Iconografie en betekenisoverdracht
|
|
- Tine Bosman
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Iconografie en betekenisoverdracht Julie Aerts Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw (CRKC) Studie en contactdag Op handen gedragen 10 oktober Hasselt
2 Inleiding Wie is die meneer met dat kruis?
3 Inleiding Processie: religieuze gebeurtenis in publieke ruimte Transcendentie versus geseculariseerd publiek Verbinding tussen religieuze ruimte processie en geseculariseerde publieke ruimte? 2 betekenislagen: zichtbare laag onzichtbare laag (symboliek)
4 Inleiding Betekenisoverdracht: verbinding tussen zichtbare en onzichtbare laag Thema s: Heiligen herkennen Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Praktijkvoorbeelden methodes en werkvormen voor betekenisoverdracht Kruisbestuiving: aan de slag!
5 1. Heiligen herkennen Interessante literatuur: CLAES, J., CLAES A., VINCKE, K. Sanctus. Meer dan 500 heiligen herkennen. Leuven, CLAES, J., CLAES A., VINCKE, K. Sancti. Nog meer heiligen herkennen. Leuven, CLAES, J., CLAES A., VINCKE, K. Sanctorum. Heiligen herkennen. Leuven, 2007.
6 1. Heiligen herkennen: Heilige Bartolomeus Processie Waanrode (Kortenaken) op zondag 24 augustus of eerstvolgende zondag Verhaal: Apostel uit Kana Bartolomeus = Natanaël Prediking in Klein Azië, Mesopotamië en Armenië Marteldood: gevild en onthoofd
7 Heilige Bartolomeus Attribuut: mes Soms met lendendoek en opgeheven armen vastgebonden aan kruis of boomstam Ook met laken of afgestroopte huid Af en toe met engeltje en open boek Patroonheilige van leerlooiers, leerbewerkers, boekbinders, handschoenmakers, schoen en kleermakers Aangeroepen tegen stuipen, zenuwziekten en huidaandoeningen Feestdag: 24 augustus
8 Heilige Bartolomeus José de Ribera ( ) Madrid Bellas Artes
9 Heilige Bartolomeus Michelangelo Buanarotti ( ) Sixtijnse Kapel Rome
10 Heilige Bartolomeus Sint Petrus Bandenkerk Venray (Limburg Nederland)
11 Reliekschrijn van de Heilige Bartolomeus Processie Geraardsbergen
12 Heilige Sebastiaan Processie in begijnhof Herentals Paardenprocessie Hakendover: beeld van Heilige Sebastiaan wordt door schuttersgilde meegedragen Verhaal: Officier lijfwacht keizer Diocletianus Hulp aan christenen en ontmaskerd Pijlen Dood door geseling (ca. 288 n.c.)
13 Heilige Sebastiaan Attributen: Pijl(en), officiershelm, schild of zwaard aan voeten, soms boog of knots Vaak afgebeeld met lendendoek en armen aan boomstam of zuil gebonden Patroonheilige van schutters, schuttersgilden, soldaten, jagers, Aangeroepen tegen keelpijn, koorts, diarree, Feestdag: 20 januari
14 Marteling van de heilige Sebastiaan Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België Hans Memling (ca )
15 Heilige Sebastiaan Privé collectie
16 Heilige Sebastiaan Privé collectie
17 Sint Sebastiaansgilde Halle
18 Heilige Godelieve Sint Godelieveprocessie in Gistel Verhaal: Godelieve werd ca in het graafschap uitgehuwelijkt aan heer Bertolf in Gistel Mishandeld Gewurgd met doek In put gegooid
19 Heilige Godelieve Attributen: wurgdoek, koord Meestal voorgesteld in adellijke kledij, doek in hand Soms met stuk brood (aalmoezen) of naast put Patroonheilige van kleermakers en naaisters Aangeroepen tegen keelpijn, koorts en echtelijke ruzie Feestdag: 6 juli
20 Heilige Godelieve van Gistel
21 Heilige Godelieve van Gistel
22 Sint Godelieveprocessie Gistel
23 Heilige Rochus Sacramentsprocessie Sint Rochusparochie Waasmunster Verhaal: Pelgrim naar Rome Hulp aan pestlijders Hond likte zijn wonden Montpellier: gevangenis en dood
24 Heilige Rochus Attributen: hond, open beenwonde, pelgrimskledij, pelgrimsstaf Aangeroepen tegen pest, puisten, schurft Patroonheilige van gevangenen, apothekers, artsen, chirurgen, meubelmakers, doodgravers, verpleeghuizen en hospitalen Feestdag: 16 augustus
25 Sint Rochus Privé collectie
26 Sint Rochusprocessie Binkom (Lubbeek)
27 Processie met Sint Rochusbeeld Moerzeke
28 Heilige Hubertus Sint Hubertusprocessie Elewijt (Zemst) op Pinkstermaandag Verhaal: Geboren rond 655 Zoon van hertog Bertrand van Aquitanië Hof koning Theodorik III Jager Op jacht op Goede Vrijdag: hinde met kruis en bekering Bisschop Maastricht en Tongeren
29 Heilige Hubertus Privé collectie
30 Heilige Hubertus
31 Heiligen herkennen: educatieve toepassingen Afbeeldingen attributen en heiligen in klas verspreiden: kinderen attribuut met bijhorende heilige laten verbinden Rollenspel: leven van de heilige uitbeelden Verhaal hertalen naar 2015: hoe zou het levensverhaal van de heilige er vandaag kunnen uitzien?
32 Heiligen herkennen: educatieve toepassingen Stripverhaal maken aan de hand van het leven van de heilige Leerlingen attributen laten tekenen of schilderen.
