Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde

Transcriptie

1 6500 voor Chr. RAAP-NOTITIE 4561 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde 3750 voor Chr. Gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek 20 voor Chr. 700 voor Chr. 0 na Chr. 0 na Chr. Archeologisch Adviesbureau 0 na Chr. Versie na Chr.

2 Colofon Opdrachtgever: Provincie Fryslân Titel: Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf; archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek Status: definitief Datum: juli Auteurs: drs. P. van der Kroft & D. van den Berg Projectcode: OTJO Bestandsnaam: NO4561_OTJO Projectleider: drs. P. van der Kroft Projectmedewerkers: D. van den Berg & T.M. Perger ARCHIS-vondstmeldingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-waarnemingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: Autorisatie: dr. T.J. ten Anscher Bevoegde overheid: Provincie Fryslân ISSN: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b 82 LV Weesp Postbus GB Weesp telefoon: telefax: raap@raap.nl RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen. Versie 6.7

3 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek 1 Inleiding 1.1 Administratieve gegevens type onderzoek: een karterend veldonderzoek bevoegde overheid: provincie Fryslân onderzoekskader: in het kader van de aanpassing van de N381 is een aantal booronderzoeken uitgevoerd. Op basis van die onderzoeken wordt in het Tsjongerdal nabij Oosterwolde (Prandinga) een pingoruïne vermoed. datum veldonderzoek: en maart locatie: - locatie: het onderzoeksgebied ligt ten noordwesten van Oosterwolde, ten zuidwesten van de N381 en ten noorden van de Tsjonger - plaats: Oosterwolde - gemeente: Ooststellingwerf - provincie: Fryslân - toponiem: Prandinga - kaartblad topografische kaart Nederland 1:.000: H - centrumcoördinaten (X/Y): 2.1/ afbakening onderzoekszone: straal van 0 m rondom het plangebied ARCHIS-vondstmeldingsnummer(s): niet van toepassing ARCHIS-waarnemingsnummer(s): niet van toepassing ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: documentatie: De documentatie van het project wordt bij RAAP bewaard onder de projectcode OTJO en wordt binnen een termijn van 2 jaar overgedragen aan het Noordelijk Archeologisch Depot te Nuis. 1.2 Aanleiding en doelstelling In het onderzoeksgebied zijn ten behoeve van de aanpassing van de N381 bodemingrepen gepland die mogelijk bedreigend zijn voor eventuele archeologische resten. In het kader daarvan zijn van 05 tot diverse onderzoeken uitgevoerd. Uit het onderzoek door MUG uit (De Roller, ) is op de onderhavige locatie een depressie met veenvulling op gliede (waarmee waarschijnlijk gyttja wordt bedoeld) aangetroffen. Op basis hiervan is een booronderzoek aanbevolen, teneinde meer duidelijkheid te verkrijgen of het een pingoruïne of een oude meander van de Tsjonger betreft. Het veldonderzoek is, conform het advies van De Roller en de richtlijnen van de FAMKE (Friese Archeologische Monumentenkaart Extra), uitgevoerd in de vorm van een kruisraai van boringen met een interval van ca. meter (zie figuur 1). RAAP-notitie 4561 /definitief, juli [3 ]

4 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek 1.3 Onderzoeksvragen Is er sprake van een pingoruïne in het onderzoeksgebied of betreft het een oude meander van de Tsjonger? Indien er sprake is van een pingoruïne, wat is dan de omvang, de aard (in geval van veen: al dan niet veraard) en de dikte van de sedimenten waarmee deze is opgevuld? 1.4 Randvoorwaarden Het onderzoek is uitgevoerd volgens de normen van de archeologische beroepsgroep (zie artikel van het Besluit archeologische monumentenzorg). De Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB; geldt in de praktijk als richtlijn. RAAP beschikt over een opgravingsvergunning, verleend door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli [4 ]

5 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode Het bureauonderzoek voor de tracékeuze voor de N381 is uitgevoerd in 01door Marinelli (RAAP-briefverslag 01-68/RT). Verder zijn Van Beek (05), De Roller & Buitenhuis (07) en De Roller () geraadpleegd. De aanbevelingen van De Roller () liggen aan onderhavig veldonderzoek ten grondslag. Zie tabel 1 voor de dateringen van de in deze notitie genoemde archeologische perioden. 2.2 Archeologische gegevens bekende archeologische vindplaatsen: volgens het ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS2) bevinden zich in een straal van 0 m rond het plangebied de volgende waarnemingen: Waarnemingsnr. Complextype Datering Opmerking 1 onbekend Laat Neolithicum A - vuurstenen dolk (onderdeel) Midden Bronstijd A 8 onbekend Laat Paleolithicum cultuurlaag beschreven in 34 door H.J. Popping 9 onbekend Laat Paleolithicum - Nieuwe Tijd bot en gewei bij aanleg zwembad in voormalige Tsjongerbedding Tabel 2. Overzicht van de bekende archeologische vindplaatsen rond het plangebied. 2.3 Gespecificeerde archeologische verwachting Archeologische verwachting: in het onderzoeksgebied bevindt zich een depressie met gyttjaen veenvulling. Verwacht wordt dat de depressie een pingoruïne dan wel een verlande loop van de Tsjonger betreft, waarvan de vulling een gunstige omstandigheid kan bieden voor de conservering van ecologisch materiaal. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli [5 ]

