Klas: L3D Groep: 1 Namen: Stephan, Andrew, Wesley, Joey en Marsel L: wesley en stephan

Transcriptie

1 Klas: L3D Groep: 1 Namen: Stephan, Andrew, Wesley, Joey en Marsel L: wesley en stephan 1

2 Hoofdstuk 1 blz. 2: Inhoudsopgave Hoofdstuk 2 blz. 3: Voorwoord Hoofdstuk 3 blz. 4: Inleiding Hoofdstuk 4 blz. 5 t/m blz. 6: Het deltaplan Hoofdstuk 5 blz. 7 t/m blz. 15: Zeer zware storm Hoofdstuk 6 blz. 16 t/m blz. 19: De deltawerken Hoofdstuk 7 blz. 20 t/m blz. 26: De getroffen gebieden en de sociale impact. Hoofdstuk 8 blz. 27 t/m blz. 33: De wederopbouw van Zeeland en de economische oorzaken van de ramp. Hoofdstuk 9 blz. 34 t/m blz. 39: De hulpverlening Hoofdstuk 10 blz. 40 t/m blz. 42: Kan er in de toekomst nog zo`n zelfde ramp gebeuren. Hoofdstuk 11 blz. 43: Nawoord Hoofdstuk 12 blz. 44: Bronvermeldingen Hoofdstuk 13 blz. 45: Uitleg extra s 2

3 Watersnoodramp Hoofdstuk 2 Voorwoord Iedereen Wij als groep hebben dit onderwerp gekozen omdat het een boeiend en interessant onderwerp is. Nederland moet al eeuwen lang, en ook nu nog, tegen het water vechten. Het is een onderwerp waar veel informatie over te vinden is en waar wij ook veel deelonderwerpen over konden bedenken. Onze hoofdvraag luid als volgt: Was de watersnoodramp een fout van de overheid of was de natuur de oorzaak van de ramp? In het nawoord vindt u aan het eind van dit werkstuk onze conclusie op deze hoofdvraag. Aan de hand van de hoofdvraag en de verschillende deelonderwerpen zijn we informatie gaan zoeken. Dit hebben wij met name uit de mediatheek op school en van internet gehaald. Slechts een aantal leden van onze groep, te weten Marsel, Joey en Stephan, hebben de nodige informatie uit boeken gehaald. Ook het nagaan of het een betrouwbare bron was gaf niet erg veel problemen. We hebben heel wat uurtjes doorgebracht in zowel de media- als ook de bibliotheek. En dit is het resultaat! Wij hebben er in ieder geval weer behoorlijk wat van opgestoken en weten nu veel meer over de beruchte watersnoodramp

4 De watersnoodramp Hoofdstuk 3 Inleiding Marsel Blok Het was voor meteorologen 12 uur lang tijd pas duidelijk: ons land stond voor een catastrofale zaterdag op de 1 e februari Een zeer zware storm zakte naar Nederland af. De storm stuwde het zeewater enorm hoog op en veel dijken begaven het in de nacht van zaterdag op zondag. Veel mensen en ook vee werden bedolven onder de enorme waterberg die vooral de zuidwestelijke delen van Nederland trof. De storm hield lang aan, waardoor het water lang bleef staan. Veel mensen kwamen om het leven. Toen de ramp zich had voltrokken kwam de hulp op gang, met alle middelen werd geprobeerd mensen te redden, maar te vergeefs de ramp had zijn tol al geëist: meer dan 1800 mensen hadden het leven verloren. Na de ramp werd door de regering het delta plan opgesteld en werden de huizen en andere gebouwen weer opgebouwd, ook het buitenland droeg een steentje bij aan de hulp. Maar hoe kon het toch zover komen? Wat doet de regering om dé ramp van de vorige eeuw nu te voorkomen? Wat waren de consequenties voor de mensen in de kuststreken van Nederland? En hoe werden stormen toen en nu voorspeld? Deze en nog meerdere vragen worden in dit werkstuk allemaal beantwoord. 4

5 Watersnoodramp 1953 Hoofdstuk 4 Het deltaplan Joey Kars Het deltaplan Het volgende stukje tekst gaat over de belangrijkste maatregelen die de regering nam voordat de watersnoodramp plaatsvond. Wat is een vijf-eilanden-plan? Waar werd deze gebruikt? Welke plannen waren er al? Waarom heette het delta werken? Enz. De antwoorden op al deze vragen vindt je in de tekst hieronder. Na een lang onderzoek en na alle opties te hebben afgewogen besloot de regering van Nederland te kiezen voor de deltawerken. Maar hoe en waarom hebben ze dat besloten? Er kwam eerst een oud plan van de regering namelijk kustverkorting, want kustverkorting maakt het vechten tegen water een stuk lichter. Al in 1939 werd er door de minister van Waterstaat zogenaamde stormvloedcommissie ingesteld. Deze commissie moest naar de volgende problemen onderzoek doen: -- De optredende stormvloedstanden langs noord zee en de beneden rivieren -- De invloed van indijking rivier verbeteringen en baggerwerken op de hoogwaterstanden. -- Wat zijn de zwakke schakels ten aanzien van de Noordzeekust en welke maatregelen er genomen moeten worden. De commissie hield rekening met de stijging van de zeespiegel en de daling van Nederland tot het jaar Ze komen tot de volgende conclusie: Op veel plaatsen is er dijkverhoging noodzakelijk, maar ze hoeven niet zo hoog gemaakt worden als de regering besluit de zeearmen dicht gooien dat heeft ook als voordeel dat de dijken van de binnenlandse rivieren ook niet echt opgehoogd moeten worden. Door de Tweede Wereld oorlog raakte het onderzoek in vergetelheid. Maar bij Rijkswaterstaat raakte de onderzoeken niet in de vergetelheid. Rijkswaterstaat hield zich namelijk tijdens de bezetting van Nederland druk bezig met studies tegen het optreden van verzilting en stormvloeden. Ze kwamen tot de conclusie dat de zeegaten moesten worden afgedamd. Er verschijnt in 1942 een vijf-eilanden-plan voor de Zuid-Hollandse eilanden Rozenburg, Voorne putten, Hoekse Waard, Ijsselmonde, en het eiland van Dordrecht.Om die eilanden werd er een soort ringdijk geplaatst Na een paar jaar komt er een nieuw plan. In de tijd, zo rond 1950, tussen de bevrijding en de watersnoodramp word er wel wat gedaan aan de veiligheid. Zo worden de zeegaten tussen Rozenburg en Putten afgedamd. Intussen blijven de plannen loskomen. Maar toen gebeurde het waar men al een tijdje bang voor was, namelijk een watersnoodramp [ 1953 ]. Na deze vreselijke gebeurtenis zet de regering vaart achter de onderzoeken. Er werd zelfs een commissie ingesteld op 21 februari. A. Maris had de leiding over de deltacommisie. Hij was generaal van Rijkswaterstaat. De commissie zet er vaart achter, maar doet het wel stap voor stap. En zo ontstonden beetje bij beetje het deltaplan. De commissie had een paar beperkingen: -De Westerschelde moest openblijven omdat anders de weg naar de haven van Antwerpen werd afgesloten. -En de Rotterdamse waterweg moest ook open blijven.. Waarom heeft Nederland de deltawerken de deltawerken heeft genoemd?. Van oudsher is het woord delta de driehoekige letter "V" van het Griekse alfabet. En de betekenis van het 5