33 2. Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Processieattributen: voorwerpen meegedragen in processie BRON: M. Van Zanten, Religieus erfgoedgeïllustreerd lexicon, Zutphen, 2008.
34 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Flambeeuw: stok waarop een glazen huisje met kaarshouder is bevestigd, meestal aan een schommelmechaniek. Wordt door de gelovigen gedragen naast het Heilig Sacrament in processies. Ook wel processielantaarn genoemd.
35 Flambeeuw
36 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Monstrans: Rijkversierd, edelmetalen vaatwerk waarin de geconsacreerde hostie wordt uitgesteld. De monstrans wordt uitgesteld in of op het tabernakel ter verering van de geconsacreerde hostie of door de priester ter hand genomen tijdens eucharistieviering, vesper of processie om aan de gelovigen te tonen en hen ermee te zegenen.
37 Monstrans
38 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Processiekruis: Kruisbeeld op een lange stok, speciaal bestemd om te worden gedragen in de processie.
39 Processiekruis
40 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Kroontjes: sierbanden ter omlijsting van het hoofd, vaak bij beelden van Maria met Kind of gedragen door deelnemers aan de processie.
41 Kroontjes
42 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Koorkap: halfronde, capevormige mantel in de liturgische kleur van de viering, aan de hals gesloten met een koorkapsluiting en aan de achterzijde voorzien van het koorkapschild (versierd schild aan de rugzijde) met kwast.
43 Koorkap
44 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Vaandel: stuk stof waarop een afbeelding, symbool, logo of opschrift is geschilderd, geborduurd of gedrukt, bedoeld om te worden uitgestald. Het niet strikt rechthoekige maar vaak aan de onderzijde gesegmenteerde vaandel is meestal bevestigd aan een vaandelstok, een horizontale stok aan de bovenzijde van de draagstok.
45 Vaandel
46 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Processiebaldakijn: draagbaar baldakijn van textiel dat door dragers boven (de priester met) het Allerheiligste wordt gehouden tijdens een processie.
47 Processiebaldakijn
48 Welke voorwerpen worden meegedragen in een processie? Rustaltaar: altaar waarbij wordt stilgehouden tijdens een Sacramentsprocessie om de monstrans met het Heilig Sacrament enige tijd neer te zetten voor aanbidding.
49 Rustaltaar
50 Praktijkvoorbeelden methodes en werkvormen betekenisoverdracht 2 betekenislagen: zichtbare laag onzichtbare laag (symboliek) Betekenisoverdracht: van zichtbare naar onzichtbare laag contextualisering betekenis duidelijk maken Hoe? Methodes? Good practices?
51 Praktijkvoorbeeld 1: Processie van de Hegge 25 jaarlijkse Ommegang in Hegge (Poederlee) Heggewonder: 1412: diefstal kelk en ciborie met geconsacreerde hosties Hosties onaangetast in konijnenpijp Devotie en bouw kapel van de Hegge Processies sinds 15 de eeuw
52 Kapel van de Hegge in Poederlee
53 Praktijkvoorbeeld 1: Processie van de Hegge Telkens 25 jaar tussen 2 Ommegangen belang van betekenisoverdracht en continuïteit Pedagogisch pakket voor lagere scholen: Leerlingen maken toneel en beeldend werk Tentoonstelling met werk van leerlingen Bezoek aan kapel met klas Samenwerking met lerarenopleidingen
54 Pedagogisch pakket voor lagere school
55 Praktijkvoorbeeld 1: Processie van de Hegge Stripverhaal door Jan Lievens Wonder van de Hegge Doelpubliek: Plaatselijke bevolking Scholen Toeschouwers
56 Stripverhaal
57
58 Praktijkvoorbeeld 2: Heilig Bloedprocessie Brugge Processie met reliek van het bloed van Christus op Hemelvaart 13 de eeuw: reliek via kruistochten in Brugge Heilig Bloedkapel 14 de eeuw: processie Edele Confrérie van het Heilig Bloed
59 Praktijkvoorbeeld 2: Heilig Bloedprocessie Brugge Verloop processie: Oude Testament Nieuwe Testament Geschiedenis van de reliek in Brugge Verering reliek Slotceremonie
60 Praktijkvoorbeeld 2: Heilig Bloedprocessie Brugge Educatief pakket derde graad lager onderwijs Partners: Erfgoedcel Brugge, Casa Blanca vzw Hoe? Rollenspel: leerlingen nemen rol aan van iemand van de organisatoren Leerlingen prikkelen Infokaart met weetjes over processie voor elke leerling Info:
61
62 Praktijkvoorbeeld 2: Heilig App iholy Blood Bloedprocessie Brugge
63 Praktijkvoorbeeld 2: Heilig Bloedprocessie Brugge VAN BELLEGHEM, D. Zorg dragen voor het religieuze karakter van de Heilig Bloedprocessie in: Mininstrando, Reflectie over het religieuze karakter van de Heilig Bloedprocessie Toepassingen: Volgblaadje gezangen Boekje uitleg taferelen en hedendaagse toepassingen (kruisdraging: wat is jouw kruis? )
64 Praktijkvoorbeeld 3: Virga Jessefeesten Hasselt Zevenjaarlijkse Virga Jessefeesten in Hasselt Ommegang met het Virga Jessebeeld door de straten van de stad. Ontstaan in 1682 Comité Zevenjaarlijke Virga Jessefeesten vzw
65 Virga Jessebeeld
66 Praktijkvoorbeeld 3: Virga Jessefeesten Hasselt Straattentoonstelling met heiligen Wandeling met als thema Waw Hasselt keitof versierd! Vragen en weetjes over processie in themawandeling Doel: nieuwsgierigheid prikkelen en kennis over traditie doorgeven
67
68 4. Kruisbestuiving: aan de slag! Methode: brainstorm over case in groepjes 4 cases 10 minuten per case en wisselen Discussie
69 Case 1 Je wil graag een educatief pakket samenstellen voor de leerlingen van de eerste graad middelbaar onderwijs (12 14 jaar). Hoe begin je eraan? Welke partners zoek je? Welke inhoud wil je zeker meegeven? Bij welke symbolen en voorwerpen uit de processie wil je graag meer uitleg geven?