6 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek 3 Veldonderzoek 3.1 Methode positie boringen: in een kruisraai met een boorinterval van ca. m gebruikt boormateriaal: gutsboor (diameter 3 cm) totaal aantal boringen: minimaal geboorde diepte: 1,5 m -Mv maximaal geboorde diepte: 6,7 m -Mv boorbeschrijvingen: lithologisch conform NEN 54 (Nederlands Normalisatie-instituut, 89). De uitgebreide boorbeschrijvingen (inclusief lithologisch profiel) zijn opgenomen in bijlage 1. X-/Y-/Z-coördinaten boringen gemeten met: RTK-GPS 3.2 Resultaten Laagopeenvolging De laagopeenvolging (zie figuur 2, figuur 3 en bijlage 1) wordt van boven naar beneden beschreven. De top van het profiel bestaat uit een bouwvoor/verstoorde laag. Deze is doorgaans ca. 0,3 m dik, maar bereikt in de oostelijke helft van de pingo, in het traject tussen boringen 8 en, een dikte tot ca. 1,6 m (het bovenste gedeelte van het profiel is hier vergraven, en aangevuld met zand). Ook in het zuidelijke deel (boringen -) is de verstoorde laag dikker (tot ca. 1,1 m), deels vanwege vergraving, deels echter door ophoging met grond (zand en keileem) die is vrijgekomen bij de aanleg van het Tsjongerkanaal. Onder de bouwvoor/verstoorde laag bevindt zich een pakket detritus en veen, dat in het bovenste traject voornamelijk bestaat uit broekveen (vaak vergezeld van lagen detritusgyttja), maar aanwijzingen voor riet- en zeggevegetaties zijn hierin eveneens voorhanden. 1 In boringen 8, 9, en is in dit veen-/detritustraject een kleilaag aangetroffen. 2 Mogelijk houdt deze inschakeling verband met de, op vergelijkbare niveaus, aangetroffen zandlagen in boringen 2,, en. Het onderste veentraject wordt bepaald door mosveen met, vooral aan de basis, ingeschakelde lagen mosrijke detritus(gyttja). Op enkele plaatsen (bijvoorbeeld tussen boringen en, en ook tussen boringen en ) bestaat het onderste deel daarvan uit veraard materiaal. In het mosveen zijn sporadisch zaden van waterdrieblad opgemerkt. De basis van het veen bevindt zich rond 0,0 m NAP, met als uitschieter boring 6, waar de ondergrens op ca 0,9 m -NAP is bepaald. Het onderste deel van de organogene vulling van de depressie wordt gevormd door gyttja. In de bovenste zone daarvan worden regelmatig mosresten aangetroffen en, met name in het zuidelij- 1 2 Mogelijk met galigaan, bijvoorbeeld in boring. Hoewel deze kleilaag alleen is aangetroffen aan de basis van diepgaande recente verstoringen, is zij niet als onderdeel van die verstoringen maar als natuurlijke afzetting geïnterpreteerd. De voornaamste redenen daarvoor zijn de waargenomen fijne laminatie in de klei, de geleidelijke ondergrens van de kleilaag in boring 8, en de relatie met een aangetroffen onderspoelingsklei op een iets dieper niveau in boring 9. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli [6 ]

7 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek ke deel van de depressie, enkele zandlaagjes. In de meeste boringen zijn binnen de gyttja zones aanwezig die rijk zijn aan sideriet (ijzercarbonaat). Slechts in een enkel geval is ook vivianiet (ijzerfosfaat) waargenomen. Aan de basis is de gyttja veelal aangerijkt met zand en detritus (vooral bestaand uit mosresten, soms ook met houtige resten). De overgang naar het onderliggende zand verloopt vaak zeer geleidelijk. Deze zandaanrijking aan de basis is waarschijnlijk het gevolg van afspoeling van materiaal van de flanken van de depressie. De basis van de boorprofielen wordt gevormd door zand en leem. Veelal betreft dit een sequentie van zand op (deels grindrijke) leem, vergelijkbaar met dekzand op keileem. De structuur van het materiaal is echter veel losser dan verwacht zou worden bij ongestoorde pakketten van genoemde aard. Daarbij is in een aantal boringen, met name hoog op de flanken (bijvoorbeeld in boringen, en ) sprake van een afwisseling van zand en leem, in plaats van een sequentie. Hieruit laat zich afleiden dat deze pakketten waarschijnlijk oorspronkelijk zijn afgezet als keileem en (fluviatiel en/of eolisch) zand, maar naderhand op enige wijze zijn omgezet. Interpretatie van de depressie Voor de interpretatie van het ontstaan van de depressie wordt in de eerste plaats gekeken naar de vorm ervan, in het bijzonder de vorm van het grensvlak tussen de organogene afzettingen en het onderliggende zand. De depressie is komvormig, met relatief steile hellingen (tot ca %). Het diepste punt ligt nabij boring 7, op ca. 3,0 m -NAP (ongeveer 6,2 m -Mv). Ter vergelijking; de basis van de organogene afzettingen in het profiel door het beekdal enkele honderden meters oostelijker (figuur 4), reikt niet dieper dan ca. 3,2 -Mv. 3 Het is vooral de komvorm, en in mindere mate de aanzienlijk grotere diepte dan het omringende beekdal, die een interpretatie als meander van de Tsjonger uiterst onwaarschijnlijk maakt. Naast de vorm van de depressie zijn er nog enkele aanvullende argumenten voor een interpretatie als pingoruïne. De aard van de vulling (veen op gyttja) is de minst betrouwbare aanwijzing. De vulling is van (veel) latere datum dan het ontstaan van de depressie, en is niet gebonden aan de genese van die depressie; in nagenoeg ieder stilstaand water van voldoende diepte (dus ook een afgesneden, diepe meander) kan een dergelijke sequentie ontstaan. Een meer steekhoudend argument levert de wisseling van zand- en leemlagen (brokken?) in de minerale ondergrond op vooral de hoogste delen van de flanken. Het is aannemelijk dat dit het restant is van de randwal van de pingoruïne, ontstaan door het zijwaarts afglijden (en daarbij vermengd raken) van grondlagen van de top van de voormalige ijsheuvel Popping noemt een diepte van ca. 4,8 m -Mv, maar houdt daarbij de onderzijde van een leemlaag aan. Voor de vergelijking met de onderzochte depressie is de diepte van de organogene afzettingen afgeleid van de door hem afgebeelde profieltekening. Overigens zijn de randen van het beekdal niet in het profiel gevat, dus een iets diepere ligging van de basis van het veen is daar mogelijk. Mogelijk is nog dekzand afgezet na de vorming van de pingoruïne en de daarbij gevormde randwal. Dit leek met name in het meest oostelijk onderzochte deel het geval (zie boringen en ). In dit gebied is dan rekening te houden met een begraven dekzandhoogte, nabij de iets oostelijker gelegen vindplaats uit de jaren ' van prehistorisch gewei- en botmateriaal. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli [7 ]

