Jaarverslag Jaarverslag 2005

Transcriptie

1 2005 Jaarverslag 2005 Jaarverslag 2005

2 De Colofon De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken is een bij de Vreemdelingenwet 2000 ingesteld onafhankelijk adviesorgaan. Zij heeft tot taak de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie en het Parlement gevraagd en ongevraagd te adviseren over het vreemdelingenrecht en het beleid ter zake, alsmede over een beperkt aantal individuele zaken. De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken is een adviescollege in de zin van de Kaderwet adviescolleges en is als zodanig ingericht. Zij geeft in haar hoedanigheid van beleidsadviescollege zowel beleidsreactieve als beleidsproactieve adviezen. Enerzijds worden adviezen uitgebracht met een analyse van gevoerd beleid en bestaande wetgeving of van een bestaande praktijk met als doel te leren of het beleid dan wel die wetgeving goed functioneert. Zo nodig worden aanbevelingen tot verbetering gedaan. Anderzijds wordt geadviseerd over toekomstige ontwikkelingen en mogelijk te verwachten problemen en worden (alternatieve) richtingen voor beleid en de bijbehorende wetgeving aangegeven. Tenslotte worden verkenningen uitgevoerd waarbij een beleidsveld of een feitelijke gang van zaken dan wel ontwikkelingen in beeld worden gebracht met beschrijving van de daarin eventueel aangetroffen vraagstukken. De advisering dient praktisch en oplossingsgericht te zijn. De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken bestaat uit vijftien leden die op persoonlijke titel zijn benoemd. Uitgave van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken, Den Haag, 2006 isbn: Kenmerk: Jaarverslag 2005, maart 2006 Bestellingen van publicaties: Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken Postbus ac Den Haag acvz@acvz.com (070) of via de website: Interviews: Joke Huisman, Fotografie: Ineke Key, Key Fotografie (met uitzondering van Foto Verdonk) Ontwerp en opmaak: Studio Daniëls BV, Den Haag Drukwerk: Drukkerij Palace Print, Den Haag

3 Jaarverslag 2005 Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken

4

5 Inhoudsopgave voorwoor d 4 hoof d s t u k 1 - Interview Minister Verdonk 7 hoof d s t u k 2 - De in hoof d s t u k 3 - De beleidsadviezen 13 hoof d s t u k 4 - De geëvalueerd 27 hoof d s t u k 5 - De balans opgemaakt 29 bi j l agen I Samenstelling per 31 december II Samenstelling Secretariaat per 31 december III Lijst van in 2005 uitgebrachte adviezen 35 IV Adviesthema s Werkprogramma

6 Voorwoord Het jaar 2005 was voor de een jaar van verandering. De eerste raadsperiode liep af waarop enkele vacatures in de commissie ontstonden en nieuwe gezichten in de commissie werden verwelkomd. In 2005 werden vijf beleidsadviezen gepubliceerd. Met name het advies over de toelating voor religieuze doeleinden in Nederland en het advies over de verblijfsbeëindiging van vreemdelingen die een strafbaar feit hebben begaan leidden tot veel discussie in pers en politiek. Verder zijn er zeven wetsadviezen uitgebracht. Vooral de adviezen over de Wet en het Besluit Inburgering, en het advies over de Visumwet verdienen hier vermelding. Tot slot werden 31 individuele zaken in behandeling genomen. Daarnaast werd de voor de eerste maal geëvalueerd. Op grond van de Kaderwet adviescolleges dient een dergelijke evaluatie minstens eens in de vier jaar plaats te vinden. De verheugt zich over het feit dat de evaluatie een gunstig beeld schetst van de werkzaamheden van de commissie in de periode Volgens het rapport heeft de commissie in korte tijd een belangrijke positie verworven in de wereld van het vreemdelingenbeleid. Zij wordt gezien als deskundig en onafhankelijk en haar adviezen leveren een waardevolle bijdrage aan de discussie in politiek en bestuur op het gebied van immigratie en integratie. Verderop in dit jaarverslag wordt aandacht besteed aan de evaluatie, en wordt vermeld welke aanbevelingen de ter harte neemt. Immers, ondanks de lovende woorden blijft er nog veel werk te verrichten. De commissie in haar nieuwe samenstelling neemt deze uitdaging graag aan. 4

7 Wij verheugen ons er over dat de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, Mw. drs. M.C.F. Verdonk, bereid is geweest om, ter gelegenheid van het verschijnen van het evaluatierapport over de, haar ideeën over het samenspel tussen minister en adviescommissie weer te geven. In dit Jaarverslag treft u een interview met haar aan. Verder passeren, zoals gebruikelijk, de in 2005 uitgebrachte beleidsadviezen de revue. Dit gebeurt in de vorm van interviews met commissieleden die nauw betrokken waren bij de totstandkoming van het advies. Voorts zijn in een bijlage de thema s uit het Werkprogramma 2006 weergegeven. Wij wensen u veel genoegen toe bij het lezen van ons Jaarverslag De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken, Mr. T.J.P. van Os van den Abeelen Voorzitter Dr. J.J. van Miert Secretaris (wnd) 5

8 Zonder zou ik mij beleidsmatig onzekerder hebben gevoeld. Drs. Rita Verdonk is Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie

9 h o o f d s t u k 1 Interview Minister Verdonk Minister Verdonk ziet de als een levensverzekering De is voor mij een soort levensverzekering. Als ik beleid laat toetsen door de adviescommissie, geeft mij dat extra zekerheid. Niet dat ik het met alles eens ben. Maar als de ernaar gekeken heeft, komen ze met zeer gedegen en afgewogen adviezen. Kritische adviescommissie Minister Verdonk is lovend over haar adviescommissie. Mensen denken misschien dat we 2 handen op één buik zijn of dat ze me stroop in de mond smeren, maar dat is helemaal niet zo. Ik hou van een kritische adviescommissie en zij van een kritische minister. Dat maakt het samenspel ook zo leuk. Ze zeggen niet alleen wanneer iets niet kan, maar dragen ook alternatieven aan. Zo n insteek vind ik pragmatisch. Daar heb ik tenminste wat aan. Realistische kijk op de samenleving Hun adviezen zitten niet alleen juridisch goed in elkaar, ze zijn ook praktisch. Ze vindt ze getuigen van een realistische kijk op de samenleving. Wat je wel ziet bij adviescolleges is dat ze vanuit een ivoren toren adviseren. Bij de is dat geenszins het geval. Daarom doe ik graag zaken met ze. Als het aan haar ligt zou ze de nog wel vaker om advies willen vragen. De wil is er, maar het kan niet altijd. t Is natuurlijk ook een afweging bij de commissie tussen capaciteit en kwaliteit. Dat snap ik ook wel. Gelukkig winden ze er geen doekjes om en zeggen ze wanneer iets inhoudelijk of qua capaciteit niet kan. Onzekerder zonder Zonder zou ze niet tot andere besluiten zijn gekomen, zegt ze. Wel zou ze zich beleidsmatig onzekerder hebben gevoeld. Dat bedoel ik met levensverzekering. Natuurlijk neem ik niet alles over. Maar ik lees het altijd wel met grote belangstelling is voor Verdonk het jaar van de integratie met een positieve inslag, zoals ze het zelf noemt. Heeft ze de dan nog wel nodig? Wel degelijk. Neem de Europese context. Ik vind het van belang dat de daar veel aandacht aan besteedt. Als het bijvoorbeeld gaat om asiel, hebben we de eerste stap gezet op weg naar een Europees asielsysteem. Integratie doen we weliswaar niet in Europees verband, maar het is wel nodig van elkaar te leren. 7

