1. Kaart met Loonse sites p Kerkelijke domeinen p Forten, donjons & burchten p Andere Loonse linken p. 17

Transcriptie

1 Dwars door Loon Limburg is bezaaid met historische monumenten die hun oorsprong vinden ten tijde van de graven van Loon of een link hebben met de graven van Loon. Zoveel prachtige sites om te bezoeken, misschien ook in jouw buurt. (Exp)l(or)eer meer en ga op tocht. Vind je het moeilijk om te kiezen waar de rit heen gaat, volg dan één van onze Loonse suggestieroutes: de iets meer stedelijke Rode Rally of de meer landelijke Gele Rally. Ben je graag een hele dag onderweg of maak je er een tweedaagse van, koppel dan beide routes aan elkaar. Op de volgende pagina s vind je kort meer informatie over de sites op je weg. De kaarten helpen je te navigeren doorheen het prachtige Loonse landschap. 1

2 INHOUD 1. Kaart met Loonse sites p Kastelen p Kerkelijke domeinen p Forten, donjons & burchten p Andere Loonse linken p. 17 niet toegankelijk voor publiek of enkel op speciale dagen horeca in de buurt Tip: Wilt u nog meer uit uw rondrit halen? Koop de toeristische kaart: toeren door Haspengouw in het infokantoor in Alden Biesen. 2

3 3

4 4

5 Kastelen 1 Commanderij van Gruitrode Gesticht rond circa In de 15 e eeuw werd dit kasteel een commanderij van de Duitse Ridderorde. gemeente Meeuwen-Gruitrode Weg naar Opoeteren Meeuwen-Gruitrode Meer info: 2 Kasteel van Wijer Dit was de zetel van de heer van de heerlijkheden Wijer en Kozen, een leenman van de Graaf van Loon. gemeente Nieuwerkerken Grotestraat Wijer- Nieuwerkerken Meer info: 8 Kasteeldomein De Burg Dit kasteel werd geschonken aan de Luikse prinsbisschop Hughes de Pierrepont door graaf Lodewijk II van Loon in Onroerend Erfgoed, foto: Eric Geypens Burgemeester Briersstraat Lummen Meer info: 5

6 9 Damburghoeve te Bocholt De Damburghoeve was oorspronkelijk een domein van de graven van Loon tot Daarna werd het uitgeleend aan de heer van Born. Onroerend Erfgoed, foto: Schlusmans, Frieda Eikenlaan Bocholt Meer info: 10 Kasteel van Schalkhoven Destijds was dit het verblijf van een Loonse leenman. Schalkhoven vormde met Sint- Huibrechts-Hern één heerlijkheid. Onroerend Erfgoed, foto: Schlusmans, Frieda Schalkhovenstraat Hoeselt Meer info: 12 Kasteel van Binderveld Onroerend Erfgoed, foto: Knaepen, Steven Het kasteel van Binderveld was de zetel van een leen van de graven van Loon. Het werd al vermeld in de 12de eeuw. Molenstraat Binderveld Nieuwerkerken Meer info: 13 Kasteel van Printhagen Dit kasteel was de zetel van de gelijknamige heerlijkheid die tot de 13 e eeuw opklimt. De heer van Printhagen was tevens een leenman van de Loonse graaf. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0 Printhagendreef Kortessem Meer info: 6

7 14 Kasteel van Schoonbeek Vanaf 1361 was Schoonbeek een Loons groot leen, daarvoor was het een vrijheerlijkheid. Onroerend Erfgoed, foto Schlusmans Frieda Nijverheidsstraat Bilzen Meer info: 16 Kasteel van Neercanne Het gebied van het kasteel was een leen van de Luikse prins-bisschop die in 1366 ook de titel van Graaf van Loon verkreeg. Stichting het Limburgs Landschap, foto Harry Bussink Cannerweg ND Maastricht Meer info: 17 Kasteel van Hex Het kasteel diende als buitenverblijf voor François- Charles de Velbrück, prins-bisschop van Luik, tevens graaf van Loon. Onroerend Erfgoed, foto: Schlusmans, Frieda Meerstraat Heers Meer info: 21 Waterslot Prinsenhof van Kuringen Dit was de residentie van de Graven van Loon. Maar ook Luikse prins-bisschoppen zijn hier geboren en gestorven. Onroerend Erfgoed, foto: Van Acker, Pascal Prinsenhofweg Hasselt Meer info: 7