8 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek Conserveringstoestand van de vulling De organogene vulling van de pingoruïne is voor het grootste deel intact. De voornaamste uitzondering daarop wordt gevonden in de top van de vulling, met name in het gedeelte tussen boringen 8 en (figuur 2). Deze verstoring is niet alleen diepgaand (tot ca. 1,6 m -Mv) maar waarschijnlijk ook omvangrijk. De boringen die tijdens het vooronderzoek in de directe omgeving zijn gezet (zie De Roller & Buitenhuis 07, boringen 76 en 77, en De Roller, boringen 43, 44 en 1) zijn voor het grootste tot een diepte van slechts 0,5 tot 0,7 m -Mv gezet, waarbij het (onder een herkenbaar verstoorde laag) aangetroffen zand als dekzand is geïnterpreteerd. Deze interpretatie als "dekzand" is overigens waarschijnlijk correct, maar een aanname dat zich dat in situ bevindt niet. 5 In boring 1 van De Roller () is het pakket opgebracht zand minder dan 0,8 m dik (vergelijkbaar met de huidige boringen en ), en zijn de onderliggende organogene lagen wel aangeboord. Voor een eventuele bemonstering (bijvoorbeeld voor paleobotanisch onderzoek) is in het westelijke deel van de pingoruïne een completer profiel voorhanden dan in het oostelijke deel. Ook het westelijke deel is niet geheel gespaard gebleven van verstoringen, al zijn die van geheel andere aard en omvang (figuur 3). De meest ingrijpende daarvan zijn te vinden in het zuidelijke deel, waar grondverzet (in het kader van de aanleg van het Tsjongerkanaal, en meer recentelijk bij de ontwikkeling van de Ecologische Verbindingszone Tsjonger) tot verstoring van het bovenste deel van het profiel heeft geleid. In diezelfde omgeving is overigens ook het bovendeel van de minerale ondergrond verstoord, waarschijnlijk als gevolg van verspoeling vanuit de Tsjonger. 6 De instroom van zand in de top van de gyttja, met name in boringen,, en in het centrale en zuidelijke deel van de depressie, zal aan deze verspoeling te relateren zijn. Direct hierop is, aan de basis van het mosveen, in veel boringen een 0,05 tot 0,2 m dikke laag donkerbruine, veraarde, mosrijke detritus (in het centrale deel van de pingoruïne alleen aanwezig in boring 7). Deze laag veraarde detritus, en de erboven gelegen inschakeling van laagjes detritusgyttja in het onderste deel van de mosveensequentie, worden eveneens toegeschreven aan (laagenergetische) toevoer van water vanuit de beek. Dat de waargenomen veraarding overigens beperkt blijft tot deze dunne detrituslaag, in samenhang met aanwijzingen voor stromend water, geeft aan dat het niet om veraarding in situ zal gaan (als gevolg van een sterke waterspiegelverlaging). Veel waarschijnlijker betreft het van elders (bijvoorbeeld van de drogere vegetatiezones in de directe omgeving) verspoeld en herafgezet materiaal. De aangetroffen detrituslagen geven echter wel aan dat bij paleo-ecologisch onderzoek met enige aanvoer van allochtone macroresten en pollen rekening moet worden gehouden, althans in een vrij beperkt deel van de opvullingssequentie. 5 6 Iets vergelijkbaars doet zich ook voor bij het huidige onderzoek. In boring laat het traject tussen 0,38 en 1,2 m -Mv zich niet als verstoord herkennen; er zijn bijvoorbeeld geen zandbrokken of vergelijkbare materiaalvermengingen in het veen aangetroffen. Gezien de verstoringen in de omgeving is het echter goed mogelijk dat dit veen niet in situ ligt. Verspoelingsverschijnselen zijn ook bij voorgaande onderzoeken geconstateerd, zoals bij De Roller (, boringen 1 en 2, daar beschreven als "restgeulsediment"). Van Beek (05) heeft hetzelfde pakket over ruime afstand kunnen volgen, en omschreven als "beekafzettingen". Mogelijk zijn deze ook in de oostelijke boringen van het huidige onderzoek terug te vinden (zie boring, eventueel ook boring ). RAAP-notitie 4561 /definitief, juli [8 ]

9 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek Het bovenste deel van het veenpakket bestaat ten dele uit detritusgyttja waarin een kleilaag is ingeschakeld. Ook dit wijst op fluviatiele invloed, hetgeen weinig verrast aangezien de veenaccumulatie inmiddels is voortgeschreden tot boven de top van de randwal van de pingoruïne. Vanaf dat moment kan de depressie niet langer als een geïsoleerd landschappelijk element worden gezien, maar maakt onderdeel uit van het veel ruimere veenvormingsgebied in het beekdal. De eigenlijke beekloop ligt overigens op geen moment ter hoogte van de depressie; nergens zijn aanwijzingen gevonden voor fluviatiele insnijdingen of andere vormen van (zware) erosie. Een belangrijke factor voor de bepaling van de conserveringstoestand is veraarding of oxidatie van veen. Veraarding is in veruit de meeste boringen waargenomen, maar beperkt zich tot de bouwvoor en de eerste decimeters van het veen direct daaronder. 7 Deze veraarding zal direct terug te voeren zijn op het recente agrarische gebruik van het gebied (oxidatie door drainage). Binnen deze recente veraardingszone is in twee bijeenliggende boringen (nrs. en ), langs de zuidelijke rand van de depressie, een duidelijke oxidatiehorizont gezien. Het is onduidelijk of deze oxidatie van recente datum is (in samenhang met de bodemingrepen bij de aanleg van het Tsjongerkanaal en de Ecologische verbindingszone), of dat er in het verleden sprake is geweest van het droogvallen van een klein deel van het veen, direct boven de randwal van de pingoruïne. 7 Alleen in boring reikt de veraardingszone veel dieper. Het is onduidelijk of dit een diepe veraarding betreft van in situ veen, veroorzaakt door grootschalige verstoring in de directe omgeving, of dat het veen zelf vergraven (en bijvoorbeeld op een tijdelijke stort veraard) en vervolgens teruggestort is. Zie ook noot 5. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli [9 ]

