onderhoud(sarm) houtskeletbouw en gebruiksfase Nog steeds bestaat het hardnekkige misverstand dat houtskeletbouw veel onderhoud vergt, zelfs méér

Transcriptie

1 20 het houtblad februari 2014 Optopproject Laantjes, Stadshagen Zwolle; ontwerp: John Buijs Architecten Amsterdam. In vergelijking met een traditionele opbouw is evenveel onderhoud nodig. onderhoud(sarm) houtskeletbouw en gebruiksfase Nog steeds bestaat het hardnekkige misverstand dat houtskeletbouw veel onderhoud vergt, zelfs méér dan traditionele of betonbouw. Dat is niet het geval. De bouwmethode heeft inmiddels ruimschoots bewezen onderhoudsarm te zijn. Natuurlijk moet de kwaliteit van hsb-gebouwen in de loop der jaren op peil blijven, maar dat geldt ook voor die in andere bouwmethoden. Onderhoud wordt voornamelijk gepleegd aan niet-casco-gerelateerde bouwdelen, zoals kozijnen of houten bakgoten. Als deze bouwdelen zijn gecombineerd met een traditionele opbouw of betonskelet, hebben ze evenveel onderhoud nodig. Er is geen verschil: houtskeletbouw zelf behoeft net als een betonskelet of een steenachtige opbouw geen noemenswaardig onderhoud aan het casco.

2 21 foto s: het houtblad februari 2014 Gelijkwaardig Maar waar komt het idee vandaan dat houtskeletbouw meer onderhoud vereist dan traditionele of betonbouw? Manager Rob van der Hoek van VDM Woningen in Drogeham, dat per jaar circa 200 tot 250 hsb-woningen levert en bouwt: Men associeert houtskeletbouw vaak met gipsplaten die - zo denkt men - eerder kapotgaan. De waarheid is 180 graden anders. De mate van onderhoud heeft nauwelijks met deze bouwmethode te maken. Dat is niet meer en niet minder dan bij andere bouwmethodes, maar gelijkwaardig. Het is misschien net zo n idee als dat houtskeletbouw meer gevaar oplevert bij brand. Ook dat is een hardnekkige misvatting. De veronderstelling is dat beton niet brandt en dus veilig is, voor hout moeten we dat steeds met brandwerendheidsrapporten aantonen. Onderhoud buitenzijde Woningcorporatie Thús Wonen in Dokkum heeft een woningbestand van zo n woningen, waarvan enkele tientallen in houtskeletbouw. Manager Jeroen Kuipers beaamt dat het onderhoud van de laatste niet afwijkt van traditionele woningen: Het onderhoud zit m vooral in de schil en dan maakt het niet uit of houtskeletbouw steenachtig of be ton is. Ook bijvoorbeeld gipsplaten zijn niet beter of slechter dan een laag stucwerk in beton. En als je aan de buiten zijde onderhoudsvrije materialen toepast, is ook de woning onderhoudsvrij. Dat stelt eveneens Richard Smeding, manager Service & Onderhoud bij WoonFriesland in Grou: Houtskeletbouw is weliswaar een andere manier van bouwen, maar de buitenafwerking is bepalend voor de hoeveelheid onderhoud. WoonFriesland beheert woningen, waarvan 80 tot 100 hsb-woningen. Aan de binnenzijde is stootvastheid wel een belangrijk aspect. Vandaar dat we nogal voorzichtig zijn met bijvoorbeeld een binnenbeplating van gipsplaten in een berging. In het kader van effectief onderhoud kiezen we daarom vaker voor een stootvaste beplating. Duurzaamheid Hoe zijn de onderhoudsvooroordelen bij houtskeletbouw dan weg te halen? Dat kan onder Hsb-gevels in Tulip Inn Delft; ontwerp: Tomas Grip & Co Architects Stockholm i.s.m. Knevel Architecten Amsterdam. De mate van onderhoud heeft nauwelijks met de bouwmethode te maken.