10 Een lastige zegen Is de voor de minister een last of een zegen? Verdonk: Een lastige zegen zou ik ze willen noemen. Herkent ze het beeld uit de evaluatie van de dat adviezen vooral de korte termijn betreffen? Nou nee. Het beleid dat mede op basis van de adviezen tot stand komt betreft vooral de lange termijn. Ze wil nog wel kwijt dat wat haar betreft de haar adviezen niet explicieter hoeft uit te dragen dan ze nu doet. Ze ziet haar vooral als een inhoudelijke adviescommissie waar ze veel mee kan. 8

11 h o o f d s t u k 2 De in 2005 De is één van de vaste adviescolleges van regering en parlement. Onafhankelijkheid en deskundigheid staan hoog in het vaandel. Met haar adviezen beoogt zij een belangrijke bijdrage te leveren aan de keuzes van politiek en bestuur op het gebied van het vreemdelingenrecht- en beleid. Zij adviseert zowel over korte- als (middel)lange termijnvraagstukken. De is geen partij in politieke discussies. Wel ambieert ze diverse verbindingen te leggen bij het opstellen van haar adviezen: met andere beleidsdomeinen, met overheid, wetenschap en maatschappelijke organisaties en andere adviescolleges. Zij stelt haar adviezen expliciet in een internationale, meestal Europese context. (missie ) 2.1 Adviseur van Minister en Parlement Deskundig en onafhankelijk De adviseert gevraagd en ongevraagd aan de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie en aan het parlement over alle aspecten van het vreemdelingenrecht en vreemdelingenbeleid. De brede expertise binnen de en het ondersteunende secretariaat waarborgt dat ieder thema vanuit verschillende invalshoeken wordt beschouwd. Onafhankelijkheid De onafhankelijkheid van de ligt besloten in haar wettelijke positie. De strategische beleidsadviezen worden kort na aanbieding aan de minister door de zelf openbaar gemaakt op haar website en rechtstreeks aan onder andere leden van de Eerste en Tweede Kamer toegezonden. Ook de achtergrond van de 15 leden staat garant voor de onafhankelijkheid. Zij zijn afkomstig uit verschillende geledingen van de maatschappij en worden door de Kroon benoemd op grond van hun wetenschappelijke kennis, hun praktijkervaring met het vreemdelingenrecht en vreemdelingenbeleid of hun maatschappelijke bijdrage. De benoeming is op persoonlijke titel en de leden vertegenwoordigen geen belangengroepen. Werkprogramma De doet de Minister jaarlijks in de zomer een voorstel voor een werkprogramma met onderwerpen, waarover geadviseerd zal worden. De minister stelt het werkprogramma vast 9

12 en biedt het de beide Kamers der Staten-Generaal aan op Prinsjesdag. Het parlement kan adviesvragen aan het werkprogramma toevoegen. Het programma geeft een globaal beeld van de onderwerpen die aan de orde zullen komen; in de loop van het jaar worden de adviesvraag en de tijdsplanning bijgesteld. Het kan voorkomen dat onder invloed van de actualiteit adviesonderwerpen worden ingetrokken of juist toegevoegd. Vergaderingen De komt eens per maand plenair bijeen om adviezen te bespreken en vast te stellen. De adviezen worden voorbereid in subcommissies en meestal in rapportvorm of als briefadvies uitgebracht. Daarnaast kan de achtergrondstudies (doen) uitvoeren. Alle publicaties zijn te vinden op de website Meningen van anderen Ook de mening van anderen is van groot belang: de wil nadrukkelijk verder kijken dan haar eigen deskundigheid. Daarom organiseert zij expertmeetings en neemt zij regelmatig deel aan colleges en werkgroepen over belangrijke onderwerpen. Ze raadpleegt en betrekt externe deskundigen bij haar onderscheiden adviezen. Zij organiseert (soms grootschalige) expertbijeenkomsten tijdens haar adviestrajecten. Via haar website en adres bereiken haar meningen van burgers over het vreemdelingenrecht en vreemdelingenbeleid. 2.2 Advisering Aantallen Ook in 2005 heeft de een groot aantal adviezen uitgebracht. Er zijn vijf beleidsadviezen geproduceerd. Twee van de adviezen gaven aanleiding aan de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie om enkele aanvullende vragen te stellen, die in de vorm van twee briefadviezen zijn beantwoord (de titels van de adviezen zijn opgenomen in Bijlage 3). Verder zijn er in 2005 zeven wetsadviezen uitgebracht, waaronder die over de Visumwet en de Wet Inburgering. Tenslotte is er in zeventien individuele zaken een advies uitgebracht. De laat voor haar adviezen geregeld vooronderzoek verrichten. De resultaten worden in de regel als voorstudie gepubliceerd, gewoonlijk als webpublicatie. In 2005 zijn meer voorstudies dan in andere jaren verschenen, namelijk zeven. Eén er van werd in samenwerking met het International Centre for Migration Policy Development (ICMPD) gepubliceerd, namelijk de Comparative Study on the Admission of Clergy, (ICMPD). Thema s De adviezen in 2005 hadden betrekking op uiteenlopende thema s, die zowel het vreemdelingen- als het integratiebeleid raken. Zo werd geadviseerd over het terugkeerbeleid en het beleid inzake het beëindigen van het verblijf van vreemdelingen die een strafbaar feit heb- 10

13 ben ondergaan; maar ook over het verschijnsel van gedwongen huwelijken en het achterlaten van vrouw en kinderen in het land van origine. In het advies over toelating en verblijf van vreemdelingen die voor religieuze doeleinden naar Nederland komen, werden zowel de vreemdelingrechtelijke als de integratiegerelateerde aspecten belicht. 2.3 Samenstelling Samenstelling commisie In 2005 liep de eerste raadsperiode af. Dit betekende het afscheid van verschillende leden die zich vanaf 2001 hadden ingezet voor de, te weten Mw. N. Jerkovic, Dr. B.M. Groen en Dhr. G.D.Th. Keuning. Nog vóór de zomer van 2005 waren drie nieuwe leden benoemd, namelijk Mw.mr. S.E. Korthuis, Mw.prof.dr. H. Ghorashi en Mw.prof.dr.mr. C.C.J.H. Bijleveld. Het Dagelijks Bestuur van de commissie onderging ook een verandering: Mr.P.A. Schaafsma volgde J.J.T. Stoutjesdijk op als plaatsvervangend voorzitter. Samenstelling Secretariaat Ook het Secretariaat onderging enkele wijzigingen. Het cluster Advisering nam afscheid van mw. mr. F.G. Schoe en verwelkomde mw. mr. K.M. de Vries en mw. S. Mooij. Dr. P.J. van Krieken vertrok aan het einde van het jaar om voor de periode van twee jaar te gaan werken in Laos in dienst van de UNDP. Bij het cluster Managementondersteuning vertrok mw. A.M. Poggi. Haar plaats werd ingenomen door mw. S. Habibi. 11

14 Geen enkele asielzoeker komt hier voor de lol naartoe. Mr. Piet Schaafsma is sinds 2001 lid van de. Hij was President-directeur van de Sociale Verzekeringsbank. Op het ogenblik is hij lid van verschillende besturen en heeft hij enkele commissariaten.