10 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies De conclusies worden in het onderstaande gegeven in de vorm van antwoorden op de onderzoeksvragen. Is er sprake van een pingoruïne in het onderzoeksgebied of betreft het een oude meander van de Tsjonger? De diepe, komvormige, relatief steilwandige depressie in het onderzoeksgebied betreft een pingoruïne. De hoog op de flanken aangetroffen menglaag van zand- en leemlagen en/of - brokken kan worden geïnterpreteerd als restant van de randwal. Indien er sprake is van een pingoruïne, wat is dan de omvang, de aard (in geval van veen: al dan niet veraard) en de dikte van de sedimenten waarmee deze is opgevuld? De omvang van de pingoruïne is lastig te bepalen. Doorgaans wordt daarvoor als benadering de omvang van de organogene vulling gebruikt, maar aangezien de bovenste veenpakketten onderdeel uitmaken van een veel ruimer veenvormingsgebied in het beekdal van de Tsjonger kan die benaderingswijze hier niet worden toegepast. In figuur 1 valt de (arbitraire) begrenzing samen met de omtrek van de zone waar het grensvlak tussen de organogene vulling en de minerale ondergrond dieper ligt dan 2,0 m +NAP. 8 De diameter van de cirkel bedraagt ca. 5 m. Het diepste punt bevindt zich excentrisch, nabij boring 7, rond 3,0 m -NAP. De onderstaande beschrijving van de vulling is gebaseerd op de boringen rond het diepste punt van de pingoruïne (boringen 6, 7, 8, en ). Het onderste vullingspakket bestaat voornamelijk uit gyttja, en heeft een dikte van ca. 3,0 m. Hierboven bevindt zich een 1,3 tot 1,5 m dik mosveenpakket 9, waarvan het onderste traject ingeschakelde detrituslagen bevat. Alleen in boring 7 is op het grensvlak tussen gyttja en mosveen een ca. 0,1 m dik laagje donkerbruine, licht veraarde, mosrijke detritus aangetroffen. De bovenste ca. 2,0 m van de vulling bestaat uit een afwisseling van detritus(gyttja), broek- en rietveen. Hierin zijn (rondom boring 7) geen inschakelingen van klei of zand aangetroffen. Evenmin zijn veraardings- of oxidatiehorizonten opgemerkt, met uitzondering van de recente veraarding in en direct onder de (met zand aangerijkte) bouwvoor. 8 9 Dit is, zeer globaal, ook de omvang van het gebied waarin gyttja is afgezet. Alleen in boring 6 is het mosveenpakket aanmerkelijk dikker (ca. 2,0 m), en de onderliggende gyttjalaag navenant dunner. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli []

11 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek 4.2 Aanbevelingen De pingoruïne is waarschijnlijk dankzij de opname in het veel ruimere veenaccumulatiegebied in het beekdal van de Tsjonger tot voor kort onontdekt gebleven. Daarmee is zij ook gevrijwaard gebleven van uitgraving, die bij menig andere pingoruïne tot directe en indirecte degradatie van de vulling heeft geleid. De uitgesproken goede conserveringstoestand, in samenhang met de aanzienlijke dikte van de organogene vullingslagen (zowel de vulling van de pingoruïne zelf, als het daarboven gelegen veenpakket dat tot het beekdal wordt gerekend), maken deze locatie zeer waardevol, behoudenswaardig en buitengewoon geschikt voor paleo-ecologisch onderzoek. Als de pingoruïne niet ontzien kan worden bij de voorgenomen werkzaamheden ten behoeve van de N381, dient nader onderzoek plaats te vinden, in het bijzonder paleo-ecologisch onderzoek, om de informatie die in de vulling van de pingoruïne en de afdekkende veenlagen besloten zit, veilig te stellen. Daarbij wordt aanbevolen de bemonstering uit te voeren met behulp van pollenbakken uit een profielwand, aan te leggen nabij boring 7. De aanleg van het profiel geschiedt dan op aanwijzingen van een archeoloog met aantoonbare detailkennis van veenprofielen. Het profiel met daarin de pollenbakken moet worden gefotografeerd, getekend en beschreven. Als de aanleg van een profiel niet mogelijk is, is bemonstering via overlappende boringen (met behulp van een 7 cm-gutsboor en/of vleugelboor) een optie. Aanbevolen wordt om ter plaatse van de pingoruïne en de directe omgeving de bodemverstorende werkzaamheden onder intensieve archeologische begeleiding plaats te laten vinden, waarbij ontgravingen onder regie van een archeoloog worden uitgevoerd (machinaal verdiepen in zo dun mogelijke lagen). Het PvE dat voor de begeleiding van de werkzaamheden is opgesteld (Huisman, ) dient hierop aangepast te worden. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli []

12 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek Literatuur Beek, J. L. van, 05. Ecologische Verbindingszone Tjonger, gemeenten Heerenveen en Ooststellingwerf. RAAP-notitie 58. RAAP Archeologisch Adviesbureau, Weesp Huisman, M.A.,. Programma van Eisen Archeologische Begeleiding Tjongerdal Noord, N381 Drachten-Drentse grens, versie 2.1 (definitief), PvE-Express, Groningen. Marinelli, M.G., 01. Quick-scan N381 Drachten-Oosterwolde, gemeenten Opsterland, Heerenveen en Ooststellingwerf. RAAP-briefverslag 01-68/RT. RAAP Archeologisch Adviesbureau, Weesp. Nederlands Normalisatie-instituut, 89. Nederlandse Norm NEN 54. Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Popping, H.J., 33a. Voorhistorische vondsten in het Kuinderdal tusschen Oosterwolde en Donkerbroek. Deel I. Nieuwsblad van Friesland: Hepkema's courant ( aug. 33), p.. Popping, H.J., 33b. Voorhistorische vondsten in het Kuinderdal tusschen Oosterwolde en Donkerbroek. Deel II. Nieuwsblad van Friesland: Hepkema's courant ( aug. 33), p.. Popping, H.J., 33c. Voorhistorische vondsten in het Kuinderdal tusschen Oosterwolde en Donkerbroek. Deel III. Nieuwsblad van Friesland: Hepkema's courant 60-2 ( aug. 33), p.. Roller, G.J. de,. Archeologisch booronderzoek Peelrug en Tsjongerdal te Donkerbroek, en de kruising Oude Willem-N381 te Appelscha, gemeente Ooststellingwerf (FR). MUG Publicatie -1. Leek. Roller, G.J. de & H. Buitenhuis, 07. Een archeologisch inventariserend veldonderzoek (IVO) door middel van boringen langs de mogelijke nieuwe tracés van de N381 te Donkerbroek, gemeente Ooststellingwerf (Fr.). ARC-Rapporten Groningen RAAP-notitie 4561 /definitief, juli []

