Plangebied Koningstraat 10

Transcriptie

1 6500 voor Chr. RAAP-NOTITIE 4464 Plangebied Koningstraat voor Chr. Gemeente Zaltbommel Archeologisch onderzoek: een archeologische begeleiding 2200 voor Chr. 700 voor Chr. 150 na Chr. 320 na Chr. Archeologisch Adviesbureau 250 na Chr na Chr.

2 Colofon Opdrachtgever: gemeente Zaltbommel Titel: Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding. Status: eindversie Datum: 29 maart 2013 Auteur: J. Vosselman MA Projectcode: ZAKST Bestandsnaam: NO4464_ZAKST.doc Projectleider: J. Vosselman MA Projectmedewerkers: R. t Hart BA & H. Ringenier BA ARCHIS-vondstmeldingsnummer: ARCHIS-waarnemingsnummer: nog niet verleend ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: Autorisatie: drs. E.M.P. Verhelst Bevoegd gezag: gemeente Zaltbommel ISSN: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b 1382 LV Weesp Postbus GB Weesp telefoon: telefax: raap@raap.nl RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2013 RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

3 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding Samenvatting Bij ontgravingen ten behoeve van nieuwbouw aan de Koningstraat 10 te Zaltbommel zijn op 3 januari 2013 skeletresten aangetroffen. RAAP Archeologisch Adviesbureau heeft in opdracht van de gemeente Zaltbommel op 3 en 4 januari 2013 op het perceel een archeologische begeleiding uitgevoerd. Dit onderzoek diende om de aard, omvang datering, kwaliteit en diepteligging van deze skeletresten en eventuele andere (waardevolle) archeologische resten in het plangebied vast te stellen. Op het achtererf van het perceel aan de Koningstraat 10 zijn resten van bebouwing aangetroffen die te maken hebben met activiteiten zoals het kleinschalig houden van (klein-)vee of het verbouwen van gewassen voor eigen gebruik. Er zijn in het plangebied geen aanwijzingen aangetroffen voor de aanwezigheid van graven. Het menselijke botmateriaal dat is aangetroffen, lijkt samen met een laag grond van elders te zijn opgebracht of uit een dieper niveau in het onderzoeksgebied afkomstig te zijn. RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [3]

4 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inhoudsopgave Inleiding Kader Administratieve gegevens Veldonderzoek Methoden Resultaten Conclusies... 9 Literatuur Overzicht van figuren en tabellen RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [4]

5 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding 1 Inleiding 1.1 Kader Bij ontgravingen ten behoeve van nieuwbouw aan de Koningstraat 10 te Zaltbommel zijn op 3 januari 2013 skeletresten aangetroffen. De politie heeft deze resten ter plaatse bekeken en geoordeeld dat ze vermoedelijk van grote ouderdom zijn. Daaropvolgend heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in opdracht van de gemeente Zaltbommel op 3 en 4 januari 2013 een archeologische begeleiding uitgevoerd. Dit onderzoek diende om de aard, omvang datering, kwaliteit en diepteligging van deze skeletresten en eventuele andere (waardevolle) archeologische resten binnen het plangebied vast te stellen. 1.2 Administratieve gegevens Het plangebied ligt in het centrum van Zaltbommel, direct ten zuiden van de Koningstraat (figuur 1). Het gebied staat afgebeeld op kaartblad 45A van de topografische kaart van Nederland. De hoogte binnen het plangebied is ca. 6,5 m +NAP ( Gemeente: Zaltbommel Plaats: Zaltbommel Centrumcoördinaten: / ARCHIS-vondstmeldingsnummer: ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: Zie tabel 1 voor de dateringen van de in deze notitie genoemde archeologische perioden. RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [5]

6 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding Archeologische perioden Tijdperk Datering Nieuwste tijd (=Nieuwe tijd C) Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd Prehistorie IJzertijd Bronstijd Neolithicum (Nieuwe Steentijd) Mesolithicum (Midden Steentijd) Paleolithicum (Oude Steentijd) B A Laat Vol Ottoons Vroeg Karolingisch Merovingisch laat Merovingisch vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Jong B Jong A Midden Oud naChr. -15voorChr / tabel1_standaard_archeologisch_raap_2010 Tabel 1. Archeologische tijdschaal. RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [6]