70 Case 2 Je gaat op bezoek bij de plaatselijke basisschool om over de processie te spreken en om jonge deelnemers te vinden. De juf heeft je op voorhand enkele vragen van de leerlingen gegeven: Waarom zou ik aan de processie deelnemen? Wij gaan thuis nooit naar de kerk (Bas, 10 jaar) Ik wil wel meedoen, maar wij zijn thuis moslim en ik weet niet wat ik tegen mijn papa moet zeggen (Abdullah, 9 jaar) Mag ik mijn schaap meenemen? Op welke plaats in de processie zou ik dan kunnen meelopen? (Amber, 11 jaar)
71 Case 3 Je hebt een vergadering met het processiecomité. Tijdens de vorige vergadering hebben jullie gediscussieerd over een aantal vragen. In de processie wordt het lijdensverhaal van Christus uitgebeeld. Een aantal deelnemers wil dit graag moderniseren en een meer hedendaagse invulling aan het verhaal geven. Andere deelnemers zijn hier helemaal niet mee akkoord en willen het oorspronkelijke verhaal zou bijbelgetrouw mogelijke uitbeelden. Hoe leid je de discussie in goede banen?
72 Case 4 In jullie processie wordt al eeuwenlang een middeleeuwse tekst gebruikt. Dit behoort tot de traditie. Nu blijkt dat deze tekst niet meer verstaanbaar is voor het merendeel van de deelnemers en/of toeschouwers. Kies je voor een moderne versie waarbij de betekenis gevrijwaard wordt of wil je de traditie behouden?
73 Contactgegevens Julie Aerts Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw
STUDIE- EN CONTACTDAG OP HANDEN GEDRAGEN
Zaterdag 12-10-2019 STUDIE- EN CONTACTDAG OP HANDEN GEDRAGEN Hof Bladelin, Naaldenstraat 19, Brugge 9.30 tot 16.30 uur INSCHRIJVEN historiesvzw.be IEDEREEN DIE HET PROCESSIE-ERFGOED OP HANDEN DRAAGT, IS
Nadere informatieOp handen gedragen Inspiratie voor uw processie-erfgoed
Op handen gedragen Inspiratie voor uw processie-erfgoed Het zevende jaar in Hasselt Inspiratiedag Op handen gedragen Hasselt, 20 augustus 2017 Erfgoedproject Op handen gedragen : een kennismaking Joris
Nadere informatieTabernakel en godslamp Thuis bij de Heer
Tabernakel en godslamp Thuis bij de Heer Dag en nacht I In het tabernakel worden na de viering van de eucharistie de overgebleven hosties bewaard. Bij het tabernakel brandt een kaars of lamp als teken
Nadere informatieProcessies en roerend cultureel erfgoed. Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur CRKC vzw Julie Aerts 16 november 2013
Processies en roerend cultureel erfgoed Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur CRKC vzw Julie Aerts 16 november 2013 Wat is CRKC? CRKC = Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw 1997: oprichting
Nadere informatieweetje weetje weetje weetje weetje weetje weetje
Een processie is een godsdienstige plechtigheid in de vorm van een optocht van geestelijken en gelovigen. Een processie zorgt voor een gevoel van samen horen omdat ze mensen verenigt. 1 4 Rond Sint-Macharius
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatieHet retabel: de Emmaüsgangers (1808) De altaarbekroning
Mannaerts R., De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen: een openbaring mits de juiste sleutel, Antwerpen, 2012 Het retabel: de Emmaüsgangers (1808) Het schilderij op doek (3,50 m x 2,40 m) van Willem
Nadere informatieLIEFDE. En als je door de bogen kijkt, zie je op de achtergrond ook iets gebeuren. Wat wordt er op de achtergrond gedaan?