13 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Figuur 1. Figuur 2. Figuur 3. Figuur 4. Resultaten van het onderzoek. West-oostprofiel (boorraai A-). Noord-zuidprofiel (boorraai B-). Profiel door het beekdal van de Tsjonger (uit Popping, 33a). Tabel 1. Geologische en archeologische tijdschaal. Bijlage 1. Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 4561 /definitief, juli []

14 A B boornummer boorraai met raailetters globale ligging pingoruïne legenda boring boring uit eerdere onderzoeken A 0 50 m 0 Figuur 1. Resultaten van het onderzoek. KA1/otjo_fig1

15

16

17 KA1/OTJO_fig4.wor Figuur 4. Profiel door het beekdal van de Tsjonger (uit Popping, 33a).

18 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek Geologische perioden Archeologische perioden Tijdvak Chronozone Datering Tijdperk Datering Holoceen Laat Subatlanticum Vroeg Subatlanticum Subboreaal Atlanticum Boreaal Preboreaal Weichselien Pleniglaciaal Laat Glaciaal Laat Midden Late Dryas Allerød Vroege Dryas Bølling Vroegste Dryas Denekamp Hengelo -50naChr voor Chr Nieuwste tijd (=Nieuwe tijd C) Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd Prehistorie IJzertijd Bronstijd Neolithicum (Nieuwe Steentijd) Mesolithicum (Midden Steentijd) B A Laat Vol Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Jong B Jong A Ottoons Karolingisch Merovingisch laat Merovingisch vroeg naChr. - voor Chr / Pleistoceen Vroeg Vroeg Glaciaal Moershoofd Odderade Brørup Paleolithicum (Oude Steentijd) Midden Eemien Saalien II Oostermeer Saalien I Belvedère/Holsteinien Glaciaal x Holsteinien Elsterien Oud tabel1_standaard_geobioarcheo_raap_ Tabel 1. Geologische en archeologische tijdschaal. RAAP-notitie 4561 /definitief, juli []

19 Een pingoruïne in het Tsjongerdal bij Oosterwolde, gemeente Ooststellingwerf Archeologisch vooronderzoek: een karterend veldonderzoek Bijlage 1. Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 4561 /definitief, juli []

20 boring: OTJO-1 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.0, Y: , hoogte: 3,76, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,76 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijn cm -Mv / 3,46 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja, spoor hout 68 cm -Mv / 3,08 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, geelgrijs, humusvlekken, matig fijn, spoor plantenresten 81 cm -Mv / 2,95 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, matig grindig, lichtgeelgrijs, matig fijn, interpretatie: keizand 92 cm -Mv / 2,84 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, matig grindig, lichtblauwgrijs, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 0 cm -Mv / 2, m +NAP boring: OTJO-2 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.042, Y: , hoogte: 3,66, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,66 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en kleibrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,36 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja, spoor hout 65 cm -Mv / 3,01 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, matig fijn 81 cm -Mv / 2,85 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, bosveen 6 cm -Mv / 1,80 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, grijs, enkele leemlagen, matig slap, matig fijn 2 cm -Mv / 1,41 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtblauwgrijs, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 0 cm -Mv / 1, m +NAP 1

21 boring: OTJO-3 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.054, Y: , hoogte: 3,57, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,57 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en kleibrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja, spoor hout 70 cm -Mv / 2,87 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 0 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen 0 cm -Mv / 1,87 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Opmerking: menyanthes 5 cm -Mv / 1,02 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: veel mosresten 0 cm -Mv / 0,57 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, grijs, matig fijn 340 cm -Mv / 0, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: leem, zwak zandig, zwak grindig, lichtblauwgrijs Opmerking: op 3,9 m -Mv op hard object (steen?) gestuit Einde boring op 390 cm -Mv / 0,33 m -NAP 2

22 boring: OTJO-4 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.066, Y: , hoogte: 3,43, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,43 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en kleibrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja, spoor hout 60 cm -Mv / 2,83 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 85 cm -Mv / 2,58 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, detritus-gyttja Opmerking: gyttja? 0 cm -Mv / 2,03 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 0 cm -Mv / 1,83 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen 0 cm -Mv / 1,63 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Opmerking: menyanthes 340 cm -Mv / 0,03 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: veel mosresten 475 cm -Mv / 1, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, grijs, matig fijn Opmerking: op 5.2 m -Mv gestopt op hard object (steen?) Einde boring op 5 cm -Mv / 1,77 m -NAP 3

23 boring: OTJO-5 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.078, Y: , hoogte: 3,37, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,37 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en kleibrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja, spoor hout 50 cm -Mv / 2,87 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 5 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja, weinig riet Opmerking: weinig houtresten 2 cm -Mv / 1, m +NAP 340 cm -Mv / 0,03 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, detritus-gyttja Opmerking: veel mosresten en plakken mosveen 4 cm -Mv / 0,73 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: veel mosresten en plakken mosveen 560 cm -Mv / 2, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, grijs, matig fijn Einde boring op 585 cm -Mv / 2,48 m -NAP 4

24 boring: OTJO-6 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.090, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en kleibrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 2,97 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja 38 cm -Mv / 2,84 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen Opmerking: amorf 1 cm -Mv / 2, m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen 0 cm -Mv / 1,82 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet 2 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) 4 cm -Mv / 0,88 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: mosresten 475 cm -Mv / 1,53 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, geelgrijs, gyttja Opmerking: mosresten en sideriet 500 cm -Mv / 1,78 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkergrijs, gyttja 600 cm -Mv / 2,78 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, grijs, matig fijn 650 cm -Mv / 3, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, sterk grindig, grijs, matig fijn Einde boring op 660 cm -Mv / 3,38 m -NAP 5

25 boring: OTJO-7 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.1, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, donkerbruingrijs, veenbrokken, matig fijn 38 cm -Mv / 2,78 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor riet 70 cm -Mv / 2,46 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, rietveen Opmerking: zeer amorf 1 cm -Mv / 1,91 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 0 cm -Mv / 1,56 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja 0 cm -Mv / 1, m +NAP 8 cm -Mv / 0,08 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus Opmerking: mosresten, licht veraard 9 cm -Mv / 0,03 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkergrijs, gyttja Opmerking: sideriet en vivianiet 340 cm -Mv / 0, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: weinig mosresten, veel siderietbanden 6 cm -Mv / 3,02 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig slap, matig fijn Einde boring op 670 cm -Mv / 3,54 m -NAP 6