6 woord is een gebied waarin een of meer rivieren uitmonden. En dat gebeurd ook op de plekken waar de latere deltawerken komen. Maar er is ook nog een andere reden. Want het Nederlandse deltagebied staat internationaal bekend als : The Dutch delta Als eerste word in 1954 gestart met de "afsluiting" van het Hollandse IJssel. Dit omdat een doorbraak van de IJssel dijken zeer dreigend is en omdat er dan industrie en een woongebied ,5 miljoen inwoners --- gevaar lopen. Na de voltooiing van dit deltawerk volgen al gauw de andere. Er zijn bijna ook geen protesten behalve bij de bouw van de Brouwersdam en van de Oosterschelde kering. De bouw van de Brouwersdam ging gewoon door ondanks de protesten maar de plannen van de bouw van de Oosterschelde werden wel veranderd.de plannen voordat de watersnoodramp plaatsvond zijn daarna niet veranderd. Kustverkorting was het oudste plan om het water tegen te gaan. Na lange onderzoeken heeft de regering besloten een plan op te stellen om een paar deltawerken Te gaan bouwen. Bij het deltaplan heeft de regering er een deltacommisie bij gevoegd. Delta is de V van het Griekse alfabet. De betekenis van het woord is een gebied waar een of meerdere rivieren uitmonden. De belangrijkste maatregel die de regering nam waren dus de deltawerken+deltaplan. Conclusie Dankzij het deltaplan hebben we het water vanuit de zee nu onder controle. Bronnen / teksten / plaatjes 6

7 Watersnoodramp 1953 Hoofdstuk: 2 Titel: zeer zware storm Marsel Blok Inleiding Toenemende bewolking en een sterk toenemende wind, in de ochtend noordwester storm maar in de namiddag en avond kans op zware tot zeer zware storm uit noord tot noordwest. Het is guur weer met van tijd tot tijd enkele regenbuien. Er dient rekening mee te worden gehouden dat de storm de gehele nacht zal voortduren. Zo klonk het weerbericht aan het begin van de beruchte 1 februari Niemand wist dat met dit bericht een zeer gevaarlijke en voor de kustbewoners een catastrofale 48 uur werd ingeleid Op 1 februari braken op veel plaatsen de dijken door in Zuid-Holland en Zeeland als gevolg van een stormvloed. De hoge waterstanden werden veroorzaakt door een zware storm die over een groot gedeelte van het Noordzeegebied woedde. Langdurig werd met een noordnoordwestelijke stroming het zeewater tot recordhoogte opgestuwd. De dijken konden de druk niet verwerken en bezweken massaal. Wel vaker was in voorgaande decennia een dergelijk groot stormveld over de Noordzee getrokken, maar toch was daarbij niet hetzelfde hoge water ontstaan. Wat was er dan zo anders op die beruchte 1 Februari? Hoe werden stormen toen en nu voorspeld? En hoe was het die avond voor de ramp op het KNMI? Op al deze vragen vindt u in dit werkstuk een antwoord. Ondergelopen seinhuis tijdens de watersnoodramp in februari 1953 na het doorbreken van de dijken. 7

8 De verschillende oorzaken Er zijn een paar oorzaken aan te wijzen voor het voltrekken van de ramp op 1 februari Ten eerste was de duur van de storm buitengewoon lang. In de loop van 31 januari, daags voor de ramp, werd duidelijk dat ons land aan de vooravond stond van een catastrofe. De depressie, die later via de Duitse bocht langs de waddeneilanden zou trekken, veroorzaakte bij Schotland een orkaan met windstoten van 180 km/u. Dat windveld zou zich later over de Noordzee in zuidelijke richting uitbreiden. Uit onderzoek is gebleken dat de maximale opstuwing van het Noordzeewater ongeveer twaalf uur na het moment dat een storm boven de Noordzee opsteekt, wordt bereikt. Het zeeniveau aan de Nederlandse kust reageert met een vertraging van ten hoogste zes uur op de windsituatie in het zuidelijke deel van de Noordzee. Wil een maximale opstuwing langs de Nederlandse kust plaatsvinden, dan moet een storm dus tenminste een duur hebben van zes tot twaalf uur. Aan deze criteria voldeed de storm van 1953 zeker, de storm nam maar langzaam in kracht af en hield daardoor lang aan, vooral in het zuidwesten van ons land waar de windmeters circa 20 uur achtereen windkracht 9 of meer aanwezen! Den Helder registreerde in het begin van de nacht een uur lang een gemiddelde windsnelheid van 27 meter per seconde (97 km/uur) en een hoogste windstoot van 144 km/uur. Op verschillende weerstations langs onze kust, waaronder ook Vlissingen werd windkracht 10 gemeten. Ook in het binnenland bulderde de storm waarbij vrijwel overal zeer zware windstoten optraden van meer dan 100 km/uur. Het windveld dat zich over de hele Noordzee en ons land ontwikkelde, hing samen met enorme verschillen in luchtdruk: in de nacht van zaterdag op zondag wezen de barometers in Eelde liefst 23 hpa lager aan dan in Vlissingen, een zeldzaam groot verschil. - De tweede oorzaak die voor de ramp zorgde was de vloed. Doordat het stormveld voor tenminste 12 uur het zeewater opstuwde, werd het effect op het tijdstip van vloed extra sterk. Uit registraties van de waterstanden is gebleken dat de hoogste opstuwing van het zeewater enkele uren voor het tijdstip van het hoog water heeft gelegen. Toch was op het tijdstip van de vloed de opstuwing door de wind nog zo groot, dat er enorm hoge waterstanden ontstonden. Een kleine factor heeft ook iets bijgedragen, namelijk het feit dat er sprake was van een springvloed. Springvloed is een vloed die door de speciale stand van de zon, aarde en maan een extra verhoging van de normale vloedstand geeft en een extra verlaging op het moment dat het eb begint te worden. Toch is het effect van deze factor niet erg groot in vergelijking met het opstuwingseffect van de wind. De verhoging van het water door het springtij op de zondag morgen 2 februari bedroeg zo n 10 tot 15 centimeter. De werkelijk waargenomen waarde op het moment van springtij was in combinatie met de wind zo n 2,5 meter boven de normale vloedpeil. Het effect van de windstuwing wordt hierdoor wel duidelijk. Door de extra 2,5 meter water kwam het waterpeil in vlissingen uit op een maximale stand van 4,55 meter boven NAP! Maar ook de stand van het springtij levert niet altijd een even grote verhoging op de normale vloedstand. Dit wordt veroorzaakt doordat de maan haar baan niet in een perfecte cirkel volgt, maar meer in een ellips. Soms staat de maan ten zijde van het springtij relatief dicht bij de aarde, een andere keer weer verder ervandaan. Op 1 februari 1953 viel het springtij samen met een grote afstand tussen de maan en de aarde. De springvloed van 1 februari hoort dus tot de lage springvloeden. Veertien dagen later zou sprake geweest zijn van hoge springvloed en zou het water nog 40 cm hoger zijn gekomen. - Als dezelfde storm dus op 15 februari had gewoed was de situatie nog ongunstiger geweest, het water zou dan nog een extra verhoging hebben gekend van een halve meter! Ook het tijdstip van maximale opwaaiing had ongunstiger kunnen zijn: als dat was samengevallen met het moment van de hoogste springvloed was het water nog 8