15 h o o f d s t u k 3 De beleidsadviezen De verschillende beleidsadviezen, uitgebracht door de in 2005, worden in dit hoofdstuk beschreven. Daarbij is de opzet steeds als volgt: eerst wordt een interview weergegeven met een commissielid dat nauw bij de totstandkoming van het advies was betrokken. Vervolgens wordt de inhoud van het advies en de reactie van de regering in een aantal steekwoorden beschreven. Alle adviezen, evenals de kabinetsreacties, zijn te vinden op de website: Terugkeer: de nationale aspecten Maatschappelijk acceptatie van terugkeerbeleid neemt toe Wil je weten of terugkeerbeleid effectief is, dan zul je moeten nagaan of afgewezen asielzoekers echt uit Nederland vertrekken. De minister doet dat niet. Dat is jammer, want alleen met een effectief terugkeerbeleid, kun je asiel bieden aan mensen die het echt nodig hebben. Consistent beleid Natuurlijk zou Piet Schaafsma willen dat de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie het Terugkeeradvies in z n geheel overneemt. Wat voor hem echter telt, is dat zij, en met haar de Tweede Kamer, de hoofdlijn van het advies erkent: uitzettingsbeleid werkt alleen als het kwalitatief goed in elkaar zit én maatschappelijk geaccepteerd wordt. In het verleden werd er vanuit Den Haag veel op de rails gezet. Maar als de samenwerking met andere instanties niet goed loopt of er is geen draagvlak, dan werkt het contraproductief. Wat dat betreft erkent Schaafsma dat de minister haar beleid consistent uitvoert. Dat vergroot de acceptatie. Al draagt daar volgens hem ook toe bij dat het algemeen maatschappelijk klimaat sinds een paar jaar 180 graden gedraaid is. Afgewezen asielzoekers Buitengewoon jammer vindt hij het dat er geen onderzoek komt of afgewezen asielzoekers daadwerkelijk vertrekken. De overheid zou daar meer zicht op moeten hebben. Nu weet je niet of terugkeerbeleid echt werkt. Evenmin vindt de minister het nodig meer helderheid te krijgen over toelatingsprotocollen in landen van herkomst. Zolang begrippen als meewerken en buitenschuld onvoldoende duidelijk zijn omschreven, weet je nooit zeker of iemand kan terugkeren. 13

16 Precair Uitzettingsbeleid is en blijft een precaire zaak. Vooral gemeenten zitten met problemen als ze uitgeprocedeerde asielzoekers geen opvang mogen bieden. Hoe ga je daarmee om? Wil je voorkómen dat er nieuwe brandhaarden ontstaan, dan zal de minister zich de problemen van lagere overheden aan moeten trekken en overleg moeten voeren, zegt Schaafsma. Huisjesmelkers Hij is blij dat er een strengere aanpak komt voor werkgevers die illegalen in dienst nemen. Zo gaan boetes omhoog en wordt de controle opgevoerd. Als boetes niet helpen, is in het uiterste geval gevangenisstraf mogelijk. Ook huisjesmelkers die grof verdienen aan illegalen worden aangepakt. Immigratieland bij uitstek Wat hem zeer aan het hart gaat, is dat het er op lijkt dat vreemdeling zijn en niet deugen op één hoop gegooid worden: geen enkele asielzoeker komt hier voor de lol naartoe. Laten we alsjeblieft niet vergeten dat ons land door de eeuwen heen een immigratieland bij uitstek is geweest. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p Het kabinet zet ondubbelzinnig in op terugkeer. Toch blijft aandacht nodig voor het maatschappelijke draagvlak en daarmee de acceptatie van het terugkeerbeleid. Om te weten hoeveel vreemdelingen illegaal in Nederland achterblijven, is onderzoek hard nodig. Anders blijft onduidelijk of terugkeerbeleid effectief is. Laat de Immigratie- en Naturalisatiedienst en gemeenten rechtstreeks met elkaar communiceren om het terugkeerbeleid mogelijk te maken en draagvlak bij gemeenten te verhogen. NGO s zijn belangrijk in het terugkeerbeleid. Betrek hen bij overleg over knelpunten. Zij kunnen afgewezen asielzoekers helpen terug te keren. Vergroot de pakkans en verhoog de boetes voor werkgevers en uitzendbureaus die illegalen in dienst nemen. Verricht onderzoek naar de wenselijkheid en mogelijke positionering van een afzonderlijke terugkeerorganisatie. 14

17 K a b i n e t s r e a c t i e Het kabinet doet er alles aan om het maatschappelijk draagvlak van terugkeerbeleid te vergroten. Onder andere door werkbezoeken van de minister aan gemeenten. Echter, onderzoek naar het vertrek van uitgeprocedeerde asielzoekers vindt het kabinet niet nodig. Met NGO s wordt al goed samengewerkt, zegt het kabinet. Tenslotte zullen werkgevers die met illegalen werken streng worden aangepakt en staan malafide verhuurders en huisjesmelkers bij herziening van de Woningwet hogere straffen te wachten. De komende periode zal worden bezien op welke wijze invulling kan worden gegeven aan de reeds in het hoofdlijnenakkoord genoemde terugkeerorganisatie [inmiddels is besloten inderdaad een afzonderlijke terugkeerorganisatie in te richten]. 15

18 Als het gaat om huwelijksdwang ontkom je er niet aan ook familieleden erbij te betrekken. Dr. Nina Tellegen is sinds 2001 lid van de. Zij is directeur van Wemos, organisatie voor internationale gezondheidsvraagstukken.

