6,6. Werkstuk door een scholier 2112 woorden 5 maart keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Inleiding

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2112 woorden 5 maart ,6 9 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inleiding Wat zijn godshuizen? Een godshuis is een gebouw opgericht voor de verering van een god of meerdere goden. Hierin worden vaak diensten ten ere van de betreffende god/goden gehouden. Voorbeelden van godshuizen zijn kerken, moskeeën, synagogen en tempels. Waarom kozen wij voor dit onderwerp? Het leek ons leuk om een godshuis in de buurt te bezoeken en te beschrijven. Wij hebben de St. Vitus in Stiens gekozen, omdat het een grote en interessante kerk is en omdat het een kerk is die op onze route van school naar huis ligt. Hoe gaan we dit aanpakken? We zijn naar de kerk toegeweest en hebben de predikant van de kerk, de heer G. Wessels, geïnterviewd. Florian heeft een hele hoop informatie (voor iedereen buiten hem onleesbaar) op een papier gekladderd en verwerkt in de computer. Ook hebben we extra informatie van het internet afgehaald en foto's van de site van de kerk ( Sommige foto's zijn bewerkt om een bepaald onderwerp te verduidelijken. Andere foto's zijn niet rechtstreeks van de kerk, maar van 'de Afbeeldingenzoekmachine' (is dat één woord?) van Google.com. We hebben de taken samen verdeeld en maken ieder ons eigen deel. Wat willen wij behandelen In dit werkstuk willen we de volgende onderwerpen behandelen: De naam en oorsprong van de kerk, de geschiedenis van de kerk, wat er bij de reformatie veranderde in de kerk, hoe het zit met het interieur en de beroemde toren, hoe de kerk gebouwd is en met welke materialen, hoe de dienst vroeger verliep en hoe nu en nog wat andere interessante dingen, zoals waarom mensen zitten in de kerk, de catacomben en graven in de kerk en waarom alle graven toch richting het oosten staan! De Sint Vitus De hervormde kerk van Stiens De Sint-Vitus is een grote kerk die midden in het oude centrum van het dorp Stiens (Leeuwarderadeel) staat. De kerk is hervormd (protestants) en 900 jaar oud, de oudste delen komen uit de tijd rond 1100 na Christus. Gjaldau en ik (Florian) gingen er heen op dinsdag 27 december. We werden opgewacht vlakbij de kerk en kregen een rondleiding van dominee G. Wessels door alle onderdelen van de kerk, van het kerkhof tot de toren, we hebben alles gezien. Na een dik halfuur heb ik een hele hoop informatie opgeschreven, die Pagina 1 van 5

2 hieronder volgt. Wat betekent de naam van de kerk? Deze kerk is, net zoals de andere 'Sint-Vitussen' in Leeuwarden en Finkum, vernoemd naar de heilige Sint Vitus. Dit was een jongen die geboren werd in de vierde eeuw na Christus, op het eiland Sicilië. Zijn vader was een heidense senator. Vitus bekeerde zich tussen zijn zevende en twaalfde tot het Christendom. Zijn vader was hier verschrikkelijk kwaad over en probeerde hem op alle mogelijke manieren van het geloof af te brengen. Hij martelde zijn zoon zelfs. Vitus vertrok naar Rome en wist onderweg de zoon van Keizer Diocletianus te genezen van krankzinnigheid. Ondanks dit werd hij toch opgepakt door de toenmalige christenvervolging in het Romeinse Rijk. Hij stierf als martelaar (iemand die sterft voor zijn geloof) en werd later heilig verklaard. Vitus' heilige dag is 15 juni. Hij is beschermheilige van dansers, zangers en epileptici (mensen die leiden aan epilepsie). Dit is omdat Vitus één van de Veertien Heilige Helpers (een groep van heilige doktoren en genezers) van het Nieuwe Testament was. Omdat hij gespecialiseerd was in zenuwziekten is de Sint Vitusdans, een ziekte die ervoor zorgt dat je moeilijk en schokkerig beweegt, naar hem vernoemd. Door wie en wanneer is de kerk gebouwd? De kerk is gebouwd door een groep monniken in 1100 na Christus. Dezelfde monniken bouwden ook de Sint-Vituskerk in Finkum en Leeuwarden. Die van Leeuwarden is helaas verdwenen, op die plaats staat nu de Oldehove. De monniken hielden zeven keer per dag een kerkdienst in de kerk. Hoe is de kerk gebouwd? De kerk is opgetrokken uit drie soorten steen. Ten eerste, tufsteen. Bij de bouw in 1100 wisten de mensen niet meer hoe ze bakstenen moesten maken en haalden ze daarom stukken tufsteen uit de Eifel, een berggebied in Duitsland. Tufsteen is een vulkanisch materiaal wat een lichtbruine kleur heeft. Toen de kerk in de Middeleeuwen dikwijls werd verbouwd of opgeknapt, werden hiervoor kloostermoppen (handgemaakte stenen) gebruikt. Tegenwoordig wordt voor de rest gewoon baksteen gebruikt. De drie verschillende soorten vormen samen een apart gezicht: een vreemde soepzooi van steentjes, die kleurig en 'aan-elkaar-geplakt' aandoen. Dit wordt nog verduidelijkt door de vele 'edits' aan de immens dikke muur: dichtgemetselde poorten, ramen en deurtjes, weer opengemetselde raampjes en gesloopte aanbouwtjes. Hoe is het interieur gebouwd? Het interieur van de kerk, inclusief het dak, is van hout. Het huidige hout is zo'n 300 jaar oud. De balken die het dak ondersteunen worden zelf ondersteund door dwarsbalken (korbelen) waarop plantenmotieven te zien zijn. Het plafond is een dubbel tongewelf: dit wil zeggen dat het de vorm van een halve ton had in het midden en aan beide zijkanten (eigenlijk dus een driedubbel tongewelf, maar goed). Ook het plafond was dus van hout. Normaal gezien werden de daken van kerken van steen gemaakt, maar omdat de Friese bodem niet zo stevig is voorzagen de bouwers dat de kerk dan zou gaan verzakken onder het gewicht van het dak. Wat gebeurde er vroeger in de kerk? De kerk is gebouwd als een weg. De balken zijn versierd met planteninsnedingen, zij stellen bomen voor. De weg loopt door naar de voorkant van de kerk, waar iets heel belangrijks is. Vroeger zaten hier ramen, waardoor er bij de vroege dienst de eerste zonnestralen naar binnen gingen. De eerste zonnestralen Pagina 2 van 5