9 hoger gekomen. Ook als de storm eerder was gekomen was de ramp waarschijnlijk nog erger geweest. - En ten slotte hebben we nog een derde factor die bij het ontstaan van de stormvloed een rol speelde was de windrichting. De richting waaruit de wind het water in de Noordzee opstuwde was noordnoordwest. Dit is juist de richting die de hoogste opstuwing kan veroorzaken die maar denkbaar is. De lengte waarover die windrichting het Noordzeewater opjoeg was gigantisch. Die lange baan met hoge windsnelheden strekte zich uit van het noordelijk deel van de Noordzee, voor de Noorse kust tot aan de waddeneilanden. De avond ervoor op het KNMI Op de avond voordat de dijken door zouden breken had meteoroloog Postma dienst op het KNMI. Hij beschreef die dag en de avond als volgt: "We hadden de storm al sinds vrijdagavond in de gaten. Je kunt dus zeker niet zeggen, dat Nederland er door overvallen is. Vrijdag ontwikkelde zich achter een depressie ten zuiden van IJsland een stormveld, dat zaterdag pal ten noorden van Schotland krankzinnige windsnelheden veroorzaakte. Over de uiterste punt van Schotland is toen één van de zwaarste orkanen uit de Schotse geschiedenis getrokken. Er zijn daar die zaterdag miljoenen bomen gesneuveld. Nou, die stormdepressie zakte af naar de Duitse Bocht en volgde een koers, die voor ons desastreus was. (hieronder de catastrofale baan die de stormdepressie heeft afgelegd) De wind draaide toen op de noordelijke Noordzee naar het noordnoordwesten. Dat betekende dat er een stormveld van circa duizend kilometer lengte, precies over het water, recht op onze kust afliep". Postma dacht zaterdag rond het middaguur niet aan een watersnood omdat hij niets wist over de toestand van de zeedijken, maar verwachtte wel een zeer zware storm (windkracht 11) met veel schade en ellende door afgewaaide daken en afgeknapte bomen. Een uur later werd hij afgelost door Bijvoet, die tijdens vloed in de nacht van zaterdag op zondag een enorme "waterberg" voor het zuidelijk deel van de Noordzee voorzag. Bij de stormvloedwaarschuwingsdienst ging zaterdag onder regie van het KNMI om 11 uur een waarschuwing uit voor "flink hoogwater voor de groepen Rotterdam, Willemstad, Bergen op Zoom en Gorinchem". 9

10 Hieronder de ouderwetse weerkaart uit 1953 van noordwest Europa waarop stormdepressie duidelijk ten NW van ons land te zien is. De soort kammetjes die te zien zijn geven aan hoeveel wind er staat. Hoe meer uitstulpinkjes aan het stokje hoe meer wind er staat. De vereenvoudigde weerkaart van de versie hierboven. Deze kaart was van 13:00u. De isobaren (lijnen) in de buurt van de depressie kern liggen erg dicht bij elkaar wat betekend dat er veel wind staat, dit is normaal bij een depressie: bij de kern zijn de drukverschillen het grootst. Meteorologische berichten werden in die tijd via telex uitgewisseld. Dat ging vrijwel net zo snel als tegenwoordig maar vandaag de dag gaat de verwerking van alle informatie met computers natuurlijk veel sneller. Bovendien zijn er vandaag de dag veel meer gegevens beschikbaar, vooral van waarnemingen op zee, deze info komt van schepen en olieboorplatformen die soms meer dan 100 kilometer uit de Nederlandse kust zijn verwijderd en dus goede informatie kunnen verstrekken. Een ander probleem was de routine afspraak dat een waarschuwing voor hoogwater geldt voor de eerstvolgende twee hoogwater situaties. Pas na het eerste hoogwater mag de volgende waarschuwing uit. Zodoende kon er toen volgens de regels nog niet gewaarschuwd worden voor het nachtelijke hoogwater dat tot de ramp zou leiden. Toch kregen de meteorologen zaterdagmiddag aanwijzingen voor een "riskante weersontwikkeling. Voor het Deltagebied werd een nog hogere opstuwing van het water berekend dan 's ochtend was voorzien. Dijkbewaking was dan noodzakelijk. 10

11 vereenvoudigde weerkaart van 1 februari 1953 om 1300 Om kwart voor zes gaat een nieuw waarschuwingstelegram uit en aan het slot van het weerbericht van 6 uur hoorde iedereen die naar de radio luisterde: "Boven het noordelijke en westelijke deel van de Noordzee woedt een zware storm tussen noordwest en noord. Het stormveld breidt zich verder uit. Verwacht mag worden, dat de storm de gehele nacht zal voortduren en in verband hiermede werden vanmiddag om half zes de groepen Rotterdam, Willemstad en Bergen op Zoom gewaarschuwd voor gevaarlijk hoog water". Volgens de toen bestaande procedure, waarbij de berichten via het PTT telegraafkantoor in Amsterdam aan alle te waarschuwen personen en instanties werden verspreid, kon alleen gewaarschuwd worden voor "flink hoog water" en voor "gevaarlijk hoog water", maar omdat het dit bericht fors dreigde te worden overschreden had Postma liever de (niet bestaande) term "zeer gevaarlijk hoog water"gebruikt Volgens de toenmalige procedures de hoogste staat van alarm die mogelijk was. Het KNMI wilde nog verder gaan, maar de bewoordingen schoten tekort. Bovendien ging de radio 's nachts uit de lucht. Pogingen om de zenders aan de praat te houden mislukten. Die nacht braken op 90 verschillende plaatsen langs de kust de dijken en begon een vreselijke nacht voor de zuidwestelijke delen van Nederland. Op zondag kreeg het wanhopige volk, alsof het nog niet genoeg was geweest, ook nog een tweede vloedgolf te verwerken, waardoor er nog meer mensen omkwamen dan bij de eerste hoogwatergolf Stormvloeden uit de geschiedenis vanaf 1894 Van alle stormvloeden die sinds 1894 in ons land zijn voorgekomen zijn nauwkeurige cijfers bekend. Sinds de stormvloed van dat jaar kende Zuidwest Nederland nog een aantal zeer hoge waterstanden. In Vlissingen ligt de normale vloedstand 2 meter boven het Nieuw Amsterdams Peil(NAP). In 1894 bereikte het water ten gevolge van een storm een stand van 3,67 meter boven NAP. Op 12 maart 1906 werd dat nog hoger met een stand van 3,92 meter boven NAP. Ook 1916,1928 en 1949 kende hoge stormvloedstanden. 1 februari 1953 overtrof echter alles. In Vlissingen werd een maximale stand van 4,55 meter boven NAP bereikt. Het effect van opstuwing door de wind leverde op zijn hoogst maar liefst een waarde van 310 centimeter water op. Hier in Rotterdam was het opstuwingseffect door de wind nog hoger, namelijk 370 centimeter boven NAP. Omdat hier echter het normale vloedpeil lager ligt dan in Vlissingen, bleef de maximale verhoging ten opzichte van NAP op 3,75 meter steken. Het gevolg van die hoge waterstand was dat in het begin bij veel zeeweringen het water over de dijk heen werd gezwiept. Aan de achterzijde van de dijk werd zo een deel van het dijklichaam afgevoerd. De dijk sleet daardoor uit en de enorme druk aan de zeezijde deed de rest. 11