LIEFDE Soms lijkt het wel of het hele leven om de liefde draait. Het begint al als je kind bent met de liefde voor je moeder en vader. En iedereen herinnert zich zijn eerste verliefdheid nog wel; op de
Nadere informatieDe glasramen van de Sint-Martinuskerk van Koekelare
De glasramen van de Sint-Martinuskerk van Koekelare ZIJBEUK Links Rechts Boven het dubbele glasraam zijn afgebeeld: Mijter, zwaard, kroon, geldbuidel Dubbel glasraam: Gelukzalige Karel de Goede en Sint
Nadere informatieMYSTERIES VAN HET VENERABEL
MYSTERIES VAN HET VENERABEL Elke tweede donderdag na Pinksteren viert de Katholieke Kerk Sacramentsdag. Men herdenkt de instelling van de eucharistie, waarbij Jezus Christus zichzelf onder de gedaanten
Nadere informatieGeertgen tot sint jans man van smarten
Geertgen tot sint jans man van smarten Eén van de topstukken van Museum Catharijneconvent in Utrecht is het kleine paneeltje Man van Smarten geschilderd door Geertgen tot Sint Jans. Van de schilder Geertgen
Nadere informatieLITURGISCHE VIERINGEN
Federatie Sint-Kruis Week 25 dd 24-06-2015 LITURGISCHE VIERINGEN UIT DE LITURGISCHE KALENDER Zondag 28 juni: Dertiende zondag door het jaar: Opwekking van het dochtertje van Jaïrus (Mc. 5, 21-43). Zondag
Nadere informatieGODSDIENST: Processie en schrijn
Naam: Klas: Klasnummer: Een processie godsdienstige gelovigen in is een optocht een bedevaartsplaats als groepsgewijze, van religieuzen parochie of herinnering en in een aan een goddelijk wonder of ter
Nadere informatieDe drie overgebleven processies van de Noorderkempen
De drie processies van de Noorderkempen Heilig Bloedprocessie Hoogstraten Sint-Leonardusprocessie - Sint-Lenaarts Sint-Quirinusprocessie Loenhout Dit project is een initiatief en verwezenlijking van de
Nadere informatieF O Y E R M A R T H E R O B I N - BRASSCHAAT wekelijks foyerblaadje nr 2 Zondag 6 mei 2018
F O Y E R M A R T H E R O B I N - BRASSCHAAT wekelijks foyerblaadje nr 2 Zondag 6 mei 2018 Het Heilig Misoffer - deel 1 voorbereiding Heilige Eucharistie: hart is van ons geloof! Altijd heeft de mens gezocht
Nadere informatieInleiding Christendom
Wie zijn de grondleggers van het christendom? Jezus zei: Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren
Nadere informatieLeerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 1 e jaar BSO
Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 1 e jaar BSO Bij 1 BSO worden sommige benadering door elkaar verweven. Het leven van Jezus uit de bijbelse benadering wordt geïntegreerd in het onderdeel
Nadere informatieWerkbladen basisonderwijs. Naam leerling:
Werkbladen basisonderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film Jerusalem. Een film die gaat over Jeruzalem, een van de oudste steden ter wereld. Ontdek waarom Jeruzalem
Nadere informatiePaus Alexander VI: maffioso of Maecenas? MASTERCLASS RENAISSANCE 12 SEPTEMBER 2016 STEDELIJK GYMNASIUM SCHIEDAM
Paus Alexander VI: maffioso of Maecenas? MASTERCLASS RENAISSANCE 12 SEPTEMBER 2016 STEDELIJK GYMNASIUM SCHIEDAM Paus Alexander VI: maffioso of Maecenas? Doel van vandaag: feest van herkenning 1. De pausen
Nadere informatieOpdracht 1 1. Je krijgt van je juf of meester een foto. Bekijk je foto goed. 3. Zoek samen nog twee klasgenoten met een andere foto.
D S K C N L Opdracht 1 1. Je krijgt van je juf of meester een foto. Bekijk je foto goed. 2. Zoek nu een klasgenoot met een andere foto. 3. Zoek samen nog twee klasgenoten met een andere foto. 4. Bekijk
Nadere informatieDe grote vrijwilligersavond Ken je je kerk? quiz
De grote vrijwilligersavond Ken je je kerk? quiz 1 a) Hoeveel pastores staan er op deze borden achter in de kerk? b) En vanaf welk jaar werd dit bijgehouden? 2 U ziet hier een kruis. Waar of waarop is
Nadere informatieSamenwerkingstraject Op handen gedragen Erfgoed van processies
Samenwerkingstraject Op handen gedragen Erfgoed van processies Julie Aerts Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw (CRKC) Congres Schaalvergroting in de erfgoedsector 26 februari 2016 Wat 2013: opstart
Nadere informatieOp bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart.
Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart. Via de Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kennemerland zijn we in de gelegenheid gesteld om een rondleiding in de Sint Bavo Basiliek bij te
Nadere informatie40-dagendagboek. Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Kees de Vlieger. Een Kerygma studie
40-dagendagboek Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Kees de Vlieger Een Kerygma studie Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel. 0342-475048 E-mail:
Nadere informatieTerugkeren naar de Heemkunde-site kan via de Terugknop. U vindt de terugknop bovenin uw scherm, meestal uiterst linksboven.
Terugkeren naar de Heemkunde-site kan via de Terugknop. U vindt de terugknop bovenin uw scherm, meestal uiterst linksboven. [ gemeente BOXTEL Ontdek Boxtel! Gedenkstenen cultuurhistorische as Welkom! Jas
Nadere informatieTerug naar de Essentie
40-dagendagboek Terug naar de Essentie De gemeente als beweging van de Geest Kees de Vlieger Een Kerygma studie Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel. 0342-475048
Nadere informatieBarbara, Gertrude, Goedele en de anderen
7+ Het parcours is aangebracht met het familiepictogram en de kleine tekst kunnen je ouders je voorlezen. familie activiteit Met het potlood kun je de antwoorden invullen en een tekening maken. Toch niet
Nadere informatieMaria verscheen in Lourdes aan een meisje. Wat was haar naam? Op wat voor plaats verscheen Maria aan Bernadette?
Maria verscheen in Lourdes aan een meisje. Wat was haar naam? Op wat voor plaats verscheen Maria aan Bernadette? Waarmee vullen bedevaarders hun flessen aan de grot van Lourdes? Welke twee gebeden bid
Nadere informatieAdrianus van Nicomedië = Sint Adriaan
Adrianus van Nicomedië = Sint Adriaan Adrianus zou officier geweest zijn in het Romeinse leger van keizer Galerius (eind 2 e eeuw) en moest 23 christenen vervolgen, maar werd door hun standvastig- heid
Nadere informatieNIEUWSBRIEF. Parochie Breda Centrum. ZATERDAG-ZONDAG 3 / 4 juni HOOGFEEST VAN PINKSTEREN
DE GEEST DAALT NEER OVER DE APOSTELEN Juni 2017 Parochie Breda Centrum ZATERDAG 3 juni ZATERDAG-ZONDAG 3 / 4 juni HOOGFEEST VAN PINKSTEREN 17.00 Begijnhof: samenzang ZONDAG 4 juni 10.30 Antoniuskathedraal:
Nadere informatie21 februari 2012 mochten we samen vieren in de Basiliek van Sint Pieter
3de aanzet Toen Jezus op zekere dag aan zijn leerlingen vroeg maar gij, wie zegt gij dat Ik ben?, was het Petrus die namens allen antwoordde: Gij zijt de Christus, de Zoon van de Levende God. Petrus sprak
Nadere informatieJezus geeft zijn leven voor de mensen
Eerste Communieproject 38 Jezus geeft zijn leven voor de mensen Niet iedereen gelooft in Jezus In les 5 hebben we gezien dat Jezus vertelt over de Vader. God houdt van de mensen. Hij vergeeft je zonden.
