Buisjes in je oren Trommelvliesbuisjes

Transcriptie

1 Wilhelmina Kinderziekenhuis Buisjes in je oren Trommelvliesbuisjes

2 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie doorgeven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl

3 Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Buisjes in je oren 6 Je oren 8 De buisjes 10 De POS-poli 12 De operatiedag 14 Na de operatie 16 Tips 22 Wil je méér weten? 24 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 25 1

4 Inleiding voor ouders Een behandeling in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op de behandeling. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind: Waarom uw kind deze behandeling krijgt Hoe we deze behandeling doen Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken. 2

5 Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeuren. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek in elk geval samen of alles duidelijk is. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij de behandeling. 3

6 Ben je 12 jaar of ouder? Lees dit dan! Een behandeling in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op de behandeling. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op 4

7 Tips Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. Wil je meer weten?

8 Buisjes in je oren Binnenkort kom je naar ons ziekenhuis. Je krijgt dan buisjes in je oren. Deze buisjes noemen we ook wel trommelvliesbuisjes. Je huisarts of de KNO-arts (Keel-Neus-Oor-arts) hebben dit met jou en je ouders besproken. Slijmoor Je krijgt buisjes in je oren, omdat je niet goed kunt horen door een slijmoor. Bij een slijmoor zit er slijm achter je trommelvlies. De meeste kinderen, die buisjes hebben, kunnen na een paar dagen weer beter horen. Oorontsteking Heb je vaak oorontstekingen? Door de buisjes zul je minder vaak oorontstekingen hebben. Je krijgt de buisjes in je oren tijdens een operatie. Van de operatie zelf merk je niks, want je bent onder narcose. Narcose wil zeggen dat je gaat slapen met behulp van medicijnen. Je voelt dan helemaal niets meer. Buisjes plaatsen duurt ongeveer 15 minuten. Je vader, moeder, of iemand anders die je graag bij je hebt, mogen de hele dag bij je blijven. Alleen niet tijdens de operatie. Maar dat merk je niet, omdat je dan onder narcose bent. Buisjes in je oren plaatsen, gebeurt meestal tijdens een dagopname. Dat betekent dat je één uur voor de operatie naar het 6

9 ziekenhuis komt, en dezelfde dag weer naar huis mag. Je hoeft dus s nachts niet te blijven slapen. Ongeveer één uur nadat je de buisjes hebt gekregen, mag je weer naar huis. Als je naar het ziekenhuis komt, ga je naar de afdeling dagbehandeling. Deze afdeling heet Jumbo. Afdeling Jumbo - locatie WKZ - 2e verdieping 7

10 Je oren Je hebt je oor nodig om geluid te kunnen horen. Geluid is trillende lucht. Net zoals de snaren van de gitaar meetrillen als je erop speelt. Horen lijkt wel een beetje op domino. Het ene blokje volgt na het andere! Als er geluid is, vangt je oorschelp de trilling op, Via je gehoorgang gaat de trilling naar je trommelvlies. Dat is een dun vliesje. Omdat het zo dun is, kan het trillen. Achter het trommelvlies zit het middenoor. Daarin zitten drie botjes: de hamer het aambeeld de stijgbeugel Als het trommelvlies trilt, trillen deze botjes mee. Via de stijgbeugel komt die trilling in het slakkenhuis terecht. Daar zit vloeistof in die gaat bewegen. In het slakkenhuis zitten allemaal haartjes die weer gaan bewegen door de vloeistof. Die haartjes sturen dan via je gehoorzenuw signalen naar je hersenen. Zo hoor je. Dus: geluid = trilling trilling oorschelp trommelvlies hamer aambeeld stijgbeugel slakken-huis vloeistof haartjes bewegen gehoorzenuw hersenen je hoort het geluid 8

11 Als je middenoor gevuld is met lucht, dan heb je geen last van je oren. De buis van Eustachius zorgt ervoor dat de lucht in je middenoor dezelfde druk heeft als de lucht buiten je lichaam. Als je slikt, kauwt of gaapt, gaat deze buis even open en laat wat lucht door. Ook voert de buis van Eustachius het vocht, dat van nature in je middenoor wordt gemaakt, een soort snot, weer af naar de neus-keelholte. Slijmoor Ben je verkouden, dan zwelt het slijmvlies in je neusholte op, en maakt het meer slijm dan normaal. Dit gebeurt ook in het middenoor. Als het middenoor meer slijm maakt, dan de buis van Eustachius kan afvoeren, wordt het middenoor gevuld met slijm in plaats van lucht. Zo ontstaat een slijmoor. 9

