TIJDSCHRIFT "MET ZORG" Thema: Christelijke identiteit jaargang 5 nummer 2 juni 1999

Transcriptie

1 TIJDSCHRIFT "MET ZORG" Thema: Christelijke identiteit jaargang 5 nummer 2 juni 1999 INHOUDSTAFEL Editoriaal De rol van de christelijke naastenliefde vandaag Zin en kwetsbaarheid van christelijke structuren P. Schruers Het postmoderne levensgevoel en religiositeit J. Vranckx New Age S. Van Calster Omgaan met de verscheidenheid aan levensbeschouwelijke overtuigingen en morele waarden in de orthopedagogische centra van de Broeders van Liefde Werkgroep ethiek in de orthopedagogische zorg Nieuwe evangelisatie I. Verhack Geloven in Jezus Christus en levenskeuzes J. Dumon Waarom en hoe nog bidden?

2 EDITORIAAL Christelijke instellingen als contrastgemeenschappen Vandaag worden de christelijke instellingen meer en meer bevraagd, zowel extern als intern. Kunnen we nog spreken van christelijke instellingen wanneer de meerderheid van de medewerkers niet meer pratikeert, of wanneer een deel van hen de christelijke waarden nog louter als humane verworvenheden beschouwt? Is er in het huidig maatschappelijk middenveld nog ruimte voor confessioneel geduide groepen, of wordt nog uitsluitend de seculiere professionaliteit als bestaansreden aangegeven? Hoe moeten christelijke instellingen zich gedragen tegenover de verplichte samenwerkings-verbanden, die vanuit de overheid worden opgelegd en waarbij alleen nog rekening wordt gehouden met het regionaal aanbod van zorg en begeleiding? En wat met de moeheid in bepaalde kerkelijke middens, die zich terugplooien in een binnenkerkelijk bezig zijn en de sociale dimensie van het christendom als voltooid verleden tijd beschouwen? Intern en extern zit de christelijke instelling in de verdrukking, en zij die nog verder willen werken aan het behoud van de christelijke identiteit worden naargelang de situatie als naïef, fanatiek of machtsdriftig bestempeld. Christelijke instellingen zijn ontstaan als initiatief van christenen en groepen christenen, die een kader wilden scheppen waarin de medemens zorg en begeleiding kon ontvangen, die getekend is door de caritas. Aan de basis ligt een caritatieve motivatie en in de praxis is er fundamenteel ruimte voor een caritatieve houding. We zouden kunnen zeggen dat de graad van caritas de graad van christelijkheid van deze instellingen bepaalt. Christelijke instellingen moeten dan ook in hun basisfilosofie terugvallen op de evangelische boodschap, die een contrastboodschap is. Wat Christus verkondigde in de bergrede en wat Hij voorleefde toen Hij al weldoende rondging, was getekend door een radicaliteit die geen compromissen toeliet. De christelijke boodschap is geen fanatieke boodschap, die met alle middelen het kwaad wil bestrijden om het goede te grondvesten, maar is een aangelegenheid van liefde. Doorheen een concreet beleefde naastenliefde wordt de medemens uitgenodigd om ruimte te maken voor de genadevolle boodschap dat God liefde is. De christelijke boodschap blijft steeds een uitnodiging, weliswaar in radicaliteit gebracht, maar nooit als een verplichting opgelegd. Christelijke gemeenschappen kenmerken zich juist door contrastgemeenschappen te zijn, waar een andere ordening aanwezig is en waar het laatste woord niet gegeven wordt aan de wet of de macht, maar wel aan de liefde. Daardoor vormen ze ongewild een alternatief in de ruimere polis, de stad van de mens, en kunnen ze deze polis uitnodigen om in hun eigen reflectie ook met deze christelijke waarden rekening te houden. Wanneer christenen met andersdenkenden in dialoog gaan, dan kan het vruchtbare resultaat een verfijning zijn van het ethisch minimum dat binnen de maatschappij tot stand moet komen. Het gaat over de dialoog, die de graad van menschristelijke instellingen als contrastgemeenschappen waardigheid is, die in deze maatschappij en in deze tijd gehanteerd en gepromoveerd moet worden. Daarover hebben christenen iets te zeggen en moeten ze de dialoog aangaan. Christelijke instellingen staan vandaag voor de uitdaging deze dialoog met de polis aan te gaan. Ze staan binnen het spanningsveld van de radicaliteit en de nivellering. Wanneer ze de radicaliteit van de christelijke boodschap blijven verkondigen en beleven, dreigen ze hun maatschappelijke relevantie te verminderen en in sommige gevallen zelfs te marginaliseren. Wanneer ze zich echter aanpassen aan de maatschappelijke ontwikkelingen en hun radicale boodschap en praxis afzwakken tot een licht verteerbaar model, waar de caritas tot filantropie wordt herleid, zullen ze hun maatschappelijke relevantie behouden, maar gaat hun eigenheid verloren. Wanneer christelijke instellingen trouw willen blijven aan hun bestaansreden, dan zullen ze moeten blijven kiezen om duidelijke taal te spreken, zonder zich daardoor superieur te voelen. Het ethisch minimum, dat door de christenen ingevuld wordt met de hoogst mogelijke menswaardigheid en daardoor contrasterend wordt ten aanzien van andere visies, zal doorheen de dialoog met een zich duidelijk profilerende christelijke gemeenschap van een neergaande trend weerhouden worden. Wanneer christelijke gemeenschappen en christelijke instellingen met hen