Nadere informatieHWR Tentoonstelling Langs s Heren wegen Op weg van wieg tot graf vergezeld door een diepgeworteld geloof
Begane grond: 1. Hal 2. Entree 3. Garderobe 4. Kapellenroute 5. Kloosters 6. Kapel 7. Bibliotheek HWR e.d. Eerste Verdieping: 1. Huiskamer 2. Filmzaaltje 3. Rijke Roomse Leven 4. Doopsel, Eucharistie envormsel
Nadere informatieBoeren, processies en kruiswegstaties. Een interview met Sjef Hutschemakers. Jan Meijering. Hutschemakers in de door hem beschilderde kerk te Banholt
beeldtaal 32 Boeren, processies en kruiswegstaties Een interview met Sjef Hutschemakers Jan Meijering Hutschemakers in de door hem beschilderde kerk te Banholt In Zuid-Limburg bestaat het allemaal nog:
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieLeerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 2 e jaar BSO
Leerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 2 e jaar BSO Historische benadering: 4 lessen De Primitieve Kerk: De kenmerken van de eerste christenen. Het Apostolisch Concilie (begrip, aanvaarding).
Nadere informatieUitleg voor kinderen die gevormd willen worden. Voordat je informatie krijgt over het vormsel zelf is het wel handig om te weten wat een symbool is:
Uitleg voor kinderen die gevormd willen worden. Voordat je informatie krijgt over het vormsel zelf is het wel handig om te weten wat een symbool is: Een symbool is iets wat je helpt herinneren of je in
Nadere informatieWat, Waar & Wanneer? MYSTERIES VAN HET VENERABEL. Tentoonstelling Sint-Pieterskerk. Tentoonstelling Begijnhofmuseum
MYSTERIES VAN HET VENERABEL Elke tweede donderdag na Pinksteren viert de Katholieke Kerk Sacramentsdag. Men herdenkt de instelling van de eucharistie, waarbij Jezus Christus zichzelf onder de gedaanten
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieHoe Maartensdijks is de heilige St. Maarten?
Hoe Maartensdijks is de heilige St. Maarten? Een kort beeldverhaal Door Anne Doedens Op 11 november gaan de kinderen in Maartensdijk langs de deuren, bij de vering van Sint Maarten. Zij zingen fbeelding
Nadere informatieLESONDERWERP - LESINHOUD ALGEMENE DOELSTELLINGEN WERKVORMEN MEDIA
ORTHODOXE GODSDIENST MINISTERIE VLAAMSE GEMEENSCHAP DEPARTEMENT ONDERWIJS School: Titularis: Klas: 2 Lestijden/week: 2 Studierichting: JAARPLAN Sept. LISEERD LESONDERWERP - LESINHOUD ALGEMENE DOELSTELLINGEN
Nadere informatie26-11-2013. Verborgen juweeltjes
Burgerlijke sieraden in kerken Schatkamers Bevatten hoofdzakelijk liturgische voorwerpen: Paramenten Beeldhouwwerk Schilderijen Relieken Zilverwerk Ex-voto s Schatkamers Zilverwerk Monstransen Cibories
Nadere informatieONDER DE KERKTOREN OVER WAT IMMATERIEEL ERFGOED IN EN ROND DE KERK KAN ZIJN. Emmie Segers LECA
ONDER DE KERKTOREN OVER WAT IMMATERIEEL ERFGOED IN EN ROND DE KERK KAN ZIJN Emmie Segers Sint-Amandstraat 72 9000 Gent MATERIEEL ERFGOED OUDE ABDIJ Drongen Tijl Vereenooghe HEILIGENBEELDEN CRKC WERELDERFGOED
Nadere informatieEen digitale kerkinventaris als instrument voor de waardering van religieus erfgoed
Serskamp, deelgemeente van Wichelen Neogotische Sint-Denijskerk Beschermd monument samen met het omringende kerkhof Huidig gebruik Open kerk Restauratiedossier 11 06 2019 - Contactdag Erfgoedatabanken
Nadere informatieKruistocht in Spijkerboek opdracht
Kruistocht in Spijkerboek opdracht In het boek Kruistocht in Spijkerbroek van Thea Beckman gaat het over Dolf Wega. Hij komt via een tijdmachine in de Middeleeuwen. Jullie gaan hem helpen om op een aantal
Nadere informatieBEELD VAN CHRISTUS Albert Metselaar, 2013 albertmetselaar@home.nl
BEELD VAN CHRISTUS Albert Metselaar, 2013 albertmetselaar@home.nl Gij zult u geen gesneden beelden maken. Laten we maar direct met de deur in huis vallen. Afbeeldingen van het goddelijke worden niet gewaardeerd,
Nadere informatieVoorbereiding Heilig Avondmaal
Voorbereiding Heilig Avondmaal Delen (bijlage) MAANDAG: voor de jongere kinderen MAANDAG: voor de oudere kinderen Stel je bent in het buitenland op vakantie en je bezoekt daar een kerk. Bij binnenkomst
Nadere informatiePAASQUIZ. met antwoorden en enkele gedachten
PAASQUIZ met antwoorden en enkele gedachten 1. Waar ligt de oorsprong van Pasen? 0 Bij de Joodse Pesach 0 Bij de Islam 0 Bij de Pesach van de moslims 0 Bij de eerste eieren die in de lente gelegd werden
Nadere informatieRelatie <> Religie. Beste Galsem,
RelatieReligie BesteGalsem, Hetfeitdatjouwpatientnuopeenchristelijkevenementisisnietongevaarlijk.Hetgeestelijke levenvanjouwpatientzalgrotesprongenmakennaarhetkampvandevijandtoe.watikjou aanraadisomditnietafteremmen,maaromdittebederven.brengjouwpatientincontactmet
Nadere informatieBijbelse symboolpanelen
Bijbelse symboolpanelen Bijbelverhalen lees je niet op dezelfde manier als een krantenartikel, een geschiedenisboek, een liefdesbrief of een gedicht. Toen men deze verhalen opschreef, maakten de schrijvers
Nadere informatieZondag 25, vraag en antwoord 65, 66, 67 en 68.