26 boring: OTJO-8 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.4, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, veen- en kleibrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 2 cm -Mv / 1,57 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, matig siltig, grijs, matig stevig Opmerking: gyttjeus 8 cm -Mv / 1,41 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja 0 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 2 cm -Mv / 1,04 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen Opmerking: zeer amorf 0 cm -Mv / 0,69 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) 3 cm -Mv / 0, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja Opmerking: siderietbanden en vivianiet 380 cm -Mv / 0,61 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja Opmerking: veel mosresten 4 cm -Mv / 0,96 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja Opmerking: siderietbanden 563 cm -Mv / 2,44 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig fijn 640 cm -Mv / 3, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtblauwgrijs, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 650 cm -Mv / 3, m -NAP 7

27 boring: OTJO-9 beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.6, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, zand- en humusbrokken, matig fijn 40 cm -Mv / 2,80 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 8 cm -Mv / 1,72 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: klei, zwak siltig, grijs, matig stevig Opmerking: gyttjeus 4 cm -Mv / 1,56 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja Opmerking: klapklei m -Mv 5 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 2 cm -Mv / 0,90 m +NAP 0 cm -Mv / 0, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: weinig sideriet 4 cm -Mv / 0,95 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: siderietbanden 475 cm -Mv / 1,55 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: mosresten 5 cm -Mv / 2,05 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 560 cm -Mv / 2,40 m -NAP 8

28 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.7, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, veenbrokken, matig fijn 38 cm -Mv / 2,91 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja, spoor hout Opmerking: zeer licht veraard? 70 cm -Mv / 2,59 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, rietveen Opmerking: zeer amorf, licht veraard 0 cm -Mv / 2,09 m +NAP, spoor riet 5 cm -Mv / 1,74 m +NAP 0 cm -Mv / 0,79 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: veel mosresten 5 cm -Mv / 0, m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, geelgrijs, gyttja Opmerking: siderietbanden 440 cm -Mv / 1, m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, gyttja Opmerking: veel mos 453 cm -Mv / 1, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 500 cm -Mv / 1,71 m -NAP 9

29 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.9, Y: , hoogte: 3,37, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,37 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, zand- en humusbrokken, matig fijn 40 cm -Mv / 2,97 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Opmerking: enkele puinfragmentjes 4 cm -Mv / 2,33 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: klei, zwak siltig, grijs, matig stevig Opmerking: gyttjeus 0 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja, spoor hout 0 cm -Mv / 1,67 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja, spoor hout Opmerking: veel mos 0 cm -Mv / 1,47 m +NAP 0 cm -Mv / 0,67 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, geelgrijs, gyttja Opmerking: siderietbanden 7 cm -Mv / 0, m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, grijsbruin, detritus-gyttja Opmerking: mos, grind aan de basis 340 cm -Mv / 0,03 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 4 cm -Mv / 0,88 m -NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.0, Y: , hoogte: 3,39, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,39 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 90 cm -Mv / 2,49 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, zwak siltig, grijs, matig stevig Opmerking: gyttjeus 2 cm -Mv / 2,37 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja, spoor hout 0 cm -Mv / 1,79 m +NAP 4 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja Opmerking: mosresten, zandband op 2,3 m -Mv 6 cm -Mv / 0,53 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn 345 cm -Mv / 0,06 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, matig grindig, lichtblauwgrijs, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 385 cm -Mv / 0,46 m -NAP

30 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.0, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, zwak zandig, grijsbruin, zand- en kleibrokken, veen (niet gedifferentieerd) 40 cm -Mv / 2,75 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 78 cm -Mv / 2,37 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen Opmerking: zeer amorf 0 cm -Mv / 2, m +NAP 5 cm -Mv / 1,50 m +NAP Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruin, detritus-gyttja Opmerking: licht veraard 5 cm -Mv / 1,40 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig fijn, spoor riet 0 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig fijn Opmerking: onderin zeer grindrijk Einde boring op 5 cm -Mv / 0,70 m +NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.1, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, zwak zandig, grijsbruin, zand- en kleibrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,06 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 85 cm -Mv / 2,41 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout 5 cm -Mv / 2, m +NAP 3 cm -Mv / 1,73 m +NAP Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruin, detritus-gyttja Opmerking: licht veraard 8 cm -Mv / 1,68 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig fijn, spoor riet 5 cm -Mv / 1,51 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 5 cm -Mv / 0,81 m +NAP

31 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.3, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, zand- en veenbrokken, matig fijn cm -Mv / 2,95 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja Opmerking: licht veraard 65 cm -Mv / 2,60 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen 95 cm -Mv / 2, m +NAP 4 cm -Mv / 2,01 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruin, detritus Opmerking: mosrijk, licht veraaard 3 cm -Mv / 1,92 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, lichtbruingrijs, matig fijn 0 cm -Mv / 1,75 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, veel dikke detrituslagen, matig fijn 0 cm -Mv / 1,45 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact, matig fijn Opmerking: dekzand? 0 cm -Mv / 0,75 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, los, matig fijn 3 cm -Mv / 0,05 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact, matig fijn Opmerking: guts loopt leeg Einde boring op 355 cm -Mv / 0, m -NAP

32 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.1, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, bruingrijs, zandbrokken, veen (niet gedifferentieerd) 40 cm -Mv / 2,81 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja 80 cm -Mv / 2,41 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, bosveen Opmerking: zeer amorf 5 cm -Mv / 1,86 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen 5 cm -Mv / 1,46 m +NAP 3 cm -Mv / 0,04 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: weinig sideriet, zandband op m -Mv 4 cm -Mv / 0,94 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja Opmerking: siderietbanden 535 cm -Mv / 2, m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkergrijs, gyttja 580 cm -Mv / 2,59 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: mosresten 6 cm -Mv / 2,89 m -NAP Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, enkele detrituslagen, matig fijn 6 cm -Mv / 3,04 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig slap, matig fijn Einde boring op 650 cm -Mv / 3, m -NAP

