Werken aan Bruggen in IJsselstein

Transcriptie

1 Werken aan Bruggen in IJsselstein Tussentijdse Rapportage 2011 IJsselstein, september 2011 Gemeente IJsselstein, Afdeling Beleid & Strategie (2011/28720) 1

2 Inleiding Het programma Werken aan Bruggen in IJsselstein is ontwikkeld op grond van een initiatief van een aantal Marokkaanse inwoners, betrokken bij de samenleving in IJsselstein. Het programma is eind 2009 van start gegaan, en loopt tot eind maart Na twee jaar inzet is het tijd stil te staan bij de voortgang van het programma, en aanbevelingen te doen voor de toekomst. Met deze tussentijdse rapportage worden zowel de provincie Utrecht en de gemeenteraad geïnformeerd over de voortgang van het programma Werken aan Bruggen in IJsselstein. Het rapport bevat daarom zowel intern als extern gerichte elementen. Achtergrond IJsselstein is een multiculturele samenleving. De gemeente herbergt 115 nationaliteiten. Van de inwoners (01/01/2011) heeft ruim 20% een allochtone achtergrond. 12% van de inwoners heeft een niet-westers allochtone achtergrond. De meeste niet-westers allochtone inwoners hebben een Marokkaanse achtergrond. De gemeente IJsselstein wil een samenleving zijn waarbij al haar inwoners op een volwaardige manier deel kunnen uitmaken van de verschillende maatschappelijke terreinen in de samenleving. Vooral moeilijk bereikbare allochtone inwoners in een zwakke sociaal economische positie zijn vaak om redenen van afkomst, taal of onbekendheid niet bij machte om zelfstandig de weg naar voorzieningen te vinden, of er gebruik van te maken. Kwetsbare allochtone ouderen hebben vaak (specifieke) zorg nodig, maar juist voor deze groep is de drempel van zorgvoorzieningen vaak (te) hoog, terwijl zorgvoorzieningen ook nog niet altijd goed zijn ingesteld op specifieke vragen van allochtone ouderen. Het welzijn van deze inwoners kan verbeterd worden door verbetering van het gebruik van (zorg)voorzieningen door deze doelgroep. Om dit te realiseren is in 2009 voorgesteld een pilot uit te voeren, waarbij gedurende een periode van 2,5 jaar een (Marokkaanse) vrouw zich inzet om door informatievoorziening en doorverwijzing het gebruik van (zorg) voorzieningen door de doelgroep te verbeteren. Omdat de gemeentelijke budgetten ontoereikend waren om de voorgestelde inzet op het gewenste aantal uren te kunnen financieren, is financiering gevraagd bij de Provincie Utrecht, en wel bij de subsidieregeling Wonen, Welzijn en Zorg van het programma Wel Thuis! Deze is toegekend ( ). Samen met de gemeentelijke budgetten mantelzorg en minderheden van het Programma Welzijn ( ) vormde deze het budget voor de uitvoering van het programma Werken aan Bruggen in IJsselstein. Opdrachtnemer Het programma Werken aan Bruggen in IJsselstein wordt uitgevoerd door de welzijnsinstelling Pulse, die hiervoor een Marokkaanse vrouw in dienst genomen heeft. Haar inzet als contactfunctionaris wordt in de wandelgangen aangeduid als allochtone zorgconsulent. Voor de uitvoering van het programma hebben Pulse en de gemeente een overeenkomst afgesloten, waarbij de programmaperiode is vastgesteld van 01 december 2009 tot 31 maart In deze overeenkomst is o.a. bepaald dat jaarlijks een inhoudelijk en financieel rapport geleverd dient te worden, uiterlijk op 01 mei van het jaar waarvoor subsidie is verstrekt. Relatie met Programma Kleur Bekend De uitvoering van het programma Werken aan Bruggen in IJsselstein is vanaf de start gekoppeld aan het provinciale programma Kleur Bekend. Dit programma richt zich ook op het vertrouwd maken van allochtone ouderen met het zorgaanbod, en anderzijds het 2