3 stonden symbool voor Christus, hij 'woonde' er in. De priester voerde hier een ritueel mee uit en iedereen ging even naar het Christuslicht toe. Het stukje voorin de kerk waarop het lichtritueel werd uitgevoerd, was verboden grond voor gewone mensen. Mogelijk stond er daarom een muur, houten bouwsel of gordijn om gewone mensen ervan de weerhouden de grond te betreden. Grappig weetje: Een priester sprak tijdens het gebed vroeger de Latijnse woorden 'Hoc est corpus meum' uit. Omdat hij tegen een muur aan praatte en omdat het publiek in de kerk geen Latijn kon verstaan, verbasterde dit in de volksmond tot 'hokuspokus' (hier komt dus ons huidige gezegde 'hokuspokus' vandaan). Het zinnetje betekent: Dit is mijn lichaam. Wat als je de kerk niet inmocht? Wie de kerk niet in kon of mocht, door besmettelijke ziekte bijvoorbeeld, kon via een raampje vlakbij het altaar door de muur heen meekijken met het lichtritueel. Dit raampje werd de hagioscoop genoemd. De grafsteen van de Eijsinga's (plaats van grafsteen is rood gemarkeerd) zit verborgen achter een herenbank. Graven Vroeger konden rijke mensen zich in de kerk laten begraven. Hier komt de uitdrukking 'rijke stinkerds' vandaan, want ze bleven natuurlijk niet lekker ruiken. Ook de priesters werden in de kerk begraven, onder speciale rode grafstenen in het lichtgedeelte. In de Sint Vitus is met deze graven iets heel aparts aan de hand. De grond van de kerk is sterk opgehoogd door alle graven die er onder liggen! Alle botjes hebben in de loop der tijd de kerkvloer wel 90 cm. omhoog gedrukt! Daarom lijkt het alsof de grond in de ruimte onder de toren (waar je met een aflopend trapje komt) veel lager is, maar vroeger was de hele kerk op dit niveau. Het belangrijkste graf van de vele graven in en om de kerk is dat van Philip van Boshuisen en Anna van Eijsinga. Anna, op geven moment de weduwe van de rijke grietman Philip, stichtte in Leeuwarden het Erf van het Boshuisengasthuis, een serie hofjes bedoeld voor arme vrouwen. Dit graf ligt helemaal voorin de kerk op het lichtgedeelte (vroeger achter het altaar) en de grafsteen zit in de muur ingemetseld. Vlakbij het lichtgedeelte zit een enorm zwaar luik in de grond, wat leid naar de catacomben van de kerk. De reformatie De reformatie van het christelijk geloof omstreeks 1500 splitste het christendom op in het katholieke en het protestantse geloof. De Sint-Vitus werd een protestantse kerk. Dit bracht allerlei veranderingen met zich mee. Voortaan predikte hier geen priester maar een dominee. Mogelijk is het dichtmetselen van de ramen van het lichtgedeelte en de hagioscoop bij de reformatie gebeurd, omdat protestanten niet aan de katholieke rituelen wilden worden herinnerd. Wat gebeurde er na de reformatie in de kerk? Toen het lichtritueel verdrongen werd in de protestantse kerk, werd niet het altaar, maar de preekstoel het belangrijkste punt van de kerk. De dominee ging na een gebed verhalen uit de Bijbel voorlezen vanaf de preekstoel, de mensen die toen weinig ander vermaak hadden vonden dat heel leuk. Zitten in de kerk Vroeger moest iedereen in de kerk staan. De rijkere boeren voelden zich hier eigenlijk een beetje te goed voor en hadden er ook geen zin in. Ze lieten bij timmerlieden houten banken (herenbanken) maken, lieten die in de kerk neerzetten en gingen lekker zitten. Per familie was er één herenbank, waar het hele gezin en personeel kon zitten. De grootste, belangrijkste bank was van de familie Burmania. Hun wapen was ook op deze bank bevestigd. Pagina 3 van 5