12 De meeste kinderen kunnen dan ook minder goed horen. Dat komt, omdat de geluidstrillingen door het vocht in het middenoor gedempt worden. Oorontsteking Vaak begint een oorontsteking met een gewone verkoudheid. Als een ziekmaker (virus of bacterie) in je middenoor komt, kan je middenoor ontstoken raken. Meestal hebben kinderen met een oorontsteking last van oorpijn en koorts en voelen zich ziek. Wanneer krijg je buisjes in je oren? Heb je al lang (een paar maanden) een slijmoor? Kun je niet goed genoeg horen? Of heb je vaak middenoor-ontstekingen? Dan helpen buisjes misschien. Je kunt dan weer beter horen en je hebt minder vaak oorontsteking. De buisjes Wat zijn trommelvliesbuisjes? Een trommelvliesbuisje is een buisje, gemaakt van kunststof. Het buisje is heel klein. Ongeveer zoals de helft van een luciferkop. Het buisje komt in het trommelvlies. Aan de buitenkant van je oor zie je er niets van. Buisjes zorgen ervoor dat in het middenoor weer lucht komt in plaats van vocht. Het buisje maakt een verbinding tussen de gehoorgang en het middenoor. 10

13 Hoe worden trommelvliesbuisjes geplaatst? Als je onder narcose bent, maakt de dokter een klein sneetje in je trommelvlies. Dat sneetje is maar een paar millimeter groot. Via dit sneetje zuigt hij eerst het vocht uit je middenoor. Daarna plaatst de dokter het buisje in het sneetje. Het ene uiteinde van het buisje steekt in het middenoor, terwijl het andere uiteinde in je gehoorgang zit. Blijven ze altijd zitten? Meestal gaat het buisje er vanzelf weer uit na ongeveer zes maanden. Je trommelvlies groeit daarna weer dicht. Zijn de buisjes eruit en heb je toch weer last van je oren? Dan krijg je misschien nog een keer buisjes. 11

14 Vóór het plaatsen van buisjes: de POS-poli Een tijdje vóór je buisjes krijgt, heb je een afspraak op de POS-poli. POS-poli is de afkorting van: Pre Operatief Spreekuur. Dat betekent: het spreekuur vóór een onderzoek, behandeling of operatie onder narcose. Narcose wil zeggen dat je gaat slapen met behulp van medicijnen zodat je niks van de operatie voelt. We noemen dit wel slapen maar het is geen gewone slaap. Als je onder narcose bent kun je niet uit jezelf wakker worden. De anesthesioloog is de dokter die jou de slaapmedicijnen gaat geven. Hij zorgt voor jou als je onder narcose bent en zorgt ervoor dat je weer wakker wordt als de ingreep klaar is. We noemen hem ook wel de slaapdokter. De POS-poli is in het WKZ op de 1e verdieping bij receptie 8, balie D. Op de POS-poli heb je, samen met je ouders een gesprek met de POS-verpleegkundige (deze helpt de slaapdokter), of met de slaapdokter (anesthesioloog). Wat bespreken ze met je op de POS-poli? ze willen van alles weten over je gezondheid. Bijvoorbeeld: welke ziektes je hebt gehad of je koorts hebt of je verkouden bent soms meten ze je gewicht, je lengte, je bloeddruk of je hartslag. Dit doet geen pijn. 12

15 hoe het gaat als je onder narcose gaat hoe jij het beste de narcose kunt krijgen: met een prik of met een kapje wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent Als je tegen de narcose op ziet, zeg het dan tegen de slaapdokter of de POS-verpleegkundige! Op de POS-poli krijg je een folder over de narcose. Dan kun je nog eens nalezen wat er is verteld. Voor ouders Medicijnen (Kinder)aspirine is een pijnstiller die het bloed verdunt. Daardoor is er meer kans op nabloedingen. Geef uw kind daarom minstens twee weken voor de operatie geen (kinder) aspirine. Als uw kind een pijnstiller nodig heeft, kunt u wel paracetamol geven.. Kort voor de narcose mag uw kind geen vaccinatie krijgen. We houden de volgende periode aan: - twee dagen voor de narcose geen DKTP- en meningokokken-vaccinatie - twee weken voor de narcose geen BMR-vaccinatie 13

16 De operatiedag In de folder Narcose lees je hoe het gaat als je onder narcose gaat. Je leest daar ook hoe het gaat op de dag dat je geopereerd wordt. Voor alle duidelijkheid vertellen we het hier nog een keer in het kort: Thuis Je mag s ochtends niet meer eten en drinken. Dat heet nuchter zijn. Op afdeling Jumbo 14 Je komt op afdeling Jumbo en krijgt een bed. De verpleegkundige stelt nog wat vragen aan jou en je ouders. Als je wilt kun je de voorbereidingsspullen nog een keer bekijken. Je krijgt een operatiejasje aan en een naambandje om. Misschien krijg je een drankje, pilletje of zetpil. Als je aan de beurt bent, ga je in bed of bij je ouder op de arm. Jullie gaan samen naar de wachtruimte (holding) bij de operatiekamer.

