Jaarverslag Jaarverslag 2006

Transcriptie

1 2006 Jaarverslag 2006 Jaarverslag 2006

2 De Colofon De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken is een bij de Vreemdelingenwet 2000 ingesteld onafhankelijk adviesorgaan. Zij heeft tot taak de Minister van Justitie en het Parlement gevraagd en ongevraagd te adviseren over het vreemdelingenrecht en het beleid ter zake, alsmede over een beperkt aantal individuele zaken. De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken is een adviescollege in de zin van de Kaderwet adviescolleges en is als zodanig ingericht. Zij geeft in haar hoedanigheid van beleidsadviescollege zowel beleidsreactieve als beleidsproactieve adviezen. Enerzijds worden adviezen uitgebracht met een analyse van gevoerd beleid en bestaande wetgeving of van een bestaande praktijk met als doel te leren of het beleid dan wel die wetgeving goed functioneert. Zo nodig worden aanbevelingen tot verbetering gedaan. Anderzijds wordt geadviseerd over toekomstige ontwikkelingen en mogelijk te verwachten problemen en worden (alternatieve) richtingen voor beleid en de bijbehorende wetgeving aangegeven. Tenslotte worden verkenningen uitgevoerd waarbij een beleidsveld of een feitelijke gang van zaken dan wel ontwikkelingen in beeld worden gebracht met beschrijving van de daarin eventueel aangetroffen vraagstukken. De advisering dient praktisch en oplossingsgericht te zijn. De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken bestaat uit vijftien leden die op persoonlijke titel zijn benoemd. Uitgave van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken, Den Haag, 2007 isbn: Kenmerk: Jaarverslag 2006, april 2007 Bestellingen van publicaties: Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken Postbus ac Den Haag acvz@acvz.com (070) of via de website: Interviews: Joke Huisman, Fotografie: Ineke Key, Key Fotografie Ontwerp en opmaak: Studio Daniëls BV, Den Haag Drukwerk: Drukkerij Palace Print, Den Haag

3 Jaarverslag 2006 Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken

4

5 Inhoudsopgave voorwoor d 4 hoof d s t u k 1 - Interview Voorzitter 7 hoof d s t u k 2 - De in hoof d s t u k 3 - De beleidsadviezen 15 hoof d s t u k 4 - De balans opgemaakt 29 bi j l agen I Samenstelling (per 31 december 2006) 31 II Samenstelling Secretariaat (per 1 maart 2007) 33 III Lijst van in 2006 uitgebrachte adviezen 35 IV Adviesthema s Werkprogramma

6 Voorwoord Het jaar 2006 was in politiek opzicht een onstuimig jaar, niet het minst op het gebied van het vreemdelingen- en integratiebeleid. In het voorjaar kwam minister Verdonk voor Vreemdelingenzaken en Integratie onder vuur vanwege uitzettingen van asielzoekers naar Iran en Syrië. Vervolgens viel het kabinet Balkenende II op 29 juni 2006 nadat regeringspartner D66 het vertrouwen had opgezegd in minister Verdonk. Aanleiding hiertoe was haar optreden in de kwestie van het betwiste Nederlanderschap van VVD-kamerlid Ayaan Hirsi Ali. De kabinetscrisis leidde tot vervroegde verkiezingen op 22 november Daarnaast veroorzaakte de discussie over het generaal pardon voor asielzoekers, die nog onder de oude vreemdelingenwet vallen, een nieuwe politieke crisis. De nieuw gekozen Tweede Kamer nam een motie aan om dit pardon te bewerkstelligen. Het kabinet weigerde de motie uit te voeren. Een aangenomen motie van afkeuring leidde uiteindelijk niet tot vertrek van minister Verdonk of een val van het al demissionaire kabinet. Wel eindigde de politieke verantwoordelijkheid van minister Verdonk voor vreemdelingenzaken op 16 december 2006, toen dit hoofdpijndossier door een wisseling van portefeuilles bij minister van Justitie Hirsch Ballin werd ondergebracht. De gebeurtenissen van 2006 tonen eens te meer aan dat het vreemdelingenbeleid zowel politiek als samenleving voor complexe en gevoelige vraagstukken stelt. De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken beschouwt het als haar missie om uitvoerbare oplossingen te bedenken voor deze vraagstukken. In het jaar 2006 heeft de commissie vier beleidsadviezen uitgebracht over heel verschillende thema s, die zowel het asielbeleid als het integratieterrein raken. De adviseerde over het schoolgaan van allochtone kinderen in het land van herkomst, de aanpak van huwelijksdwang, het groepsgebonden beschermingsbeleid en de rol van ambtsberichten in de asielprocedure. Daarnaast werd veel energie gestoken in twee grote adviezen die begin 2007 uitkwamen: over de asielprocedure en het beleid met betrekking tot afgestudeerde vreemdelingen. Natuurlijk vroegen ook de wets- en individuele adviezen de nodige aandacht.

7 Twee gebeurtenissen uit 2006 verdienen speciale vermelding in dit voorwoord: ten eerste verviel op 30 april de wettelijke adviestaak van de met betrekking tot individuele zaken. Dit heeft te maken met het van kracht worden van de Europese richtlijn 2004/38/ EG. Vanwege het overgangsrecht zal de ook in 2007 nog een aantal individuele zaken behandelen. Ten tweede kreeg de voor de eerste maal een rechtstreeks verzoek tot advies van de Tweede Kamer. De Kamer wilde een advies over een aangenomen motie, die de regering niet wilde uitvoeren. De motie betrof de verplichting voor asielzoekers, die onder de oude vreemdelingenwet vallen en een aanvraag tot verblijf als gezinsvormer doen, om een machtiging tot voorlopig verblijf in het land van herkomst aan te vragen. In deze publicatie doet de verslag van bovengenoemde werkzaamheden. Ook dit jaar lichten we de adviezen toe met interviews. In plaats van commissieleden, laten we nu echter vier personen die aan de ontvangende kant van het advies staan aan het woord: een adviseur, een wetenschapper, een politicus en een advocaat. Wij willen de personen in kwestie, Mohamed Baba, Edien Bartels, Jan de Wit en Michel Collet, graag bedanken voor hun bereidheid om vragen over hun ervaringen met de adviezen van de te beantwoorden. Wij wensen u veel genoegen toe bij het lezen van dit jaarverslag. De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken, Mr. T.J.P. van Os van den Abeelen Voorzitter Dr. J.J. van Miert Secretaris 5

8 Het zou een wonder zijn als het vreemdelingenbeleid een minder hot issue werd Mr. Teun van Os van den Abeelen is vanaf het begin in 2001 voorzitter van de. Vanaf 1998 was hij voorzitter van de voorganger van de. Daarnaast is hij coördinerend vice-president van de Arrondissementsrechtbank in Amsterdam.