4 Na een tijde wilde het 'gewone volk' ook wel eens kunnen zitten en zo kwamen alle huidige stoelen en banken de kerk in. Deze foto werd gemaakt vlak voordat de klokken werden vervoerd naar Harlingen. De toren en de klokken: een echte soap! De oorspronkelijke toren was van (zwaar) tufsteen en stond op de ingang. Deze toren zakte zo erg scheef dat het ding in de 15de eeuw werd gesloopt en er werd een nieuwe van kloostermoppen gebouwd. Helaas is deze ook al weer aan het verzakken. De klokken hebben ook al zo'n dramatisch verhaal. De drie antieke, unieke klokken komen uit 1381 en 1570 en werden tijdens de Eerste Wereldoorlog gemerkt met een stempel waar op de Nederlandse regering aan alle militairen vroeg de klokken nooit om te smelten. Toch leek dit te gaan gebeuren: de klokken werden door Duitsers naar de haven van Harlingen gebracht. Een sorteerder die de oude klokken te mooi vond om ze te laten omsmelten legde ze achteraan de rij van klokken die naar de wapenfabriek vervoerd werden. Zo bleven de klokken gelukkig bewaard, want omdat ze achteraan lagen was de oorlog al afgelopen toen ze aan de beurt waren. De paarse markering geeft aan waar de toren zat die rond 1500 werd afgebroken. Het orgel Het orgel van de kerk komt uit de 19de eeuw en bevat enkele (sier)pijpen uit de 17de eeuw. Het orgel, waarvanaf meneer Wessels luidkeels de akoestiek demonstreerde door het Onzevader aan te heffen. Het Oosten Dat alle graven in en rondom de kerk richting het oosten liggen, heeft een reden. Omdat Jezus leeft in het morgenlicht, was er ooit het verhaal dat als hij weer op aarde zou komen, alle doden zouden opstaan en weer zouden leven. Als ze dan naar het oosten toe lagen, konden ze hun Heer ook gelijk even zien. Tegenwoordig wordt in dit verhaal niet meer geloofd, maar de traditie van het plaatsen van graven richting het oosten bestaat nog steeds. Nog steeds is geen enkel graf uitgezonderd en staan alle grafstenen naar het oosten. En nu? Nu wordt er een keer per week een dienst gehouden. Dit is op zondag, om half tien s'ochtends. Ook worden er vaak concerten gehouden en vaak zijn er rondleidingen voor geïntresseerden in deze interessante kerk. Met hartelijke dank aan de predikant, de heer G. Wessels, voor de geweldige rondleiding. Slot Het was erg leuk en interessant om ons werkstuk te maken over de St. Vitus kerk. Het kostte veel inspanning en tijd. We hopen dat het geslaagd is en het er mooi uitziet. Voor dit werkstuk hebben we bepaalde bronnen gebruikt: de site van de kerk ( de Friese Wikipedia die een artikel aan de kerk had gewijd en natuurlijk 'de Google Plaatjeszoekmachine' voor vele plaatjes. Voor het bewerken van de plaatjes is het programma Gimp gebruikt. Met dank aan: Nogmaals, de heer G. Wessels, predikant van de kerk, voor de fantastische rondleiding! Conclusie De kerk is 900 jaar oud en hervormd protestants. Vroeger, voor de reformatie natuurlijk katholiek. De Pagina 4 van 5

5 muren bestaan uit tufsteen, kloostermoppen en baksteen. Onder de kerk liggen vele graven en de toren uit 1500 bevat drie antieke klokken. Deze zeer interessante kerk is zeker een bezoekje waard. Na een kerkdienst kan de predikant hier altijd mee helpen, dat doet hij maar al te graag! Pagina 5 van 5