17 In de holding Eén van je ouders en de pedagogisch medewerker of verpleegkundige doen een schort aan, blauwe slofjes over hun schoenen en zetten een speciale muts op. De medewerkers van de operatiekamer (met een groen pak en een muts) komen jullie ophalen. Meestal stellen ze nog wat vragen aan jou en je ouders. Ze nemen jou, één van je ouders en de pedagogisch medewerker of verpleegkundige mee naar de operatiekamer. In de operatiekamer Je gaat op de operatietafel liggen. Je krijgt drie monitor-stickers op je borst geplakt. Je krijgt een plakker met daarin een klein lampje op je vinger of teen geplakt. Je krijgt de narcose met een kapje of een prik. Als je slaapt gaat je vader of moeder terug naar afdeling Jumbo. De dokter plaatst de buisjes. 15

18 In de uitslaapkamer Je ligt weer in je eigen bed als je wakker wordt. Eén van je ouders mag bij je komen zitten. Je hebt nog steeds de monitor-stickers en het lampje op je vinger. Je hebt een infuus in je hand. Als je goed wakker bent, rijden ze je met bed en al weer naar afdeling Jumbo. Na de operatie Terug op afdeling Jumbo Als je weer op afdeling Jumbo bent, mag je rustig in je bed blijven liggen. De verpleegkundige komt regelmatig bij je kijken. Misschien voel je je niet zo lekker, ben je misselijk of heb je pijn in je oor. Zeg het tegen je vader of moeder of tegen de verpleegkundige als er iets is. Ze kunnen er dan rekening mee houden of je extra medicijnen geven. Hoe het bij jou zal gaan? Dat is moeilijk van tevoren te zeggen. 16

19 Als je goed wakker bent, mag je weer wat drinken. De dokter komt vertellen hoe het gegaan is. Ook zegt hij of je oordruppels moet gaan gebruiken. Voor ouders Naar huis Ga niet met uw kind op de fiets. Bent u met de auto? Zorg dan dat u met z n tweeën bent. Uw kind kan misselijk worden en overgeven. Het is lastig om zowel op uw kind als op het verkeer te letten. U kunt ook een taxi bespreken. Peter (5 jaar): Zo raar, toen mijn moeder ging stofzuigen, klonk dat zo hard, dat ik mijn handen op mijn oren deed. 17

20 Controleafspraak Ongeveer zes weken na de operatie kom je weer bij de KNO-arts voor controle. De dokter kijkt dan of de buisjes goed op hun plaats zitten. Ook doen we een drukmeting en een hoortest. Voordat je naar huis gaat, maakt een medewerker van de polikliniek een afspraak voor jou. Hoortest Met een drukmeting meten we of je trommelvlies goed kan bewegen en of de druk in je middenoor goed is. Dit gebeurt met een dopje in je gehoorgang dat verbonden is met een meetapparaat. Tijdens de meting voel je een lichte druk in je oor en je hoort een zacht geluid. We meten ook hoe goed je hoort. Je krijgt een hoofdtelefoon op. Door de hoofdtelefoon komen hoge en lage geluidjes (hard en zacht). Je mag je vinger opsteken of een blokje pakken als je het geluid hoort. Als je buisjes in je oren hebt, kom je 1 of 2 keer per jaar naar het ziekenhuis voor controle. 18

21 Bijwerkingen Oorpijn Meestal heb je geen pijn aan je oor na het plaatsen van buisjes. Heb je toch pijn? Vraag dan om een pijnstiller. Misselijk Sommige kinderen zijn misselijk na de operatie. Dat kan komen door de narcose. De misselijkheid gaat meestal vanzelf over. Als dat niet zo is, krijg je medicijnen tegen de misselijkheid. Complicaties Zelfs als een behandeling helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Loopoor De eerste dagen na de operatie kan er wat vocht uit je oor lopen. Dat is normaal. Als er na twee dagen nog steeds vocht uit je oor komt, zeg het dan tegen je ouders. Zij weten wat ze moeten doen. 19