19 3.2. Tegen de wil achtergebleven en Tot het huwelijk gedwongen Strafbaarstelling heeft signaalfunctie Nina Tellegen is tevreden over de landing van de twee adviezen waarbij ze als subcommissievoorzitter betrokken was. Het ene advies gaat over achterlating van vrouwen en kinderen in landen van herkomst, het andere over huwelijksdwang. Beide adviezen kregen behoorlijk wat media-aandacht. Als directeur van Wemos, een organisatie voor internationale gezondheidsvraagstukken, heeft ze dagelijks te maken met wat ze de praktijk van ontwikkelingssamenwerking noemt. Als lid van de put Tellegen inspiratie uit de bijdrage die ze daar kan leveren aan een rechtvaardige behandeling van vreemdelingen. Strafbaarstelling Een gedwongen huwelijk, zegt ze, valt moeilijk te bewijzen. Er is een enorm grijs gebied. Neem een gearrangeerd huwelijk, dat komt veelvuldig voor, maar er is geen sprake van dwang. Toch helpt het als je huwelijksdwang strafbaar stelt. Al is het maar vanwege de signaalfunctie. Vrouwen moeten daarvoor wel zelf naar de rechter stappen. En dát is nu juist het probleem: doe je dat, dan word je door je familie verstoten. Imam als tussenpersoon Preventie en voorlichting zou volgens Tellegen veel meer aandacht moeten krijgen. Als voorbeeld noemt ze een Rotterdamse imam die bemiddelt tussen ouders en meisjes die naar een opvanghuis zijn gevlucht. Tegen de ouders zegt hij dat nergens in de Koran staat dat je vrouwen tot een huwelijk mag dwingen. En dát werkt bij ouders van meisjes die gevlucht zijn. Sterkere positie Zorg dat vrouwen een sterkere positie krijgen. Voor Tellegen is dat de belangrijkste vorm van preventie van zowel huwelijksdwang, als van gedwongen achterlating in landen van herkomst. Geef vrouwen na 3 jaar een zelfstandige en geen afhankelijke verblijfsvergunning. Als het gaat om huwelijksdwang ontkom je er niet aan ook familieleden erbij te betrekken. Het gekke is trouwens dat niemand precies weet om hoeveel gedwongen huwelijken het gaat, noch hoeveel vrouwen worden achtergelaten. Voorbeeldfunctie De vindt dat Nederland zich zou moeten aansluiten bij hoe andere landen de problematiek bestrijden. Engeland heeft wat dat betreft een voorbeeldfunctie. Daar bestaat 17

20 een forced marriage unit die gedetailleerde instructies geeft aan bijvoorbeeld leraren of politiemensen hoe te handelen bij vermoedens van een dreigend gedwongen huwelijk. Je kunt protocollen ontwikkelen zodat professionals oog krijgen voor wat zich afspeelt. Of het nu gaat om consuls in het buitenland of om hulpverleners, politie of onderwijzers in Nederland. Groepsgesprekken Voor beide adviezen - achterlating en gedwongen huwelijken- heeft de niet alleen onderzoek laten doen en met experts gesproken, ook heeft ze groepsgesprekken gevoerd met allochtone vrouwen die te maken hebben of hebben gehad met de problematiek. Om hén gaat het, en we wilden weten wat zij zelf voor maatregelen voor ogen hadden. Vrouwen gedumpt Vrouwen die gedumpt zijn in hun land van herkomst en weer terug willen naar Nederland moeten nu opnieuw een verblijfsvergunning aanvragen. Behandel hen dan niet alsof ze voor t eerst een aanvraag doen, maar zie het als voortzetting van hun verblijf in Nederland. Er is wel voor gepleit om mannen die vrouwen gedwongen achterlaten hun verblijfsvergunning af te pakken. Maar dat is moeilijk. Wat strafrechtelijk wél kan is dat je het afnemen van geldige verblijfspapieren, in dit geval van achtergelaten vrouwen, strafbaar stelt. Wat we ook bepleiten is na te gaan of je geestelijk geweld strafbaar kunt stellen. Want dat is in feite wat er gebeurt. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p Zorg dat preventie, signalering en hulpverlening tijdig op gang komen en ontwikkel hiervoor protocollen. Geef óók consulaire bijstand aan vrouwen die weliswaar in Nederland mogen verblijven, maar die zeggen dat ze gedwongen zijn achtergelaten of tot een huwelijk gedwongen worden. Reik verblijfsdocumenten alleen rechtstreeks in persoon uit en niet aan de echtgenoot. Beperk bovendien een afhankelijke verblijfsvergunning tot 3 jaar, waarna iemand alleen een zelfstandige vergunning kan aanvragen. Let vooral op meisjes die tijdens vakantie in het land van herkomst tot een huwelijk worden gedwongen. Zorg voor betrouwbare indicaties om huwelijksdwang te achterhalen. Geef vrouwen ook binnen 3 jaar een zelfstandige verblijfsvergunning bij verbreking van het huwelijk in geval van huwelijksdwang. Meer onderzoek naar eventuele strafbaarstelling van huwelijksdwang is nodig. 18

21 K a b i n e t s r e a c t i e o p Te g e n d e w i l a c h t e r g e b l e v e n Het kabinet is begonnen met voorlichting over en preventie van gedwongen achterlating van vrouwen en kinderen in het land van herkomst. Een protocol vindt het vooralsnog niet nodig. De mogelijkheid voor consulaire bijstand hoeft niet opgerekt te worden. Het kabinet vindt het de verantwoordelijkheid van vrouwen zelf om een zelfstandige verblijfsvergunning aan te vragen. K a b i n e t s r e a c t i e o p To t h e t h u w e l i j k g e d w o n g e n Na ontvangst van het advies Tot het huwelijk gedwongen heeft het kabinet een vervolgadviesaanvraag aan de gedaan over enkele uitvoeringsmaatregelen. 19

22 Waar het beeld nu op neerkomt is dat je vreemdelingen 'tolereert' zolang ze zich voorbeeldig gedragen Mr. Teun van Os van den Abeelen is sinds 2001 voorzitter van de. Hij is ook coördinerend vice-president van de Arrondissementsrechtbank in Amsterdam.

23 3.3.Openbare orde en verblijfsbeëindiging De verhouding tussen 'straf' en vergrijp is zoek Van Os van den Abeelen heeft als voorzitter van de ook adviezen onder zijn hoede. Bijvoorbeeld het advies over openbare orde en verblijfsbeëindiging. Het enige advies uit 2005 dat de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie vrijwel geheel naast zich heeft neergelegd. In het algemeen kan de heel goed leven met de realiteit dat regeringsbeleid soms fors afwijkt van ons advies. Maar in dit geval kost het mij moeite om te begrijpen waarom regering en parlement een buitenlander die jaren rechtmatig in Nederland verblijft, vanwege het eenmaal stelen van een pakje sigaretten het land willen laten uitzetten. Overigens, zo zegt Van Os van den Abeelen, 'is het hele systeem van Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en politie niet berekend op die toepassing. Dus de praktijk zal waarschijnlijk anders uitpakken dan de leer. Strengste land van Europa Nederland is inmiddels zowel als het gaat om toelaten, als om uitzetten van vreemdelingen het land met het strengste beleid in de EU geworden. Denemarken buiten beschouwing gelaten. Maar dat land heeft zich voor wat het vreemdelingenrecht betreft buiten de EUrechtsorde geplaatst. De zogeheten glijdende schaal die de minister nu gaat hanteren is zo streng dat naar verwachting regels van het Europees Verdrag ter Bescherming van de Rechten van de Mens de toepassing van die schaal zullen blokkeren. Prognose voor de toekomst op grond van het verleden 'Niet alleen de, ook de Commissie-Meijers, een permanente niet-gouvernementele commissie op het gebied van vreemdelingenbeleid en mensenrechten, heeft tegen de beleidsaanscherping met kracht van argumenten gewaarschuwd. De heeft naar mijn idee een bruikbaar alternatief gepresenteerd. Wij zeggen: kijk of een vreemdeling een gevaar is voor de openbare orde en weeg belangen van Nederland af tegen die van de vreemdeling. Dan maak je op grond van het verleden een prognose voor de toekomst. Waar het beleid nu op neerkomt is dat je vreemdelingen "tolereert" zolang ze zich voorbeeldig gedragen. Als vreemdelingen die hier permanent willen verblijven dat door hebben, zullen ze wellicht acuut, zodra dat mogelijk is, Nederlander worden. 21