Voor 16 jaar en ouder! Zondag 25 Zondag 25 gaat over de Sacramenten. Zondag 25, vraag en antwoord 65, 66, 67 en 68. Vraag 65 : Aangezien dan alleen het geloof ons Christus en al Zijn weldaden deelachtig
Nadere informatieBible-basics - De tabernakel
Bible-basics - De tabernakel Abraham Mozes David Ballingschap Christus Clovis Middeleeuwen Reformatie Heden -2000-1500 -1000-500 0 500 1000 1500 2000 Lees erover in: Tabernakel is: Plattegrond: 1. brandofferaltaar
Nadere informatieGeloven in Jezus Christus
Geloven in Jezus Christus Zoon van God Jezus krijgt God een menselijk gezicht. Immanuel wordt Hij genoemd: God met ons. Het is de naam die Hij bij zijn geboorte krijgt. ZIn Daar begint zijn bijzondere
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische
Nadere informatieDe Sint-Amandus en Sint-Blasius Kerk
BEZIENSWAARDIGHEDEN WAREGEMSE KERKSCHATTEN (1) De Sint-Amandus en Sint-Blasius Kerk Waregem heeft zeven parochiekerken. Elk van deze kerken heeft haar eigen geschiedenis en bezit diverse kunstwerken. In
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld
Nadere informatieDE DOOD VAN MARIA. Heidi de Wit VT1A
DE DOOD VAN MARIA Heidi de Wit VT1A De dood van Maria Maria was de dochter van Anna en Joachim. Zij bleven lang kinderloos, totdat zij onafhankelijk van elkaar een goddelijke boodschap kregen, zij zouden
Nadere informatieStadswandeling. Kruispoort
Brugge Brugge is de hoofdstad van de provincie West-Vlaanderen. De gemeente telt bijna 117.000 inwoners. Ongeveer 20.000 daarvan wonen in het historisch centrum. In 2002 was Brugge Culturele hoofdstad
Nadere informatieOntmoeting met God in de Tabernakel. Zondag 6 juli 2014
Ontmoeting met God in de Tabernakel Zondag 6 juli 2014 1 Ex 29: 43 Daar zal Ik dan de Israëlieten ontmoeten, en zij zullen door Mijn heerlijkheid geheiligd worden. Daar: bij de Tabernakel 2 De Tabernakel
Nadere informatieraag de ziekenzaal lag net aan het water en aan de straatzijde...
A ls je deze vragenlijst hebt ingevuld weet je al heel wat over dit museum. Op het eind vind je een lijstje met wat uitleg bij woorden die je misschien niet kent. Veel succes! v 1 Dit museum was vroeger
Nadere informatieHeiligenbeelden in de Heilig Kruiskerk van. Sint-Kruis-Winkel
Heiligenbeelden in de Heilig Kruiskerk van In elke kerk en kapel van ons Vlaanderenland zal je heiligenbeelden vinden. Beeltenissen van vrouwen en mannen die in de loop van 21 eeuwen christelijk geloof
Nadere informatieLesschema 2 graad t.g.v. 500 jaar Koninklijke Sint Sebastiaansgilde Essen
Lesschema 2 graad t.g.v. 500 jaar Koninklijke Sint Sebastiaansgilde Essen 1 Naamsverklaring: Een gilde is een vereniging van mensen die hetzelfde beroep uitoefen(d)en, vb bakkers of wevers waren allemaal
Nadere informatieVATICAANSTAD FILATELISTISCH GEZIEN
VATICAANSTAD FILATELISTISCH GEZIEN Deel 2, Sint Pieter In mei 2004 heeft ondergetekende met echtgenote, zus en zwager enorm van een fijne vakantie van vier weken Italië genoten. Van deze reis heb ik een
Nadere informatieInspectie RK Godsdienst Griet Liebens 0486/724946 griet.liebens@telenet.be
1 inspectie-begeleiding RK godsdienst basisonderwijs Tulpinstraat 75 3500 Kiewit-Hasselt 011 264408 godsdienstbao@dodhasselt.be Collegiale consultatie Godsdienst Lager onderwijs Rijkhoven Kleine Spouwen
Nadere informatieKom tot ons, de wereld wacht. Kalender voor Advent en Kerst 2013
Kalender voor Advent en Kerst 2013 Kom tot ons, de wereld wacht Deze adventskalender heeft de vorm van een wereldbol. Want Jezus is de Redder voor de hele wereld. De meeste voorouders van Jezus kwamen
Nadere informatieHoe heette de reus die door David verslagen werd? Hoe heet de vrouw van Adam?
