Begraven en Begraafplaatsen in de Gemeente Winsum. Beleid Beheerverordening Legesverordening Tarieventabel Uitvoeringsbesluit

Transcriptie

1 Begraven en Begraafplaatsen in de Gemeente Winsum Beleid Beheerverordening Legesverordening Tarieventabel Uitvoeringsbesluit

2 Begraven en begraafplaatsen in de Gemeente Winsum Inleiding 2 1. Wettelijk kader 2 2. Huidige situatie Algemene beschrijving Situering Uitgifte Capaciteit Beheer Financieel Nieuw beleid Capaciteit Uitgifte Aula Beheer Financieel Samenvatting nieuw beleid Prognose baten en dekkingspercentage Tarieventabel Begraven op eigen terrein Beheerverordening begraafplaatsen Legesverordening Uitvoeringsbesluit grafbedekkingen 49 Bijlagen 1. Toekenning lasten en baten Specificatie lasten Opbrengsten 57 1

3 Inleiding Deze nota geeft inzicht in het begraven en de begraafplaatsen in de Gemeente Winsum. Het doel is om te komen tot heldere uitgangspunten welke vertaald kunnen worden in beleid. De visies welke het college heeft benoemd in de Visienota Bezuinigingen maken deel uit van de gehanteerde uitgangspunten. Er komen een drietal aspecten aan de orde welke de rode draad van dit stuk vormen. Product: Begraven is een product welke de gemeente levert, het bestaat uit de verschillende mogelijkheden die de gemeente wil of moet aanbieden. Efficiency: Op welke wijze kunnen we de aangeboden producten en het beheer ervan zo efficiënt mogelijk realiseren. Kostendekkendheid: Wie betaalt uiteindelijk de rekening van het product. In relatie tot het onderwerp zijn dit nogal zakelijke thema s. Er is tegelijk ook het besef dat emoties hierbij een grote rol kunnen spelen. Wij zullen daarom het onderwerp begraven, ondanks de zakelijke aspecten, ook met de nodige piëteit en zorgvuldigheid benaderen. Het begraven in Nederland is grotendeels gebaseerd op een joods-christelijke traditie. De laatste decennia zijn er veel mensen in ons land komen wonen met een andere achtergrond. Een groot deel hiervan is moslim maar er zijn onder anderen ook nog Hindoes en boeddhisten. Zij kennen vaak afwijkende rituelen voor de bijzetting van een overledene. Er zijn daarnaast ook mensen zonder een bepaalde religieuze achtergrond. Al deze verschillende achtergronden leiden tot een persoonlijke keuze, en de consequenties daarvan, in de wijze waarop met begraven wordt omgegaan. 1 Wettelijk kader In de Wet op de Lijkbezorging van 1991 (de laatste wijziging is van d.d. 12 juni 2009 en van kracht vanaf ) is vastgelegd waar aan voldaan moet worden met betrekking tot de lijkbezorging. Aanvullend op de wet worden een aantal zaken nader uitgewerkt in het Besluit op de Lijkbezorging. Verder is er de Inspectierichtlijn Lijkbezorging VROM De in het vervolg van dit stuk genoemde artikelnummers of wet verwijzen naar de Wet op de Lijkbezorging. Een gemeente heeft volgens de wet twee verplichtingen die direct betrekking hebben op begraafplaatsen: Een gemeente heeft voor zich, of met één of meer andere gemeenten tezamen, tenminste een gemeentelijke begraafplaats, tenzij Gedeputeerde Staten van deze verplichting tijdelijk ontheffing hebben verleend (artikel 33). Tenminste elke dag welke geen zondag of algemeen erkende feestdag is, wordt gelegenheid tot begraven gegeven gedurende een redelijke tijd, bij gemeentelijke verordening te bepalen (artikel 35). Artikel 35 is daarmee het wettelijk kader waarom door de gemeente een beheerverordening vastgesteld moet worden. Deze wettelijke plicht dient een helder doel. Als iemand overlijdt moet zijn lijk kunnen worden bezorgd. Niet het feitelijke bezorgen, maar wel het bieden van de laatste rustplaats ziet de wetgever als een overheidstaak. 2

4 Hieruit volgt ook dat het openen en sluiten van een graf niet perse door de gemeente hoeft te worden gedaan. Als de nabestaanden alle of bepaalde werkzaamheden zelf willen verrichten zijn, vooral om redenen van veiligheid, toch de aanwijzingen en de hulp van het personeel van de begraafplaats nodig. Het gaat dan vooral om het openen en sluiten van het graf. De werkzaamheden kunnen eventueel door de nabestaanden en het personeel van de begraafplaats samen worden verricht. In een beheerverordening kan dit worden vastgelegd. 2 Huidige situatie 2.1 Algemene beschrijving De begraafplaatsen in de gemeente Winsum kunnen in drie categorieën worden verdeeld. De algemene begraafplaatsen die eigendom zijn van de gemeente; De bijzondere begraafplaatsen welke in bezit zijn van een kerkgenootschap; De historische begraafplaatsen. De laatste categorie varieert van een complete begraafplaats tot slechts enkele grafzerken bij een kerk. Een drietal historische begraafplaatsen bovendien hebben de status van beschermd rijksmonument (Ranum, Maarhuizen en Bellingeweer). Het schema (pagina 5) geeft aan wie de eigenaar is, wie er het beheer voert en of het een begraafplaats is waar nog bijzettingen plaatsvinden. Op begraafplaatsen die formeel zijn gesloten, mag niet worden begraven. Dat geldt dan ook voor graven waarop grafrechten zijn gevestigd. Eventueel kan men besluiten om een begraafplaaats te heropenen. 3

5 Oorlogsgraven Op een aantal begraafplaatsen bevinden zich graven van oorlogsslachtoffers. Deze worden deels door de gemeente en deels door derden onderhouden. Begr.plaats Namen Plaatsaanduiding Beheer Alg.Baflo K.Stavenga vak1 rij 7 nr.16/17 Gem. Winsum Bijz. Den Andel E.A.R.Leavers rij 22, nr. 12 Prot. Gemeente te Halfambt Alg.Ezinge F.Douwsma B.Mollema E-3-1/ 2 E-9-7 Gem. Winsum Gem. Winsum Alg. Feerwerd J.P.Kranenborg Gem. Winsum Alg.Sauwerd W Holthof Gem. Winsum Alg.Winsum A.McPherson Fam.Zwerver 3x R. van Dijk ,11, Gem. Winsum Oorlogsgravenstichting Gem. Winsum Bellingeweer C.Bolhuis Gem. Winsum Bijz.Obergum C.Heslinga H.de Vries 2-1 gazon.linksachter Gem. Winsum Gem. Winsum 4