24 Alle partijen moeten met onze adviezen uit de voeten kunnen 'De wil natuurlijk graag dat haar adviezen worden overgenomen, maar een belangrijk tweede doel is dat die adviezen feiten en inzichten geven waarop het beleidsdebat over het vreemdelingenbeleid beter kan worden gevoerd. Regeringspartijen én oppositie moeten ermee uit de voeten kunnen. Als dat zo is, ben ik een tevreden mens. Arbeidsmigratie neemt toe Los van de actualiteit, hoe ziet het migratiebeleid er over pakweg 5 of 10 jaar uit? 'Daar gaan we als een conferentie over organiseren. Zelf denk ik dat de arbeidsmigratie van geschoolde mensen toe zal nemen, terwijl gezinsmigratie sterk afneemt. Die geschoolde mensen komen hier alleen maar tijdelijk naar toe'. En de Polen die hier nu tegen lage lonen komen werken? 'Dat is van voorbijgaande aard. Nu is het jaarinkomen in Polen een vijfde van dat in Nederland. Dus ik kan me voorstellen dat je graag hier komt werken, ook al verdien je minder dan de Nederlandse CAO. Maar kijk je naar heel Europa, dan is er maar 2% arbeidsmobiliteit. In 2011 kun je sowieso geen toelatingseisen meer stellen en moet ook Duitsland, dat nu de deur op slot heeft, zijn grenzen opengooien voor Polen en ook voor werknemers uit de Baltische staten. Die kunnen dan in 't weekend of 's avonds vanuit Duitsland naar huis. Hier komen ze dan vast veel minder'. Wankel en broos evenwicht Eén ding moet me nog van 't hart. Als het gaat om integratie is de situatie in Nederland er één van een wankel en broos evenwicht. Integratie kun je nu eenmaal niet afdwingen. Daar zul je mensen toe moeten verleiden. Het zou mij een lief ding waard zijn als dat voor het Nederlandse beleid leidraad zou zijn. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p Openbare-ordebeleid mag niet ontaarden in dubbele bestraffing. De verhouding tussen 'straf' en vergrijp is zoek als je vreemdelingen het land uitzet bij zeer kleine vergrijpen. Scherp je het vreemdelingrechtelijk openbare-ordebeleid aan, dan is het op onderdelen strijdig met zowel het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, als met EG-regelgeving. De huidige regelgeving is in 2002 verscherpt en kan consequenter en sneller worden uitgevoerd. Daar valt meer effect mee te bereiken dan met een aanscherping die symboolwerking zal blijken te hebben. Om veelplegers sneller het land te kunnen uitzetten, kun je het best de vraag centraal stellen of iemand een actueel gevaar is voor de openbare orde. Dit criterium wordt ook in Europees verband gehanteerd. 22

25 K a b i n e t s r e a c t i e Het kabinet wil veelplegers met buitenlandse nationaliteit hard aanpakken, ook om een signaal af te geven aan andere vreemdelingen die hier willen komen of hier wonen. Strijdigheid met Europees recht ziet het kabinet niet. Daarom houdt het kabinet vast aan de eigen variant om vreemdelingen die met Justitie in aanraking komen streng te bejegenen. 23

26 Dr. Loes van Willigen is sinds 2001 lid van de. Zij is voormalig Medisch Directeur van de Stichting Pharos Steunpunt Gezondheidszorg Vluchtelingen en is nu werkzaam als consultant gezondheidszorg en mensenrechten. Migrantenkerken zijn ontzettend belangrijk. Aan de ene kant bieden ze mensen houvast, aan de andere kant spelen ze een rol als het gaat om integratie.

27 2.4 Toelating en verblijf voor religieuze doeleinden Het hoofd koel houden Hoe ga je om met imams, dominees en zendelingen uit het buitenland? Kun je Molukse, Indonesische of Somalische voorgangers wel toelaten en Marokkaanse, Libische of Egyptische niet? Het gelijkheidsbeginsel verbiedt t om onderscheid te maken tussen religies, nationaliteit of etniciteit. We zijn sterk voorstander van imamopleidingen in Nederland. Dat is alleen maar goed. Maar we moeten niet denken dat we alle stromingen in de islam daarmee kunnen afdekken. Ook als we in Nederland opgeleide imams hebben, zullen ze soms uit het buitenland gehaald worden. Kijk naar de Molukse gemeenschap. Die halen hun dominees nog steeds uit de Molukken. Aan het woord is Loes van Willigen, voorzitter van de subcommissie die het advies over geestelijken uit het buitenland heeft voorbereid. Houvast Migrantenkerken of migrantengeloofsgemeenschappen zijn voor migranten ontzettend belangrijk. Aan de ene kant bieden ze houvast en een basis van waaruit de Nederlandse samenleving verkend kan worden; aan de andere kant spelen ze een rol als het gaat om integratie. Overigens geldt dat ook voor geëmigreerde Nederlanders. Daarom hebben we gezegd dat je geestelijke voorgangers (of bedienaren ), geen verblijfsvergunning moet weigeren. Regel het alleen niet via de Wet Arbeid Vreemdelingen, maar neem het op in de Vreemdelingenwet en laat ze in eerste instantie voor 5 jaar toe. Laat die bedienaren ook de inburgeringstoets in het buitenland doen en in Nederland gewoon het inburgeringsexamen, aangevuld met een speciaal onderdeel pastorale taken. Want ze moeten wel degelijk kennis hebben van wat hier leeft en met welke levensvraagstukken migranten hier te maken hebben. Vrijheid van godsdienst Verschillende leden van de Tweede Kamer verzetten zich tegen het advies. Die willen in hun strijd tegen de radicale islam dat straks alleen nog in Nederland opgeleide imams aan moskeeën verbonden zijn. Van Willigen: Dat is in strijd met de vrijheid van godsdienst. Bovendien helpt het niet als je de radicale islam buiten de deur wilt houden. Dat moet je langs andere wegen aanpakken. Ze is benieuwd naar de reactie van de minister. Die is op het moment van het interview nog niet bekend. 25

28 Spanningsveld Het is best moeilijk om aan de ene kant gevoelig te zijn voor wat er in sommige delen van de samenleving speelt en rekening te houden met de standpunten in de politiek, en aan de andere kant het hoofd koel te houden en je onafhankelijke positie te bewaken. Dat is het spanningsveld, maar dat is tegelijkertijd inherent aan je functie als adviesorgaan van regering en parlement. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p De overheid mag mensen niet belemmeren hun godsdienst uit te oefenen. Haal de toelating van geestelijke bedienaren uit de Wet Arbeid Vreemdelingen en neem dit op in de Vreemdelingenwet. Geef geestelijke bedienaren op termijn een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. Geef onder de gebruikelijke voorwaarden aan gezinsleden de mogelijkheid over te komen en gewoon te werken op de arbeidsmarkt. Inburgeringseisen voor geestelijke bedienaren zijn hetzelfde als voor andere migranten. Laat ze wel extra examen doen in pastorale taken. Het is zeer gewenst dat er imamopleidingen in Nederland komen. Dat betekent echter niet dat je straks mag eisen dat een imam een opleiding in Nederland heeft gevolgd. Dat is in strijd met de vrijheid van godsdienst. 26