3 meer door te laten zien hoe houtskeletbouw in elkaar zit. Van der Hoek van het Friese VDM: In het noorden van het land zijn sowieso veel zelfbouwers die robuustheid associëren met steenachtige materialen. Wij nodigen mensen uit in de fabriek te komen kijken. Daar laten we zien dat we in houtskeletbouw niet met luciferhoutjes bouwen, maar met regels van liefst 144 of 220 mm dik. Dat overtuigt veel mensen wel. Tegenwoordig doen we bovendien veel moeite het onderdeel duurzaamheid goed uit te leggen. Het aspect onderhoud blijkt evenmin een belangrijk keuzecriterium om al dan niet houtskeletbouw toe te passen, zo blijkt althans uit de reactie van Joyce Dakhorst, woordvoerder van woningcorporatie De Woonplaats in Enschede. De 212 nieuwbouwwoningen in de wijk Velve- Lindenhof in Enschede - deels passiefwoningen, deels huizen met een epc van 0,4 - zijn ons eerste hsb-project. Hier hebben we er vooral voor gekozen vanwege duurzaamheidsaspecten. Daarbij hebben we voor de buitenafwerking welbewust geopteerd voor onderhoudsvrije beplating met volkern delen. Droge bouwmethode Moet hout dan niet, in tegenstelling tot steenachtige materialen, worden behandeld Kroeven Roosendaal, passiefhuisrenovatie in hsb met leien gevelbekleding; ontwerp: De Architectenwerkgroep Roosendaal. Onderhoudsvrije materialen aan de buitenzijde maken de woning onderhoudsvrij. Alleen tijdens transport en montage staan de hsbelementen mogelijk bloot aan regen en wind. Ze ondervinden hiervan echter geen nadeel door afdekking of just in time levering. in ons vochtige klimaat? Constructiehout is prima geschikt voor houtskeletbouw; het heeft immers niets van doen met buitencondities als regen en wind. Het zit goed ingepakt in een tegenwoordig dik geïsoleerde buitenschil. De afwerking hiervan, maar ook de installaties hebben wél onderhoud nodig. Vuren is uitstekend geschikt voor hsb, zonder extra verduurzaming. Dat is vooral noodzakelijk wanneer hout in aanraking komt met vocht en/of ongedierte, wat bijvoorbeeld het geval is bij gevelbekleding, kozijnen of gootplanken. Binnen heerst echter een droog milieu. In tegenstelling tot beton is houtskeletbouw een droge bouwmethode. Dit betekent ook dat een hsb- woning niet hoeft te worden drooggestookt. Dat scheelt uiteraard energiekosten. Na de productie van de elementen worden deze overdekt opgeslagen in loodsen. Alleen tijdens transport en montage op de bouwplaats staan ze mogelijk bloot aan regen en wind. De hsb-elementen ondervinden hiervan echter geen nadeel. Ze worden zoveel mogelijk vanaf de wagen op de definitieve plaats van bestemming gebracht, ofwel just in time levering. Zo bouwen houtskeletbouwbedrijven soms gemiddeld drie woningen in twee dagen. Toetreden van regen blijft tot een minimum beperkt. Bouwen is assembleren geworden.