6 Type begraafplaats Algemene Bijzondere Historische (kerk)terreinen Overzicht begraafplaatsen Gemeente Winsum Adres Eigendom Beheer Uitgifte graven Ja Nee begraafplaats Winsum begraafplaats Baflo begraafplaats Ezinge begraafplaats Feerwerd begraafplaats Garnwerd begraafplaats Sauwerd Oude begraafplaats Sauwerd begraafplaats Adorp Begraafplaats Obergum Joodse begraafplaats Begraafplaats Den Andel Begraafplaats Saaxumhuizen Begraafplaats Wierum Schilligehamsterweg Gem.Winsum Gem.Winsum X Winsum Tinallingeweg Baflo Gem.Winsum Gem.Winsum X Allersmaweg Ezinge Gem.Winsum Gem.Winsum X Valgeweg Feerwerd Gem.Winsum Gem.Winsum X Hunzeweg Gem.Winsum Gem.Winsum X Garnwerd Laanweg Sauwerd Gem.Winsum Gem.Winsum X Provincialeweg Sauwerd Gem.Winsum Gem.Winsum X Torenweg Adorp Gem.Winsum Gem.Winsum X Ranumerweg Winsum Netlaan Winsum De Streekweg Den Andel Nienhuisweg Saaxumhuizen Prot.kerk Winsum- Obergum Het Ned. Israelietisch Kerkgenootschap Prot. Gemeente te Halfambt Prot. Gemeente te Halfambt Gem.Winsum Gem.Winsum Prot. Gemeente te Halfambt Prot. Gemeente te Halfambt De Kerk van Wierum Paddepoelsterweg Wierumerschouw De Kerk van Wierum X begraafplaats Karspelweg Gem.Winsum Gem.Winsum X Wetsinge Wetsinge begraafplaats Ranum Gem.Winsum Gem.Winsum X* Ranum ** Begraafplaats Maarhuizen Gem.Winsum Gem.Winsum X* Maarhuizen ** begraafplaats Bellingeweer Gem.Winsum Gem.Winsum X* Bellingeweer ** Winsum Kerk Dikemaweg Gem.Winsum Gem.Winsum Saaxumhuizen Saaxumhuizen X NH Baflo Kostersgang Baflo Herv.gem. Baflo, Gem.Winsum Rasquert, Tinallinge X kerk tinallinge Kerkpad Tinallinge St.Oude Groninger St.Oude kerken Groninger X Kerk Oostum Oostumerweg Oostum St.Oude Groninger kerken kerken St.Oude Groninger kerken Voorm.kerkterrein Hoogpad Sauwerd Gem.Winsum Gem.Winsum X NH kerk Obergum Kerkpad Winsum St.Oude Groninger kerken St.Oude Groninger X kerken Torenkerk Kerkstraat Winsum Prot.kerk Winsum- Prot.kerk Winsum Obergum Winsum- X Obergum kerk Ezinge Torenstraat Ezinge Prot.gem. te Ezinge Prot.gem. te Ezinge X kerk Den Andel De Streekweg Den St.Oude Groninger St.Oude Andel kerken Groninger X kerken Kerk Feerwerd Valgeweg Feerwerd St.Oude Groninger St.Oude kerken Groninger kerken X Kerk Garnwerd Hunzeweg Garnwerd St.Oude Groninger kerken St.Oude Groninger kerken X X X X X X 5

7 Uitgifte Graven / Nee: In principe worden deze begraafplaatsen beschouwd als gesloten, er worden geen graven meer uitgegeven. Er wordt incidenteel nog wel begraven omdat er graven aanwezig zijn met optierechten. * = Begraafplaatsen waarvan in het archief besluiten gevonden zijn waaruit blijkt dat ze formeel zijn gesloten. **= Opgenomen in register van beschermde monumenten. Begraafplaats Formeel besluit geslotenverklaring Begraafplaats Obergum Begraafplaats Bellingeweer Dec 1979 Begraafplaats Ranum Dec 1979 Begraafplaats Maarhuizen Mei 1983 Begraafplaats Wetsinge Oude begraafplaats Sauwerd Alleen informeel gesloten Nog 1 uitgegeven graf voor begraven Er vindt geen uitgifte van graven meer plaats. Nog 2 uitgegeven graven voor begraven 6

8 2.2 Situering Aanduiding van de begraafplaatsen in eigendom van de Gemeente Winsum waar nog begraven wordt. algemene begraafplaats Winsum algemene begraafplaats Adorp algemene begraafplaats Garnwerd algemene begraafplaats Baflo algemene begraafplaats Feerwerd algemene begraafplaats Sauwerd 7

9 algemene begraafplaats Ezinge 2.3 Uitgifte De administratieve uitgifte wordt gedaan door Samenleving / Publiekszaken. Er kan nu in principe op twee manieren een graf, urnengraf of urnennis worden uitgegeven. Uitsluitend recht: Een natuurlijk of rechtspersoon wordt het recht verleend om te doen begraven en begraven houden van lijken. Dit geldt ook voor begraven van asbussen met of zonder urn en het bijzetten ervan in een urnennis. Het uitsluitend recht kan verlengd worden. Er bestaan meerdere benamingen om dit aan te duiden, men spreekt van Eigen graf of koopgraf, of een gevestigd recht. In de meest recente versie van de wet wordt gesproken van Particulier graf ( in het vervolg van dit stuk wordt daarom deze in de wet gehanteerde term toegepast). Met de term optie of optierecht werd tot dusver de mogelijkheid aangeduid om vooraf al bij leven een specifiek aangeduid particulier graf te reserveren. Dit voor een periode van 5 jaar met een verlengingsmogelijkheid van telkens 5 jaar. Hierop was slechts één uitzondering mogelijk: Voor partners van overledenen bestond wel de mogelijkheid om direct tot aankoop van het recht tot begraven over te gaan. Dit recht had uitsluitend betrekking op het graf naast hun overleden partner. Algemeen graf: Een graf in beheer van de gemeente waarbij iedereen gelegenheid wordt geboden tot het begraven van een lijk. Dit geldt ook voor asbussen met of zonder urn. Deze graven worden aangeduid als Algemeen graf. Er bestaat wettelijk gezien geen verplichting om zowel algemene als particuliere graven beschikbaar te stellen. Het schema geeft aan welke mogelijkheden er nu bestaan. De tabel in hoofdstuk 2.4 geeft weer op welke begraafplaats welke mogelijkheden er momenteel zijn om een overledene bij te zetten. Algemeen graf Particulier graf Optierecht 10 jaar Evt. omzetten in uitsluitend recht 20 jaar Onbepaalde tijd Verlenging met 10 j. 5 jaar Verlenging met 5 j. Graf X X X X X X X Kindergraf tot 12 jaar X X X X X X X Urnengraf X X X X X X X Urnennis X X X X X X X 8