12 Ook bij deze zware storm(10 bft) wordt tijdens hoog water het water over de dijk heen gezwiept. (zware storm 1999,Lauwersoog) De storm van 1953 haalde een hoogste uurgemiddelde van windkracht 10 en is daarmee niet de zwaarste storm uit de historie. Op zeker elf dagen werd langs onze kust een zwaardere storm met een uurgemiddelde van windkracht 11 gemeten en op 7 september 1944 haalde Vlissingen zelfs een gemiddelde van orkaankracht 12. Tijdens deze zwaardere stormen was de windrichting echter niet noordwest zoals in 1953 maar zuidwest waardoor deze stormen ondanks hun hogere windsnelheden geen aanleiding gaven tot sterk verhoogde waterstanden, maar wel de schade aan gebouwen en personen door de wind en niet door het water zoals dat in 1953 het geval was. De voorspellingen van de storm in 1953 Twee meteorologen van nu geven hun mening over hoe de storm van 1953 is voorspeld met de mogelijkheden en de materialen van toen. Marjon de hond doet nu het weerbericht bij de NOS en op RTL 4. Geurts werkt op het KNMI. De wijze waarop het KNMI in 1953 werkte is nu nauwelijks meer voorstelbaar. Meteogegevens kwamen weliswaar, net als nu, op verschillende manieren binnen. Maar het verschil zit hem vooral in de nauwkeurigheid van de data en de wijze van sturen en verwerken. Weerschepen stuurden per telex de situatie op zee door. Behalve de windrichting, zonden ze data over de luchtvochtigheid, windsnelheid, luchtdruk en watertemperatuur. Een netwerk van ruim twintig waarnemers verspreidt over het land op weerstations, speelde per telex informatie door. Geurts:,,Dat waren mensen die inderdaad elk uur naar buiten gingen en keken hoe het weer was." Alle informatie werd omgezet in een uniforme code die weerdiensten in een groot deel van de wereld gebruikten.,,het versturen van die codes ging net zo snel als met moderne computers, maar het verwerken ervan gaat nu veel sneller." Weerkundigen op het KNMI moesten die codes vervolgens vertalen en de data handmatig intekenen op een weerkaart.,,door de gegevens van de honderden meetpunten in te tekenen, ontstond een kaart met lijnen van gelijke luchtdruk. Waar de lijnen dicht tegen elkaar aanliggen is er dus veel verschil in luchtdruk. Dat voelen wij als wind. Het intekenen van die kaarten kostte uren; een heidens karwei." Op basis van die kaarten konden de weerkundigen een weersverwachting voor de komende dag opstellen. Die werd doorgebeld naar het PTTkantoor in Amsterdam die het per telex verder uitstuurde naar de afnemers." 12

13 Marjon de Hond:,,Het probleem voor meteorologen in die tijd was dat de storm pas zichtbaar werd toen die al was ontwikkeld." Zie onder. Een moderne satelliet opname van een stormdepressie in ontwikkeling op de Noordzee(herkenbaar aan de markante krul, boven de Waddeneilanden). Dit soort depressies veroorzaken net zoals in1953 vaak zware stormen. De witte punten zijn zware regen en onweersbuien die aan de achterzijde van de depressie ontstaan. Berekeningen en voorspellingen van stormen nu De storm en de waterberg die daarvan het gevolg was is naar de mogelijkheden van begin jaren vijftig goed voorspeld. Tegenwoordig zijn de verwachtingen dankzij de computerberekeningen een stuk gedetailleerder. Uit naberekeningen met de gegevens van 1953 door de huidige computers blijkt dat de komst van zo'n storm vandaag de dag zo'n drie of vier dagen tevoren zichtbaar wordt op de weerkaarten. Een storm met een kracht van 10 op de schaal van beaufort is met zekerheid te voorspellen in een tijdsbestek van 24 uur. Over een storm met een gemiddelde windsnelheid van meer dan 10 beaufort kan men pas 12 uur van tevoren aangeven hoe hard het gaat waaien. De rekenmodellen geven ook nauwkeurig aan hoe hoog het water dan komt. Het KNMI waarschuwt de bevolking en overheidsdiensten in zo'n situatie, bij windkracht 10 of meer, tegenwoordig door middel van het weeralarm. 13

14 De sterkte van een storm kan dus eigenlijk maar kort van tevoren worden voorspeld. Dit komt doordat het gebied met windkracht 10 of meer betrekkelijk klein is vergeleken met de omvang van de hele stormdepressie. Omdat de Nederlandse bevolking gemiddeld gesproken slechts weinig met dit zware weer te maken krijgt is het verpakken van de waarschuwing ook een kunst apart. Hoe bereikt de meteoroloog nu juist bij dit extreme weer op een goede manier het grote publiek? Hoe komt de boodschap het beste over? Het zijn vragen die bij meteorologen steeds weer opduiken op het moment dat er zwaar weer op komst is. Een voorbeeld: in het geval van de storm op 25 januari 1990 werd al op de avond van de 24 e januari, dus 24 uur van tevoren, gewaarschuwd dat de windkracht de volgende dag op kon lopen tot 10 beaufort; een tamelijk zeldzame uitspraak dus. Op 25 januari, rond vier uur in de middag werd de uitstaande waarschuwing voor zeer zware storm(windkracht 11), veranderd in de term winden met orkaan kracht (windkracht 12). Toch had ook deze bewoording niet het beoogde effect. Bij de burger schiet het bevattingsvermogen voor de term winden met orkaan kracht gewoon tekort omdat zoiets in Nederland gewoon te weinig voorkomt. Heel anders reageert men in Amerika waar Tornado s elk jaar dood en verderf zaaien. Voor een waarschuwing voor dit verschijnsel via de media weer vrijwel iedere burger wat hem of haar te doen staat. In de eerste klassen van de basisschool worden de kinderen er zelfs op getraind hoe ze een schuilplaats moeten zoeken en het verdere handelen als er een tornado in aantocht is. Nu is een tornado wel veel heftiger dan een storm met windkracht 11, maar toch vallen er bij een tornado van de zwaarste klasse in Amerika minder slachtoffers dan bij een storm bij ons. Dit ondanks dat het gebied met zeer sterke winden in een tornado veel kleiner is dan bij een stormdepressie in ons land die net als in 1953 afmetingen van enkele honderden tot vele duizenden kilometers kan beslaan. Zoals u al in het vorige hoofdstuk heeft gelezen gingen vroeger waarnemers om het uur naar buiten om te zien wat voor weer het was. Nu wordt weersinformatie door heel Nederland verzameld d.m.v 56 operationele stations: 38 landelijke KNMI stations, 11 windmeet-palen in het kustgebied en 7 platforms op de Noordzee. De waarnemingen bevatten gegevens van alle meetbare weerelementen. Van sommige bemande stations zijn ook visueel waargenomen gegevens beschikbaar. De visuele waarnemingen worden steeds meer vervangen door data, verkregen langs automatische weg. Met computers kunnen weerkundigen een weersverwachting maken voor de komende tien dagen.,,het is een weersverwachting, geen voorspelling", onderstreept De Hond.,,Ik ben geen Jomanda. Ik heb geen glazen bol en kan dus niet het weer voorspellen. Wel kan ik op 14