9 h o o f d s t u k 1 Interview met de Voorzitter van de Vreemdelingenbeleid blijft een heet issue Participatie mag van mij het nieuwe sleutelwoord worden als het gaat om het vreemdelingen- en integratiebeleid. Je moet mensen verleiden mee te doen. Je kunt met sancties proberen het leren van de Nederlandse taal af te dwingen, maar uiteindelijk gaan mensen alleen participeren als ze zelf ervaren dat zoiets nodig is. Dan doen ze vanzelf mee. Trouwens, het spreken van de taal is een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde om in te burgeren. Kijk maar naar een land als Frankrijk. Heel veel immigranten uit Noord-Afrika spreken al Frans, terwijl de problemen daar toch niet gering zijn. Hoofdpijndossier Van Os van den Abeelen is vanaf het begin van de voorzitter. Denkt hij dat het vreemdelingenbeleid in een rustiger vaarwater is gekomen nu er een sociaal-christelijk kabinet aan het roer staat? Het zou een wonder zijn als een bewindspersoon erin zou slagen er een minder hot issue van te maken, ongeacht van welke politieke kleur zij of hij is. We denken misschien dat het vreemdelingenbeleid alleen de afgelopen jaren in de frontlinie heeft gestaan, maar geloof me, dat is al meer dan tien jaar het geval. Deze portefeuille heet niet voor niets het hoofdpijndossier. Het is goed dat erover gedebatteerd wordt. Alleen wat je de afgelopen jaren zag, is dat die debatten vanuit sterk gepolariseerde posities werden gevoerd. En dan is het moeilijk politiek en maatschappelijk draagvlak te krijgen. Van één naar twee bewindslieden Is het niet lastig voor de dat vreemdelingenbeleid en integratie bij twee verschillende bewindspersonen zijn ondergebracht, de een bij Justitie en de ander bij VROM? Ik denk het niet. Een probleem hoeft dat niet te zijn. Beiden horen immers tot het kabinet. Overigens mogen we ons alleen met integratie bezighouden als het met vreemdelingenbeleid te maken heeft. Dus valt het met die verdeeldheid wel mee. Doorwerken van adviezen Heeft de in 2006 niet haar handen vol gehad aan ad hoc adviezen die snel moeten worden geschreven? Of hebben -adviezen een langere doorlooptijd, en pas doorwerking op langere termijn? Een advies over Eerste hulp bij huwelijksdwang is in de tijd beperkt. Het was ook een vervolg op een eerder advies. Maar doorgaans werken de adviezen langer door. Neem het advies over terrorisme uit 2003: essentiële punten daaruit vind je 7

10 terug in het huidige anti-terrorismebeleid. En op ons advies over arbeidsmigratie uit 2004 bouwt de SER nu voort met zijn arbeidsmigratie-advies dat voorjaar 2007 verscheen. Dus die langere termijn is wel gegarandeerd. Arbeidsmigratie blijft een item Ons werkprogramma voor 2007 is nog door het vorige kabinet vastgesteld. Daarin worden nieuwe accenten gelegd. Zo komt er hoogstwaarschijnlijk aandacht voor een vereenvoudiging en stroomlijning van het reguliere toelatingsbeleid. Dat is alle beleid dat niet over asielzoekers gaat. Ik hoop dat het debat daarover niet alleen in politieke fora, maar ook maatschappelijk gevoerd gaat worden. Daarnaast wordt of, beter gezegd, blijft arbeidsmigratie hoe dan ook een item. Want dat er tekorten op de arbeidsmarkt ontstaan, daar ben ik van overtuigd. Olietanker Hoe ziet Nederland er als migratieland uit in 2025? Over die vraag houdt de in 2007 een studiedag met binnen- en buitenlandse deskundigen. Van Os van den Abeelen: Je moet tijdig weten welke kant je op wilt. Anders vaar je net als een olietanker gewoon rechtdoor. Migratiebeleid voeren betekent ruim van tevoren weten hoe je er bij ongewijzigd beleid als migratieland uit gaat zien. Daarnaast moet je, los van het huidige beleid, nadenken over de vraag wat voor samenleving je zou willen hebben. Goede relatie met Tweede Kamer Met de Tweede Kamer heeft de een goede relatie. Van Os van den Abeelen: Er zijn weinig adviesorganen die vrijwel altijd worden gevraagd hun adviezen in de Vaste Kamercommissie te komen toelichten. Sterker nog, we adviseren ook op verzoek van de Tweede Kamer. Bijvoorbeeld met het advies over gezinsvorming door asielzoekers die nog onder de oude Vreemdelingenwet vallen. Ook praten we elk jaar met alle politieke partijen afzonderlijk. Het gaat dan over wat ze van onze adviezen vinden, of ze er iets mee kunnen en welke adviesthema s zij belangrijk vinden. Dat werkt uitstekend. Voor de Tweede Kamer, zeker voor de wat minder ervaren leden, fungeren we af en toe als kenniscentrum en vraagbaak. Zo zijn we ook voor het parlement nuttig. Dat moet ook, want de Kaderwet adviescolleges stelt expliciet dat we niet alleen adviesorgaan van de regering, maar ook van het parlement zijn. 8

11 Toekomst De heeft, zeker in vergelijking met andere adviesorganen, een groot aantal leden, namelijk vijftien. De commissie wil, op grond van opgedane ervaring, wel terug naar zeven tot negen leden. Daar hoort dan bij de mogelijkheid per onderwerp enkele externe deskundigen in te schakelen. Het is immers onmogelijk van alle disciplines voldoende deskundigheid in huis te hebben. Van Os van den Abeelen: Zo werk je flexibel en schakel je deskundigen in als dat nodig is. Zelf zal hij deze raadsperiode niet helemaal volmaken. Tweede helft 2008 maak ik plaats voor een opvolger. Die kan dan ingewerkt zijn als er een nieuwe raadsperiode begint. Ik heb het dan tien jaar gedaan. Ik vind zelf dat ik dan m n houdbaarheidsdatum ga naderen. Doe je het te lang, dan kom je jezelf onherroepelijk tegen en mis je de creativiteit om vaak dezelfde thema s op een nieuwe manier aan te vatten. 9

12 10

13 h o o f d s t u k 2 De in 2006 De is één van de vaste adviescolleges van regering en parlement. Onafhankelijkheid en deskundigheid staan hoog in het vaandel. Met haar adviezen beoogt zij een belangrijke bijdrage te leveren aan de keuzes van politiek en bestuur op het gebied van het vreemdelingenrecht en -beleid. Zij adviseert zowel over korte- als (middel)lange termijnvraagstukken. De is geen partij in politieke discussies. Wel ambieert ze diverse verbindingen te leggen bij het opstellen van haar adviezen: met andere beleidsdomeinen, met overheid, wetenschap en maatschappelijke organisaties en andere adviescolleges. Zij stelt haar adviezen expliciet in een internationale, meestal Europese context. (missie ) 2.1 Adviseur van minister en parlement Deskundig De adviseert gevraagd en ongevraagd aan het kabinet en aan het parlement over alle aspecten van het vreemdelingenrecht en vreemdelingenbeleid. De adviezen zijn in beginsel gericht aan de Staatssecretaris van Justitie. De brede expertise binnen de en het ondersteunende secretariaat waarborgt dat ieder thema vanuit verschillende invalshoeken wordt beschouwd. Onafhankelijk De onafhankelijkheid van de ligt besloten in haar wettelijke positie. De strategische beleidsadviezen worden kort na aanbieding aan de minister door de zelf openbaar gemaakt op haar website en rechtstreeks aan onder andere leden van de Eerste en Tweede Kamer toegezonden. Ook de achtergrond van de leden staat garant voor de onafhankelijkheid. Zij zijn afkomstig uit verschillende geledingen van de maatschappij en worden door de Kroon benoemd op grond van hun wetenschappelijke kennis, hun praktijkervaring met het vreemdelingenrecht en vreemdelingenbeleid of hun maatschappelijke bijdrage. De benoeming is op persoonlijke titel en de leden vertegenwoordigen geen belangengroepen. Werkprogramma De doet de staatssecretaris van Justitie jaarlijks in de zomer een voorstel voor een werkprogramma met onderwerpen waarover geadviseerd zal worden. De ministerraad stelt het werkprogramma vast en de staatssecretaris van Justitie biedt het vervolgens op Prinsjesdag aan beide Kamers der Staten-Generaal aan. Het parlement kan adviesvragen aan 11