3 bekend maken van de zorgaanbieders met de wensen en behoeften van allochtone ouderen. Het verschil is gelegen in de meer individueel gerichte aanpak van Werken aan Bruggen in IJsselstein vs. de meer collectief gerichte aanpak van Kleur Bekend. Daar beide programma's zoveel overeenkomsten hebben, en elkaar op veel fronten kunnen versterken, is besloten het programma Kleur Bekend in IJsselstein te laten uitvoeren. Dit programma wordt voor de provincie uitgevoerd door ondersteuningsorganisatie Alleato, in nauwe samenwerking met de allochtone zorgconsulent. Voor deze ureninzet ontvangt Pulse een financiële bijdrage van de provincie. De gemeentelijke betrokkenheid bij het provinciale programma Kleur Bekend is nihil, en bestaat uit ambtelijke betrokkenheid bij de stuurgroep. Inbedding De allochtone zorgconsulent vormt onderdeel van het team ouderenadvisering van Pulse. Naast de toegekende uren voor het programma Werken aan Bruggen, en de uren voor het programma Kleur Bekend is een aantal uren reguliere inzet toegewezen, als ouderenadviseur. Voor de aansturing van de uitvoering van Werken aan Bruggen in IJsselstein is een stuurgroep opgericht, die enkele keren per jaar de voortgang van beide programma's bespreekt. Gezien de complementariteit met het programma Kleur Bekend is besloten een gezamenlijke stuurgroep voor beide programma's in het leven te roepen. Deze wordt gevormd door vertegenwoordigers van Pulse, Zorginstellingen, Gemeente, Provides, Provincie, Alleato en de Marokkaanse initiatiefnemers van Werken aan Bruggen in IJsselstein. Uitvoering De allochtone zorgconsulent is, na een inwerkperiode, in januari 2010 van start gegaan met het kennismaken met relevante instellingen, organisaties, groepen en personen. In korte tijd heeft zij zich duidelijk bekend gemaakt, zowel op het niveau van voorzieningen als bij de doelgroep. Daarnaast is zij gestart met de organisatie van een spreekuur op een aantal locaties. In het kader van het programma Kleur Bekend is half 2010 gestart met de organisatie van brede voorlichtingsbijeenkomsten. In de periode tot voorjaar 2011 zijn 4 bijeenkomsten georganiseerd, waar gemiddeld zo n 25 mensen aan deelnamen. Deze bijeenkomsten zijn georganiseerd onder regie van Alleato. Voor de uitvoering werd de allochtone zorgconsulent bijgestaan door drie vrijwilligers, van verschillend etnische herkomst. Resultaten Ruim anderhalf jaar na de start van het programma weten doelgroep en voorzieningen de allochtone zorgconsulent goed te vinden, en wordt zij (steeds meer) benaderd met hulpvragen. Inzet mbt doelgroep De allochtone zorgconsulent hanteert een outreacende werkwijze, door mensen (middels huisbezoeken) op te zoeken. In juli 2011 zijn er 235 personen/gezinnen bezocht: o 155 Marokkaanse gezinnen/vrouwen o 80 personen van andere nationaliteit: Turkse (23), Somalische (10), Irakese (10), Surinaamse (6), Bosnische (4), Indonesische (4), Poolse (4), Egyptische (3), Roemeense (2), Syrische (1), Dominicaanse (2), Aziatische/Filippijnse (2), Chinese (1), Algerijnse (1), Jordanese/Palestijnse (1), Overig; westerse migranten. De hulpvragers zijn grotendeels 40-plussers, of mantelzorgers 30-plus. 3

4 Het aantal hulpvragen bedraagt momenteel ongeveer 60 per maand, het aantal cliënten 30. De meeste cliënten hebben meerdere hulpvragen. De meeste hulpvragers zijn vrouw. Naast de huisbezoeken en het geven van telefonische informatie, worden twee spreekuren per week georganiseerd; op maandag en woensdagochtend, in het voor de doelgroep goed toegankelijke Multifunctioneel Centrum de Sterrenwacht in de wijk IJsselveld-Oost. Gemiddeld komen er vijf hulpvragers op het spreekuur. De toeloop naar het spreekuur neemt toe. De inzet is gericht op diverse hulpvragen: o Hulp bij aanvragen aanvraagformulieren, uitkeringen en andere financiële zaken (zoals Wmo-aanvragen, bijzondere bijstand, persoonsgebonden budget, voorzieningen); o Hulp bij vragen over (en doorverwijzing) wonen, zorg, welzijn, opvoeding, echtscheiding,..; o Hulp bij het lezen van brieven van instellingen; o Ondersteuning in driegesprek ( huisarts consulent hulpvrager ). Met haar inzet krijgt de zorgconsulent veel inzicht in de hulp- en zorgbehoeften van de doelgroep allochtone ouderen. Zo is o.a. de behoefte geuit aan voorlichting op gebied van gezondheid, aan sport of bewegingsactiviteiten en aan ontmoetingsmogelijkheden voor allochtone ouderen. De zorgconsulent legt deze behoefte voor aan betrokken instellingen, met als doel het komen tot (of behouden van) een (zorg of welzijns) aanbod dat hierbij aansluit. Naar aanleiding van deze signalen worden nu o.a. bewegingsbijeenkomsten voor (allochtone) ouderen georganiseerd, is er een huiskamer voor allochtone ouderen, en worden taalontmoetingen georganiseerd. Inzet mbt voorzieningen Ook op niveau van woon, zorg en welzijnsinstellingen wordt de inzet van de allochtone zorgconsulent steeds bekender, en wordt zij steeds meer benaderd met vragen om advies en informatie. De zorgconsulent neemt deel aan netwerkoverleggen waar zij de samenwerkende partners adviseert en ondersteunt. Haar inzet richt zich daarbij voornamelijk op het vergroten van inzicht in de cultuur, en de methodiek om allochtone cliënten verder te helpen. Rondom de inzet van de allochtone zorgconsulent is een Netwerk Migranten gestart, met deelname van Vluchtelingenwerk, Sam-Sam, Bewonersondersteuning, Kansrijk Samenleven, etc. Nog verder te ontwikkelen o Samenwerking met 1 e lijnszorg,, zoals huisartsen, WMO consulenten, Onderwijs, Centrum voor Jeugd en Gezin, etc. o Doorverwijzingen, gebruik maken van voorzieningen kan/moet nog beter. o Blijven investeren, contact onderhouden met doelgroepen, informeren,activeren en stimuleren gebruik te maken van, deel te nemen aan voorzieningen en activiteiten. o Meer inzicht in namen en adressen van (allochtone) inwoners. Het zou voor de inzet veel makkelijker zijn als zij de beschikking had over actuele namen en adressen van (allochtone) inwoners. Deze kan de gemeente echter niet zomaar geven ivm de privacywetgeving. Financiële rapportage