29 h o o f d s t u k 4 De geëvalueerd Heeft de ertoe gedaan in de afgelopen periode? Hoe beoordelen mensen uit de politiek, de media en de wetenschap de adviezen? En hoe staat het ervoor met de kwaliteit en de doorwerking ervan? Wegwijzen in Vreemdelingenland heet de evaluatie die de B&A Groep heeft uitgevoerd over de periode Volgens de Kaderwet Adviescolleges moet zo n evaluatie elke 4 jaar plaatsvinden. De is inmiddels begonnen aan haar tweede raadsperiode. Volgens de evaluatie heeft ze in de relatief korte periode sinds haar oprichting in 2001 een stabiele en onafhankelijke positie verworven. Stakeholders vinden haar rapporten degelijk. Van vrijwel al haar adviezen zijn meerdere aanbevelingen overgenomen en wanneer dat niet het geval is, hebben ze in elk geval een rol gespeeld in de maatschappelijke of politieke discussie. Onder de loep nemen De doet ertoe, zegt de evaluatie. Die heeft vier manieren onder de loep genomen waarop een advies kan doorwerken: instrumenteel: adviezen worden min of meer direct overgenomen in beleid, beleidsnota s of Kamerstukken; conceptueel: bepaalde concepten raken geaccepteerd; agenderend: de politieke agenda verandert door het stimuleren van debat of maatschappelijke discussie; politiek-strategisch: actoren in het beleidsveld zijn beter in staat zijn om hun doelen te bereiken. Volgens het rapport is de instrumentele doorwerking van de adviezen relatief groot. Van vrijwel ieder onderzocht advies is tenminste één standpunt of aanbeveling overgenomen. Dit geldt in sterke mate voor de adviezen Van Contourennota naar Inburgeringswet (2004), Regulering en facilitering van arbeidsmigratie (2004), Kinderen en de asielpraktijk (2003) en Vreemdelingenbeleid en terrorismebestrijding (2003). Ook is er sprake van politiek-strategische doorwerking. In de interviews kwam naar voren dat vrijwel alle respondenten de adviezen van de gebruiken om de eigen machtspositie te versterken. Het gaat dan om argumenten die zij zelf kunnen gebruiken om vóór of tegen bepaalde maatregelen te ageren. Er is nauwelijks sprake van conceptuele en agenderende doorwerking. 27

30 De opstellers van de evaluatie adviseren de om meer naar buiten te treden met haar adviezen, bijvoorbeeld in expertmeetings of discussiefora. Kritisch meedenken De zelf vindt dat zij dicht bij het beleid van de Minister blijft, maar binnen dat kader onafhankelijk optreedt. Daarmee kwalificeert ze zichzelf als een kritische meedenker van het kabinet. Zij uit kritiek wanneer dat nodig is, maar komt met werkbare alternatieven wanneer dat mogelijk is. De is van plan in haar tweede raadsperiode meer aandacht te vragen voor conceptuele of agenderende adviezen die bovendien verder gaan dan de korte termijn. Terughoudend Wat de media en het uitdragen van de adviezen betreft wil de terughoudend zijn. Regering en parlement zijn immers de voornaamste klanten. Een al te actief uitdragen van haar adviezen zou uitgelegd kunnen worden als het bedrijven van politiek, en dat wil de voorkomen. Wel licht ze ieder advies op verzoek van de Tweede Kamer toe in de Vaste Kamercommissie voor Justitie of de Algemene Kamercommissie voor Integratiebeleid. Integratiecomponent De is van mening dat immigratie en integratie terecht in toenemende mate in onderlinge samenhang worden bezien. In de afgelopen jaren heeft de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie verschillende adviezen gevraagd waarin de integratiecomponent aan de orde kwam, al dan niet in combinatie met een vraagstuk van toelating of verblijf. De is van mening dat haar huidige taakomschrijving voldoende ruimte biedt om over deze vraagstukken van advies te dienen. Een aanpassing van haar wettelijke taak acht ze dan ook niet nodig. Het rapport Wegwijzen in Vreemdelingenland, en de reactie van de op het rapport kan worden opgevraagd bij de of worden gedownload op 28

31 h o o f d s t u k 5 De balans opgemaakt In het Werkprogramma 2005 werden de volgende adviesthema s opgenomen: 1. Beleid inzake in het herkomstland achtergelaten vrouwen en kinderen 2. De Nederlandse uitwerking van het door de Europese Raad vast te stellen JBZ- Meerjarenprogramma 3. Scholing van kinderen in het land van herkomst 4. Categoriaal beschermingsbeleid en vestigingsalternatieven 5. Up to date informatie uit landen waar voor sommige personen in de asielprocedure risico s kunnen bestaan ten aanzien van hun veiligheid. De balans Als de balans wordt opgemaakt over het jaar 2005, dan blijkt dat de slechts één van de bovengenoemde adviezen daadwerkelijk in 2005 heeft uitgebracht (het eerstgenoemde). De overige adviezen verschijnen allen in de eerste helft van Een gelijke constatering werd al in het Jaarverslag 2004 gemaakt. Veel van de adviezen uit het werkprogramma 2004 verschenen in Het werkprogramma is meer en meer een document geworden waarin staat vermeld welke adviezen in een bepaald jaar ter hand worden genomen in plaats van uitgebracht. De reden hiervoor is dat in de praktijk blijkt dat het adviesprogramma een dynamisch geheel is. Door herprioritering worden soms thema s afgevoerd of toegevoegd. Zo was het advies over Openbare orde en Verblijfsbeëindiging, verschenen in het najaar van 2005, niet opgenomen in het werkprogramma van dat jaar. Voorts leidden twee adviezen tot aanvullende vragen, die in de vorm van briefadviezen zijn beantwoord. Verder is het plannen van einddata voor adviestrajecten niet eenvoudig. Gedurende het onderzoek kan blijken dat meer informatie moet worden verzameld dan eerder geschat. De discussies in de commissie kunnen meer tijd in beslag nemen dan gepland. Daarnaast is de instroom van adviesvragen over wet- en regelgeving en de individuele zaken onvoorspelbaar. Het Secretariaat is in omvang te klein om fluctuaties in adviesaanvragen op te vangen zonder soms aanzienlijke vertraging in adviestrajecten. Dit leidt tot aanpassing van de planning in de loop van het jaar. Adviesaanvragen De vaak breed omschreven adviesthema s in het werkprogramma worden nader ingekaderd door concrete adviesaanvragen van de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie. In het verleden ontving de een dergelijke adviesaanvraag vaak niet, hetgeen de werk- 29