15 basis van beschikbare informatie een verwachting uitspreken over hoe het weer zich waarschijnlijk ontwikkelt." Door de steeds beter wordende technieken kunnen de computers en weerkundigen steeds beter een weersverwachting maken, dus ook beter stormen voorspellen die van hetzelfde kaliber zijn als die van De kans op herhaling van zo n ramp wordt gaande weg steeds meer verkleind. Geurts:,,Dat betekent dus dat weerkundigen voortaan op tijd kunnen waarschuwen voor dergelijke extreme situaties. En daar is al een hoop mee gewonnen Conclusies Wat waren de verschillende natuurlijke oorzaken? Ik ben er achter gekomen dat er behoorlijk wat natuurlijke factoren nodig zijn geweest ( meer dan ik dacht) voor het voltrekken van een ramp, het is samenloop van omstandigheden en daardoor ontstonden die extreme situaties. Was de manier effectief hoe stormen toen werden voorspeld met de toen moderne middelen? De manier was weldegelijk effectief hoe de storm van toen voorspeld was. Met de materialen die destijds beschikbaar waren hebben de meteorologen een aardige verwachting kunnen maken. Het KNMI had ook gewaarschuwd maar dat kwam bij niet veel mensen goed door. Was 1 februari 1953 een uitzondering of zijn er nog andere watersnoden geweest? Ja, de decennia voor de ramp zijn ook met hoge waterstanden uit de bus, maar kwam het keer op keer niet tot een nationale ramp. Maar 1953 sloeg alles. De geraadpleegde bronnen Internet: Boek: weergaloos Nederland Uitgevers: Kosmos z&k / KNMI Schrijvers: Harry Geurts & Jacob Kuiper Watersnoodramp 1953 De deltawerken Hoofdstuk 3 Joey Kars 15

16 De deltawerken Ik houd mijn deelvraag over de deltawerken. De deelvraag die daarbij hoort luidt als volgt: Welke deltawerken werden vlak na de watersnoodramp gebouwd? Ik heb mijn deelvraag aangepast omdat er 13 verschillende deltawerken zijn. Als ik ze alle 13 zo u behandelen dan kan ik daar een heel boek over vol schrijven. hiernaast zie je een stuk van de deltawerken Als eerste word in 1954 gestart met de "afsluiting" van de Hollandse IJssel, dit is nodig om de zwakke dijken langs de Krimpenerwaard te beschermen. De afsluiting is ook nodig ter bescherming van een industrie- en woongebied met 1,5 miljoen inwoners. Tijdens het ontwerpen van dit deltawerk moest de Deltacommissie met de volgende facetten rekening houden: -De kering moest tot 6 meter N.A.P komen. - De kering moet dubbel uitgevoerd zijn. - Het getij moet intact blijven. - De scheepsvaart mag van de afsluiting geen hinder ondervinden. - De kering moet zo dicht mogelijk bij de riviermonding gebouwd worden. Dit waren heel wat eisen, na lang nadenken werd er besloten een Deltawerk te bouwen met een beweegbare deuren die alleen dicht gaan bij een stormvloed. De kering fungeert als een soort sluis. Als het water weer zo hoog komt als in 1953 dan kunnen de twee wanden - die elke ruim 670 ton wegen - tussen de vier grote pilaren naar benden. De twee schuiven vormen dan een soort dam.de schuiven hangen op een hoogte van 20 meter boven N.A.P. Als de 2 schuiven naar beneden zijn, loopt het achterliggende land geen gevaar meer. Om de scheepsvaart door te laten gaan tijdens een afsluiting is er aan de zijkant een schutsluis gebouwd. Een schutsluis zorgt ervoor dat het water aan de ene kant van de sluis hoger is als aan de andere kant. Wanneer er geen noodsituatie is blijft deze stormvloedkering open. De kosten van dit hele waterbouwkundig projct werden geschat op zo n 40 miljoen gulden De afsluiting van de Zandkreek startte met het maken van een bouwput voor de schutsluis die een lengte van 140 meter en... een breedte van 20 meter had. Forse afmetingen, die nodig geacht werden omdat het toekomstige Veerse-meer als een achterdeur fungeert voor scheepsvaart van en naar Vlissingen en naar de rest van het land. In 1955 werd er een start gemaakt met de bouw van de verbindingsdam vanaf Noord- Beveland tot aan de Zandkreek. Dit project liep voorspoedig en in 1959 werd deze Zandkreekdam met 300 meter versmald. Omdat echter de scheepsvaart erg belangrijk was moest eerst de schutsluis klaar zijn voordat ze de Zandkreek helemaal konden afsluiten. Nadat de schutsluis klaar was kon men beginnen met het helemaal afsluiten van de Zandkreekdam. Voordat echter de caissons geplaatst konden worden werd er eerst een drempel in het water gebouwd, waarop de caissons afgezonken werden.voor de bouw van deze drempels werd gebruik gemaakt van een nieuwe waterkundige methode. Asfalt werd gebruikt voor de afdekking van de drempels in plaats van de bekende zinkstukken van wilgentenen Om precies 02:22 is de afsluiting van de Zandkreek een feit. Dit is een histories ogenblik voor de bewoners van Noord-Beveland want door de afsluiting zijn ze niet langer afhankelijk van de veerverbindingen. Ook voor Rijkswaterstaat is de afsluiting van de Zandkreek belangrijk, de Zandkreekdam is de eerste van vijf dammen die in het kader van het vijf-eilanden-plan is gemaakt. 16