10 De fysieke uitgifte gebeurt soms op basis van (deels) aan een begraafplaats toegekende indeling. Dat betekent dat met name de uitbreidingen die in het jaar 2000 in gebruik zijn genomen, in Baflo en Winsum en meer recent ook in Sauwerd, ingedeeld zijn op basis van het type grafbedekking. Er zijn rijen aangewezen waar alleen staande zerken (zogenaamd kopstuk) zijn toegestaan en rijen waar slechts liggende bedekking is toegestaan. Het laatste kan in de vorm van een monument of een graftuin zijn. De achterliggende gedachte hierbij is het bereiken van meer efficiency in het onderhoud. Bij de laatste uitbreiding die in gebruik is genomen, 2009 in Winsum, is deze beperking niet meer opgelegd met het argument dat je nabestaanden kort na een overlijden niet kunt belasten met het maken van een dergelijke keuze. Wel worden graven zoveel als mogelijk per vak uitgegeven. Ook dit heeft te maken met efficiënt onderhoud. Bij afwijkende verzoeken wordt per situatie een afweging gemaakt, wanneer er geen zwaarwegende argumenten zijn om medewerking te weigeren, wordt er incidenteel afgeweken van de wijze van uitgifte. Niet op elke begraafplaats zijn urngraven ingericht. Wanneer men daar dan toch een urn wil begraven is men aangewezen op een regulier graf. Een andere mogelijkheid is het bijzetten van een urn in een graf waarin eerder al is begraven. Op begraafplaatsen bestaan gewoontes om de man en vrouw in een bepaalde volgorde te begraven. In de meeste gevallen wordt de man rechts van de vrouw bijgezet. Een uitzondering is de begraafplaats van Baflo, daar gebeurt het traditioneel precies andersom. De oorsprong heeft wellicht te maken met katholieke en protestantse gewoontes. 9

11 2.4 Capaciteit Het zal duidelijk zijn dat de capaciteit van een begraafplaats zonder ruiming beperkt is. Op een gegeven moment is een begraafplaats vol. Op dat moment ontstaat er een knelpunt omdat er niet altijd de mogelijkheid bestaat om uit te breiden. Dit kan zowel ruimtelijk als financieel het geval zijn. Er bestaan twee manieren van grafuitgifte. Het kan in de vorm van een algemeen graf waarvoor de gemeente bepaalt wie erin begraven wordt. De andere mogelijkheid is het vestigen van een uitsluitend recht, de wet spreekt sinds de laatste wijziging van de wet van een particulier graf, waarvan de rechthebbende bepaalt wie daarin begraven wordt. Het uitsluitend recht wordt ook wel grafrecht genoemd. In de volksmond wordt vaak ook gesproken van een koopgraf. Het laatste geeft een verkeerde indruk omdat de grond niet daadwerkelijk gekocht wordt. De wet geeft de mogelijkheid om graven te ruimen als de wettelijke termijn van 10 jaar grafrust (artikel 31.2) is verstreken en de eventuele termijnen van grafrechten verlopen zijn. Een algemeen graf kan dus in principe al na 10 jaar geruimd worden. Er bestaan veel graven waarop ooit een grafrecht is gevestigd. Sommige voormalige gemeenten, maar die nu deel uitmaken van de Gemeente Winsum, hebben ook eeuwigdurende grafrechten uitgegeven.tegelijk is dit administratief niet altijd goed vastgelegd, dat geldt ook voor het aflopen van rechten en het overschrijven van de rechten op een andere rechthebbende. Overigens moet de gemeente vóór het verstrijken van grafrechten de rechthebbende hiervan in kennis stellen als het adres ervan bekend is (artikel 28.2). Wanneer dat niet het geval is wordt er een publicatie bij het graf geplaatst (artikel 28.3). Een rechthebbende die zich naar aanleiding hiervan meldt, moet zijn recht aan kunnen tonen. Zijn grafrechten niet aantoonbaar verlengd of overgeschreven dan kan er geruimd worden. Ook op grond van kennelijke verwaarlozing (artikel 28.4 t/m 28.7 ) is het ook mogelijk om een graf te ruimen, dat geldt ook voor het eeuwigdurend grafrecht. Wat in de praktijk ook vaak voorkomt, is dat betrokkenen dénken dat het om eeuwigdurende graven gaat, terwijl het gewoon om graven voor bepaalde tijd ging, waarvan (bijna) niemand nog gegevens heeft en men door tijdsverloop is gaan denken dat die oude graven wel voor eeuwig zouden zijn geweest. De gemeente hoeft niet zozeer aan te tonen dat de rechten verlopen zijn, maar belanghebbenden moeten aan kunnen tonen dat er rechten waren. Uitgangspunt in ons rechtssysteem is, dat wie stelt, moet bewijzen. Je moet dus eerst bewijzen dat er iets is. In dit geval een grafrecht. Als dat is aangetoond, ligt de bal weer bij de gemeente die dan aan moet kunnen tonen dat de rechten vervallen zijn. Als niemand aan kan tonen dat er rechten waren en wat die inhielden, kan ook niemand de gemeente verwijten zich er niet aan te houden. Armenlap Voor mensen die weinig geld hadden of op kosten van de gemeenschap werden begraven bestonden vroeger vaak aparte gedeeltes, de zogenaamde armenlap. Men werd er anoniem en zonder grafmonument begraven, een adequate registratie ontbreekt meestal. Het is meestal ook niet goed duidelijk waar dit gesitueerd is geweest. Dat betekent dat gazons op sommige begraafplaatsen wellicht nog extra capaciteit bieden maar zonder onderzoek is dat niet met zekerheid te zeggen. 10

12 De tabel (pagina 12) geeft aan wat de capaciteit per begraafplaats is. Ook wordt inzichtelijk gemaakt waar en wanneer er capaciteitsproblemen zijn te verwachten. 11

13 Begraafplaats Beschikbaar voor uitgifte Gemiddeld aantal bijzettingen per jaar ( ) Graven Urngraven Urnennissen Graven Urngraven Urnennissen Einde capaciteit (zonder ruiming) Graven Urngraven Urnennissen (columbarium) Algemene begraafplaats Winsum Algemene begraafplaats Baflo 95 Algemene begraafplaats Ezinge 93 Algemene begraafplaats Feerwerd Algemene begraafplaats Garnwerd Evt. Urn in graf Bijzetten Evt. Urn in graf bijzetten Evt. Urn in graf bijzetten Evt. Urn in graf bijzetten nvt Nvt nvt Nvt nvt Nvt Algemene begraafplaats Sauwerd Oude begraafplaats Sauwerd 0 0 nvt nvt Nvt Algemene begraafplaats Adorp nvt nvt Totalen