32 zaamheden van de commissie nogal belemmerde. In het Jaarverslag 2004 werd verbetering geconstateerd: alle adviezen, op één na, waren vooraf gegaan door een concrete adviesaanvraag. Het jaar 2005 geeft eenzelfde beeld. Op het Terugkeeradvies na, werd voor ieder advies een concrete adviesaanvraag ontvangen. Kabinetsreacties Het kabinet is op grond van de Kaderwet adviescolleges verplicht om uiterlijk drie maanden na het uitbrengen van een advies een reactie te zenden aan de Staten-Generaal. In twee gevallen verscheen de reactie ruim binnen deze termijn ( Terugkeer en Achterlating ), de reactie op het Openbare Orde advies werd vijf maanden na uitbrengen van het advies gepubliceerd. Het advies over Gedwongen Huwelijken leidde tot een nieuwe adviesaanvraag. Het kabinet wacht met een reactie tot dit tweede advies is verschenen (in voorjaar 2006). Het advies over Religieuze Doeleinden tenslotte, uitgebracht in juli 2005, heeft nog geen kabinetsreactie opgeleverd (gepland voorjaar 2006) Ook in 2006 heeft de een vol adviesprogramma. Wel is er een belangrijke ontwikkeling met betrekking tot de individuele adviestaak. Op 1 mei 2006 zal Richtlijn 2004/38/EG (recht van vrij verkeer voor burgers van de Unie en hun familieleden) van kracht worden. Daarmee vervalt de bevoegdheid van de om advies uit te brengen in individuele zaken. Vanwege overgangsrecht zal dit niet direct leiden tot het einde van deze specifieke adviestaak, maar op een termijn van één à twee jaar is dat wel het geval. Dit betekent dat de inspanningen van commissie en secretariaat meer kunnen worden gericht op de andere taken, advisering over beleidsontwikkelingen enerzijds en wet- en regelgeving anderzijds. De zal dit moeten doen met een gekrompen budget. Vanwege een kabinetsbezuiniging op het adviesstelsel en departementale taakstellingen heeft de commissie in 2005 bijna 10% minder budget tot haar beschikking. Voor 2007 en volgende jaren dreigt een verdere reductie van circa 5%. De acht dit een uitermate onwenselijke ontwikkeling. Het Secretariaat van de commissie is relatief gering en de adviesagenda daarentegen erg vol. Vanwege de beperkte capaciteit, maar ook omdat deskundigheid soms buitenshuis moet worden gezocht, heeft de een bescheiden budget om extern onderzoek te laten verrichten. Dit budget dreigt door de bezuinigingsdrift sterk af te kalven. De kwantiteit en kwaliteit van de adviezen is hierbij in het geding. De zal haar financiële situatie dan ook in 2006 met departement en Minister bespreken, om een bevredigende uitoefening van haar adviestaak, waarover in de evaluatie zo positief werd geoordeeld, ook in de komende jaren te kunnen garanderen. 30

33 B i j l a g e I Samenstelling per Voorzitter Leden Mr. T.J.P. van Os van den Abeelen Coördinerend vicepresident van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam Plaatsvervangend voorzitter Mw. drs. H.J. Bakker Algemeen secretaris van Raad van Kerken in Nederland Mw. prof. dr. mr. C.C.J.H. Bijleveld, Senior onderzoeker Nederlands Instituut Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR), tevens hoogleraar methoden en technieken criminologisch onderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Mr. P.A. Schaafsma Oud-President-directeur Sociale Verzekerings Bank. Ch. R. van Beuge Oud ambassadeur respectievelijk directeur-generaal Europese samenwerking van het Ministerie van Buitenlandse zaken. Mr. dr. G.D. Dales Burgemeester van Leeuwarden. 31

34 Prof. dr. G.B.M. Engbersen Hoogleraar algemene sociologie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Mw. prof. dr. H. Ghorashi Bijzonder hoogleraar Management van diversiteit en integratie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Prof. mr. G.J.H. van Hoof Hoogleraar internationaal recht en advocaat. Mw. mr. S.E. Korthuis Directeur Korthuis Consultancy B.V. J.J.T. Stoutjesdijk Oud-Hoofdcommissaris van Politie Mw. dr. N. Tellegen Directeur Wemos, organisatie voor internationale gezondheidsvraagstukken. Mw. mr. dr. A.B. Terlouw Lid Commissie Gelijke behandeling. Prof. mr. drs. B.P. Vermeulen Hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Mw. dr. L.H.M. van Willigen, arts Consultant gezondheidszorg vluchtelingen en mensenrechten. A C V Z 32

35 B i j l a g e I I Samenstelling secretariaat per Secretaris Dr. J.J. van Miert (Wnd.) Cluster advisering: Mw. mr. M. Belserang Mr. W.N. Mannens Mw. S. Mooij Mw. mr. H. Pronk Dhr. R.R.H. Schoemaker Mw. K.M. de Vries Drs. J.C. Wielaard Cluster informatie en documentatie: Mw. G.M.B. van Aalst- van Adrichem Dhr J.G.H.A. Biard Cluster management ondersteuning: Mw. S. Habibi Mw. S. Jagroep Mw. M.J.M. van Leersum Mw. H.J. van der Woude-Kwist 33

36 34

37 B i j l a g e I I I Lijst van in 2005 uitgebrachte adviezen en voorstudies Beleidsadviezen In 2005 heeft de vijf beleidsadviezen gepubliceerd: - Terugkeer, de nationale aspecten (advies 12, januari) - Tegen de wil achtergebleven (advies 13, april) - Openbare Orde en Verblijfsbeëindiging (advies 14, april) - Tot het huwelijk gedwongen (advies 15, juli) - Toelating en verblijf voor religieuze doeleinden (advies 16, juli) Ter voorbereiding van deze adviezen liet de verschillende vooronderzoeken uitvoeren door externe deskundigen. Het betreft in totaal zeven voorstudies: - Comparative Study on the Admission of Clergy, International Centre for Migration Policy Development (ICMPD) (januari 2005) - Alice Odé, Inventarisatie van terugkeerprojecten voor (ex)asielzoekers, Nederlands Migratie Instituut, Utrecht (voorstudie 5, februari 2005) - E. Bartels, Onderzoeksnotitie over migrantenvrouwen en kinderen die gedwongen zijn achtergelaten in landen van herkomst, Vrije Universiteit Amsterdam (voorstudie 6, april 2005) - Leonard F.M. Besselink, Inburgering, gelijke behandeling en verblijfsrecht van vreemdelingen in Nederland, Universiteit Utrecht (voorstudie 7, april 2005) - Mr. Guus E. Schmidt, Juridische aspecten van gedwongen huwelijken, T.M.C. Asser Instituut (voorstudie 8, mei 2005) - E. Bartels & M. de Koning, Over het huwelijk gesproken: partnerkeuze en gedwongen huwelijken onder Marokkaanse, Turkse en Hindostaanse Nederlanders, Vrije Universiteit Amsterdam (voorstudie 9, juli 2005) - W.A. Zondag, Arbeidsrechtelijke aspecten van de toelating en het verblijf van vreemdelingen voor religieuze doeleinden, Rijksuniversiteit Groningen (voorstudie 10, juli 2005) 35