33 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.1, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkergrijsbruin, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) 40 cm -Mv / 2,87 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet 67 cm -Mv / 2,60 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen Opmerking: amorf 1 cm -Mv / 2,02 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen Opmerking: amorf 0 cm -Mv / 1,37 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm), spoor hout 340 cm -Mv / 0, m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: siderietbanden, zandlaag op 3,8 m -Mv 390 cm -Mv / 0,63 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, gyttja Opmerking: veel mosresten 450 cm -Mv / 1, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja 505 cm -Mv / 1,78 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, geelgrijs, gyttja Opmerking: siderietbanden 550 cm -Mv / 2, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja 595 cm -Mv / 2,68 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, sterk zandig, bruin, detritus Opmerking: mosresten 6 cm -Mv / 2,83 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Opmerking: vanaf 6,5 m -Mv sterk grindig, kernverlies Einde boring op 670 cm -Mv / 3,43 m -NAP

34 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.1, Y: 556.9, hoogte: 3,33, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,33 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,01 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet 60 cm -Mv / 2,73 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen Opmerking: zeer amorf 1 cm -Mv / 2,03 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen, spoor hout Opmerking: zeer amorf 5 cm -Mv / 1,48 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) 0 cm -Mv / 0,63 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, veel dunne detrituslagen, mosveen, spoor hout 360 cm -Mv / 0, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: mosresten 434 cm -Mv / 1,01 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja 455 cm -Mv / 1, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, geelgrijs, gyttja Opmerking: sideriet 5 cm -Mv / 1,97 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja 550 cm -Mv / 2, m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, sterk zandig, bruingrijs, detritus Opmerking: mosresten 573 cm -Mv / 2,40 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 600 cm -Mv / 2,67 m -NAP

35 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.2, Y: 556.9, hoogte: 3,43, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,43 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet 50 cm -Mv / 2,93 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen Opmerking: zeer amorf 5 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen, spoor hout Opmerking: zeer amorf 0 cm -Mv / 1,63 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) 0 cm -Mv / 0,83 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, veel dunne detrituslagen, mosveen, spoor hout 360 cm -Mv / 0, m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus Opmerking: mosresten, licht veraard 382 cm -Mv / 0,39 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja 395 cm -Mv / 0,52 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, geelgrijs, gyttja Opmerking: sideriet, zandlaag op 4, m -Mv 4 cm -Mv / 0,82 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja 5 cm -Mv / 1,69 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Opmerking: ondoordringbaar op 5, m -Mv (steen?) Einde boring op 5 cm -Mv / 1,72 m -NAP

36 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.2, Y: , hoogte: 3,54, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,54 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,34 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet 35 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen Opmerking: zeer amorf 90 cm -Mv / 2,64 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen, veel hout Opmerking: zeer amorf 0 cm -Mv / 2,04 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) 0 cm -Mv / 0,94 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, veel dunne detrituslagen, mosveen, spoor hout 0 cm -Mv / 0,44 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus Opmerking: mosresten, licht veraard 0 cm -Mv / 0,34 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja Opmerking: enkele siderietvlekken 390 cm -Mv / 0,36 m -NAP Lithologie: veen, sterk zandig, bruingrijs, detritus Opmerking: mosresten 405 cm -Mv / 0,51 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig fijn 460 cm -Mv / 1,06 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm) Lithologie: zand, sterk siltig, matig grindig, grijs, matig fijn Einde boring op 5 cm -Mv / 1,76 m -NAP

37 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.2, Y: , hoogte: 3,56, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,56 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,40 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet 40 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen Opmerking: amorf 75 cm -Mv / 2,81 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, rietveen, veel hout Opmerking: zeer amorf 95 cm -Mv / 2,61 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm), spoor hout 0 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, veel dunne detrituslagen, mosveen, spoor hout 0 cm -Mv / 1,76 m +NAP 8 cm -Mv / 1,48 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus Opmerking: mosresten, licht veraard 2 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: mosresten 8 cm -Mv / 0,98 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn 2 cm -Mv / 0,64 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtblauwgrijs, matig slap, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 375 cm -Mv / 0, m -NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.2, Y: , hoogte: 3,60, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,60 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,38 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout 35 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, veel dikke detrituslagen, bosveen Opmerking: amorf 0 cm -Mv / 2,40 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, veel dunne detrituslagen, mosveen, spoor hout 2 cm -Mv / 1,98 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus Opmerking: mosresten, licht veraard 2 cm -Mv / 1,88 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig fijn 5 cm -Mv / 1,55 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtblauwgrijs, matig slap, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 5 cm -Mv / 0,85 m +NAP

38 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.2, Y: , hoogte: 3,75, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,75 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, bruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,50 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, veraard veen, spoor hout 40 cm -Mv / 3,35 m +NAP Lithologie: zand, uiterst siltig, grijs, humusvlekken, matig fijn 60 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: leem, sterk zandig, sterk grindig, lichtgrijs, zeer stevig, interpretatie: keileem, grondmorene Opmerking: vast 80 cm -Mv / 2,95 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig stevig, matig fijn 5 cm -Mv / 2, m +NAP Lithologie: leem, sterk zandig, matig grindig, lichtblauwgrijs, matig stevig, interpretatie: keileem, grondmorene 0 cm -Mv / 1,75 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtblauwgrijs, matig slap, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 2 cm -Mv / 1,50 m +NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.3, Y: , hoogte: 3,93, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,93 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, bruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 3,68 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: leem, zwak zandig, grijs, veel dunne zandlagen 35 cm -Mv / 3,58 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, matig grindig, geelgrijs, zeer fijn 52 cm -Mv / 3,41 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, matig grindig, geelgrijs, matig stevig, interpretatie: keileem, grondmorene 75 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn 90 cm -Mv / 3,03 m +NAP Lithologie: zand, sterk siltig, sterk grindig, lichtgrijs, matig fijn Opmerking: leembrokken 5 cm -Mv / 2,78 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtblauwgrijs, matig slap, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 0 cm -Mv / 1,93 m +NAP