7 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding 2 Veldonderzoek 2.1 Methoden Ter plaatse was de ondergrond ontgraven tot circa cm -Mv (figuur 3). Deze ontgraven delen zijn geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische resten, met name op de aanwezigheid van menselijk botmateriaal. De aangetroffen resten zijn handmatig blootgelegd om de aard en ligging hiervan beter vast te kunnen stellen. De aangetroffen resten zijn ingemeten, gefotografeerd en opgetekend. Hiervoor is gebruik gemaakt van een meetsysteem dat is opgehangen aan de huidige percelering. 2.2 Resultaten De werkzaamheden vonden plaats op de plek waar voorheen een schuur stond. Deze schuur dateert van rond 1960 en is onlangs gesloopt. De noordelijke muur van de schuur was gefundeerd op een oudere muur (figuren 3 en 4). Deze muur kent een vermoedelijke datering in de tweede helft van de 19e eeuw (Emmens, in voorbereiding). Tevens is tegen de (binnenzijde van) deze muur een put aangetroffen met een koepeltje erop. De put bestond uit rode en gele IJsselsteentjes (baksteen; figuren 3 en 4). Het betreft hier zeer waarschijnlijk een beerput. Aan de binnenzijde was namelijk een aanslag aanwezig en tijdens het openleggen is een duidelijke beerlucht waargenomen. Deze put kent eenzelfde datering als de naastgelegen muur. Op de grens met het oostelijke buurperceel is tevens een muur aanwezig. Dit is een restant van bouwdelen op het naastgelegen perceel, die globaal dateren uit de late 19e en begin 20e eeuw en sinds 1937 zijn verdwenen. Op deze scheidingsmuur zijn alle bouwdelen op het achterterrein van het perceel aan de Koningstraat 10 aangesloten (Emmens, in voorbereiding). Er zijn nog bouwsporen te zien van twee evenwijdige muren (figuren 3 en 5). De aangetroffen put ligt hier precies tussen en lag dus waarschijnlijk in een aparte ruimte. Tijdens de archeologische begeleiding is de beerput leeggeschept en is de inhoud zorgvuldig geïnspecteerd op de aanwezigheid van archeologisch vondstmateriaal (figuur 3 en tabel 2: vondstnummer 1). Opvallend zijn de aanwezigheid van de rubberen ring van een weckfles en een dopje van kunststof. Deze kunnen worden gedateerd vanaf het midden van de 20e eeuw. Hoogstwaarschijnlijk is de beerput dichtgestort tijdens de bouw van de schuur in Daarnaast bevatte deze vulling vier fragmenten keramiek uit de late 19e of begin 20e eeuw. Tevens is het overige deel van het ontgraven gebied geïnspecteerd op het voorkomen van archeologisch materiaal. Ook hier is aardewerk uit de late 19e eeuw en een aantal fragmenten bot aangetroffen (figuur 3 en tabel 2: vondstnummer 2). De aanwezigheid van bebouwing op het achtererf van het perceel kan duiden op activiteiten die te maken hebben met het houden van (klein-)vee of met het verbouwen van gewassen voor eigen gebruik. Het perceel was relatief groot en geschikt voor dergelijke activiteiten. RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [7]