38 Briefadviezen Verder heeft de in de loop van 2005 twee briefadviezen uitgebracht: - Aanvullende vragen inzake -advies Tegen de wil achtergebleven (briefadvies 5) - Aanvullende vragen -advies Toelating en verblijf voor religieuze doeleinden (briefadvies 6) Wetsadviezen De heeft in 2005 zeven wetsadviezen uitgebracht: - Advies betreffende wijziging Vreemdelingenbesluit 2000 rechtmatig verblijf na indiening aanvraag (24 januari 2005) - Advies concept-wetsvoorstel Wet Inburgering (10 maart 2005) - Advies wetsvoorstel wijziging Vreemdelingenwet en Vreemdelingenbesluit 2000 ter implementatie van Richtlijn 2003/109/EG van de Raad van de Europese Unie betreffende de status van langdurig ingezeten onderdanen van de derde landen (13 juli 2005). - Advies inzake Ontwerp Besluit videoconferentie (13 juli 2005) - Aanvulling op advies van 24 januari 2005 m.b.t. artikel wijziging Vreemdelingenbesluit 2000 inzake rechtmatig verblijf na indiening aanvraag (8 november 2005) - Advies wetsontwerp Visumwet (14 november 2005) - Advies concept-besluit Inburgering (24 november 2005) Individuele adviezen In 2005 zijn 31 zaken ter advisering voorgelegd door de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND). Elf zaken zijn vanwege onterechte voorlegging geretourneerd. In het verslagjaar zijn zeventien individuele adviezen uitgebracht. Adviezen in bewerking Op het moment van het ter perse gaan van dit Jaarverslag (maart 2006) werkte de aan de volgende, in het voorjaar van 2006 te verschijnen adviezen: - Categoriaal Beschermingsbeleid - Landeninformatie in de asielprocedure - Het schoolgaan van allochtone kinderen in het land van oorsprong - Een uitvoeringsplan ter preventie en bestrijding van gedwongen huwelijken 36

39 B i j l a g e I V Adviesthema s Werkprogramma 2006 In het werkprogramma staan vier thema s vermeld waarover de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie voornemens is der in 2006 om advies te vragen. Voorts heeft de de Minister en beide kamers van de Staten-Generaal in februari 2006 laten weten dat de commissie van plan is in 2006 een advies over de asielprocedure uit te brengen. Daarnaast zal de in hte voorjaar 2006 op verzoek van de Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie een uitvoeringsplan ter preventie en bestrijding van gedwongen huwelijken uitbrengen. 1 De toekomst van de Schengenregeling Het Schengenakkoord en de Schengenuitvoeringsovereenkomst zijn inmiddels 20 respectievelijk 15 jaar geleden tot stand gekomen. Deze regelingen hebben gezorgd voor een combinatie van staten waar controle van personen en goederen alleen aan de buitengrens plaatsvindt en waar gemeenschappelijke regelingen voor visa bestaan. Naar verwachting zal een aantal nieuwe EU lidstaten deel gaan uitmaken van Schengen. Die omstandigheid alsmede het gegeven dat wijzigingen in de internationale politieke verhoudingen en wereldwijd terrorisme gevolgen hebben voor de afspraken van de Schengenovereenkomst vragen om een algemene evaluatie van de Schengenafspraken met het oog op het toekomstig gebruik en de eventuele aanpassingen of hervormingen daarvan. Daarbij komen punten als het visumbeleid, het Schengeninformatiesysteem, grensbewaking zowel nationaal als internationaal aan de orde. De stelt zich voor zowel de regelgeving als de praktische uitwerking van de Schengenafspraken in de afgelopen 10 jaar onder de loep te nemen en, in het licht van de huidige en mogelijk toekomstige ontwikkelingen, een sterkte/zwakte analyse uit te voeren. Het uit te brengen advies dient niet alleen helder inzicht in de huidige stand van zaken te geven maar tevens handvatten te bieden voor de opstelling van Nederland in Schengenverband in de komende jaren. 2 Internationaal migratiemanagement en de Nederlandse samenleving anno 2020 In de loop van de tweede helft van 2005 is het rapport verschenen van de Global Commission on International Migration (GCIM) die in opdracht van de Secretaris- Generaal van de VN studie verricht naar migratiemanagement. Het rapport is naar verwachting een eerste stap naar een globale conferentie over migratiekwesties. Begin 2006 zal het onderwerp migratiemanagement extra internationale belangstelling krijgen aangezien de VN dan voor de komende jaren haar migratiebeleid gaat vaststellen. Vragen die 37

40 zich hier aandienen zijn: Wat is het belang van het GCIM-rapport voor de Nederlandse en Europese context, wat dient de Nederlandse regering als belangrijkste punten in de uitwerking te zien, wat zou de Nederlandse opstelling tijdens een dergelijke conferentie moeten zijn? Bij het uitbrengen van een advies over dit onderwerp kan samenwerking met andere adviesraden, waaronder de Onderwijsraad, de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO), de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), van nut zijn. Bij de voorbereiding van deze toekomstverkenning zou een congres in Nederland (onder auspiciën van de ) een bijdrage kunnen leveren. 3 Biometrie In de Terugkeernota 2003 is vastgelegd dat biometrie in het vreemdeling-rechtelijke traject zal worden toegepast. Het Ministerie van Justitie heeft naar aanleiding hiervan het project Biometrie in de vreemdelingenketen opgezet. Dit programma voorziet in het biometrisch registreren van de gelaatscan en de vingerafdrukken. Genoemd Ministerie werkt momenteel tevens aan het opstellen van de nodige wet- en regelgeving voor de afname en opslag van biometrische gegevens van reguliere vreemdelingen. In de concept- Visumwet uit 2005 is hierover reeds een bepaling opgenomen. Voor het afnemen, gebruiken en registreren van biometrie van asielzoekers bestaat reeds een juridische grondslag. Op Europees niveau wordt gewerkt aan regelgeving voor het gebruik van biometrische kenmerken in visa en verblijfsvergunningen (zie o.a. het Haags Programma). In het kader van terrorisme- en criminaliteitsbestrijding dient te worden nagedacht over de vraag of de biometrie van vreemdelingen en van nationalen ter beschikking dient te komen van opsporings- en veiligheidsdiensten, zowel nationaal als internationaal. Hoewel verschillende organisatieonderdelen binnen het Ministerie voor Justitie alsmede binnen andere ministeries hierbij betrokken zijn, leiden deze initiatieven ook tot vragen die mede vanuit de vreemdelingrechtelijke invalshoek dienen te worden beantwoord. Hoe staat de beoogde verruiming van het gebruik van biometrie in verhouding tot de (inter)nationale wet- en regelgeving inzake bescherming van de persoonlijke levenssfeer? Hoe kan de proportionaliteit worden gewaarborgd? Wat is het beleid in deze in de ons omringende landen en in de VS, en op welke wijze dient in Europees verband een houding te worden bepaald ten aanzien van biometrische eisen van buiten de EU? Wat is de te verwachten effectiviteit? Hoewel verschillende pilots in Nederland doen vermoeden dat biometrie in het algemeen door de burgerij wordt geaccepteerd, is van belang de beantwoording van de vraag in hoeverre de positieve wisselwerking van biometrie voor de burger sterker dient te worden benadrukt Regeling Kennismigranten Per 1 oktober 2004 is de regeling kennismigranten van kracht geworden. Kennismigranten worden door deze nieuwe regeling sneller geholpen wanneer zij voldoen aan de inkomensgrens van (voor medewerkers boven de 30 jaar) of (voor medeja a rv e r sl ag