14 het werkprogramma toevoegen. Daarnaast heeft de commissie de mogelijkheid adviezen op eigen initiatief uit te brengen. Het programma geeft een globaal beeld van de onderwerpen die aan de orde zullen komen; in de loop van het jaar worden de adviesvraag en de tijdsplanning bijgesteld. Het kan voorkomen dat onder invloed van de actualiteit adviesonderwerpen worden ingetrokken of juist toegevoegd. Vergaderingen De komt eens per maand plenair bijeen om adviezen te bespreken en vast te stellen. De adviezen worden voorbereid in subcommissies en meestal in rapportvorm of als briefadvies uitgebracht. Daarnaast kan de achtergrondstudies (doen) uitvoeren. Alle publicaties zijn te vinden op de website Meningen van anderen Ook de mening van anderen is van groot belang: de wil nadrukkelijk verder kijken dan haar eigen deskundigheid. Ze raadpleegt en betrekt externe deskundigen, instellingen en ngo s bij haar adviezen. Ook organiseert zij (soms grootschalige) expertbijeenkomsten tijdens haar adviestrajecten. Via haar website en bereiken haar meningen van burgers over het vreemdelingenrecht en vreemdelingenbeleid Advisering Beleidsadviezen De heeft in het jaar 2006 vier beleidsadviezen uitgebracht: Terug naar school. Een advies over scholing van allochtone kinderen in het land van oorsprong Eerste hulp bij huwelijksdwang. Een uitvoeringsplan Categoriaal beschermingsbeleid. Een nood zaak Transparant en toetsbaar. Een advies over landeninformatie in het vreemdelingenbeleid Voor twee adviezen, die in februari 2007 het licht zagen, werd veel voorbereidend werk verricht in de tweede helft van Het betreft de adviezen: Secuur en snel. Voorstel voor een nieuwe asielprocedure Profijt van studiemigratiebeleid. Een advies over de arbeidsmarktpositie van buitenlandse afgestudeerden Briefadviezen Twee briefadviezen werden gepubliceerd: op 13 februari 2006, over een motie van Tweede Kamerlid Dittrich c.s., waarin de regering werd gevraagd te onderzoeken 'in hoeverre het huidige [migratie]systeem waarbij vooral eisen worden gesteld aan de in Nederland verblijvende partner, vervangen kan worden 12

15 door een systeem waarbij de eisen vooral worden gesteld aan de migrerende partner'; op verzoek van de Tweede Kamer, naar aanleiding van een motie van de leden Staaij en De Vries, waarin de regering werd gevraagd de MVV-plicht niet op te leggen aan asielzoekers die vallen onder de oude vreemdelingenwet en een aanvraag in het kader van gezinsvorming doen. Dit briefadvies werd uitgebracht op 24 oktober Wets- en individuele adviezen In 2006 zijn voorts drie wetsadviezen uitgebracht. 23 dossiers met betrekking tot individuele zaken zijn in behandeling genomen, uiteindelijk resulterend in elf individuele adviezen. Vooronderzoek De laat voor haar adviezen geregeld vooronderzoek verrichten. De resultaten worden in de regel als voorstudie gepubliceerd, gewoonlijk als webpublicatie. In 2006 zijn vijf van dergelijke publicaties verschenen: Drs. L. van Beek en drs. M. Baba, Schoolgaan in het land van, Quickscan onder de Marokkaanse en Turkse gemeenschap naar het tijdelijk volgen van onderwijs in het land van herkomst ICMPD, Comparative Study on Categorized Protection Mr. C.A.M.F. Grütters, Effecten van groepsgebonden asielbeleidsmaatregelen ICMPD, Comparative Study on Country of Origin Information Systems ICMPD, Comparative Study on Policies towards Foreign Graduates (ten behoeve van het in februari 2007 verschenen advies over de positie van afgestudeerde vreemdelingen) Samenstelling Samenstelling commisie In 2006 namen twee leden afscheid van de : mw.mr. S.E. Korthuis en J.J.T. Stoutjesdijk. In 2006 traden nog geen opvolgers aan, zodat de commissie op 31 december 2006, inclusief de voorzitter, dertien leden kende. Samenstelling Secretariaat Ook het Secretariaat onderging enkele wijzigingen. Het cluster Advisering nam afscheid van mw. mr. K. de Vries. In dienst traden: mw. mr. S. Mooij, mw. mr. F.G. Schoe en mw. S. Oulhaj. R.R.H. Schoemaker ging in het najaar op detacheringsbasis werken voor Dienst Justitiële Inrichtingen. Dr. P.J. van Krieken verbleef gedurende 2006 in Laos, waar hij tijdelijk als adviseur in dienst van UNDP werkt. J.G.H.A. Biard van het cluster Informatie&Documentatie was gedurende negen maanden op detacheringsbasis werkzaam bij het Informatiecentrum van het ministerie van Justitie. Hij werd vervangen door L.A. Broos. Het cluster Ondersteuning nam afscheid van mw. S. Habibi. 13

16 Vreemdelingenkwesties zijn dikwijls op emoties gebaseerd en kunnen tot verhitte discussies leiden. Drs. Mohamed Baba is partner van MEX-IT. Hij is één van de auteurs van een voorstudie bij het advies Terug naar School.