14

15 We kunnen er vanuit gaan dat een deel van de bijzettingen plaatsvindt in al gereserveerde graven (opties). Wanneer de capaciteit precies eindigt is daarom niet aan te geven. De genoemde jaartallen zijn daarom gebaseerd op het ongunstigste scenario. Bovendien wordt hier uitgegaan van gemiddelden die vooral op de kleinere begraafplaatsen sterk kunnen schommelen. Conclusie Alleen voor het bijzetten in een urnennis op de algemene begraafplaats van Winsum ontstaat er op korte termijn een tekort wat op eenvoudige wijze kan worden opgelost. Met het huidige beheer ontstaan er uiteindelijk op alle begraafplaatsen capaciteitsproblemen. Binnen de bestaande beschikbare ruimte kan dat alleen worden opgelost wanneer er per tijdvak evenveel graven worden geruimd als dat er bijzettingen plaats vinden. Het ruimen van graven kan alleen als administratief duidelijk is wanneer en waar dat mogelijk is en bijtijds procedures worden opgestart. Het zal niet altijd mogelijk zijn om op de plaats van een geruimd graf een nieuw graf te situeren. Dit komt omdat de afmetingen van graven tegenwoordig groter zijn. Het ruimen van individuele graven betekent dus niet altijd dat er een nieuw graf uitgegeven kan worden. Het gevolg is dat bij ruiming van rijen of vakken er soms ook een aanpassing van de indeling moet plaatsvinden. Het laatste geldt niet voor de uitbreidingen die vanaf 2000 hebben plaats gevonden in Baflo, Winsum en Sauwerd. 2.5 Beheer Het onderhoud op de begraafplaatsen bestaat uit onderhoud aan groenvoorzieningen, gebouwen en graven. Groenvoorzieningen Groenvoorzieningen worden onderhouden overeenkomstig het geldende Groenbeleidsplan. Dat betekent concreet dat ook voor begraafplaatsen een kwaliteitsniveau is vastgelegd waaraan het beheer moet voldoen. Het cultuurlijk kwaliteitsniveau is het hoogste beheerniveau wat in de gemeente Winsum wordt toegepast. Het groen wordt er intensief onderhouden wat zich kenmerkt door strakke hagen en gazons, weinig onkruid en relatief veel sierbeplanting. Het semi-natuurlijk kwaliteitsniveau kenmerkt zich door een extensieve wijze van beheer. De beplanting is er sober en sierbeplanting komt er niet of nauwelijks voor. Het gras wordt onderhouden op een vergelijkbare wijze als bermen. Begraafplaats Algemene begraafplaats Winsum Begraafplaats Obergum Begraafplaats Bellingeweer Joodse begraafplaats Algemene begraafplaats Baflo Algemene begraafplaats Ezinge Algemene begraafplaats Feerwerd Algemene begraafplaats Garnwerd Begraafplaats Wetsinge Algemene begraafplaats Sauwerd Oude begraafplaats Sauwerd Algemene begraafplaats Adorp Begraafplaats Ranum Begraafplaats Maarhuizen Kwaliteitsniveau Cultuurlijk Semi-natuurlijk Formeel gesloten Formeel gesloten Formeel gesloten 14

16 Conclusies groen Het groen wordt grotendeels onderhouden zoals het beheerniveau dat vraagt. De totale werkvoorraad van Beheer en Onderhoud is echter groter dan de beschikbare productieve uren. Dit heeft tot gevolg dat met name het cultuurlijk te beheren groen niet volledig overeenkomstig het bijbehorende werkpakket wordt onderhouden. Dit verschil blijkt ook duidelijk uit het verschil tussen de geraamde uren volgens het GBP en de geraamde uren uit de begroting. De begraafplaatsen vragen op basis van het huidige GBP afgerond 3430 arbeidsuren. Uit de geraamde kosten voor 2010 blijkt dat er slechts 2066 uur beschikbaar is. Verwaarloosde monumenten worden niet verwijderd. Gerechtigden worden bij achterstallig onderhoud ook niet aangeschreven om graven te onderhouden. De erfenis van onvolledige administraties uit het verleden maken dit overigens ook erg lastig. Dit betekent wel dat het kwaliteitsniveau van een begraafplaats hierdoor beïnvloed wordt. Door de wijze van uitgifte (zie hoofdstuk 2.3) liggen de graven erg verspreid. Het onderhoud wordt daardoor arbeidsintensiever. Er kan namelijk niet optimaal gebruik worden gemaakt van de beschikbare machines en is relatief nog veel handmatige arbeid nodig. Gebouwen Op een aantal begraafplaatsen zijn nog karakteristieke baarhuisjes aanwezig. Gebouwenonderhoud bestaat uit onderhoud aan de baarhuisjes, toegangshekken en muren op de diverse begraafplaatsen en de aula in Winsum. Het bestaat zowel uit klachtenonderhoud (meldingen) als rationeel onderhoud. De aula in Baflo is geen eigendom van de Gemeente Winsum. De historische begraafplaatsen Bellingeweer en Maarhuizen, die zijn aangewezen als beschermd monument, zijn ommuurd en worden afgesloten met een hekwerk. Omdat deze onderdeel zijn van een beschermd monument mogen deze niet zonder vergunning (wabo) worden beschadigd, veranderd of gesloopt. De beschermde status geeft geen directe onderhoudsverplichtingen. Op grond van andere wetgeving (voorheen de woningwet en nu de wabo) zijn er bouwvoorschriften die de veiligheid als uitgangspunt hebben. Indirect bestaat er daardoor wel een onderhoudsplicht. Conclusies gebouwen De toekomst van de aula is onzeker. Er is in het kader van de lijkbezorging geen dwingende reden om deze functie in stand te houden. Om die reden blijft het onderhoud nu tot een minimum beperkt. Graven Het onderhoud aan graven zou in principe alleen uitgevoerd hoeven te worden aan graven waarvan dat is afgekocht. De praktijk is dat veel, vooral oudere graven, niet meer door nabestaanden worden onderhouden. Om een begraafplaats er verzorgd uit te laten zien, worden deze graven veelal toch nog enigszins door de gemeente onderhouden. In enkele gevallen betreft het ook graven met een zekere cultuurhistorische waarde. Er bestaan overigens geen criteria welke bepalen of een graf van cultuurhistorische waarde is. Het etiket cultuurhistorisch is daarom op dit moment nog discutabel. Een deel van de graven heeft een door de gemeente aangebrachte grafbedekking in de vorm van halfverharding (schelpen of mijnsteen) of gras. Dit wordt door de gemeente ook onderhouden wanneer het onderhoud niet is afgekocht. Het is in de praktijk ook bijna niet mogelijk om daar onderscheid in te maken. 15

17 Graven waarvan onderhoud is afgekocht Begraafplaats Aantal Algemene begraafplaats Winsum 16 Algemene begraafplaats Baflo 166 Algemene begraafplaats Ezinge 11 Algemene begraafplaats Feerwerd 15 Algemene begraafplaats Garnwerd 0 Algemene begraafplaats Sauwerd 44 Oude begraafplaats Sauwerd 0 Algemene begraafplaats Adorp 16 Totaal