5 01/12/09-31/12/09 01/01/ /12/ /01/ /12/ /01/ /03/2012 Totaal Budget Pilot Budget Gemeentelijke bijdrage 22,500 22,500 22,500 67,500 Bijdrage Provincie ,220 31,220 62,907 Totaal 22,967 53,720 53, ,407 Begroting subsidie aan Pulse 4,347 52,163 52,163 21, ,407 Monitoring/Evaluatie Hoewel het programma nog niet volledig afgerond is, heeft de inzet zich zover ontwikkeld en gestabiliseerd, dat deze rapportage tevens een evaluerend karakter heeft. Beheersaspect Uitvoering (Stand van zaken september 2010) Geld Het plan van aanpak betreft een programma van 2,5 jaar. Het totaal budget is , waarvan gemeentelijk en provinciaal geld. De uitvoering van het programma is later gestart dan in plan van aanpak voorgesteld; ipv 01 augustus 2009 is programma 01 december 2009 gestart. De subsidiëring aan Pulse is navenant aangepast Risico In het plan van aanpak is beschreven: zonder activerende maatregelen kan inzet contactfunctionaris zelfredzaamheid van mensen ook negatief beïnvloeden. Dit risico is niet relevant gebleken, daar de inzet van de allochtone zorgconsulent sterk gericht is op zelfredzaamheid. De provincie Utrecht benoemt in haar subsidietoekenning het risico van een eenmanspost voor het welslagen van het programma, en stelt daarom als voorwaarde de waarborg van een achtervang van de contactfunctionaris. De functie allochtoon zorgconsulent vormt onderdeel van het team ouderenadvisering en is volledig ingebed in de organisatie van Pulse. Risico van een extra laag in zorg. De contactfunctionaris levert zo min mogelijk zelf zorg, maar brengt vraag en aanbod bij elkaar, door te verwijzen naar zorginstellingen. Risico van stopzetting inzet na afloop programma (maart 2012) door ontbreken structurele financieringsmogelijkheden. In het plan van aanpak is aangegeven dat bij succes van de inzet (ook) de gemeente zal zoeken naar structurele financieringsmogelijkheden. Deze mogelijkheden worden onderzocht. Gestreefd wordt hierover voor eind dit jaar uitsluitsel te kunnen geven. Organisatie De uitvoering verloopt conform het plan van aanpak: Contactfunctionaris voor programmaperiode in dienst van Pulse. Inzet is in uitvoering geborgd in team ouderenadvisering van Pulse. Werkplek functionaris op twee locaties van Pulse; de Oase, en het (voor de doelgroep toegankelijke) Multifunctioneel centrum de Sterrenwacht in IJsselveld-Oost. Daarnaast spreekuren op laagdrempelige locaties in de wijk; Buurtcentrum Studio 10, Wijk Informatie Centrum, Moskee. 5