17 h o o f d s t u k 3 De beleidsadviezen 3.1 Terug naar School Onderwijs in herkomstland kan culturele eigenwaarde vergroten Een Tweede-Kamermotie was aanleiding voor het advies Terug naar School. Het parlement dacht dat het slecht zou zijn voor de integratie in Nederland als allochtone kinderen voortgezet onderwijs in hun land van herkomst volgen. Terugsturen van kinderen zou tot leerachterstanden in Nederland leiden. De laat hier onderzoek naar doen en concludeert dat er geen eenduidige conclusie valt te trekken. Bovendien zou het om minder dan één procent van de allochtone leerlingen gaan. Genuanceerde visie Vreemdelingenkwesties zijn dikwijls op emoties gebaseerd en kunnen tot verhitte discussies leiden. Daarom is het goed dat er een is die boven de partijen staat, zaken grondig kan uitzoeken en de context erbij betrekt. Dat leidt tot een genuanceerde visie op feiten met soms totaal andere conclusies dan men tot dan toe gewend is te trekken. Aan het woord is Mohamed Baba van MEX-IT BV die voor het advies Terug naar School een voorstudie heeft geschreven over de motieven om kinderen tijdelijk naar school in Marokko of Turkije te sturen. Integratie is een fase opgeschoven Die motieven blijken anno 2006 al weer totaal anders te zijn dan in Ook toen is onderzocht waarom ouders hun kinderen in dat geval naar Turkije naar school stuurden. Ging het er toen vooral om jongeren te beschermen tegen westerse invloeden en hen te laten aarden in de Turkse maatschappij, anno 2006 is daarvan niet of nauwelijks meer sprake. Het gaat er nu veel meer om jongeren carrièrekansen en culturele eigenwaarde te bieden in de nieuwe maatschappij. Wat dat betreft is de integratie een fase opgeschoven. Alle kinderen komen weer terug naar Nederland. In de interviews die we hebben gehouden blijkt dat jongeren begrip opbrengen voor de keuze van hun ouders. Al lopen de redenen voor die keuze zeer uiteen. Uiteenlopende motieven Motieven van ouders variëren van een te laag schooladvies in Nederland, de druk om de eigen cultuur op te geven, onvrede over de vrijheid die kinderen in Nederland op scholen 15

18 hebben tot de houding van leerkrachten ten opzichte van allochtone kinderen. Soms is er geen schoolse reden, maar moet een meisje voor een ziek familielid in Turkije en Marokko zorgen. Daarnaast zijn er ouders die hun kind naar een dure privé-school sturen omdat ze vinden dat er in Nederland te weinig discipline wordt bijgebracht. Eén van de jongeren uit ons onderzoek heeft trouwens in Turkije op een Engelstalige school gezeten, is in Amerika gaan studeren en daarna pas naar Nederland teruggekeerd. Taal Is de taal geen probleem? Dat hoeft niet. Als jongeren maar contact blijven houden met Nederland. Het hangt er natuurlijk ook van af hoe lang en op welke leeftijd ze naar het buitenland gaan, aldus Baba. Overigens adviseert de meer in het algemeen schakelklassen voor kinderen uit het buitenland ook open te stellen voor kinderen die tijdelijk in hun herkomstland naar school zijn gegaan. Zo kun je een eventueel opgelopen taalachterstand snel wegwerken. Vanzelf verdwijnend fenomeen De ouders van straks, zegt Baba, zullen nog minder geneigd zijn hun kinderen in het oorspronkelijke land van herkomst naar school te laten gaan. Ook al hebben ze zelf positieve ervaringen. In Nederland komen immers meer scholen op islamitische grondslag, inclusief internaten waar ouders hun kinderen eventueel naar toe kunnen sturen. Bovendien zijn de jongeren van nu straks al weer een fase opgeschoven in het integratieproces. Met andere woorden, onderwijs in landen van herkomst is een vanzelf verdwijnend fenomeen. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p Minder dan één procent van de allochtone leerlingen in Nederland gaat tijdelijk in het land van herkomst naar school. De redenen om kinderen uit Nederland in Turkije of Marokko naar school te laten gaan zijn gevarieerd. Het kan zowel positief als negatief uitpakken wanneer een kind tijdelijk in het land van herkomst naar school gaat. De doet praktische aanbevelingen om eventueel negatieve effecten tegen te gaan. Bijvoorbeeld: - betere voorlichting over het Nederlandse schoolsysteem; - via de school contacten blijven onderhouden met kinderen in het buitenland, zodat hun kennis van het Nederlands en de Nederlandse samenleving op peil blijft; - nagaan of schoolgaan in het buitenland een verhoogd risico met zich mee brengt op voortijdig schoolverlaten; - alert zijn op onvrijwilligheid in het kader van huwelijksdwang. 16

19 K a b i n e t s r e a c t i e Het kabinet volgt de als zij zegt dat er geen reden is voor stevig overheidsoptreden tegen het schoolgaan van allochtone kinderen in landen van herkomst. Scholen kunnen zelf beslissen of zij contacten willen onderhouden met leerlingen in het buitenland. Het onderwijs kan wel een rol spelen bij het voorkómen of tegengaan van taalachterstanden. 17

20 Dr. Edien Bartels is cultureel antropologe en werkt bij de Vrije Universiteit in Amsterdam. Voor de heeft ze onderzoek gedaan naar de thematiek van twee eerdere adviezen, Tegen de wil achtergebleven en Tot het huwelijk gedwongen. Huwelijksdwang bij migrantengroepen heeft te maken met transnationale bindingen

21 3.2. Eerste Hulp bij Huwelijksdwang Miscommunicatie tussen ouders en kinderen Edien Bartels doet onderzoek, onder meer in Marokko, naar gedwongen huwelijken. Eerder heeft ze gepubliceerd over vrouwen en kinderen die gedwongen worden achtergelaten in hun land van herkomst. Voor haar is een gedwongen huwelijk duidelijk een ander probleem dan gedwongen achterlating. Het ene is een kwestie van miscommunicatie tussen ouders en kind; het andere vindt ze pure onwil van mannen. Uitvoeringsgericht Bartels is blij dat de adviseert wat voor praktische aanpak er moet komen om gedwongen huwelijken tegen te gaan. Het advies Eerste Hulp bij Huwelijksdwang noemt ze uitvoeringsgericht. Bartels: Het gaat in het advies niet alleen over het voorkómen van huwelijksdwang, maar ook over het signaleren en het verlenen van hulp. Grijs gebied Eigenlijk is huwelijksdwang een grijs gebied. Neem het meisje dat in de vakantie hevig verliefd wordt op een buurjongen in Marokko. Families bezoeken elkaar over en weer en op een gegeven moment beginnen de voorbereidingen voor het huwelijk. Het meisje is weer terug in Nederland, de verliefdheid is over en eigenlijk ziet ze het huwelijk niet zitten. Maar ze durft het haar ouders niet te vertellen. Bottom-up Ze gelooft heilig in een bottom-up benadering. Bartels: Maak het onderwerp bespreekbaar in eigen kring. Huwelijksdwang is in feite een communicatieprobleem tussen ouders en kinderen. Vertel jongeren hoe huwelijken tot stand komen in het land van herkomst. Dan kun je laten zien waar het verschijnsel vandaan komt. De meeste ouders willen een goede partner voor hun kinderen, maar zonder hen te dwingen. De oudere generatie weet trouwens heel goed dat huwelijksdwang niet kan. Wel zien ze het als een verplichting om voor hun kind een goede partner te vinden. Minister voor Jeugd en Gezin Huwelijksdwang, zegt Bartels, is onderdeel van familiegerelateerd geweld. Dat valt volgens haar onder de minister voor Jeugd en Gezin. Cijfers van gedwongen huwelijken durft ze niet te noemen. Het gaat erom dat het als verschijnsel herkend wordt, ook door ambassades en consulaten. Dat begint nu een beetje op gang te komen. In Marokko, maar ook in Turkije. Natuurlijk zijn er meer migrantengroepen waar het verschijnsel voorkomt. Neem Pakistani of Indiërs. Alleen is daar geen onderzoek naar gedaan. 19