Hoe heette de reus die door David verslagen werd? Hoe heet de vrouw van Adam? Wie is de huidige paus? Ken je namen van pausen? Hoe heette de man die het volk van Israël uit de slavernij van Egypte bevrijdde
Nadere informatieVIRGA JESSE FEESTEN HASSELT AUGUSTUS 2010
VIRGA JESSE FEESTEN HASSELT 13-29 AUGUSTUS 2010 DE VIRGA JESSEFEESTEN IN HASSELT De Virga Jesse is de beschermvrouw van de stad. Rond haar mirakelbeeld worden al sinds 1682 om de zeven jaar feesten georganiseerd
Nadere informatieLeidraad voor catechisten
Voorbeeld van 3 catechetische samenkomsten na een eucharistieviering met ouders die voor hun kind een initiatiesacrament vragen (doopsel, vormsel, eucharistie/communie) Dit voorbeeld uit het aartsbisdom
Nadere informatieKruistocht van gebed (22) Katholieke priesters handhaaf de Leer van de Kerk
Kruistocht van gebed (22) Katholieke priesters handhaaf de Leer van de Kerk Vrijdag 28 januari 2012 23.50u Mijn dochter, Ik geef de wereld dit kruistochtgebed (22) om gebeden te worden door de katholieke
Nadere informatieDe Eerste Communie. Eerste Communieproject 63. Jij bent er helemaal klaar voor
Eerste Communieproject 63 De Eerste Communie Jij bent er helemaal klaar voor We hebben nu 10 lessen gehad. Je hebt al een heleboel geleerd! Je weet dat God onze Vader is. Hij heeft alles gemaakt en wil
Nadere informatieBegeleidende uitleg voor de leerkracht:
TITEL ACTIVITEI T + beschrijving: Kennismaken met het huis van God 2 e graad In deze les gaan we dieper in op het grondplan van een kerk en bekijken de leerlingen de belangrijkste plaatsen in de kerk.
Nadere informatieKaarsen en ramen Licht van de Heer
Kaarsen en ramen Licht van de Heer Er branden kaarsen op het altaar. Lichtende kaarsen begeleiden het evangelie dat wordt voorgelezen. Licht der wereld De belangrijkste kaars is de paaskaars. Veel mensen
Nadere informatieMAALTIJD VAN DE HEER. ook wel genoemd: viering van het Heilig Avondmaal. Vrije Evangelische Gemeente Heerde. Pastorale Handreiking 6
MAALTIJD VAN DE HEER ook wel genoemd: viering van het Heilig Avondmaal Vrije Evangelische Gemeente Heerde Pastorale Handreiking 6 MAALTIJD VAN DE HEER In de Protestante kerken spreken we over twee sacramenten
Nadere informatie30. De koning wordt geboren 31. Blij met Jezus 32. Jezus, de koning die dient 33. Jezus sterft 34. Jezus leeft 35. Jezus en de Heilige Geest
Themaoverzicht Groep 1 1. In het begin 2. Noach 3. God belooft 4. Abraham 5. Isaak 6. Jakob en Esau 7. Jakob 8. Jozef 9. Dromen 10. Jozef de onderkoning 11. Mozes 12. Mozes naar de farao 13. God straft
Nadere informatieRondleiding St. Bonifatiuskerk
Rondleiding St. Bonifatiuskerk Een beknopte rondleiding in de Sint Bonifatiuskerk Adres Titus Brandsma Parochie Bonifatiusplein 21 8911 JT Leeuwarden. tel. (058) 212 09 84 e-mail info@titusbrandsmaparochie.nl
Nadere informatieLITURGISCHE VIERINGEN
Federatie Sint-Kruis Week 18 dd 06-05-2015 LITURGISCHE VIERINGEN UIT DE LITURGISCHE KALENDER Zondag 10 mei: Zesde paaszondag: Dat mijn vreugde in u moge zijn en uw vreugde volkomen wordt (Joh. 15, 09-17).
Nadere informatieTijdens een feestelijke Eucharistieviering in de. zondag om uur,
Aan de ouders van de leerlingen uit groep 4 Beste ouders, Tijdens een feestelijke Eucharistieviering in de kerk op zondag om, kan uw kind zijn/haar Eerste H. Communie doen. De eerste stap in onze katholieke
Nadere informatieSolidariteit zonder omwegen (Vrienden zonder grenzen) Werkdocument lesimpulsen Onderbouw
Solidariteit zonder omwegen (Vrienden zonder grenzen) Werkdocument lesimpulsen Onderbouw Lesimpuls 1 Materiaal: affiche Bespreken van de affiche aan de hand van frames of omkadering Wat zie je op de affiche?
Nadere informatieProef het Museum van de Stad Brussel. Educatieve speurtocht voor kinderen 6-8 jaar
Proef het Museum van de Stad Brussel Educatieve speurtocht voor kinderen 6-8 jaar Hoi! Schrijf je naam hier........... Zoek naar deze cijfers! tot Wat een gebouw! We staan in een groot gebouw op de Grote
Nadere informatie1. God heeft de wereld geschapen.
1. God heeft de wereld geschapen. God heeft alles geschapen. Het licht en de zon; de planten en de bloemen; de vissen, de vogels en de dieren. Kleur deze tekeningen mooi in. God heeft ook de mensen geschapen,
Nadere informatieAls wij dan eten van dit brood en drinken uit deze beker, verkondigen wij de dood des Heren totdat Hij komt.