8 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding De in eerste instantie aangetroffen skeletresten lagen tegen de hierboven genoemde put en deels onder de scheidingsmuur met het oostelijke perceel (figuren 3 en 6; tabel 2: vondstnummer 3). Het betreft onder andere een (incomplete) schedel van een vrouw, fragmenten rib en wervels. Het omliggende vlak is verder blootgelegd en nader geïnspecteerd. Er is verder echter geen menselijk botmateriaal meer aangetroffen. Aangezien sprake is van slechts enkele fragmenten menselijk botmateriaal en gezien het ontbreken van skeletdelen in anatomisch verband, kan gesteld worden dat geen sprake is van een primaire begraving. Mogelijk is in het plangebied een pakket grond opgebracht tijdens bouwactiviteiten op het buurperceel en zijn de skeletresten van elders met deze grond meegevoerd. Daarnaast is echter niet uit te sluiten dat de menselijke botten uit een onderliggende laag zijn opgespit. In dat geval kunnen in het onderzoeksgebied op een dieper niveau resten van een begraafplaats aanwezig zijn. Dergelijke begraafplaatsen kwamen in middeleeuwse steden met name voor in kloosters of rond kerken. Voor zover bekend heeft op deze locatie echter geen religieus gebouw gestaan. vondstnummer materiaal materiaal specifiek aantal datering keramiek industrieel/geglazuurd 4 Nieuwe tijd C 1 rubber ring weckfles 1 Nieuwe tijd C kunststof dopje 1 Nieuwe tijd C keramiek industrieel/geglazuurd 6 Nieuwe tijd C keramiek tegel 2 Nieuwe tijd C keramiek pijpensteeltjes 2 Nieuwe tijd B/C 2 bot (menselijk) bekken (fragment) 1 bot (menselijk) ellepijp (fragment) 1 bot rib 1 bot onbepaald 2 bot (menselijk) rib (fragment) 6 3 bot (menselijk) schedel (incompleet) 1 bot (menselijk) wervel 5 bot (menselijk) onbepaald 9 Tabel 2. Vondstenlijst. RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [8]

9 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding 3 Conclusies Op het achtererf van het perceel aan de Koningstraat 10 zijn resten aangetroffen die te maken hebben met activiteiten zoals het kleinschalig houden van (klein-)vee of het verbouwen van gewassen voor eigen gebruik. Er zijn in het onderzoeksgebied geen aanwijzingen aangetroffen voor de aanwezigheid van graven. Het menselijke botmateriaal dat is aangetroffen, lijkt samen met een laag grond van elders te zijn opgebracht. Het is echter ook niet uit te sluiten dat het botmateriaal uit een dieper niveau binnen het onderzoeksgebied afkomstig is en hier nog resten van een begraafplaats aanwezig zijn. RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [9]

10 Plangebied Koningstraat 10, gemeente Zaltbommel; archeologisch onderzoek; een archeologische begeleiding Literatuur Emmens, K., in voorbereiding. Zaltbommel, Koningstraat 10. Bouwhistorische documentatie. Overzicht van figuren en tabellen Figuur 1. De ligging van het plangebied (rood); inzet: ligging in Nederland (ster). Figuur 2. De ligging van het onderzoeksgebied (blauw) binnen het perceel Koningstraat 10. Figuur 3. Resultaten archeologische begeleiding. Figuur 4. De aangetroffen muurresten en beerput. Figuur 5. De scheidingsmuur met bouwsporen. Figuur 6. De aangetroffen skeletresten (vondstnummer 3). Tabel 1. Tabel 2. Archeologische tijdschaal. Vondstenlijst. RAAP-rapport 4464 / eindversie, 29 maart 2013 [10]

11 Waalbandijk Museum Tuil Zaltbommel Kloosterwiel Werf De Spellewaard Zaltbommel Haven Sl Museum De Vergt Martinus Nijhoffbrug Pl A2 E25 Veiling Zuiveringsinst De Ooijk Wildeman Figuur 1. De ligging van het plangebied (rood); inzet: ligging in Nederland (ster)

12 MKAv/wor m 1: Figuur 2. De ligging van het onderzoeksgebied (blauw) binnen het perceel Koningstraat 10.

13 legenda 1 vondstnummer onderzoeksgebied beerput muur gresbuis scheidingsmuur locatie bouwsporen MKAv/wor Figuur 3. Resulaten archeologsiche begeleiding.

14 Figuur 4. De aangetroffen muurresten en beerput.

15 Figuur 5. De scheidingsmuur met bouwsporen.

16 Figuur 6. De aangetroffen skeletresten (V3).