17 In 1957 werd de Veerse Gatdam gebouwd. De sluiting van deze dam is moeilijker en omvangrijker dan verwacht. Het belangrijkste probleem was het getijdencyclus; ruim 70 miljoen m3 water stroomt met eb en vloed door het Veerse gat. Bijzonder moeilijk dus om daar een dam te bouwen!! Als Rijkswaterstaat het zou proberen de dam te bouwen met oude technieken dan zou het zeker mislukken. Door de sterke stroming zou het niet lukken om het laatste deel van de dam af te sluiten omdat het zand gelijk zou wegstromen. Dus moesten er nieuwe technieken worden ontwikkeld. Aan de kant van Noord-Beveland werd een flink stuk dam gemaakt op de ondiepe plaat "Van Onrust". De dam werd met een asfaltbedding bedekt voor bescherming tegen de getijden en weersinvloeden. Voor de asfaltbedekking werd ter plekke een menginstallatie gebouwd zodat de bouwers snel en makkelijk konden beschikken over het asfalt In 1959 is het dan zover, na een lange voorbereiding wordt de ''aanval'' geopend op het laatste open stuk. Het was een gat met een breedte van 300 meter. Voordat ze met de echte ''aanval'' begonnen werd er eerst een drempel van zinkstukken en stortsteen gemaakt. Daarna werden zeven betonnen gevaartes ter hoogte van een flatgebouw van 45 meter lang, 20 meter breed en 20meter hoog in de strijd gegooid. Deze caissons werden in een speciale bouwdok dicht bij de dam gebouwd. Het speciale aan deze caissons was dat er gaten in zaten...en dat terwijl ze eigenlijk water tegen moesten houden!! Maar door de gaten kon het getijdencyclus gewoon doorgaan, dat heeft als groot voordeel dat er tijdens de plaatsing van de caissons niet echt grootte moeilijkheden ontstaan. In april worden de caissons afgezonden. Het laatste caisson werd afgezonken op 24 april. Op 27 april worden alle gaten gedicht met stalen schuiven. Vanaf dat moment heeft de zee geen toegang meer. De Hollandsche Ijssel, de Zandkreekdam en het Veerse Gatdam waren de eerste deltawerken die het snelst na de watersnoodramp gebouwd zijn. Deze 3 deltawerken moesten het eerst dicht omdat als je deze deltawerken het eerst dicht maakt dan heb je een heel groot gebied verzekerd van droge voetjes De Volkerakdam duurde het langst met bouwen. Oosterschelde De Oosterschelde kering Het grootste, moeilijkste en duurste onderdeel van de Deltawerken was de Stormvloedkering Oosterschelde. Deze deels doorlaatbare afsluiting van de Oosterschelde wordt ook wel gezien als het 'achtste wereldwonder'. De kering werd gebouwd tussen 1976 en Er waren eerst andere plannen, want het was eigelijk de bedoeling de Oosterschelde met een vaste dam af te sluiten. In april 1967 startte hiervoor de eerste werkzaamheden. De werkhavens Schelphoek (Schouwen-Duiveland) en Sophia (Noord-Beveland) en de werkeilanden Roggenplaat (1969), Neeltje Jans (1970) en Noordland (1971) kwamen gereed. Na de aanleg van verbindingsdammen tussen de werkeilanden en de damaanzetten was aan het eind van 1973 in totaal vijf van de negen kilometer brede Oosterschelde afgesloten. Er bleven drie sluitgaten over: Hammen, Schaar van Roggenplaat en Roompot. Deze zouden met behulp van kabelbanen gesloten worden. De twaalf draagtorens hiervoor werden vanaf 1972 geplaatst. hierboven zie je de bouw van de stormvloedkering in de oosterschelde 17

18 Waarom zijn de plannen veranderd?? Aanleiding waren de protesten tegen een volledige afsluiting onder het motto "Oosterschelde Open". In afwachting van een definitief regeringsbesluit werden alle voorbereidende werkzaamheden in juli 1974 opgeschort. Een roerige periode, waarin de Oosterschelde hoog op de politieke agenda stond. De besluitvorming duurde lang. Dat de kwestie moeilijk lag bleek uit de benoeming van een speciale commissie; de Commissie Oosterschelde, die advies moest uitbrengen over 'open' of 'dicht'. Uiteindelijk besloot de regering geen vaste dam maar een stormvloedkering met schuiven te bouwen. Direct gevolg van deze beslissing was dat in de winter de draagtorens voor de geplande kabelbaan werden verwijderd. De nieuw bedachte plannen voor de stormvloedkering bestonden uit grote betonnen pijlers, die op de bodem van de Oosterschelde rusten. Tussen de pijlers hangen schuiven die de kering bij stormvloed kunnen afsluiten. Over de kering ligt een weg die uit verschillende betonnen elementen bestaat. De bouw start in 1978 vanaf het werkeiland Neeltje Jans dat vanaf Schouwen-Duiveland bereikbaar is met 2780 meter lange hulpbrug. Daarna volgt de aanleg van bouwdokken voor de bouw van de pijlers. In april 1979 start de bouw van de pijlers, in juli 1981 werd opdracht gegeven tot fabricage van de schuiven. Ook hier waren er problemen want de zware pijlers vereisten een stevige ondergrond. Om de draagkracht te vergroten werd het zand tot 15 meter diep verdicht. Het hiervoor speciaal ontwikkelde verdichtingsvaartuig Mytilus stak lange naalden in de bodem en trilde hiermee, zodat de zandkorrels dichter tegen elkaar kwamen te zitten. Van begin 1980 tot eind 1982 was men hiermee bezig. Nadat de bodem verdicht was moest deze verder verstevigd en vlak gemaakt worden. Hiervoor maakte een speciale fabriek op Neeltje Jans matten van kunststof, gevuld met diverse soorten grind. De funderingsmatten werden gelegd door de mattenleggers Cardium en Dos 1. Vervolgens vulde de steen- en asfaltstorter Jan Heijmans de voegen met verschillende soorten steen. De matten werden tussen november 1982 en juni 1984 gelegd. Nadat het tapijt van matten gereed was konden de pijlers geplaatst worden. Voor de bouw van de pijlers werden drie grote, 15 meter diepe bouwdokken aangelegd. In april 1979 begon de bouw van de pijlers in de bouwdokken. In de loop van 1983 kwamen de eerste pijlers gereed. De bouwdokken kwamen één voor één onder water te staan zodat het hefschip Ostrea de pijlers kon oplichten en naar hun definitieve plaats kon brengen. In augustus 1983 werd de eerste pijler geplaatst. In totaal werden 65 pijlers geplaatst, 16 in het noordelijke sluitgat Hammen, 17 in het middelste sluitgat Schaar en 32 in het zuidelijke sluitgat Roompot. De 66e pijler, de reservepijler, hoefde niet gebruikt te worden. Door de pijlers te verbinden met allerlei voorgefabriceerde elementen ontstond pas een echte kering. Het belangrijkste onderdeel waren de schuiven die bij hoge waterstand gesloten kunnen worden. De schuiven bestaan uit grote buizenconstructies. Op 29 augustus 1984 plaatste de drijvende bok Taklift 4 de eerste schuif, op 26 juni 1986 werd de laatste geplaatst. In 1987 kregen de schuiven zelfs de 'Europese staalprijs'. Eindelijk is het dan zo ver: Koningin Beatrix stelde op 4 oktober 1986 de Stormvloedkering Oosterschelde officieel in gebruik. Geflankeerd door toenmalig Minister van Verkeer en Waterstaat Kroes en directeurgeneraal van Rijkswaterstaat ir. J. van Dixhoorn sprak zij de historische woorden 'De stormvloedkering is gesloten'. De Deltawerken zijn voltooid. Zeeland is veilig'. Op 1 januari 1987 droeg de Deltadienst de kering over aan Rijkswaterstaat Directie Zeeland. De weg over de kering liet nog even op zich wachten. Op 5 november 1987 kon Prinses 18