Huwelijk Eucharistische gebeden 2. Eucharistisch Gebed XII-b Jezus, onze Weg. Brengen wij dank aan de Heer, onze God. Heilige Vader, machtige eeuwige God, om recht te doen aan uw heerlijkheid, om heil
Nadere informatieeen beeld van Sint Maarten in Zaltbommel een initiatief van Ton van Balken, Jan Buylinckx, Arend Fernhout, Hans Flamman en Anthony van Venrooij
Sint Maarten een beeld van Sint Maarten in Zaltbommel een initiatief van Ton van Balken, Jan Buylinckx, Arend Fernhout, Hans Flamman en Anthony van Venrooij Het zwaard deelt de mantel. Waar de mantel nog
Nadere informatie(Deel van) Zijn Lichaam
(Deel van) Zijn Lichaam 1 December 2013 I. Wedergeboren Leven II. Levende stenen 1 Petrus 2:4-5 Voeg u bij hem, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn
Nadere informatieLeerplan Orthodoxe Godsdienst Secundair Onderwijs - 1 e jaar ASO
Historische benadering: 4 lessen De Orthodoxe Kerk in de wereld vandaag: De Orthodoxe Kerk: inleiding - algemene situering. De Orthodoxe Kerk in België. De term Orthodox : juiste lofprijzing, geloof. De
Nadere informatieAanbod voor misdienaars
Aanbod voor misdienaars 1 Inhoud Misdienaarsquiz...3 Rollenspel rond dienstbaarheid...6 Cluedo...9 Jezus wast ook mijn voeten... 12 Church Speed... 14 In voeten gekleurd... 22 Alle bijlage vind je op bijhorende
Nadere informatieLITURGISCHE VIERINGEN
Week 16 dd 20-04-2016 Federatie Sint-Kruis LITURGISCHE VIERINGEN UIT DE LITURGISCHE KALENDER Zondag 24 april: Vijfde paaszondag: Een nieuw gebod geef ik u (Joh. 13, 31-35). Maandag 25 april: H. Marcus,
Nadere informatieCURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus
CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger Een Kerygma cursus Copyright Stichting Kerygma Nederland Baron van Nagellstraat 9a 3781 AP Voorthuizen
Nadere informatieDoor: Mgr. drs. H.W.Woorts, bisschoppelijk vicaris voor Liturgie
Inleiding Diocesane Kostersdag Aartsbisdom Utrecht Plaats: Utrecht, Nicolaïkerk Datum: 16 januari 2010 Door: Mgr. drs. H.W.Woorts, bisschoppelijk vicaris voor Liturgie Excellentie, geachte kosters, u allen,
Nadere informatieEucharistie vieren. Dankzegging
Eucharistie Eucharistie vieren viering van de eucharistie is in de Kerk van levensbelang. Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) noemt de viering van het EDe sacrament van de eucharistie bron en hoogtepunt
Nadere informatieWat is de betekenis van urbi et orbi? Door wie is Jezus verraden? Wat vieren we op Pasen? Wanneer herdenken we het laatste avondmaal?
Wat is de betekenis van urbi et orbi? Door wie is Jezus verraden? Wat vieren we op Pasen? Wanneer herdenken we het laatste avondmaal? Wanneer herdenken we de kruisiging en dood van Jezus? Welke liturgische
Nadere informatieLes 2. Periode 2 Kunstgeschiedenis
Les 2 Periode 2 Kunstgeschiedenis 1 Opdracht Deze Les 2 Wat? 1. Ontwerp je eigen Monogram. Een ontwerp voor je eigen geloof. Zoek uit wat een Monogram is en maak je eigen monogram/symbool. Maak daar een
Nadere informatieSinterklaas. Lees het verhaal en beantwoord de vragen.
Sinterklaas Lees het verhaal en beantwoord de vragen. Sinterklaas is geboren aan het begin van de vierde eeuw. Hij is dus ongeveer 1700 jaar oud. Hij komt uit Myra, dat is een plaats in wat tegenwoordig
Nadere informatieDit boekje wordt u aangeboden door. de Protestantse gemeente te Menaam
1 Dit boekje wordt u aangeboden door de Protestantse gemeente te Menaam Het is bedoeld om onderwerpen te behandelen die te maken hebben met het dopen en de doopdienst. Daarnaast is geprobeerd enige vragen
Nadere informatieDe reden waarom men nog niet ontdekt had dat Gideon op het kazuifel prijkt, is dan men de vacht miste die veelal bij Gideon wordt afgebeeld.
Ondanks mijn enthousiasme over de nog gave taferelen met geweldige koppen in de borduursels van de Koorkap, ben ik het meest onder de indruk van wat tevens iconografisch het meest interessant lijkt, de
Nadere informatieHet is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs.
Het is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs Beknopte versie 1 Inhoudsopgave Doelgroep... 2 Algemene leerdoelen...2 Opzet van
Nadere informatieDe misdienaarsquiz QUIZMASTER
MISDIENAARSDAG De misdienaarsquiz QUIZMASTER Misdienaarsdag QUIZMASTER Pagina 1 van 9 VOORAF Volgende elementen moeten klaarstaan: - Credenstafel met pateen, kelk (inclusief palla en kelkdoekje), ampullen
Nadere informatieKindvriendelijke liturgie 20 september 2009. Begin schooljaar Boekentassenwijding
Kindvriendelijke liturgie 20 september 2009 Begin schooljaar Boekentassenwijding alle kinderen mogen hun boekentas meebrengen kinderen met boekentas in de intredeprocessie ze zetten die vooraan in de kerk
Nadere informatieSpreekbeurt en werkstuk over. Ridders. Door: Oscar Zuethoff
Spreekbeurt en werkstuk over Ridders Door: Oscar Zuethoff Mei 2007 Inleiding Waarom houd ik een spreekbeurt over de ridders en de riddertijd? Toen ik klein was wilde ik altijd al een ridder zijn. Ik vind
Nadere informatieBespreken Zondag 26 en 27
C2 1 De Heilige Doop 25 Bespreken Handelingen 2: 37-41 Wat was de uitwerking van de prediking van Petrus? (vers 37) Welke oproep en welke belofte wordt verbonden met de doop? (vers38) Voor wie is deze
Nadere informatie