3 verdwijnen in de zogenaamde neutraliteit en het pluralisme van de polis, gaat een heilvolle contrastervaring verloren waarmee aan de maatschappij geen dienst wordt geboden. Samengevat zouden we kunnen stellen dat christelijke instellingen zin blijven hebben als ze zowel in hun basisfilosofie als in hun praxis de radicale boodschap van het evangelie, die een liefdesboodschap is, zonder compromissen gestalte blijven geven. Daartoe zijn christenen nodig, die zich binnen deze instellingen willen inzetten om aan de liefde het eerste en het laatste woord te geven. Daartoe is eveneens een openheid en dialoog nodig met de omringende maatschappij, niet om in deze maatschappij op te gaan, maar om er geprofileerd aanwezig te zijn als evenwaardige gesprekspartner binnen het maatschappelijk middenveld. Daar waar samenwerking noodzakelijk en nuttig is, kan deze gestalte krijgen in wederzijds respect voor het waardengoed dat aan de basis ligt. Wanneer samenwerking alleen maar mogelijk is wanneer zowel binnen de basisfilosofie als binnen de praxis over dit waardengoed angstvallig wordt gezwegen, dienen we ernstige vragen te stellen over de zinvolheid van deze samenwerking. Wanneer de identiteit moet worden opgeofferd op het altaar van de samenwerking, wordt roofbouw gepleegd aan het fundament van de christelijke boodschap. Het kind wordt dan met het badwater weggegooid. Br. dr. René Stockman DE ROL VAN DE CHRISTELIJKE NAASTENLIEFDE VANDAAG Een christen heeft de opdracht om aan de naastenliefde concreet gestalte te geven in de dagelijkse realiteit. Hoe kan men als individu en als groep echter in onze huidige samenleving nog het ideaal van de caritas blijven beoefenen? Hebben christelijke instellingen daarin nog een eigen, specifieke rol te vervullen of moet resoluut worden gekozen voor samenwerking of fusie met niet-confessionele of zogenaamd neutrale instellingen? ZIN EN KWETSBAARHEID VAN CHRISTELIJKE STRUCTUREN P. Schruers Mgr. Schruers omschrijft in dit artikel vooreerst de zin en kwetsbaarheid van christelijke structuren; vervolgens geeft hij aan hoe het (socio-)caritatieve werk zich vanuit een christelijke organisatie opstelt in onze cultuur. Tot slot schetst hij een profiel van de mensen die nodig zijn in de socio-caritatieve structuren.