18 2.6 Financieel Lasten De lasten bestaan uit kosten voor begraven, beheer en onderhoud groen, beheer en onderhoud gebouwen, kapitaalslasten, mortuaria en uren secretarie. Er moet een afweging worden gemaakt welke kosten aan het product lijkbezorging toegeschreven worden en welke niet. Er is hier uitgegaan van de kosten die daadwerkelijk met begraven van doen hebben. Alleen van de begraafplaatsen waar daadwerkelijk bijzettingen plaatsvinden zijn de kosten toegekend aan het product begraven. Dit zijn de begraafplaatsen welke in de tabel op bladzijde 12 worden genoemd. Kosten begraven De kosten van het begraven bestaan uit de arbeidsuren van Beheer en Onderhoud die daadwerkelijk met het begraven te maken hebben. Het gaat om het grafdelven, de voorbereidende werkzaamheden voor de begrafenis,sluiten van het graf en het afwerken van het graf. Wettelijk is de gemeente alleen verplicht gelegenheid te bieden om te kunnen begraven. Als beheerder zijn wij wel verantwoordelijk voor wat er op de begraafplaats gebeurt. Dat is ook metéén de belangrijkste reden dat het delven en het sluiten van een graf door de eigen organisatie wordt gedaan. Dat betekent ook dat de gemeente geen materieel beschikbaar hoeft te stellen voor het laten vieren van een doodskist. Het zogenaamde zinktoestel wat men daarvoor gebruikt, wordt beschikbaar gesteld door een uitvaartvereniging of uitvaartleider. Deze zijn ook de eigenaar. Het is aan de eigenaar of er bij de nabestaanden kosten voor het gebruik in rekening worden gebracht. De gemeente speelt daar geen rol in. De eigenaar van het materieel is formeel ook verantwoordelijk voor het onderhoud maar in de praktijk wordt dit toch veelal door de gemeentelijke organisatie gedaan. In de dagelijkse praktijk is het meestal zo dat het zinktoestel ook door de gemeente wordt geplaatst omdat dit een aantal praktische voordelen biedt. Voor de begraafplaatsen van Garnwerd, Feerwerd en Ezinge is één gezamenlijk zinktoestel beschikbaar welke eigendom is van uitvaartvereniging OGEFA). Dat betekent dat deze soms van de ene naar de andere begraafplaats moet worden gebracht. Stilzwijgend wordt dit veelal door de medewerkers van de gemeente gedaan. Het ligt immers toch op de route en houden we de werkzaamheden in eigen hand wat miscommunicatie en wachttijden voorkomt. Het wordt bovendien niet als bezwaarlijk gezien omdat het aantal bijzettingen op deze begraafplaatsen gering is. Er worden voor deze werkzaamheden geen kosten in rekening gebracht. De tabellen in bijlage 1 laten het verband zien tussen zowel lasten en tarieventabel als baten en tarieventabel. In bijlage 1 Toekenning lasten aan leges staat de onderbouwing van de toegerekende lasten. De lasten bedragen op basis van de hier gehanteerde uitgangspunten afgerond Baten en dekkingsgraad De opbrengsten bestaan uit leges voor verleende rechten en vergunningen. Het totale bedrag was in 2010 afgerond Gemiddeld waren de opbrengsten over de periode 2006 t/m 2010 circa (zie tabel bijlage 2 Opbrengst ontvangen rechten ). De 17

19 gemiddelde dekkingsgraad over deze 5 jaar is daarmee 30,6%. In 2010 was het percentage 37,3. Hoofdstuk Lasten Baten Kostendekking Tarieventabel Lijkbezorging 2010 vs Kostendekking lijkbezorging 1 Verlenen van rechten , ,06 198,6% 2 Begraven , ,87 17,9% 3 Bijzetten van asbussen en urnen 411,63 277,37 67,4% 4 Grafbedekking en onderhoud , ,02 15,4% 5 Optierecht 823, ,69 336,9% 6 Inschrijving en overboeken graven en urnenruimten 137,21 55,47 40,4% 7 Opgraven en ruimen 0,00 0,00 0,0% , ,48 37,3% Conclusie lasten en baten De kosten voor onderhoud ( ) en begraven ( ) maken verreweg het grootste deel uit van de totale kosten terwijl tegelijk het dekkingspercentage hiervan juist relatief laag is. De kosten voor onderhoud worden mede bepaald door de vastgestelde beheerkwaliteit. 18

20 3 Nieuw beleid 3.1 Capaciteit De bestaande begraafplaatsen moeten ook in de toekomst voldoende capaciteit bieden om voor de inwoners van de Gemeente Winsum een graf te hebben. Dat moet zowel in de vorm van een traditioneel graf, een urnengraf, een urnennis of middels verstrooiing kunnen. Dit betekent niet dat alle vormen van bijzetting ook op alle begraafplaatsen mogelijk moeten worden of blijven. Het uitgangspunt is dat de huidige mogelijkheden worden gehandhaafd. Op de begraafplaats in Adorp kan op eenvoudige wijze nog een strooiveld worden aangewezen, dit biedt een extra mogelijkheid zonder dat daar noemenswaardige kosten mee zijn gemoeid. Overigens is het ook toegestaan om as te verstrooien op een andere plaats dan een begraafplaats op voorwaarde dat er toestemming is van de eigenaar. Voor de begraafplaatsen betekent dit dat er alleen verstrooit mag worden op de daarvoor aangewezen plaatsen. Bovenstaande houdt wel in dat voor sommige keuzes de consequentie is dat er uitgeweken moet worden naar een begraafplaats buiten de woon- of geboorteplaats van de overledene. Dit is niet afwijkend van de huidige situatie. Er bestaan nu geen aparte voorzieningen voor islamitisch begraven. Gezien het relatief lage aantal inwoners met een dergelijke achtergrond zal de behoefte waarschijnlijk ook gering blijven. Daarnaast laten moslims zich bovendien vaak in het land van herkomst begraven. De noodzaak om voor het islamitisch begraven aparte inrichtingsmaatregelen te nemen lijkt er daardoor niet echt te zijn. Wanneer de wens van een moslim is om in de Gemeente Winsum begraven te worden, kan dat uiteraard gehonoreerd worden wanneer dat volgens de bestaande wetgeving is toegestaan. Voorstel: 1-Handhaven bestaande mogelijkheden voor begraven. Op de begraafplaats van Adorp een strooiveld aanwijzen. Uitbreiding van begraafplaatsen is gezien de beschikbare ruimte niet altijd mogelijk maar bovendien ook kostbaar. Op basis van de uitbreiding op de algemene begraafplaats van Sauwerd, is berekend dat uitbreiding circa 450 per graf kost tegen 105 per geruimd graf (prijspeil 2006). Daarnaast zijn er structurele kosten voor ondermeer de extra te onderhouden uitbreiding. Totaal bedragen de kosten van uitbreiding ongeveer het 10-voudige van ruiming. Het schema in hoofdstuk 2.4 laat zien dat er, gezien het lage aantal bijzettingen, op de kleinere begraafplaatsen geen tekort aan capaciteit hoeft te ontstaan. Voorwaarde is wel dat er geruimd wordt als daarvoor mogelijkheden bestaan. Op de begraafplaats te Baflo is bij de laatste uitbreiding nog niet alles volledig ingericht. Voor een deel ontbreken alleen nog de paden en de beplanting. De grootste investering om dit in gebruik te kunnen nemen is daarmee al gedaan. Door ruiming is ingebruikname waarschijnlijk nog verder uit te stellen dan de berekende datum (2018) en wellicht zelfs helemaal niet nodig. Onderzoek naar de mogelijkheden voor ruiming moet dit uitwijzen. De begraafplaats van Winsum bereikt zonder ruiming in 2019 het eind van de capaciteit. Of ruiming voldoende extra capaciteit op gaat leveren is ook hier zonder nader onderzoek niet met zekerheid te zeggen. Er bestaat ook altijd de mogelijkheid dat rechthebbenden gebruik maken van het recht (art.28.1) om het gevestigde recht te verlengen. Iedereen die dat belangrijk vindt kan de 19