22 Transnationale bindingen Huwelijksdwang bij migrantengroepen heeft te maken met transnationale bindingen. Naarmate die minder worden, neemt ook het verschijnsel huwelijksdwang af. Het is dus een kwestie van tijd? Zo zou je het kunnen zien. Zo is het ook met autochtonen gegaan. Christelijk-reformatorische kring Alleen in christelijk-reformatorische kring komt het nog voor. Maar vergis je niet. Jongeren zelf accepteren geen huwelijksdwang. Of ze nu van christelijke of van islamitische huize zijn. Wat jongeren wensen, is instemming van de ouders. Ze kijken toch met de blik van hun ouders naar zichzelf. Dat doen alle jongeren, of ze nu gelovig zijn of niet. Het verschil is dat de meeste jongeren een veel uitgebreider netwerk en dus meer te kiezen hebben. Herkennen is moeilijk Hoe herken je huwelijksdwang? Moeilijk. Bij meisjes ontstaat er onrust op school. Soms werken ze al. Ze durven het vaak niet te uiten. En als de huwelijksvoorbereidingen in gang zijn gezet, vinden ze het helemaal moeilijk terug te krabbelen. Daarom is het zo belangrijk dat ze er met hun ouders over durven praten. En jongens, die hebben er toch ook mee te maken? Ja, maar die zitten in een heel andere positie. Ze kunnen makkelijker weglopen. Of als ze gedwongen getrouwd zijn, kan dat voor hen soms een legitimatie zijn om vreemd te gaan. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p Eerste Hulp bij Huwelijksdwang gaat over de uitvoering van het advies Tot het Huwelijk Gedwongen van juli Richt een Landelijk Kennis- en Expertisecentrum Huwelijksdwang op en laat zo n centrum een handleiding verzorgen en trainers trainen. Maak het verschijnsel huwelijksdwang bespreekbaar bij potentiële slachtoffers en hun familieleden. Geef gerichte voorlichting aan bevolkingsgroepen waar huwelijksdwang speelt. Maak het onderwerp bespreekbaar in het lesprogramma van het voortgezet onderwijs. Zorg dat de hulpverlening lokaal aansluit bij de Advies- en Steunpunten Huiselijk Geweld (ASHG). Geef consulaire bijstand aan vrouwen die in het buitenland tot een huwelijk worden gedwongen of gedwongen zijn achtergelaten. 20

23 K a b i n e t s r e a c t i e De regering heeft geen aparte kabinetsreactie gegeven. Wel heeft de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie de Tweede Kamer in een brief van 27 september 2006 haar visie op de aanbevelingen van de gemeld: de gemeenten hebben veel ruimte ASHG s in te richten naar de plaatselijke behoefte. Resultaten van het programma eergerelateerd geweld worden met de ASHG s gecommuniceerd en de staatssecretaris van VWS zal hen attenderen op het rapport van de. Het inburgeringsexamen buitenland behoeft niet specifiek aandacht aan huwelijksdwang te besteden. 21

24 Mr. Michel Collet is advocaat. Bij de Nederlandse Orde van Advocaten is hij lid van de commissie die adviseert over vreemdelingenzaken. Ik voel me Belg, noch Nederlander. Eerder een wereldburger.

25 3.3. Categoriaal beschermingsbeleid, een nood zaak Maak de vangnetfunctie niet nodeloos ingewikkeld Motieven om in een land asiel aan te vragen hebben niets met regels of een ruimhartig beleid te maken. Daar laten mensen zich niet door leiden. Het gaat er veel meer om hoeveel geld het kost om ergens naartoe te gaan of dat iemand connecties heeft in een bepaald land. Ook beloftes die reisagenten doen spelen een rol. En vergeet ook niet de cultuur en de taal. Een Franssprekende Afrikaan probeert eerst in Frankrijk asiel te krijgen. Dat is nu eenmaal zo. Aan het woord is Michel Collet, die als advocaat met zijn kantoor internationaal opereert en ook vreemdelingenzaken doet. Op persoonlijke titel heeft hij de suggesties aangereikt voor het advies over de vangnetfunctie in het vreemdelingenrecht: groepsgebonden bescherming die asielzoekers kunnen krijgen die niet op grond van internationale verplichtingen voor asiel in aanmerking komen. Van origine is Collet Belg, maar hij is Nederlander geworden omdat je anders hier geen advocaat kunt zijn. Het scheelde niet veel of ik moest de integratietoets doen. En dat terwijl ik iemand ben die graag alle grenzen van de wereld weg wil hebben. Ik voel me Belg noch Nederlander. Eerder een wereldburger. Niet ver genoeg Het advies van de gaat Collet niet ver genoeg. Het blijft, zegt hij, binnen de kaders. De minister moet t aannemelijk vinden dat er een vangnet nodig is. Een rechter komt er niet aan te pas. Maar het gaat er nu juist om dat de huidige situatie te weinig bescherming biedt. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft Nederland wat dat betreft dan ook terecht gewezen. In de zaak-saïd, een Eritreese vluchteling, moest de minister bakzeil halen. Collet vindt dan ook dat de rechter zo n uitzettingsbesluit inhoudelijk moet kunnen toetsen. Een initiatiefwetsvoorstel ligt nu in de Tweede Kamer. Somalië als voorbeeld Niet alleen moet de rechter kunnen toetsen, ook de regelgeving moet simpel en helder zijn: De angst voor misbruik van zo n vangnetfunctie maakt t nodeloos ingewikkeld. Legio uitzonderingsmogelijkheden worden er genoemd. Maar je moet niet bang zijn. Hou het kort en bondig. Je zou bijvoorbeeld alle mensen afkomstig uit Somalië asiel moeten kunnen verlenen als ze geen gegarandeerde vorm van bescherming genieten en niet in een ander land terecht kunnen. En geen mitsen en maren, want dan werkt het niet. 23