39 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.5, Y: , hoogte: 3,36, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,36 m +NAP Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruingrijs, zand- en veenbrokken, veen (niet gedifferentieerd) 33 cm -Mv / 3,03 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, veraard veen 45 cm -Mv / 2,91 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen Opmerking: amorf, licht veraard 62 cm -Mv / 2,74 m +NAP Lithologie: zand, matig siltig, geelgrijs, matig fijn, interpretatie: verspoeld dekzand 70 cm -Mv / 2,66 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet 80 cm -Mv / 2,56 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, detritus Opmerking: veel mosresten, licht veraard 95 cm -Mv / 2,41 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, matig grindig, lichtbruingrijs, humusvlekken, matig fijn, interpretatie: verspoeld dekzand Opmerking: mosresten 5 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, compact, matig fijn, interpretatie: dekzand Opmerking: dekzand? Einde boring op 0 cm -Mv / 1,56 m +NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.2, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkergrijsbruin, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 2,95 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruingrijs, detritus-gyttja, spoor hout Opmerking: veraarde trajecten 58 cm -Mv / 2,67 m +NAP Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruin, detritus-gyttja Opmerking: licht veraard 85 cm -Mv / 2,40 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, humusvlekken, compact, matig fijn 5 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact, matig fijn Opmerking: leembrokken Einde boring op 5 cm -Mv / 1,60 m +NAP

40 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.8, Y: , hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkergrijsbruin, veen (niet gedifferentieerd) cm -Mv / 2,80 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruingrijs, detritus-gyttja, weinig hout Opmerking: veraarde trajecten 37 cm -Mv / 2,73 m +NAP Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet Opmerking: veraard 46 cm -Mv / 2,64 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, matig fijn, interpretatie: verspoeld dekzand Opmerking: mosresten 55 cm -Mv / 2,55 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact, matig fijn Einde boring op 0 cm -Mv / 1,60 m +NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.0, Y: , hoogte: 3,49, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,49 m +NAP Lithologie: leem, sterk zandig, matig grindig, lichtgroengrijs, zand- en veenbrokken Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 65 cm -Mv / 2,84 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruin, detritus-gyttja, compact Opmerking: licht veraard, zandband tussen 0,94 en 0,98m -Mv 7 cm -Mv / 2, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen, spoor riet Opmerking: amorf 0 cm -Mv / 1,69 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, rietveen, spoor hout Opmerking: zeer amorf, bovenin galigaan? 0 cm -Mv / 0,99 m +NAP 350 cm -Mv / 0,01 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, veel dunne detrituslagen, mosveen 360 cm -Mv / 0, m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus Opmerking: veel mosresten, licht veraard 384 cm -Mv / 0,35 m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, geelgrijs, gyttja Opmerking: siderietvlekken 440 cm -Mv / 0,91 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, grijs, gyttja 490 cm -Mv / 1,41 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: mosresten, siderietvlekken, zandlaag op 5,2 m -Mv 5 cm -Mv / 1,77 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, los, matig fijn Einde boring op 570 cm -Mv / 2, m -NAP

41 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.099, Y: , hoogte: 3,59, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,59 m +NAP Lithologie: leem, zwak zandig, zwak grindig, lichtgroengrijs, zand- en veenbrokken Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 70 cm -Mv / 2,89 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruingrijs, veraard veen, compact Opmerking: zandlaag op 0,87 m -Mv 90 cm -Mv / 2,69 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, compact Opmerking: licht veraard 0 cm -Mv / 2,39 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, bosveen, spoor riet Opmerking: amorf 5 cm -Mv / 1,84 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) 5 cm -Mv / 0,54 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus Opmerking: veraard, veel mos 0 cm -Mv / 0,39 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: veen, zwak zandig, bruingrijs, enkele dikke zandlagen, gyttja Opmerking: mosresten 345 cm -Mv / 0, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, gyttja Opmerking: mosresten, houtige takjes 375 cm -Mv / 0, m -NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, enkele zandlagen, gyttja Opmerking: mosresten, houtige takjes 408 cm -Mv / 0,49 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig slap, matig fijn Einde boring op 450 cm -Mv / 0,91 m -NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.0, Y: , hoogte: 3,63, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,63 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: leem, zwak zandig, lichtgroengrijs, zand- en veenbrokken Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 40 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, veenbrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 9 cm -Mv / 2,54 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor hout en riet Opmerking: oxidatiehorizont op 1, - 1, -Mv 5 cm -Mv / 2, m +NAP, spoor riet 0 cm -Mv / 1,63 m +NAP 3 cm -Mv / 1, m +NAP Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruingrijs, detritus Opmerking: veraard 0 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, bruingrijs, enkele zandlagen, gyttja Opmerking: mosresten 4 cm -Mv / 0,89 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, los, matig fijn Einde boring op 0 cm -Mv / 0,63 m +NAP

42 boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.1, Y: , hoogte: 3,77, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3,77 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond cm -Mv / 3,52 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond Opmerking: keileembrokken 8 cm -Mv / 2,69 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: veen, mineraalarm, donkerbruin, detritus-gyttja, spoor riet Opmerking: licht veraard, oxidatiehorizont 1,55-1,62 -Mv 0 cm -Mv / 2,07 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, bruin, enkele detrituslagen, mosveen, spoor riet 9 cm -Mv / 1,68 m +NAP 3 cm -Mv / 1,44 m +NAP Lithologie: veen, sterk zandig, donkerbruingrijs, detritus Opmerking: veraard, mosresten 0 cm -Mv / 1,37 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: erosief (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, bruingrijs, matig grof Opmerking: mitig veel grind 4 cm -Mv / 1, m +NAP Algemeen: aard bovengrens: erosief (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, los, matig fijn Opmerking: (kei)leembrokken 4 cm -Mv / 0,93 m +NAP Lithologie: leem, sterk zandig, lichtgrijs 0 cm -Mv / 0,57 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 340 cm -Mv / 0,37 m +NAP boring: OTJO- beschrijver: PK/DB, datum: -3-, X: 2.0, Y: 556.8, hoogte: 3,, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - 0 cm -Mv / 3, m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: veen, zwak zandig, donkerbruin, veraard veen Bodemkundig: interpretatie: verstoord 55 cm -Mv / 2,68 m +NAP Lithologie: veen, mineraalarm, grijsbruin, detritus-gyttja Opmerking: licht veraard 84 cm -Mv / 2,39 m +NAP, veel riet Opmerking: menyanthes 1 cm -Mv / 2,07 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3- cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelgrijs, veel dikke detrituslagen, matig fijn 0 cm -Mv / 1,53 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3- cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, zwak humeus, lichtgrijs, matig slap, matig fijn 2 cm -Mv / 1,05 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, compact, matig fijn Einde boring op 0 cm -Mv / 0,73 m +NAP