Paviljoenstraat 2, 4. Stephensonstraat 2, 4a

Transcriptie

1 PAGINA 1/7 Paviljoenstraat 2, Paviljoenstraat 4 - Stephensonstraat 2, Stephenstraat 4a, voormalige firma Blaton-Aubert, gelegendeerde luchtfoto (Brussel UrbIS - Distributie: CIBG, Kunstlaan 20, 1000 Brussel). SCHAARBEEK Voormalige firma Blaton-Aubert Paviljoenstraat 2, 4 Stephensonstraat 2, 4a Brussels Hoofdstedelijk Gewest INVENTARIS VAN HET BOUWKUNDIG ERFGOED BEAUX-ARTSSTIJL ECLECTISME FABRIEK Tussen de Paviljoenstraat, de Stephensonstraat en de spoorlijnen vanuit het Noordstation, industrieel complex dat grotendeels ca werd opgetrokken, in eclectische stijl. Geschiedenis De firma Blaton-Aubert werd in 1865 gesticht. Dit bouwbedrijf was oorspronkelijk gespecialiseerd in de fabricage van sierelementen in gewapend cement, met name decors en beeldhouwwerken bestemd voor parken en tuinen. Haar vestiging in de Paviljoenstraat wordt vanaf 1876 geattesteerd: op een plan uit dat jaar staan de hoofdgebouwen van de site, die misschien begin jaren 1870 voor een brouwerij werden gebouwd. Het gaat om twee volumes aan de Paviljoenstraat (A, B), alsook om een groot gebouw dat inspringt t.o.v. de straat (C), met aan zijn noordwestelijke zijde een haaks terugwijkend bijgebouw (D). Tegen de achterzijde van het hoofdgebouw werd tussen 1899 en 1909 een langwerpig gebouw met gevel aan de Stephensonstraat nr. 4a (E) aangebouwd; in dat jaar werd tussen volume A en de spoorlijnen ook een nieuw afsluithek geplaatst in de Paviljoenstraat. Dit hek verleende toegang

2 PAGINA 2/7 tot de beeldenroute, waar de bezoekers alle beeldhouwwerken konden bekijken die het bedrijf maakte. In 1927 werd een gebouw bestemd voor kantoren (F) opgetrokken op de hoek van de twee straten (Paviljoenstraat nr. 4 - Stephensonstraat nr. 2). Tot slot werden in twee appartementsgebouwen opgetrokken op nr. 2a en 4 Stephensonstraat, tussen gebouwen F en E. De gebouwen die van vóór 1909 dateren (A tot E) hebben gevels in oranjekleurige baksteen versierd met zwartkleurige bakstenen. De banden in zwartkleurige baksteen bakenen de bouwlagen af en vormen doorlopende onderdorpels, de omlijstingen van de muuropeningen en decoratieve motieven op de borstweringen en friezen op het hoofdgestel. De gevels worden bekroond door tweekleurige bakstenen zaagtandfriezen in verscheidene lagen. Kroonlijsten bewaard. Aan de Paviljoenstraat, twee volumes (A, B) schuin t.o.v. de straat ingeplant, evenwijdig met de spoorweg en de Stephensonstraat. Het linkervolume diende als garage en conciërgewoning, het rechtervolume, aangebouwd tegen de zuidwestelijke hoek van gebouw C, bevatte de kantoren. Ze liggen aan een binnenplaats afgesloten door een omheiningsmuur met pilasters. Onderbouwen en benedenverdiepingen van de westelijke gevel van elk volume thans bepleisterd. Volumes van respectievelijk twee en vier bouwlagen, onder schilddak. Gevels aan de straatkant van respectievelijk vier en drie traveeën, de eerste blind. Dak voorheen opengewerkt met rondbogige dakvensters. In het linkervolume, gevel aan de binnenplaats van vier traveeën, de eerste als voorbouw, de volgende elk voorzien van een grote arcade die thans gedeeltelijk is dichtgemetseld. Achtergevel van vijf traveeën, voorheen bedekt met reclameopschriften. Rechterzijgevel van twee traveeën met blinde muuropeningen op de benedenverdieping. Raamwerk vervangen. In het rechtervolume vormen de gevels aan de straatkant en de binnenplaats een heel scherpe hoek. De eerste gevel wordt geritmeerd door pilasters op de benedenverdieping, de tweede heeft vijf traveeën voorzien van brede rondboogvensters. Tegen de linkerflank is een smal en hoger volume aangebouwd, met oculus. Raamwerk vervangen aan de kant van de straat, bewaard aan de kant van de binnenplaats, het eerste met bovenlicht met uitwaaierende roedeverdeling op de verdiepingen. Inspringend t.o.v. de straten, in de asrichting van de binnenplaats, de voormalige werkplaatsen van de vormgieterij (C). Gebouw van twee bouwlagen onder schilddak. Voorgevel met romaanse invloed, met één travee voorzien van een uitspringende rondbogige toegangsportiek onder archivolt van bakstenen zaagtand. Op de verdieping, vijf smalle gekoppelde vensters onder dubbele