21 termijn van grafrust hiermee in feite tot in eeuwigheid verlengen. De capaciteit is daarmee ook erg afhankelijk van de keuzes die rechthebbenden maken. Er zijn graven welke om hun cultuurhistorische waarde niet geruimd moeten worden. Het zijn graven die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode, een opvallende vormgeving hebben, of er is een persoon begraven die van historische betekenis is. Het gevolg is wel dat het onderhoud voor rekening van de gemeente komt, nabestaanden zijn namelijk meestal onbekend. Het is hiervoor nog wel nodig om criteria vast te stellen. Doordat de grafrechten van partners niet altijd op hetzelfde moment aflopen, ontstaat formeel de mogelijkheid dat deze graven op verschillende momenten geruimd kunnen worden. Uit piëteit met nabestaanden kan worden gekozen om pas te ruimen als voor beide partners het grafrecht is verlopen. Om te kunnen ruimen is het van groot belang dat de administratie op orde is. Daarvoor is het noodzakelijk over een beheersysteem te beschikken welke de benodigde gegevens kan genereren. Voorstel: 2-Waar graven, urngraven en urnnissen geruimd mogen worden, zal dit consequent uitgevoerd worden, er wordt daartoe een ruimingsplan opgesteld. 3-Er wordt een uitzondering gemaakt voor graven die van cultuurhistorische waarde zijn, er worden daartoe criteria en vervolgens een lijst opgesteld. 4-Er wordt een uitzondering gemaakt voor partners die naastelkaar zijn begraven. Er wordt dan pas geruimd wanneer dat voor beide graven mogelijk is. 5-Om over de voor ruiming benodigde gegevens te kunnen beschikken wordt het huidige beheersysteem aangepast. In Baflo, Winsum, Ezinge en Garnwerd is aansluitend op de begraafplaats grond in eigendom. Op deze aangrenzende percelen bestaat eventueel de mogelijkheid voor uitbreiding. Naast de begraafplaats van Feerwerd ligt een klein bosje welke eventueel voor een uitbreiding benut kan worden. Voorstel: 6-Gezien de kosten wordt uitbreiding alleen overwogen in de complete kernen (Winsum, Baflo, Sauwerd, Ezinge) als andere mogelijkheden tot uitbreiding van de capaciteit binnen de bestaande ruimte geen adequate oplossing meer bieden. Uit strategisch oogpunt worden de aangrenzende gronden welke al in eigendom zijn daarom niet afgestoten. 7-De verwachting is dat door ruiming op de overige begraafplaatsen voldoende capaciteit kan blijven. Wanneer bijzetting op een begraafplaats niet meer mogelijk blijkt te zijn dan kan men uitwijken naar een andere begraafplaats in de gemeente Winsum. Op sommige begraafplaatsen bevinden zich gazons welke mogelijk in aanmerking kunnen komen om te benutten als grafruimte. Dit zou een positief effect hebben op de capaciteit. Het is mogelijk dat deze in het verleden al eens zijn gebruikt als een zogenaamde armenlap maar dat dit niet meer als zodanig bekend is. 20

22 Voorstel: 8-Onderzoeken of er mogelijkheden zijn om gazons te benutten als grafruimte. De begraafplaatsen waar (op korte termijn) niet meer begraven zal worden, kunnen door het college formeel gesloten worden verklaard. Dit betreft de begraafplaats in Wetsinge en de oude begraafplaats in Sauwerd, hiervan zijn in het archief geen stukken gevonden waaruit blijkt dat dit al is gebeurd. De bijzondere begraafplaats in Obergum (Ranumerweg) kan alleen door de eigenaar (Hervormde gemeente Winsum-Obergum) worden gesloten. Alleen als er gedurende een periode van 10 jaar niet is begraven, kan het college de begraafplaats eventueel gesloten verklaren. Er zijn geen duidelijk aanwijsbare redenen om deze begraafplaatsen formeel te willen sluiten. Voorstel: 9-Het college zal de begraafplaatsen van Wetsinge en Sauwerd (Provincialeweg) niet gesloten verklaren. 3.2 Uitgifte Het uitgeven van algemene graven heeft als nadeel dat er geen rechthebbende is welke verantwoordelijk kan worden gesteld voor het onderhoud. Dit zal de gemeente daarom zelf op zich moeten nemen. Ook wordt er geen recht gevestigd waar leges aan zijn verbonden. De baten bestaan hier slechts uit de leges voor begraven en het eventueel plaatsen van een monument. Er zijn situaties waarin volgens de wet de burgemeester verantwoordelijk is voor de bijzetting (artikel 21). Hiervoor kan een algemeen graf worden aangewezen. Het uitgeven van opties betekent in de praktijk dat graven soms langdurig niet gebruikt worden, dit is nadelig voor het efficiënt kunnen uitvoeren van het onderhoud. Daarnaast wijst onderzoek uit dat het zogenaamde optierecht eigenlijk een onbekend iets is. Zowel in de wet op de lijkbezorging als in de modelverordening (VNG) komt het optierecht niet voor. Het beoogde doel van een optie is vooral het naastelkaar kunnen begraven van partners. Dat is eveneens mogelijk door het tegelijk vestigen van grafrechten. Op basis van de huidige tarieven is dat zelfs iets goedkoper dan middels een optie. Grafrechten kunnen worden gevestigd bij leven. Dit wordt soms gedaan om de nabestaanden te ontzorgen. De daarbij gehanteerde termijnen gaan nu pas in op het moment van overlijden. Het gevolg is dat men voor een veel langere periode over een graf kan beschikken dan de feitelijke termijn van het grafrecht. Voorstel: 10-Er worden alleen nog graven uitgegeven met een uitsluitend recht (particulier graf). Hiervan wordt alleen afgeweken als het een bijzetting betreft in opdracht van de burgemeester op grond van artikel 21 van de wet, daarvoor wordt dan een algemeen graf aangewezen. Met name op de begraafplaatsen van Baflo en Winsum wordt het kritische punt betrekkelijk snel bereikt ( ). De wet (art.28.1) geeft de mogelijkheid om graven met een uitsluitend recht (particulier graf) uit te geven met een bandbreedte van minimaal 10 jaar tot onbepaalde tijd met een verlenging van minimaal 5 en maximaal 20 jaar. Het is daarbij wel van belang dat ook na een verlenging de minimale termijn van grafrust (10 jaar) nog gegarandeerd is. 21