19 Juliana deze voor het rijverkeer openstellen. Pas in juli 1988 waren de laatste werkzaamheden aan de kering ten einde. Hiernaast zie je een plattegrond van neeltje jans en nog een paar plaatsen Conclusie Door de deltawerken hoeven we nu niet meer bang te zijn voor overstromingen vanuit de zee. Bronnen IK heb ook een aantal dingen opgezocht in de bibliotheek. Dat was alleen maar ter controle. Watersnoodramp 1953 Hoofdstuk 4 De getroffen gebieden en de sociale impact. Andrew Plugge Inleiding. 19

20 Ik ga mijn deel hebben over de sociale impact en de getroffen gebieden van de watersnoodramp. Mijn deelvraag is hoe erg was het water noodsramp op de mensen en de getroffen gebieden. Eerst kom je te weten over de getroffen gebieden en daarna over de sociale impact. Het vaste land van Zuid-Holland Alle getroffen gebieden van de ramp. Holland heeft bijna geen last van de stormvloed gehad, maar aan de kust de toestand kritiek is geweest. De duinen bij kijkduin en s-gravenzande verplaatste zich op sommige plekken 25 a 30m landinwaarts. Er was een kleine doorbraak dicht bij Nieuwerkerk a/d IJssel in de dijk van de Esse, Gaasdorp en Blaardorpse polder. Alblasserwaard Dit gebied is afhankelijk van zijn banddijken, omdat ze geen binnendijken hebben. Hierdoor kwam het ook toen om 5:30 er een bres in de dijk bij Papendrecht viel, alle polders achter deze dijk onderliepen. Op 5 februari werden toen al twee stroomgaten gedicht. Op 18 maart was deze polder weer droog. Het eiland Rozenburg. Aan de kop van het eiland Rozenburg is 1300 meter dijk ernstig beschadigd. De bedijking langs de Rotterdamse Waterweg was op enige plaatsen doorgebroken, waardoor een belangrijk gedeelte van het eiland onder water kwam te staan. 20

21 Dit plaatje hoort bei Alblasserwaard. Het eiland Voorne-Putten Een oppervlak van 140 ha rondom Hellevoetsluis heeft gestaan, wat al weer op 12 februari droog was. Een groot deel van Putten kwam onder water te staan. Het eiland werd gespaard door veel militairen en vrijwilligers hebben ze de dijken van Voorne versterkt. Om er voor te zorgen dat de kanaaldijk behouden bleef heeft men een 10 km lange houten kistdam gemaakt die met klei werd opgevuld. Deze dam werd in binnen 10 dagen aangelegd. Het eiland De Hoekse Waard Het eiland de Hoekse Waard werd van alle kanten belaagd door het water. Ondanks dat de dijken in goede staat waren vonden er doorbraken plaatst. Hierdoor kwam 4000 ha onder water te staan. Er kwam nog een 5900 ha bij omdat de binnendijken van zo geringe hoogte waren dat zij het water niet tegen houden konden. Het eiland De Tiengemeten Omdat de dijken te laag waren stroomde het water gewoon over de dijken heen. Hierdoor werd de kern doorweekt en brak de een na de andere dijk, waardoor het gehele eiland op zondagmorgen geheel onder water stond. Direct na de ramp werden alle gaten gedicht. Omdat er nog 3 van de 4 spuisluizen heel waren konden ze de polders, zonder extra hulp leeg laten lopen. Op 3 april was het gehele eiland weer droog. Het eiland Goeree-Overflakkee Het zuidelijks gelegen eiland van Zuid-Holland werd het zwaarst getroffen. Van het totale oppervlak van ha kwam een oppervlak van of 82% onder water te staan. Dat dit getal niet nog hoger was, is te danken aan de vele binnendijken, die ervoor gezorgd hebben dat niets nog eens 2470 ha land onderliep. Als dit wel het geval was geweest was op de duinen na het hele eiland in water veranderd. Ondanks dat het zo n groot gebied was, lag drie maanden later het eiland weer helemaal droog. Op de Nieuw-Stellendam na die met zijn 50 ha op 17 juni 1953 droogviel. Schouwen-Duiveland. Dit eiland is net als Goeree-Overflakkee zeer zwaar getroffen. Op de brede duinstrook, en een gebied in het centrum, na stond het geheel onder water. Omdat er 54 stroomgaten waren ontstaan, werd het laatste gat pas op 7 november gedicht. Omdat de zee al die tijd de stroomgaten steeds dieper had uitgesleten waren zelf caissons aan te pas komen om het laatste gat bij Ouwerkerk te sluiten. Op 31 december valt dan het laatste stuk van de totale ha weer droog. Tholen Tholen heeft voor de helft onder water gestaan. Met totaal 6560 ha ondergelopen polder waarvan 1560 ha dras, kwam het in april weer droog te staan. Reeds op 5 februari was een gebied van 680 ha land, dat dras gestaan had, weer droog. Sint-Philipsland 21

22 Het gehele westelijke deel van Sint-phillipsland heeft onder water gestaan. De hele Prins Hendrikpolder heeft onder water gestaan.(1630 ha. waarvan 55 ha dras); slechts 9.5% is voor overstroming gespaard gebleven. Op 26 maart was St. Philipsland weer droog. Walcheren Van alle eilanden heeft Walcheren het minste last gehad van de ramp. Van de totale oppervlakte van ha die Walcheren telt is er een gebied van 1150 ha onder water gelopen. Hiervan was 10 ha dras. Op 4 februari was echter al 720 ha drooggevallen. Al op 15 februari was het hele eiland weer zeewater vrij. De schade was vooral opgetreden aan de duinenkust. Hij sommige duinenrijen had het water 10 tot 20 meter duin afgeslagen. Bij Oostkappelle, bij het water- wind- gebied was zelfs een gat in de duinen geslagen, waardoor het zoute water in de drainage pijpen kwamen. In Vlissingen stond de boulevard blank en zorgde ervoor dat een gedeelte van de stad tijdelijk onder water stond. Ook het water dat via de vissershaven de stad binnenvloeide zorgde voor veel vernield in de lagere delen daarachter. Op sommige plaatsten stond het water 120 cm hoger dan de straatstenen. Walcheren had het minst last van de ramp als eiland. Noord-Beveland Van de totale oppervlakte van Noord-Beveland heeft ongeveer 30% onder water gestaan. Aan de noordelijke zijde van het eiland viel het mee, en was het overstroomde gebied maar 165 ha. Toen ook nog de zeedijk in het oosten bezweek, stond er daar ook een klein gebied van 145 ha onder water. De ergste overstromingen waren vooral aan de zuidelijke zijde. Hier werd de zeedijk zo ernstig beschadigd dat het water zonder veel moeite de polders in kon lopen. Terwijl de binnendijken toch hoog genoeg waren werd van de 1920 ha 1475 ha veroorzaak door het bezwijken van binnendijken. Nog in februari viel al een gedeelte van 685 ha droog; in maart 100 ha en in april Nadat de Jonkvrouw Annapolder die 215 ha was droog gevallen was het hele gebied op 1 mei weer droog. Zuid-Beveland Ongeveer 20% van Noord-Beveland liep onder water. Net als bij Noord-Beveland bleef het noorden opmerkelijk droog. Dit geld ook voor het westen, maar vooral het zuiden werd zwaar getroffen. Hier viel ongeveer 7468 ha ten prooi aan het zeewater. Hiervan is een kwart veroorzaak doordat de binnendijken het begaven. In februari viel 1363 ha droog, in maart 22