3 PAGINA 3/7 doorlopende archivolt. Zijgevels van zes traveeën, geritmeerd door inspringende steunberen die langs de spoorweg zijn voorzien van grote ankers en van een topstuk met bollen. Brede rondboogvensters. Het dak was vroeger bedekt met pannen, het was opengewerkt met rondbogige dakvensters en werd bekroond door een klein daklicht onder een standbeeld als topstuk. Raamwerk met metalen roedeverdeling op de verdieping aan de straatkant bewaard, dat van de zijgevel vervangen, oorspronkelijk met waaiervormig impostvenster. In de hoek gevormd door gebouwen B en E aan de spoorweg, volume (D) waarin zich wellicht de machinezaal bevond. Een hoge schoorsteen stond voor de gevel aan de binnenplaats. Gebouw van drie bouwlagen onder schilddak. Gevel aan de spoorweg met twee traveeën, met bewaarde geschilderde opschriften CIMENTS BETONS en ARMAND BLATON. De gevel aan de binnenplaats is bijna volledig blind. Op halve hoogte, twee grote tondi met leeuwenkoppen in cementen haut-reliëf. Raamwerk met roedeverdeling bewaard op de verdiepingen aan de spoorweg. Op nr. 4a Stephensonstraat, langwerpig gebouw gebruikt als magazijn (E), ontworpen tussen 1899 en Gebouw met een inwendige betonstructuur; twee bouwlagen onder plat dak doorbroken door een daklicht onder zadeldak met houten gebinte. Analoge topgevels van drie traveeën, afgeboord door pilasters. Centrale inrijpoort. Blinde vensters op de voorgevel. Hoge poort onder katrol op de achtergevel. Poort vooraan en houten raamwerk met metalen roedeverdeling bewaard. Op nr. 4 Paviljoenstraat 2 Stephensonstraat, gebouw uit 1927 bestemd voor kantoren (F). Gevel met invloed van de Beaux-Artsstijl in oranjekleurige baksteen en met bepleisterde elementen. Hoekgebouw van twee bouwlagen en drie traveeën aan de Paviljoenstraat en vier aan de Stephensonstraat, allemaal in risaliet onder kroonlijst, de tweede als toegangstravee. Getraliede vensters op de benedenverdieping. Aan de Paviljoenstraat, trapezoïdaal raamwerk op de verdieping, met roedeverdeling in het onderste gedeelte. Aan de Stephensonstraat, deur geflankeerd door smalle vensters. Plaat met het opschrift PIEUX VIBRO, een herinnering aan de funderingstechniek die de firma Blaton-Aubert ontwikkelde. Schrijnwerk bewaard. Op de binnenplaats aan de zijkant staan nog enkele cementen beeldhouwwerken (standbeelden, vazen, ) en rocailledecors. Inschrijving op de bewaarlijst

4 PAGINA 4/7 Archieven GAS/DS GAS/OW Infrastructuur 216. SAB/OW Huis der Kunsten van Schaarbeek/lokaal fonds. Publicaties en studies CULOT, M. [red.], Bruxelles hors pentagone. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiche 35. Tijdschriften MERTENS, A., ROZEZ, Pavillon (rue du), Annuaire du Commerce et de l'industrie de Belgique, Province de Brabant, Bruxelles et sa banlieue, Brussel, Établissements généraux d'imprimerie, Kaarten / plannen BESME, V., Plan d'ensemble pour l'extension et l'embellissement de l'agglomération bruxelloise, Plan de la commune de Schaerbeek 1876, Nationaal Geografisch Instituut. Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, 1881.Bruxelles et ses environs, Militair Cartografisch Instituut, Plan de la commune de Schaerbeek Websites Blaton Onderzoek en redactie :

5 PAGINA 5/7 Paviljoenstraat 2 en 4, voormalige firma Blaton-Aubert (foto 2014). Paviljoenstraat 4 - Stephensonstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert (foto 2014). Stephensonstraat 2 tot 4a (foto 2014). Stephensonstraat 4a, voormalige firma Blaton-Aubert (foto 2014). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw A (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw A, gevel aan de koer (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw B, gevel aan de koer (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw B, detail op de gevel aan de koer (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw C (foto 2012).

6 PAGINA 6/7 Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw C, venster op verdieping aan straatzijde (foto 2014). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw C, detail op de linker zijgevel (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw C, detail op de linker zijgevel (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw D, gevel aan de koer (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw D, gevel aan de koer, tondo in vorm van leeuwenkop (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw D, gevel aan de spoorweg (foto 2012). Stephensonstraat 4a, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw E, achtergevel (foto 2012). Stephensonstraat 4a, voormalige firma Blaton-Aubert, gebouw E, interieur (foto 2012). Paviljoenstraat 2, voormalige firma Blaton-Aubert, zijkoer, sculpturen in beton (foto 2012).

7 PAGINA 7/7 Paviljoenstraat 2, zicht op de voormalige firma Blaton-Aubert, einde 19e eeuw (Huis der Kunsten Schaarbeek/lokaal fonds). Briefhoofd van de voormalige firma Blaton-Aubert uit 1908, GAS/DS (1908). Paviljoenstraat 2, ontwerp voor de vervanging van het ijzeren hekwerk langs de spoorweg, GAS/DS (1909). Paviljoenstraat 4 - Stephensonstraat 2, voorziene opstand, AVB/ TP (1927). Paviljoenstraat 2, firma Blaton-Aubert, gang met beelden (GUÉRIN, T., LEMERCIER, J., Schaerbeek en cartes postales anciennes, Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 1985, photo 19).