22 Voor ouders Loopoor De eerste dagen na de operatie kan er wat vocht uit het oor komen. Dit is normaal. Doe geen watje of gaasje in het oor. Hierdoor wordt het oor namelijk afgesloten van de buitenlucht en dit kan de genezing vertragen. Als er twee dagen na de operatie nog vocht uit het oor komt, zit er een ontsteking. U moet het oor dan gedurende één week druppelen (driemaal daags vijf druppels). De KNO-arts heeft u hiervoor op de polikliniek of tijdens de dagopname een recept gegeven. U kunt ook uw huisarts om een recept voor oordruppels vragen. Veel kinderen met buisjes krijgen later ook wel eens een loopoor, bijvoorbeeld bij een verkoudheid of na het zwemmen. Ook dan is het verstandig met uw huisarts te overleggen en oordruppels te gebruiken. Houdt het loopoor ondanks de druppels langer dan twee weken aan of komen klachten zoals pijn en een loopoor vaak terug, overleg dan opnieuw met uw huisarts. Zo nodig maakt u een afspraak voor een extra controle bij de KNO-arts Trommelvliesperforatie Bij ongeveer twee procent van de kinderen sluit het trommelvlies zich niet na het uitstoten van het buisje. Er blijft dan een gaatje in het trommelvlies zitten, een trommelvliesperforatie. Dit kan op latere leeftijd operatief gesloten worden. 20

23 Wat mag je wel, wat mag je niet? De dag na de operatie mag je weer van alles doen, ook weer gewoon naar school. Douchen en in bad gaan Je mag douchen en in bad. Maar wel moet je opletten dat er geen zeep of shampoo in je oor komt. Je kunt dan een ontsteking in je oor krijgen. Er kan dan vocht uit je oor komen. We noemen dit een loopoor. Zwemmen Zwemmen mag pas na veertien dagen. Zolang je buisjes hebt, mag je niet: duiken diep onder water zwemmen Er kan dan via het buisje water in je middenoor komen. Hierdoor kun je: oorpijn krijgen duizelig worden een ontsteking in je oor krijgen een loopoor krijgen Voor ouders Oordoppen zijn niet nodig. Maar als uw kind steeds na het zwemmen een loopoor heeft, dan adviseren we wel om oordoppen te gebruiken. Deze kunt u voor uw kind laten aanmeten bij een hoorspecialist (audicien). Als een oordop niet helpt, kan uw kind beter niet meer gaan zwemmen. 21

24 Tips Niet alleen medicijnen helpen tegen pijn. Ook jij zelf kunt iets doen om er minder last van te hebben. Je ouders kunnen je daarbij helpen. Hier wat tips, die kunnen helpen als je pijn hebt of bang bent. 22 Vraag van tevoren wat er gaat gebeuren. Dan kun je vast bedenken wat je zelf wilt. Vraag wat de dokters doen tegen de pijn. Vertel dat je pijn hebt en waar. Gebruik het pijnliniaaltje, deze kun je aan de verpleegkundige vragen. Probeer zoveel mogelijk te ontspannen: doe samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. Neem iets mee om je af te leiden. Bijvoorbeeld een boek, bellenblaas of je MP3-speler. Je kunt maar aan één ding tegelijk denken! Bedenk met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen. Rustig ademhalen kan helpen als je bang bent of pijn hebt. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Misschien vind je het fijn om een hand vast te houden. Of om

25 je te laten masseren of zachtjes op je huid te laten kriebelen. Bedenk van tevoren alvast waar je over wilt dromen tijdens de narcose. Heb je een Pijnpaspoort*? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. Heb je geen Pijnpaspoort? Bedenk dan van te voren wat jij wilt. Bijvoorbeeld een kapje of prik. En bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld kijken of niet kijken. Of tellen. * Het Pijnpaspoort is een klein boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis zien als je dat nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen. 23

26 Wil je meer weten? Kijk dan op: Heb je nog vragen? 24 Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over neusamandel knippen, kun je bellen met de polikliniek KNO: van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot uur telefoonnummer Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Telefoonnummer van de Afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van het UMC Utrecht is: Voor andere afdelingen kun je bellen met het algemene telefoonnummer Je wordt dan doorverbonden met die afdeling. Je ouders kunnen deze nummers ook bellen.

27 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bijvoorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen de operatie aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthouden, een MP3-speler met muziek meenemen Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren. 25

28 Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over de operatie. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens de operatie. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis. Hoe kunt u uw kind begeleiden Ga met uw kind mee naar het ziekenhuis. Of vraag een ander vertrouwd persoon om mee te gaan. Dat geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen. Bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee. 26

29 U mag verwachten dat tijdens het verblijf in het ziekenhuis duidelijk wordt verteld wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Tips voor uzelf Blijf tijdens het verblijf van uw kind in het ziekenhuis zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of in het ziekenhuis. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund en begrepen. 27

30 Schrijf hier je aantekeningen

31 Colofon Divisie Heelkundige Specialismen Afdeling Kinder KNO, locatie WKZ oktober 2012, UMC Utrecht KHCH

32 UMC Utrecht Locatie WKZ Lundlaan EA Utrecht Tel