23 3080 ha. In april 570 en in mei nog een 1055 ha. Toen het waterschap Kruiningen, dat 1400 ha groot is in 25 augustus droog viel had het al tot 24 juli met de Westerschelde in verbinding gestaan. Dit is Zeeuw- Vlaanderen. Zeeuw-vlaanderen Van geheel Zeeuw-vlaanderen heeft het westen het minst te lijden gehad. Wel zijn er veel duinen behoorlijk in omvang afgenomen, toch is maar 1% van West-Zeeuw-vlaanderen onder water gestaan. In het oosten was de schade groter. Hier stroomde 7% van het land onder water. Maar al in februari viel 2/3 van dit gebied droog. In maart viel een oppervlakte van 910 ha. Op een april lag er nog maar 50 ha onder water, maar deze lag al weer op 10 april droog. Land van Heusden en Altena Het land van Altena kwam door de doorbraak van de banddijk op 15 plaatsen voor een groot deel onder water te staan. De dijken die N.A.P m tot N.A.P +3,90 m waren, bezweken snel onder het water dat N.A.P +3,90 m was gestegen. De achterliggende polders liepen dus ook snel vol, en door de lage binnendijken liep de ene polder na de andere vol. Dit gebeurde totdat er na 3 dagen een gebied van ruim ha van het ha grote land van Altena. Dit gebeurde zo snel omdat het land hier maar een halve meter boven de zeespiegel lag. De achterblijvers Na de ramp moesten de meeste mensen het rampgebied tijdelijk verlaten. Er viel nauwelijks te leven en te wonen. De achterblijvers waren over het algemeen mensen met een eigen bedrijfje. Ze waren bang om hun spullen zomaar achter te laten. Anderen voelden zich geroepen om in het rampgebied te blijven en daar aan het werk te gaan. Allerlei mensen kwamen naar het rampgebied om te helpen met de wederopbouw. Vanuit het hele land kwamen politieagenten om verlaten woningen te bewaken. Er was veel te doen: 1. Zoeken naar slachtoffers. 2. Opruimen van dode dieren. 3. Opruimen van wrakhout en rommel 4. Het schoonmaken van de huizen. (Modderen) De mensen die achter bleven beleefden dag in dag uit grote verschillen. Ze leidden een leven van hard werken, onvoorstelbaar leed zien en woonden onder slechte omstandigheden. Het harde dagelijkse leven werd afgewisseld met veel drinken en plezier maken. Dit werd door de plaatselijke bevolking niet altijd goed begrepen. 23

24 Na de ramp Na de ramp was er vooral behoefte aan huizen, scholen en verenigingsgebouwen. Bekend werden de Noorse en Zweedse woningen, maar ook scholen, Groene Kruisgebouwen en dorpshuizen werden door buitenlandse hulporganisaties en Nederlandse gemeenten aan de getroffen dorpen geschonken. Veel van deze gebouwen stonden er in 2002 nog. Slachtoffers De omvang van de ramp De omvang van de ramp drong langzaam door naar de buitenwereld. Op dinsdag kwamen alarmerende berichten binnen van Flakkee en Schouwen. Op dinsdag 3 februari liep het aantal doden op tot 605. Woensdag klonk het ontstellende getal van 1223 doden. Op vrijdag was het officiële dodental Het officiële dodental werd later vastgesteld op slachtoffers werden gevonden. Er zijn nog 152 vermisten. Ten gevolge van de ramp verloren 259 kinderen hun ouders. Daarnaast was er sprake van talloze gewonden en zieken. Het eerste slachtoffer Het "eerste" slachtoffer van de ramp heette Jacob Leijs. Hij werkte op een veerboot tussen Terneuzen en Hoedekenskerke. Toen hij probeerde het schip aan te leggen viel hij in het water en verdronk. Eerst gemelde slachtoffer De ramp ging langzaam door. Op zondagmorgen om uur werd het eerste slachtoffer gemeld. Het was een lifter, die was verdronken in een auto op de weg tussen Dordrecht en Moerdijk. * 1835 slachtoffers waren veel. Zeker in die tijd toen Nederland ongeveer 10 miljoen inwoners had. De slachtoffers vielen grotendeels in Zuidwest Nederland. Sommige dorpen werden zwaar getroffen, daar wa Veel dieren zijn bij de ramp omgekomen. Tijdens de ramp verdronken er ongeveer koeien, paarden, varkens, schapen en geiten tienduizenden kippen, ganzen, konijnen, honden en katten. Vooral paarden wisten zich soms te redden, bijvoorbeeld door naar een dijk te zwemmen. Losgemaakte koeien gingen vaak toch nog terug naar hun stal en verdronken. Gelukkig werden er ook veel dieren gered. Paarden waren goed bestand tegen het ijskoude water. Er zijn paarden geweest die 12 dagen zonder eten en drinken in het water stonden, zonder ziek te worden. Schade 24

25 Naast de verliezen aan mens en dier was de materiële schade van de ramp erg groot. In een officieel rapport over de ramp worden 67 stroomgaten genoemd, van 1000 kilometer buitendijk was 800 kilometer beschadigd en tenminste hectare land stond onder water, waarvan het overgrote deel in Zuidwest-Nederland. Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakte later de trieste balans van de natuurramp op: het officiële dodental werd vastgesteld op 1835 mensen. Op Goeree-Overflakkee verloren 481 personen het leven. De schade voor de landbouw was groot: In het rampgebied verdronken koeien, tenminste 1500 paarden en stuks pluimvee; meer dan woningen en boerderijen waren vernield of beschadigd. De schade die de landbouw werd toegebracht zou tot ver na de ramp merkbaar zijn. Vooral Zeeland zou nog jaren nodig hebben om de schade te boven te komen. De akkers werden door het zoute zeewater gekwelde grond. Veel mensen kwamen door het te laat op gang komen van de hulp om. Zij zaten bijvoorbeeld dagen vast op de daken, of de zolder van hun huizen, zonder voedsel. Waarom kwam de hulp dan zo traag op gang? Ten eerste was er een groot gebrek aan communicatie met de getroffen gebieden en de rest van Nederland. Dit zorgde ervoor dat pas men er pas veel later achter kwam wat er gebeurd was, en niet wist waar de hulp nodig was. Conclusie Als je kijkt naar mijn deelvraag dan kom je achter dat het land en de mensen zijn zwaar getroffen door deze hele gebeurtenis want ze moeten dan helemaal opnieuw alles gaan opbouwen en dat kom je achter van een ander deel van ons werkstuk. Bron vermelding Ik had nog een site maar ik ben de naam ervan kwijt geraakt dus dit is het enige dat ik nog kon vinden. Ik kan ook natuurlijk verzinnen maar dat is dan niet goed. 25