4 foto s: vdm woningen drogeham foto: Onderhoudscontracten Woningcorporaties moeten de kwaliteit van hun woningbestand op niveau houden en dienen dus ook onderhoud te plegen. Van oudsher verzorgen ze dit zelf met een eigen onderhoudsdienst. De laatste jaren bieden bouwers steeds vaker onderhoudscontracten aan, meestal in combinatie met de nieuwbouw van een of meer woningen. Dit gebeurt echter niet alleen bij bouwers van hsb-woningen, maar ook in de traditionele en betonbouw. Doel van deze onderhoudscontracten is de klant te ontzorgen. Door de crisis zijn corporaties financieel flink onder druk komen te staan. Het inkopen van onderhoud is dan vaak efficiënter. Een eigen onderhoudsdienst blijft toch een duur apparaat. Het is dus vooral een economische impuls waaruit deze onderhoudscontracten zijn ontstaan. Eigen servicesysteem Een relatie met onderhoud aan houtskeletbouw is er dan ook niet. In de onderhoudscontracten staan geen werkzaamheden aan het casco, alleen aan de schil, de installaties enzovoorts. Maar ook in onderhoudscontracten voor traditionele woningen tref je geen onderhoudswerkzaamheden aan het casco aan. Willem Flier, technisch directeur bij Groothuis Bouw te Emmeloord, een bouwer die houtskeletbouw combineert met traditionele bouw: De onderbouw van woningen bestaat uit kalkzandsteen met daar bovenop een opbouw Hsb-woning Katendrecht in houtskeletbouw. Groothuis heeft een eigen servicesysteem waarin klachten worden gemeld en vervolgens ade- Rotterdam; ontwerp: Jack Hogenboom stedenbouw & architectuur Rotterdam. In quaat worden opgelost. We kunnen zo exact volgen waar tegenstelling tot traditionele welke problemen optreden. Bij houtskeletbouw constateren we niet meer onderhoudsproblemen dan bij de tradibouw een droge bouw- of betonbouw is houtskelettionele bouwmethodiek. methode. Wel of geen contract Veel woningcorporaties hebben goede klant- (lees huurders)contacten hoog in het vaandel staan. En zijn mede daarom wat huiverig om onderhoudscontracten af te sluiten: er komen mogelijk onderhoud is geen criterium voor wel of niet houtskeletbouw onvriendelijke mensen over de vloer bij hun huurders, waardoor zij hun klantcontacten te grabbel gooien. Voor onderhoudsmanagers een reden de boot af te houden. Richard Smeding van WoonFriesland: Wij hebben bewust tot op heden geen langdurige dagelijkse onderhoudscontracten afgesloten. Het reguliere dagelijkse onderhoud gebeurt door onze eigen onderhoudsdienst.

5 foto: Voor het planmatige onderhoud schakelen we uiteraard wel aannemers in, waarbij deels weloverwogen wordt gewerkt met prestatiecontracten voor een langere periode. Dit is tot dusver een bewuste keuze, mede om bij de uitvoering van het dagelijks onderhoud het regelmatige contact met onze huurders te behouden. Scherpe begroting Ook Thús Wonen heeft nog geen onderhoudscontracten met aannemers afgesloten, maar volgens Jeroen Kuipers wordt er wel over nagedacht. Dit heeft ook te maken met de aanbiedingen van aannemers, met een scherpe begroting waarin nu ook onderhoudswerkzaamheden worden meegenomen. Ofwel de vraag aan de aannemer: wat houdt de exploitatie van de woningen in, wat kost het over 20 jaar, en wat over 30 jaar? En als er dan een goed voorstel ligt, heeft deze aannemer méér kans om te bouwen. Een aannemer kan het soms beter, efficiënter, met minder overheadkosten. Een onderhoudscontract geeft het planmatig onderhoud aan voor een x-aantal jaren; er wordt inzichtelijk gemaakt welke activiteiten in welk jaar moeten plaatsvinden. In een onderhoudscontract wordt ook vaak een meerjarenonderhoudsbegroting (mjob) meegenomen. Maar er h e t o n d e r h o u d z i t m v o o r a l i n d e schil, niet in het casco Dorpsschoolhuis De Nije Bân kunnen ook wensen/eisen van de woningbouwcorporatie in staan over de omgang met klanten. Pingjum; ontwerp: Theo Kupers Architect Rotterdam. De laatste jaren worden in Flexibiliteit In geval van onderhoud bij mutaties is alle bouwmethoden steeds vaker onderhoudscontracten houtskeletbouw in het voordeel: eventuele wijzigingen geïncorporeerd. Daarin staan zijn gemakkelijk uitvoerbaar, zoals het verleggen van leidingen bij installatieaanpassingen of het wijzigen van de alleen werkzaamheden aan de schil, nooit aan het casco. indeling. Door de scheiding drager-inbouw met grote overspanningen heeft hsb een formidabele flexibiliteit. Er kan worden geschoven met wanden, en plafonds en wanden zijn - door toepassing van gipsplaten - eenvoudig open en weer dicht te maken. Bij traditionele woningen is het leidingwerk meestal weggewerkt in harde materialen. Aanpassing hiervan gaat dan vaak gepaard met het nodige hak- en breekwerk met veel overlast van geluid, stof en water. En niet in de laatste plaats: hoge kosten. carla debets