23 Voorstel: 11-Het uitsluitend recht (particulier graf) kan worden gevestigd voor een periode van 20 jaar met een verlenging van telkens 10 jaar. Dit geldt voor zowel graven, urngraven als urnnissen. Wanneer bij overlijden de resterende termijn van het grafrecht onvoldoende blijkt voor de minimum wettelijke grafrust moet men verplicht het grafrecht verlengen.door dat dan tegelijk ook voor de partner te doen blijft de looptijd voor beide gelijk. Resterende looptijd kan verrekend worden met het nieuwe grafrecht. Er is nu geen éénduidig beleid waar het gaat om de fysieke uitgifte. Op de oudere begraafplaatsen zijn geen nadere regels gesteld terwijl voor de laatste uitbreidingen soms wel beperkingen zijn opgelegd. Dit blijkt in de praktijk niet eenvoudig te handhaven. Daarnaast is het voor nabestaanden kort na een overlijden moeilijk om gedetailleerd aan te geven hoe het graf er uit moet gaan zien. Tegelijk is het voor een efficiënt beheer noodzakelijk hiervoor regels te stellen. Deze moeten zowel eenduidig zijn als eenvoudig toe te passen. Doordat grafrechten al bij leven kunnen worden gevestigd ontstaan er in rijen met graven veel gaten wat het onderhoud bemoeilijkt. Dit kan worden voorkomen door dit niet aan een vooraf bepaalde plaats te koppelen. Doordat echtparen in een traditionele positie ten opzichte van elkaar worden begraven wordt het aaneengesloten begraven mogelijk onderbroken. Voorstel: 12-Er wordt bij de uitgifte geen onderscheid meer gemaakt in type grafbedekking of grafmonument. Voorstel: 13-Het vestigen van grafrechten, anders dan voor directe begraving is alleen mogelijk ten behoeve van een levenspartner en verwanten tot en met de tweede graad. Er wordt aanééngesloten begraven (graf en urngraf). Er bestaat alleen een uitzondering voor een levenspartner en verwanten tot en met de tweede graad van een overledene. Voor een urnenmuur blijft de vrije keuze mogelijk. Mogelijke manieren van lijkbezorging Algemeen graf Uitsluitend recht (Particulier graf) 10 jaar Evt. omzetten in Particulier graf 15 jaar Verlenging met 10 jaar Graf X X Kindergraf X X t/m 12 jaar Uitgifte alleen op Urnengraf X X basis van art. 21 Urnennis X X Urn/asbus in X X graf Verstrooien op aangewezen strooiplaatsen 22

24 3.3 Aula De aula in Winsum wordt dusdanig weinig gebruikt dat de vraag gesteld kan worden of deze functie gehandhaafd moet blijven. Het is zeker geen verplichting van de Gemeente Winsum om het als zodanig in stand te houden. Veel begrafenisondernemingen beschikken bovendien over een eigen uitvaartcentrum. De huuropbrengst is nu niet kostendekkend. Er wordt jaarlijks een bijdrage betaald voor het uitvaartcentrum in Baflo. Ook hiervoor geldt dat het wettelijk gezien geen verplichting is om deze voorziening in stand te houden. Voorstel: 14-De verhuur van de aula/mortuariumin Winsum kan worden beëindigd omdat het in stand houden van de functie geen verantwoordelijkheid is van de gemeente. Wanneer de mogelijkheid zich voordoet, wordt het huidige huurcontract beëindigd. 15-De bijdrage aan het uitvaartcentrum in Baflo wordt beëindigd omdat het in stand houden van de functie geen verantwoordelijkheid is van de gemeente. Wanneer de mogelijkheid zich voordoet wordt deze beëindigd. 3.4 Beheer Op een begraafplaats is relatief veel sierbeplanting aanwezig en wordt traditioneel meestal ook op een hoger niveau onderhouden dan de overige openbare ruimte. Dit heeft tot gevolg dat de begraafplaatsen relatief duur zijn in onderhoud. Het beheerniveau hoog wordt cijfermatig beoordeeld met een bandbreedte variërend van 7,5 tot 9,4. Het beheerniveau basis wordt gewaardeerd met een cijfer tussen de 5,5 en 7,4. Door gebruik te maken van de bandbreedte binnen de beheerniveaus is het mogelijk de kosten iets te verlagen. We spreken dan van een hoge basis of een minimaal hoog beheerniveau. Dit komt overéén met de huidige gemeten kwaliteit. Uitzondering zijn de begraafplaatsen die in landelijk gebied liggen, deze worden nu al op een semi-natuurlijke wijze onderhouden. Een goed verzorgde begraafplaats wordt met name op de begraafplaatsen waar nog regelmatig begraven wordt belangrijk gevonden. Hier komen immers ook de meeste bezoekers. Het is daarom te overwegen om de begraafplaatsen waar (bijna) niet meer begraven wordt, maar die nu nog cultuurlijk worden onderhouden, op een lager niveau te onderhouden. Voorstel: 16-De algemene begraafplaatsen waar nog frequent begraven wordt, blijven op een minimaal cultuurlijk beheerniveau onderhouden (Winsum, Baflo, Adorp, Sauwerd, Ezinge, Feerwerd en Garnwerd). 17-De begraafplaatsen in landelijk gebied blijven op een semi-natuurlijke wijze onderhouden (Maarhuizen, Ranum en Joodse begraafplaats). 18-De begraafplaatsen die nu cultuurlijk worden onderhouden, maar gesloten zijn of waar op redelijk korte termijn niet meer begraven zal worden, worden op semi-cultuurlijke manier onderhouden (Bellingeweer, Oude begraafplaats Sauwerd en Wetsinge). Het onderhoud aan graven bepaalt voor een belangrijk deel het aanzicht van een begraafplaats. Al wordt het groen nog zo goed onderhouden, als grafonderhoud daarbij achter blijft doet dat afbreuk aan het totale beeld. De wet geeft de mogelijkheid om op grond 23

25 van verwaarlozing een graf te ruimen (art.28.4 t/m 28.7). Dit kan van toepassing zijn op rechten die ouder zijn dan 20 jaar. Omdat grafbedekking vaak deel uitmaakt van een groter geheel, denk daarbij aan halfverharding of gazon, is het raadzaam dit in eigen beheer te houden. Bovendien bedekt een monument meestal niet de volledige grafruimte waardoor er in de praktijk altijd een deel van het grafoppervlak door de gemeente wordt onderhouden. Grafbedekking in de vorm van beplanting (veelal in combinatie met een staand monument) wordt door nabestaanden, vooral op langere termijn, niet altijd optimaal onderhouden terwijl de handhaving ervan moeizaam is. Om te voorkomen dat deze grafbeplantingen in negatieve zin het beeld verstoren kan er gekozen worden voor beperkte afmetingen van een graftuintje, dit geldt ook voor los te plaatsen potten en andere voorwerpen. Op deze manier blijft de invloed van een eventueel gebrek aan onderhoud op het totaalbeeld beperkt. Het alternatief is om geen beperkingen op te leggen maar middels de beheerverordening het handhaven en eventueel het verwijderen van verwaarloosde grafbedekking beter vast te leggen. Voorstel 19-De kosten voor begraafplaatsonderhoud worden standaard toegevoegd aan de leges. Het onderhouden van de grafbedekking (gedenkteken of beplanting) blijft hierbij volledig voor rekening van de rechthebbenden tenzij er eerder bindende afspraken over zijn gemaakt. 20-In de beheerverordening worden bepalingen opgenomen om in te kunnen grijpen wanneer de grafbedekking niet behoorlijk wordt onderhouden. 3.5 Financieel De lasten In relatie tot de kostendekkendheid is een verhoging van de leges onontkoombaar. In relatie tot de financiële draagkracht zou dat kunnen betekenen dat keuzes afhankelijk worden van het inkomen. Het is te overwegen om daarom in een vangnet te voorzien. Begraven is een te verwachten gebeurtenis waarvoor vooraf al maatregelen zijn te nemen. Het is immers heel goed mogelijk om middels een verzekering de kosten te dekken. Naast een verzekering is er soms ook sprake van een erfenis of extra pensioenuitkering. Welke kosten men middels een verzekering wil afdekken is uiteraard afhankelijk van de persoonlijke keuzes die men maakt. Overigens vormen de begraafkosten maar een deel van de totale kosten die met een uitvaart zijn gemoeid. Onder voorwaarden is het soms ook mogelijk om een tegemoetkoming te ontvangen in het kader van de bijzondere bijstand. Wanneer gekozen wordt voor cremeren zijn er geen kosten voor de gemeente, bij begraven zijn die er wel. Het kan niet zo zijn dat de gemeente wel bijdraagt in de kosten voor de individuele keus van iemand om te worden begraven, maar niet als er sprake is van een crematie. Er ontstaat daardoor een ongelijkheid die voorkomen kan worden door de kosten neer te leggen bij degene die de strikt individuele keuze ook heeft gemaakt. De aangeboden producten worden hierdoor ook niet duurder, maar wel worden de kosten op een andere plek neergelegd. Voorstel: 21-Er wordt geen apart vangnet gerealiseerd omdat iedereen de kosten voor een uitvaart kan voorzien en verzekeren. Soms is ook een beroep op de bijzondere bijstand mogelijk. 24