26 Donkerste jaren achter de rug Collet pleit voor een eenvoudiger vreemdelingenrecht. De kan daaraan een bijdrage leveren. Gelukkig heeft Nederland z n donkerste jaren achter de rug wat betreft het vreemdelingenbeleid en het asielbeleid. Ik hoop dat ik weer wat trotser op Nederland kan zijn. Want de afgelopen jaren kon ik het beleid niet verdedigen. Ik schaamde me ervoor Nederlander te zijn. In mijn eigen praktijk heb ik als uiterste redmiddel doelbewust de media in moeten schakelen om iets voor elkaar te krijgen. Onafhankelijke rechter Verdonk hield haar beoordelingscriteria zo vaag mogelijk. Wat dat betreft ben ik blij met Staatssecretaris Albayrak. Al loopt ze politiek gezien een verhoogd risico met haar dubbele nationaliteit, toch vind ik het juist goed dat iemand met haar ervaring over deze materie gaat. Als ze maar zorgt dat haar criteria helder zijn en door een onafhankelijke rechter getoetst kunnen worden. Dan kan niemand haar erop aanvallen. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p Handhaaf de vangnetfunctie in het vreemdelingenrecht. Het gaat daarbij om groepsgebonden bescherming die asielzoekers kunnen krijgen die niet op grond van internationale verplichtingen voor asiel in aanmerking komen. Nederland hoeft niet bang te zijn dat zo n asielvangnet misbruikt gaat worden of een aanzuigende werking heeft. Tot nu toe blijkt dat immers niet het geval te zijn geweest. Andere Europese landen bieden ook een groepsgebonden beschermingsmogelijkheid. Laat de groepsgebonden bescherming aansluiten bij de Europese richtlijn die lid-staten verplicht mensen een verblijfsvergunning te geven als er sprake is van massale instroom van personen die hun land ontvluchten vanwege de gevaarlijke situatie daar. 24

27 K a b i n e t s r e a c t i e De kabinetsreactie is bij het ter perse gaan van dit jaarverslag nog niet verschenen. 25

28 Mr. Jan de Wit zit sinds 1998 voor de Socialistische Partij (SP) in de Tweede Kamer. Hij is onder meer woordvoerder voor het vreemdelingenbeleid. Zonder zou het kabinet slechter af zijn.

29 3.4 Transparant en Toetsbaar. Een advies over landeninformatie in het vreemdelingenbeleid Maak asielbeleid toetsbaar Over het advies Transparant en Toetsbaar is Jan de Wit, Tweede-Kamerlid voor de SP, zeer te spreken. Het zijn stuk voor stuk zinnige aanbevelingen. Wat doe je met informatie uit landen waar asielzoekers vandaan komen en hoe betrouwbaar en actueel is die informatie?. Het kabinet heeft in februari 2007 gereageerd. Het woord is nu aan de Tweede Kamer. Vertrouwelijk De heeft nogal wat aanbevelingen gedaan voor verbetering van de kwaliteit van de informatie over de herkomstlanden van asielzoekers. Het gaat om informatie van het ministerie van Buitenlandse Zaken, die beslissend kan zijn voor de vraag of iemand in Nederland asiel krijgt. De Wit: Voor het debat zou die informatie liefst openbaar moeten zijn. Transparant en toetsbaar noemt de commissie dat. Laat zien hoe je aan je gegevens komt en zeg gewoon wanneer bronnen vertrouwelijk zijn. Wat dat betreft ziet De Wit wel wat in het voorstel om eerst in concept de informatie openbaar te maken zodat anderen er commentaar op kunnen leveren. Daarmee doe je recht aan organisaties als Amnesty International en Vluchtelingenwerk Nederland. Die kunnen reageren en de minister kan hun reacties expliciet meewegen. De doet ertoe Over de vraag of de ertoe doet, hoeft De Wit niet na te denken. Zonder zou het kabinet slechter af zijn. Het contact dat de regelmatig heeft met alle fracties van de Tweede Kamer is voor De Wit waardevol. Wat ze doen is vragen wat we vinden van de kwaliteit van hun adviezen en of wij onderwerpen zien waarover advies wenselijk is. Ze kunnen ook ongevraagd adviseren en dat doen ze soms ook. Bovendien adviseert de niet alleen de regering, maar ook het parlement. Volgens mij zijn ze de enige adviescommissie die zo consequent praat met de verschillende fracties en de Vaste Kamercommissie. Ombuiging Nuchter constateert hij dat het vorige kabinet vooral in sjablonen sprak als het ging om vreemdelingenzaken. Wat dat betreft heeft hij verwachtingen van de huidige staatssecretaris van Justitie. Over de kabinetsreactie op het advies Transparant en Toetsbaar is hij niet negatief. Hij proeft er een voorzichtige ombuiging in naar een andere aanpak van wat kortweg landeninformatie wordt genoemd. 27

30 Onafhankelijke Commissie Zo is het kabinet het eens met de dat er in Europees verband meer moet worden samengewerkt. Dan krijg je uiteindelijk uniforme landeninformatie op Europees niveau. Zo ver is het alleen nog lang niet. Daarom vindt De Wit net als de dat er een onafhankelijke toetsingscommissie moet komen die de landeninformatie weegt en evalueert. Net als in het Verenigd Koninkrijk de Advisory Panel on Country Information. Met zo n commissie hou je het ministerie scherp en het asielbeleid toetsbaar. Neem de informatie over christenen en homo s in Iran uit Die informatie bleek niet alleen gedateerd te zijn, ze stond ook haaks op gegevens uit een nieuw rapport. Zo n onafhankelijke commissie zou zulk soort gegevens regelmatig kunnen toetsen. Het kabinet is tegen zo n commissie; die zou te omvangrijk worden omdat het om zo veel landen gaat. Maar dat is onzin. Je kunt zo n commissie ook een wisselende samenstelling geven. A d v i e s i n e e n n o t e n d o p Transparant en Toetsbaar heeft betrekking op landeninformatie, meestal aangeduid als Algemene Ambtsbericht, die wordt verzameld om als grondslag te dienen voor het vreemdelingenbeleid. Streef zoveel mogelijk naar het tot stand brengen, op termijn, van een Europees Ambtsbericht en neem initiatieven voor bi- of multilaterale samenwerking met de EU-partners. Zorg voor grotere openheid rond de informatievergaring, maar bescherm vertrouwelijke bronnen, ten behoeve van de Algemene Ambtsberichten. Maak net als in andere Europese landen de richtlijnen voor informatievergaring openbaar. Wees helder over tegenstrijdige informatie en beargumenteer de getrokken conclusie en maak dilemma s inzichtelijk. Stel, naar Brits voorbeeld, een onafhankelijke toetsings- en adviescommissie in om het maatschappelijk draagvlak voor Algemene Ambtsberichten en daarmee het vreemdelingenbeleid, te vergroten. K a b i n e t s r e a c t i e Het kabinet is het eens met de noodzaak in Europees verband landeninformatie te verkrijgen. Europese samenwerking zal het kabinet dan ook stimuleren. Het kabinet vindt niet dat er meer openheid moet komen als het gaat om tegenstrijdige informatie. Ook is het geen voorstander van het inzichtelijk maken van dilemma s. Een onafhankelijke toetsingscommissie vindt het kabinet niet nodig. 28