8 25 Landcommanderij Alden Biesen Graaf Arnold III van Loon schonk het gebied Biesen aan de Duitse Orde in de 13 e eeuw. Bezoek: Timmerman, H. Kasteelstraat Bilzen Meer info: 26 Kasteel van Ordingen Het slot van Ordingen lag strategisch op de grens van Loon, Luik en het hertogdom Limburg. Onroerend Erfgoed, foto: Van Acker, Pascal Ordingen-Dorp Sint-Truiden Meer info: 29 Kasteel van Heers De beroemde Raes van Heers, bewoner van dit kasteel, was een leenman van de graven van Loon. Tilkin, Guy Nieuwe Steenweg Heers Meer info: 37 Kasteel van Nieuwenhoven Dit was een buitenverblijf van de abt van Sint- Truiden. De Graaf van Loon was voor een tijd de ondervoogd van Sint-Truiden. Onroerend Erfgoed, foto: Verwinnen, Katrien Engelbamp Sint-Truiden Meer info: 8

9 38 Kasteel Den Dool Een buitenverblijf van de abt van Sint-Truiden in zijn domein te Helchteren, geschonken door de graaf van Loon. Onroerend Erfgoed, foto: Schlusmans, Frieda Eikendreef Houthalen-Helchteren Meer info: 9

10 Kerkelijke domeinen 3 Sint-Odolphus Kerk Jacobs Els De kerk rust op de fundamenten van de kapel die grensde aan de burcht waar de graven van Loon in resideerden van de 11 e tot de eerste helft van de 13 e eeuw. Speelhof Borgloon Meer info: 15 Sint-Pietersbanden parochiekerk Een stukje Gent in het graafschap Loon. In de 10 e eeuw behoorde dit eigendom aan de Sint-Baafsabdij van Gent. foto Pauwels, Dirk Sint-Lambertusstraat Kortessem Meer info: 22 Abdij van Averbode In 1134 gesticht op initiatief van Arnold II, graaf van Loon. foto Vandevorst, Kris Abdijstraat Scherpenheuvel-Zichem Meer info: 10

11 24 Graethemkapel te Borgloon Paul Hermans, CC BY 4.0 In deze kapel van de Hospitaalridders later het begijnhof te Borgloon vonden Graaf Lodewijk I van Loon en zijn vrouw Agnes van Metz hun laatst rustplaats. Graethempoort Borgloon Meer info: 31 Kapel van de natte bampt Zepperen Een bedehuis van de Bogaarden. De Luikse Prins-Bisschop gaf ze toestemming om in Zepperen een klooster te vormen. Bokrijk Openluchtmuseum Bokrijk, Bokrijklaan Genk Meer info: Info en toegangsprijzen museum: 33 Abdij van Herkenrode De abdij was een stichting van de graven van Loon in 1182, als vrouwen-klooster en grafelijke begraafplaats. Vlaamse Gemeenschap Herkenrodeabdij Hasselt Meer info: 34 Sint-Ursulakapel Was onderdeel van het begijnhof te Tongeren. De zieken van de infirmerie zochten er hun toevlucht. Vlaamse Gemeenschap Sint-Ursulastraat Tongeren Meer info: 11

12 34 Sint-Catharinabegijnhof Vlaamse Gemeenschap Dit begijnhof behoort tot de oudste van de Lage Landen. Ze is ontstaan ten tijden van de regeerperiode van Arnold IV van Loon. Sint-Ursulastraat Tongeren Meer info: 34 Sint-Catharinakerk De kerk die aansluit bij het begijnhof van Tongeren. foto: Pauwels, Oswald Sint-Catharinastraat Tongeren Meer info: 36 Kerktoren van de abdij te Sint-Truiden De abdij verwierf veel bezittingen binnen en buiten het graafschap Loon. Deze toren was een uiting van die welvaart. foto: Van Acker, Pascal Diesterstraat Sint-Truiden Meer info: 36 Torenhuisje van het begijnhof Hier verbleef de grootjuffer van het begijnhof. Zij beheerde de zakelijke kant van het kloosterleven. foto: Van Acker, Pascal Begijnhof Sint-Truiden Meer info: 12

13 36 Minderbroederskerk De eerste kerk die hier verrees werd gebouwd ten tijde van Graaf Arnold IV van Loon. De huidige kerk dateert van foto: Van Acker, Pascal Minderbroederstraat Sint-Truiden Meer info: 39 Abdij van Munsterbilzen De graven van Loon waren er voogd. Machtilde van Are, de zus van Arnold III van Loon, werd er abdis. CCO foto Grentidez Abdijstraat Bilzen Meer info: 40 Cistersiënzerinnenabdij van Hocht Deze abdij bestond al van 1180 en stond onder toezicht van de Luikse prins-bisschop. foto: Brandt, Otto Hocht Lanaken Meer info: 41 Mariënlof abdij te Kerniel foto Paul Hermans, CC BY-SA 3.0 Dit kruisherenklooster werd gesticht in 1438, ten tijde van Arnold IV van Loon. Haar paneelschilderingen zijn de oudste van België. Colenstraat Borgloon Meer info: 13