26 De kosten van groenonderhoud kunnen alleen verlaagd worden door een lager uurtarief. Dit omdat het huidige gemeten kwaliteitsniveau als uitgangspunt gehandhaafd blijft. Een optie is om het onderhoud van de begraafplaatsen van Baflo en Winsum uit te laten voeren door het werkvoorzieningschap Ability. De overige begraafplaatsen welke op cultuurlijk beheerniveau worden onderhouden zijn al bij Ability ondergebracht. Daarmee zou een besparing van ongeveer ,-- mogelijk zijn. Een bijkomend voordeel zou zijn dat Beheer en Onderhoud tijd beschikbaar krijgt voor andere taken. Gezien het urentekort voor het totale werkpakket is dat een bijkomend positief effect. Het grafdelven wordt bijna altijd machinaal uitgevoerd. Dit werk wordt uitbesteed aan een aannemer. Het is mogelijk dat uitvoering door Ability een kostenbesparing oplevert. Voorstel: 22-Het onderhoud aan de algemene begraafplaatsen van Winsum en Baflo worden, als dat mogelijk is, uitbesteed aan Ability. Dit geldt eveneens voor het machinaal grafdelven. Het onderhouden van begraafplaatsen is een direct gevolg van het beschikbaar moeten stellen van graven. Zonder deze verplichte dienstverlening zijn er geen onderhoudskosten. Het is daarom logisch om deze kosten deel uit te laten maken van de leges. Het onderhoud van graven kan nu worden afgekocht. Daar wordt slechts sporadisch gebruik van gemaakt terwijl in de praktijk ook onderhoud wordt gepleegd aan graven waar niet voor betaald is. Voorstel: 23-De kosten voor het onderhoud van de begraafplaatsen waar daadwerkelijk nog begraven kan worden, worden opgenomen in de leges. De begraafplaats Obergum is geen eigendom van de Gemeente Winsum maar wordt tot wederopzegging wel door de gemeente onderhouden, daarvoor worden geen kosten in rekening gebracht. Dit betreft een afspraak uit Door de overéénkomst op te zeggen is een jaarlijkse besparing mogelijk van 5.000,--. Voorstel: 24-De Gemeente Winsum zal de begraafplaats Obergum, welke eigendom is van de Hervormde gemeente van Winsum-Obergum, niet meer onderhouden. Het voornemen bestaat al om het huurcontract voor de aula in Winsum op te zeggen en het gebouw af te stoten, er is dan een afname van de kosten. Voorstel: 25-Het in stand houden van de aula in Winsum is geen verantwoordelijkheid van de gemeente, het huurcontract voor dit gebouw kan wanneer de mogelijkheid zich voordoet daarom worden beëindigd. Het gebouw kan een andere functie krijgen of worden afgestoten. Wanneer er geruimd gaat worden, moet rekening worden gehouden met kosten voor ruiming. Behalve de kosten voor het opstellen van een ruimingsplan en het daadwerkelijk ruimen van graven moet ook worden voorzien in het bijzetten van skeletresten in een verzamelgraf of zogenaamde knekelput, eventueel in combinatie met een monument. De constatering dat een deel van de gravenadministratie geactualiseerd zal moeten worden, betekent dat er extra inzet nodig is van de afdeling Samenleving. 25

27 Voorstel: 26-Opstellen en uitvoeren van een ruimingsplan. Voor het actualiseren van de gravenadministratie uren reserveren. Om gebruik te kunnen maken van eventuele mogelijkheden voor inbreiding, met name het gebruiken van gazons als grafruimte, is onderzoek nodig. Voorstel: 27-Onderzoek naar eventuele mogelijkheden voor het gebruiken van gazons op bestaande begraafplaatsen als grafruimte. De baten De inkomsten kunnen worden verhoogd door hogere leges en standaard de kosten voor onderhoud van de actieve begraafplaatsen aan de leges toe te rekenen. Algemene graven zijn voor de gemeente niet aantrekkelijk omdat er geen rechten worden betaald terwijl er wel kosten zijn voor onderhoud en ruiming. In de praktijk wordt er weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheid het onderhoud af te kopen terwijl er door de gemeente wel altijd kosten voor onderhoud worden gemaakt. Voorstel: 28-De kosten voor het onderhoud van actieve begraafplaatsen worden standaard toegevoegd aan de leges. Het onderhouden van de grafbedekking (gedenkteken of beplanting) blijft hierbij voor rekening van de rechthebbenden (particulier graf) of gebruikers (algemeen graf) tenzij er eerder bindende afspraken over zijn gemaakt. Grafrechten worden soms al bij leven gevestigd waarbij de termijn ook begint te lopen. In theorie kan het dus gebeuren dat de looptijd van het recht op het moment van begraven al (deels) is verstreken. Door de looptijd in te laten gaan op het moment dat het grafrecht wordt gevestigd worden de inkomsten verhoogd omdat men eerder het grafrecht zal moeten verlengen. Dat is bovendien eerlijker omdat men betaald voor de periode dat men daadwerkelijk over een graf kan beschikken. Voorstel: 29-De termijn van het grafrecht begint op de dag dat deze is gevestigd, wanneer men na het verstrijken van deze termijn recht wil blijven houden op een graf, zal er een verlenging moeten plaatsvinden. Wanneer de resterende termijn niet voldoende is om aan de wettelijke grafrust te voldoen is een verlenging verplicht. Op de begraafplaatsen waar geen afzonderlijke ruimte voor urngraven is gecreëerd, kan gebruik worden gemaakt van een regulier graf. In de huidige situatie bestaat er voor een urngraf een lager tarief terwijl het ruimtebeslag hetzelfde is. Gezien de werkelijk benodigde ruimte voor een urngraf kunnen er inrichtingsmaatregelen worden genomen die recht doen aan een ander tarief. In een standaard grafruimte kunnen namelijk drie urnkelders worden gerealiseerd. Het is nu toegestaan om maximaal twee urnen bij te zetten in een graf waarin al is begraven. Voorstel: 26