31 h o o f d s t u k 4 De balans opgemaakt In het Werkprogramma 2006 werden de volgende adviesthema s opgenomen: De toekomst van de Schengenregeling Internationaal migratiemanagement en de Nederlandse samenleving anno 2020 Biometrie Regeling kennismigranten De balans Nog meer dan in vorige jaren is er discrepantie tussen het in het najaar 2005 vastgestelde Werkprogramma 2006, en de in het verslagjaar daadwerkelijk uitgebrachte adviezen. In een eerder jaarverslag is al gewezen op de omstandigheid, dat opname in het werkprogramma veeleer aanduidt in welk jaar een advies ter hand wordt genomen, dan in welk jaar het verschijnt. En ook in 2006 gold dat het dynamische vreemdelingenterrein regelmatig aanleiding geeft tot het stellen van nieuwe prioriteiten, ook voor de. Drie van de vier in 2006 gepubliceerde beleidsadviezen stammen uit het Werkprogramma Eén, Eerste Hulp bij Huwelijksdwang, was een niet voorzien advies, dat op verzoek van de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie met prioriteit werd uitgebracht. De bovengenoemde thema s uit het Werkprogramma 2006 zijn vervallen, aangepast of uitgesteld. De minister heeft de laten weten dat een advies over de Schengenregeling bij nader inzien minder prioriteit genoot. Het tweede thema, internationaal migratiemanagement, staat centraal op een studiedag die de voorjaar 2007 organiseert. Het thema biometrie staat opnieuw in het Werkprogramma Het thema kennismigratie is toegespitst op de positie van afgestudeerde vreemdelingen. Een advies over deze categorie is in februari 2007 gepubliceerd. Adviesaanvragen Concrete adviesaanvragen van de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie kaderen de vaak breed omschreven adviesthema s in het werkprogramma in. In het verleden bleef zo n concrete adviesaanvraag vaak uit. Dat belemmerde de werkzaamheden van de commissie. De laatste jaren gaat echter steeds vaker een concrete adviesaanvraag aan een advies vooraf. Dit geldt zonder uitzondering voor de adviezen gepubliceerd in

32 Kabinetsreacties Het kabinet is op grond van de Kaderwet adviescolleges verplicht om uiterlijk drie maanden na het uitbrengen van een advies een reactie te zenden aan de Staten-Generaal. Deze termijn werd in 2006 niet gehaald. De reacties op Terug naar School en Transparant en toetsbaar verschenen zeven, respectievelijk zes maanden na uitbrengen van het advies. Het uitvoeringsplan Eerste Hulp bij Huwelijksdwang leidde niet tot een aparte reactie, hoewel de minister op verzoek van de Tweede Kamer wel in een brief, vier maanden na verschijnen van het advies, haar visie op de aanbevelingen beschreef. Het advies over het categoriaal beschermingsbeleid, uitgebracht op 23 juni 2006, heeft tot nu toe nog niet geleid tot een reactie. Vertraging in de kabinetsreactie is voor een deel te verklaren uit de politieke onrust, met kabinets- en portefeuillewisselingen. Soms gaat er een moeizaam proces van afstemming tussen verschillende departementen vooraf aan een reactie. Desondanks bestaat de indruk bij de dat externe, onbeïnvloedbare factoren niet in alle gevallen een rol spelen bij de opgetreden vertraging. Vaak kent de problematiek beschreven in een advies een bepaalde urgentie die noopt tot snelle aanpak ervan. In dat kader is een snelle kabinetsreactie van belang. 30

33 B i j l a g e I Samenstelling (per 31 december 2006) Voorzitter Leden Mr. T.J.P. van Os van den Abeelen Coördinerend vicepresident van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam Plaatsvervangend voorzitter Mw. drs. H.J. Bakker Algemeen secretaris van Raad van Kerken in Nederland Mw. prof. dr. mr. C.C.J.H. Bijleveld, Senior onderzoeker Nederlands Instituut Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR), tevens hoogleraar methoden en technieken criminologisch onderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Mr. P.A. Schaafsma Oud-President-directeur Sociale Verzekerings Bank. Ch. R. van Beuge Oud ambassadeur respectievelijk directeur-generaal Europese samenwerking van het Ministerie van Buitenlandse zaken. Mr. dr. G.D. Dales Burgemeester van Leeuwarden. 31

34 Prof. dr. G.B.M. Engbersen Hoogleraar algemene sociologie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Mw. prof. dr. H. Ghorashi Bijzonder hoogleraar Management van diversiteit en integratie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Prof. mr. G.J.H. van Hoof Hoogleraar internationaal recht en advocaat. Mw. dr. N. Tellegen Directeur Wemos, organisatie voor internationale gezondheidsvraagstukken. Mw. mr. dr. A.B. Terlouw Lid Commissie Gelijke behandeling. Prof. mr. drs. B.P. Vermeulen Hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Mw. dr. L.H.M. van Willigen, arts Consultant gezondheidszorg vluchtelingen en mensenrechten. 32

35 B i j l a g e I I Samenstelling secretariaat (per 1 maart 2007) Secretaris Dr. J.J. van Miert Cluster advisering: Mw. mr. M.D. Belserang Mr. W.N. Mannens Mw. mr. H. Pronk Mw. mr. F.G. Schoe Drs. A.C. Vergeer Drs. J.C. Wielaard Cluster informatie en documentatie: Mw. G.M.B. van Aalst- van Adrichem Cluster management ondersteuning: Mw. S. Jagroep Mw. M.J.M. van Leersum Mw. H.J. van der Woude-Kwist 33

36 34

37 B i j l a g e I I I Lijst van in 2006 uitgebrachte adviezen en voorstudies Beleidsadviezen In 2006 heeft de vier beleidsadviezen gepubliceerd: - Terug naar school. Een advies over scholing van allochtone kinderen in het land van oorsprong (nr.17, april) - Eerste hulp bij huwelijksdwang. Een uitvoeringsplan (nr.18, juni) - Categoriaal beleid. Een nood zaak (nr.19, juni) - Transparant en toetsbaar. Een advies over landeninformatie in het vreemdelingenbeleid (nr.20, juli) Voorstudies Ter voorbereiding van deze adviezen liet de verschillende vooronderzoeken uitvoeren door externe deskundigen. Het betreft in totaal vijf voorstudies: - Drs. L. van Beek en drs. M. Baba, Onderwijs in het land van, Quickscan onder de Marokkaanse en Turkse gemeenschap naar het tijdelijk volgen van onderwijs in het land van herkomst. - ICMPD, Comparative Study on Categorized Protection - Mr. C.A.M.F. Grütters, Effecten van groepsgebonden asielbeleidsmaatregelen - ICMPD, Comparative Study on Country of Origin Information Systems - ICMPD, Comparative Study on Policies towards Foreign Graduates (ten behoeve van het in februari 2007 verschenen advies over de positie van afgestudeerde vreemdelingen) Briefadviezen Verder heeft de in de loop van 2006 twee briefadviezen uitgebracht: - op 13 februari 2006, over een motie van Tweede Kamerlid Dittrich c.s., waarin de regering werd gevraagd te onderzoeken 'in hoeverre het huidige [migratie]systeem waarbij vooral eisen worden gesteld aan de in Nederland verblijvende partner, vervangen kan worden door een systeem waarbij de eisen vooral worden gesteld aan de migrerende partner' (briefadvies 7) 35