4 HET POSTMODERNE LEVENSGEVOEL EN RELIGIOSITEIT J. Vranckx Sociologen stellen vast dat we vandaag een transformatie meemaken van het religieuze landschap. De vaste structuren vallen weg en alles wordt veel minder vatbaar. Gelovigen zijn vrijzinniger geworden, maar vrijzinnigen religieuzer. Zappen doen we niet alleen voor de televisie, het is een manier van doen die heel onze cultuur en lifestyle kenmerkt, want we zappen er ook op los in mode, levensbeschouwing en religie, gezondheidszorg, politiek en noem maar op. Een massa verschillende modes, stijlen en betekenissen die men naar willekeur kan selecteren en met elkaar verweven, die opkomen en verdwijnen. Het probleem van de zingeving wordt echter onontkoombaar, ondanks alle pogingen om het te verdoven of weg te duwen door de peptalk van de media en de reclame. NEW AGE: EEN NIEUWE RELIGIE VOOR EEN NIEUWE TIJD? S. Van Calster Ook al kan men enkele technieken uit de New Age waarderen omwille van hun aanzet tot bewustzijnsverruiming, toch moet men globaal zeggen dat er geen overeenstemming is met het christendom: noch de verlossings-, scheppings- en Godsleer, noch de christologie en de pneumatologie, noch de individuele en sociale ethiek kan men in New Age terugvinden. Het personalistisch mensbeeld van het christendom hoeft men er ook niet te zoeken.1 OMGAAN MET DE VERSCHEIDENHEID AAN LEVENSBESCHOUWELIJKE OVERGUIGINGEN EN MORELE WAARDEN IN DE ORTHOPEDAGOGISCHE CENTRA VAN DE BROEDERS VAN LIEFDE Werkgroep ethiek in de orthopedagogische zorg Reeds geruime tijd maakt de congregatie van de Broeders van Liefde werk van een actuele formulering van de missie van haar communiteiten, instellingen en initiatieven. Het geloof neemt daar een centrale plaats in. Sommigen dienen nog tot het geloof uitgenodigd, van anderen mag men verwachten dat ze op die uitnodiging zijn ingegaan. Zo stelt zich de vraag naar de concrete plaats van het geloof in een instelling, in een orthopedagogisch centrum, binnen de context van het gesubsidieerd pluralisme. Onderstaande tekst biedt het ontwerp voor een minimale identiteit. De principiële keuzes zijn absoluut en al geheel noodzakelijk om nog van een christelijke instelling te kunnen gewagen.

5 NIEUWE EVANGELISATIE WIE IS DE MENS VAN VANDAAG MET WIE WIJ IN GESPREK MOETEN KOMEN? I. Verhack Professor Verhack geeft op een voortreffelijke en enthousiaste wijze aan op welke wijze vandaag binnen onze westerse samenleving ruimte kan worden geschapen voor een nieuwe evangelisatie. Nadenken over nieuwe evangelisatie komt er op de eerste plaats op neer opnieuw te gaan nadenken over ons eigen geloof: waar ligt de kern van het christelijk geloof en wat betekent het dit geloof aan anderen door te geven? GELOVEN IN JEZUS CHRISTUS EN LEVENSKEUZES J. Dumon Geloven en daadwerkelijke levenskeuzes hebben alles met elkaar te maken. Geloven in Jezus Christus geeft inderdaad te doen. Toch is christelijk leven niet in de eerste plaats te doen, maar te ontvangen. Als christen ben je altijd in het noviciaat, ben je altijd leerling. WAAROM EN HOE NOG BIDDEN? Wanneer je het levensverhaal van mensen beluistert, dan kan je vaststellen dat de meesten wel op de een of andere manier contact zoeken met God, met het Opperwezen, met hetgeen hen overstijgt. Ze doen dat in noodsituaties, of in blije momenten, of wanneer ze rustig wandelen op een eenzame plek. Dikwijls overvalt hen dan iets waarbij ze zich aangetrokken voelen om erop te reageren.