14 42 Kluis van Bolderberg De kluis van Bolderberg werd opgericht in een voormalige apanage van de Loonse graven. foto: Van Acker, Pascal Kluisstraat Heusden-Zolder Meer info: 43 Kapel van Spalbeek De wandschilderingen in de kapel stammen af van de 14 e eeuw. Zelfs de prins-bisschop van Luik en de graaf van Loon worden er symbolisch afgebeeld. Vlaamse Gemeenschap Spalbeekstraat Hasselt Meer info: 44 Sint-Servatius Kerk in Sluizen De oudste restanten dateren uit de tijden van de graven van Loon, 12 e 13 e eeuw. foto: Van Acker, Pascal Viséweg Tongeren Meer info: 45 Sint-Pieterskerk van Zerkingen De oudste gewelfde kerk uit de Lage Landen kan u hier bewonderen. Tilkin, Guy Kwadesteenweg Sint-Truiden Meer info: 14

15 Forten, donjons en burchten 4 Burcht Lichtenberg Deze burcht van 1212 is goed vergelijkbaar met de oorspronkelijke burcht van Borgloon. Lichtenbergweg NG Maastricht Meer info: 6 Burcht Kolmont Dit is de best bewaarde hoogteburcht van Loon. Het was gebouwd door Gerard van Loon en lag uiterst strategisch. CC BY-SA 4.0 foto Eebie Burchtstraat Tongeren Meer info: 7 Donjon Brustem Brustem was een Loons allodium dat als een enclave lag in het naburige graafschap Duras. Tilkin, Guy Singelstraat Sint-Truiden Meer info: 15

16 11 Burcht Pietersheim De heren van Pietersheim behoorden vanaf 1227 tot de belangrijkste leenmannen van de graaf. foto: : De Smet, Guido Waterstraat Lanaken Meer info: 20 De Tomp te Achel Pas vanaf 1401 werd dit gebied officieel Loons, maar het speelde een belangrijke rol tijdens de Loonse successieoorlogen. Foto: Pauwels, Oswald Tomperweg Hamont-Achel Meer info: 28 Donjon van Diepenbeek De familie Merode had Diepenbeek als leen van de prinsbisschop van Luik. Later werd het verkocht aan de landcommandeur van Alden Biesen. Onroerend Erfgoed, foto: Schlusmans, Frieda Stationsstraat Diepenbeek Meer info: 16

17 Andere Loonse monumenten 3 Stadhuis van Borgloon In 1358 wordt het gebouw voor het eerst vermeld. Het was mogelijk de verblijfplaats van de graven van Loon, als zij in Borgloon resideerden. Stad Borgloon Markt Borgloon Meer info: 18 Stadhuis van Bree In haar fronton zien we het wapenschild van Jan Theodor van Beieren, prins-bisschop van Luik en graaf van Loon. foto: Van Acker, Pascal Markt Bree Meer info: 19 Stadhuis en perron van Bilzen stad Bilzen In Bilzen zetelde één van de vijf territoriale rechtbanken uit het graafschap die criminele zaken behandelden. stad Bilzen Markt Bilzen Meer info: 17

18 23 Perroen van Maaseik Maaseik ontving in 1397 van Jan van Beieren, prinsbisschop van Luik en graaf van Loon, een charter waar ze als vrije stad werd benoemd. Dit perroen is er het symbool van. Focquet, Julie Markt Maaseik Meer info: 30 Het Stadsmus Vele literaire bronnen en artefacten over het graafschap Loon kan je er bezichtigen. stad Hasselt, foto: America, Annemie Guido Gezellestraat Hasselt Meer info: 31 Hoeve Engelen in Lummen Landbouw was de belangrijkste economische activiteit in Loon. Het landschap was rijk aan hoeves zoals deze. Bokrijk Openluchtmuseum Bokrijk, Bokrijklaan Genk Meer info: 31 Paenhuys van Diepenbeek Deze brouwerij kwam in 1663 in bezit van de landcommandeur van Alden Biesen. Het volk was verplicht er hun bier te brouwen. Bokrijk, foto: Daelemans, Luc Openluchtmuseum Bokrijk, Borkijklaan Genk Meer info: 18

19 32 Lakenmakerstoren in Tongeren De lakenindustrie zorgde voor een economische bloei in de Loonse steden. Elke ambachtgilde moest een toren van de wal verdedigen, vandaar de naam. Onroerend Erfgoed, foto: Schlusmans, Frieda Sint-Ursulastraat Tongeren Meer info: 35 Hoeve het Hobos Het graafschap Loon bestond uit zes ambten. Eén daarvan was het ambt Pelt. Hier zou later de beruchte drossard J.M. Clercx het voor het zeggen hebben gehad. Hij zou in deze hoeve hebben gewoond. Tip: een mooie boswandeling Het Hobos Overpelt Meer info: 19

20 Met de financiële steun van: v.u. Patrick Cornelissen, Landcommanderij Alden Biesen, Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen 20