38 - op verzoek van de Tweede Kamer, naar aanleiding van een motie van de leden Staaij en De Vries, waarin de regering werd gevraagd de MVV-plicht niet op te leggen aan asielzoekers die vallen onder de oude vreemdelingenwet en een aanvraag in het kader van gezinsvorming doen. Dit briefadvies werd uitgebracht op 24 oktober 2006 (briefadvies 8) Wetsadviezen De heeft in 2006 drie wetsadviezen uitgebracht: - een advies inzake het concept-wetsvoorstel tot wijziging van de Vw 2000 ter implementatie van richtlijn 2004/83/EG van de Raad van 29 april 2004 (PbEG L 304/12 (Kwaliteitsrichtlijn) (30 maart) - een advies inzake de wijziging van het Vreemdelingenbesluit 2000, strekkende tot aanscherping van het vreemdelingrechtelijke openbare orde beleid (27 juni) - een advies inzake het concept-wetsvoorstel tot wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 onder meer inhoudende het afschaffen van bezwaar in reguliere zaken (27 december) Individuele adviezen In 2006 zijn 23 zaken ter advisering voorgelegd door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Zeven zaken zijn vanwege onterechte voorlegging geretourneerd. In het verslagjaar zijn elf individuele adviezen uitgebracht. 36

39 B i j l a g e I V Adviesthema s Werkprogramma De MVV procedure Vreemdelingen afkomstig uit landen buiten de Europese Economische Ruimte die zich willen vestigen in Nederland dienen met enkele uitzonderingen - te beschikken over een machtiging tot voorlopig verblijf (mvv) alvorens zij (in Nederland) een vergunning verblijf regulier kunnen aanvragen. In de praktijk betekent dit dat een deel van de verblijftoets twee maal plaats vindt, eenmaal in het land van herkomst en eenmaal in Nederland. De wordt gevraagd om te adviseren over mogelijkheden om dubbel werk en wachttijden op de verblijfsvergunning in Nederland te voorkomen. De wordt daarnaast gevraagd de voor- en nadelen van andere werkwijzen in beeld te brengen, zowel juridisch als organisatorisch, en mede in het licht van de in de overige vergelijkbare landen van de EU gebezigde praktijk. Tot slot wordt de gevraagd aanbevelingen te doen met betrekking tot een efficiënter proces voor het verlenen van een verblijfsvergunning regulier. 2 Internationale vergelijking nationaliteitskwesties Vanuit zowel juridisch als conceptueel oogpunt kleven er volgens velen bezwaren aan de multiple nationaliteit. In de praktijk blijkt het tegengaan van de dubbele nationaliteit moeilijk. Sommige vreemdelingen kunnen hun oorspronkelijke nationaliteit niet laten varen omdat dit leidt tot vergaande consequenties, zoals verlies van eigendommen of mogelijkheid te erven in het herkomstland, of eenvoudigweg omdat dit land het afstand doen van de nationaliteit op principiële gronden niet accepteert. De wordt gevraagd een vergelijkend onderzoek uit te voeren naar de belemmeringen die gelden in verschillende landen bij het opgeven van de oorspronkelijke nationaliteit. Daarnaast dient het onderzoek zich te richten op de wijze waarop andere immigratielanden omgaan met de kwestie van de dubbele nationaliteit: welk beleid voeren zij te dien aangaande, wordt de dubbele nationaliteit al dan niet ontmoedigd en bestreden, welke motieven worden hierbij aangevoerd en hoe succesvol is het beleid? 3 Biometrie in de vreemdelingenketen In een brief van 28 augustus 2006 heeft de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie aangegeven dat de minister, zodra de wettelijke Europese kaders voor het EU Visa Informatiesysteem zijn vastgesteld, met de in overleg zal treden over een mogelijk adviesverzoek inzake biometrie. Na vaststelling van de wettelijke Europese kaders zou het advies van de zich nader kunnen toespitsen op het gebruik van biometrie in de vreemdelingenketen als onderdeel van een overheidsbrede aanpak voor identiteitsmanagement in Nederland. Een meer gestandaardiseerde aanpak kan de betrouw- 37

40 baarheid van identiteitsvastlegging en -verificatie van vreemdelingen en ook ingezetenen, door bijvoorbeeld Koninklijke Marechaussee en (vreemdelingen)politie, bevorderen. Ten aanzien van wet- en regelgeving ligt in de adviesaanvraag de nadruk op bescherming van biometrische gegevens van vreemdelingen. Tevens is het van belang dat in het advies aandacht wordt besteed aan de wijze waarop het afnemen, opslaan en verwerken van biometrie ten behoeve van identiteitsvaststelling en -verificatie in vreemdelingenprocessen moet worden vervat in een juridische basis, zodanig dat de privacy van vreemdelingen kan worden gewaarborgd en deze consistent is met wetgeving ten behoeve van de identiteitsvaststelling en -verificatie van ingezetenen. In relatie tot het veiligheidsaspect is het zinvol om de ontwikkelingen omtrent het gebruik van biometrie in de strafrechtketen bij het advies te betrekken. Hierbij dient met name te worden gekeken naar de rol van biometrie bij document- en identiteitsfraude. Het gebruik van biometrie in vreemdelingenprocessen wordt gezien als een hulpmiddel om de betrouwbaarheid van identiteiten te verhogen en niet om bestaande controleprocedures te vervangen. Tot slot kan in het advies aandacht besteed worden aan de eventuele noodzaak om een extra, niet biometrisch elektronisch toetsingscriterium als terugvaloptie te introduceren, bijvoorbeeld ingeval er sprake is van een falen van systemen. 4 Handhavingskader van het moderne migratiebeleid In het kabinetsvoorstel "Naar een modern migratiebeleid" wordt een systeem met een gedeelde verantwoordelijkheid tussen overheid en referent geïntroduceerd. Dit systeem maakt een duidelijk handhavend kader noodzakelijk om fraude en misbruik te voorkomen en om fouten effectief te kunnen opsporen en corrigeren. De IND zal in eerste instantie actief informatie inwinnen en met relevante ketenpartners uitwisselen. Hierbij zal van risicoprofielen gebruik worden gemaakt. De convenanthouder verplicht zich door ondertekening van het convenant tot het actief verstrekken van informatie over een eventuele relevante wijziging in de positie van de migrant. Mocht een convenanthouder hierbij in gebreke blijven, dan zal hij hiervoor verantwoordelijk worden gehouden en aansprakelijk gesteld. Wanneer een convenanthouder zijn verplichting tot actieve informatieverstrekking niet nakomt, kan de IND een waarschuwing geven of een boete opleggen. Een convenanthouder die financieel garant staat voor een migrant zal aansprakelijk worden gesteld voor eventuele kosten voor de overheid die uit het verblijf van de migrant voortvloeien. Wanneer blijkt dat een convenanthouder zijn verplichtingen als bedoeld in het convenant niet nakomt kan hij, na gewaarschuwd te zijn of een boete te hebben gekregen, als convenanthouder worden geschorst of in het uiterste geval uitgesloten. De wordt gevraagd te adviseren over de wijze waarop het boetesysteem kan worden ingevuld. Verder wordt gevraagd waar mogelijk de relatie met de financiële verantwoordelijkheid van een referent te betrekken. Nadrukkelijk kan ook aan de orde worden gesteld in hoeverre verschil in financiële verantwoordelijkheidstoedeling dient te worden 38