van de totale wereldvoorraad) waterkrachtcentrales > elektriciteit! Grootste troeven nu: gas (85% Russ. voorraad en 24% wereld: grootste potentieel én producent van wereld) olie (77% Russ. voorraad en 6% wereld) Economisch OLIE! Bewezen voorraden van Rusland: 6% wereld: 8 ste plaats potentieel en 2 de producent na S-Arabië sinds 1960 geconcentreerd in Tjoemen 50% van de valutainkomsten van de USSR productie in Rusland: 516 mio ton (1990) 306 mio ton (1995) 379 mio ton (2002) aandeel van Siberië: 269 mio ton (2002) (cf. Tsjetsjenië: 20 mio in 1970, nu: 1,5 mio ton) vervoer via pijplijn of spoor 9

10 Economisch B.A.M.: Bajkal-Amoer-magistraal Economisch B.A.M.: nieuwe verbinding met Grote Oceaan: 4300 km gevangenen, later massale aanvoer van werkkrachten via Komsomol -> 1932: Komsomolsk-na-Amoere ontsluiting van voorheen ontoegankelijk gebied militair belang (China) 10

11 Militair Buffer & reserves Koerilen-eilanden (of Noordelijke territoria ) sinds 1945 > Japanse FDI?? Grensconflicten met China in jaren 1960 ( Damanskij-eiland in Oessoeri in km²!) > B.A.M. Militair Krasnojarsk-26 (nu: Zjeleznogorsk) gesloten stad productie van nucleaire wapens 11

12 Politiek GULAG: Hoofdbestuur v. strafkampen Kolyma Dekabristen, Lenin, Stalin, Kolyma (Sjalamov): goudmijnen tussen 1933 en 1953: doden Pool van kou en wreedheid (Solzjenitsyn) Dode spoorweg (Salechard Jenisej) Politiek 12

13 Politiek Deportaties tijdens WO II (Stalin): 1941: Volga-Duitsers 1943: Kalmukken en Karatsjajen 1944: Tsjetsjenen en Ingoesjen; Balkaren; Krim- Tataren Joodse autonome regio Birobidzjan sinds 1934: slechts 4% (9.000 inw.) zijn Joden. Geplande deportatie in 1953 ging niet door Politiek Sibirskoje Soglasjenije : economisch politiek Streven naar autonomie: Sacha (1991) > Noordelijk Forum Verre Oosten met hoofdstad Vladivostok 13

14 Ecologisch Problemen: risicosectoren: olie (1/3) & non-ferro (1/4) olie-industrie vs. oorspronkelijke bevolking van bv. Tajmyr (rendieren) non-ferro-industrie (Norilsk, ) dorpen verdwijnen voor dammen (Matjora) 62% van Russische luchtpollutie in Siberië Ecologisch Troeven: natuurbeweging > Siberische dorpsschrijvers (Astafjev, Raspoetin) 33,7 mio ha natuurreservaat (= 2% van Russ. territorium of 11 x België!) <-> 1,1 mio ha vervuild Verdrag van Kyoto (16 februari 2005)! Jaarlijkse (bruto)vervuiling in Rusland (x ha) Totaal Olie-industrie Non-ferro

15 Siberië in 2005 Gas & olie: 2 de olieproducent in de wereld na Saudi-Arabië recent verdubbelde export naar China (pijplijn naar Japan of China?!) quasi monopoliepositie in Centraal- en Oost-Europa Joekos & nationalisering van de energiesector staatsbedrijf Rosneft Netto- donor van het federaal budget 31,8% van BNP 27,3% van Russ. bevolking gemiddelde lonen in Siberië: 122% van Russ. gemiddelde MAAR: vlucht naar 2 grote steden ( economisch hart ): -4,7 inw / 1000 in Siberisch district (zelfs -7,4 in Tajmyr) Siberië in 2005 Autonomie? Aanduiding gouverneur vanaf 2005 door de president Hervorming kiesstelsel Verdeling van bv. Krasnojarskij kraj ongedaan gemaakt via referendum Angst van centrum voor separatisme Toerisme: Natuurtoerisme: jacht & visvangst, sportieve vakanties ( Stolby ), vulkanen, fauna, Bajkal, mammoets, Duur <-> (meestal) ondermaatse infrastructuur 15

16 Siberië in 2005 Binnenlandse investeringen: 1999: Moskou = 24% Siberië = 12% nu: Moskou = 15% Siberië = 29% Investeren in infrastructuur! Cost of cold (TPC= Temperatuur per capita ) Buitenlandse investeringen: 1999: Moskou = 27,8% Siberië = 35,9% nu (nominaal verdubbeld t.o.v. 1999) : Moskou = 42,7% Siberië = 33,5% Boom in , dalend sinds 2002 C E R I S E!!! 16 maart 2005!!! P. De Moor: Stalin, de gelaarsde kat 16