6 Allochtone zorgconsulent is deelnemer aan relevante netwerken. Halfjaarlijkse voortgangsbespreking in stuurgroep, bestaande uit vertegenwoordigers Pulse, zorginstellingen, gemeente, provincie en doelgroep (initiatiefnemers voorstel). Tijd In plan van aanpak is een programmaperiode van 2,5 jaar voorgesteld, van augustus 2009 tot eind De uitvoering van het programma is later gestart, per 01 december 2009, en zal lopen tot maart De subsidiëring aan Pulse is navenant aangepast. In plan van aanpak werden twee evaluatiemoment voorgesteld; - na 1 jaar (tussentijdse evaluatie, evt. bijstelling); - na 2 jaar (tussentijdse evaluatie & advies mbt voortzetting na afloop pilot. Gerealiseerd. Informatie De informatievoorziening is breder georganiseerd dan in het plan voorzien: Er is sterk ingezet op de bekendmaking van de inzet en het functioneren van de allochtone zorgconsulent. Haar inzet lijkt goed bekend, zowel bij de doelgroep, als bij de voorzieningen. Er is speciaal voorlichtingsmateriaal (folders, flyers) mbt haar inzet. Regelmatige informatie in lokale nieuwsbladen, wijkbrieven etc. Continue voorlichting & Communicatie naar/met doelgroep & partners. Rapportage Pulse naar gemeente: Tussentijdse rapportage (2009 eind 2010); gerealiseerd als voorzien. Eindrapportage (financieel & inhoudelijk) over periode december 2009 tot 31 maart 2012-, met beschrijving behaalde resultaten (kwalitatief en kwantitatief) en voorstellen voor de toekomst; uiterlijk 01 juni Kwaliteit Rapportage gemeente: Tussentijdse rapportage provincie & raad; najaar 2010: gerealiseerd. Tussentijds/eindrapportage raad; najaar 2011: gerealiseerd. Eindrapportage & verzoek tot vaststelling subsidie provincie; uiterlijk 31 juni 2012; Eindrapportage naar raad; juli 2012 Uitvoering volgens doelstelling programma Werken aan Bruggen in IJsselstein. De bereikte resultaten worden positief gewaardeerd. De allochtone zorgconsulent heeft zich de afgelopen anderhalf jaar duidelijk bekend gemaakt, bij doelgroep en voorzieningen, haar inzet heeft het welzijn van een groot aantal allochtone ouderen wezenlijk vergroot. Nog verder te ontwikkelen: daadwerkelijke aanpassing van het aanbod van (zorg)voorzieningen aan vraag doelgroep. 6

7 Bijlage 1 In de cluster Samenleving van 24 mei jl. zijn vragen gesteld naar aanleiding van de tussentijdse raportage over In dit rapport wordt zoveel als mogelijk antwoord gegeven op deze vragen. Hieronder een nadere toelichting. Mbt Doelgroep: Zoals ook in de rapportage beschreven is de inzet breder dan alleen de Marokkaanse doelgroep. Naast Marokkaanse ouderen (de grootste groep niet-westers allochtone inwoners in IJsselstein) heeft de inzet zich ook gericht op andere allochtone inwoners, voornamelijk Turkse en Somalische vrouwen. Mbt Zelfredzaamheid: De inzet van de allochtone zorgconsulent is gericht op zelfredzaamheid. Door haar contacten met de doelgroep allochtone ouderen aan de ene kant en zorginstellingen aan de andere kant zorgt zij voor een match tussen vraag en aanbod, waarbij haar inzet erop gericht is dat in de toekomst de zorgvrager zelf de weg vindt en de zorgaanbieder zelf op de hoogte is van de zorgvragen die leven. Deze inzet kan gedeeltelijk door de gemeenschap gedeeltelijk zelf opgepakt te worden. Daartoe wordt o.a. sterk ingezet op voorlichting over gezondheidsonderwerpen en de informatie en ondersteuning van mantelzorgers. Voor een ander gedeelte zal professionele inzet nodig blijven. Dit betreft met name de bekendheid met het aanbod van zorgvoozieningen, voor een nietprofessional is het lastig dit aanbod te begrijpen, en/of er (netwerk)deel van te vormen. Mbt Subsidieloop: Het programma was oorspronkelijk voorzien voor 2,5 jaar, van 01/08/2009 tot 31/12/2011. De start van de uitvoering is verschoven naar 01/12/2009, de datum van daadwerkelijke indiensttreding van de contactfunctionaris bij Pulse. Het eind van de uitvoering is daarom verschoven naar 01/03/2012. De subsidiering van Pulse is navenant aangepast. De officiële programmaperiode bedraagt daardoor formeel 24 maanden, in plaats van de oorspronkelijke 25 maanden. Hier is voor gekozen omdat Pulse in de (6) maanden voorafgaand aan de formele indienstneming van de contactfunctionaris veel extra inzet voor het programma heeft gepleegd. Mbt Taal: De gemeente heeft de Nederlandse taal als beleidsuitgangspunt, en levert daarom geen informatiemateriaal in andere talen. Ook Pulse is van mening dat folders in meerdere talen geen zin heeft. Het informatiemateriaal van de allochtone zorgconsulent is alleen in het Nederlands. Vertalingen kosten veel, en zou in veel verschillende talen moeten gebeuren. Daarvoor zijn de doelgroepen te beperkt. Bovendien gaat het om het begrip en het beeld van diensten en voorzieningen niet alleen om het technisch taalgebruik. 7