code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 1 van 12

Transcriptie

1 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 1 van 12 versie datum toelichting Op 28 juni is de wijziging van de Regeling handhaving en overige zaken Wet dieren van 28 juni 2012 in verband met de invoering van de bestuurlijke boete voor het beleidsterrein voedselveiligheid in de vleesketen gepubliceerd. Daardoor was het wenselijk het specifieke interventiebeleid voor die vleesonderdelen die onder de Wet dieren vallen aan te passen. 1 Onderwerp Het specifieke interventiebeleid vlees beschrijft binnen de kaders van het algemeen interventiebeleid de interventiegrenzen voor specifieke overtredingen m.b.t. voedselveiligheid, hygiëne, bouwkundige zaken, identificatie- en registratieverplichtingen op die onderdelen van de wetgeving die gelden voor dit werkterrein. Dit interventiebeleid is voor een aantal zaken gekoppeld aan het gemeenschappelijk interventiebeleid IB01-SPEC19; het uitgangspunt is één en dezelfde benadering voor alle bedrijven, zowel erkende als geregistreerde. Het gedeelte over gehakt vlees, vleesbereidingen, separatorvlees en vlees (vallend onder de Warenwet) bevindt zich nog steeds in IB01-SPEC19. Voor het specifiek interventiebeleid met betrekking tot de chemische en microbiologische eisen, alsmede met betrekking tot etikettering van levensmiddelen wordt verwezen naar: IB01-SPEC 06 interventiebeleid etikettering levensmiddelen IB01-SPEC 07 interventiebeleid levensmiddelen laboratorium microbiologie IB01-SPEC 09 interventiebeleid eet- en drinkwaren laboratorium chemie Zowel voor het specifiek interventiebeleid dierlijke bij als voor gehakt vlees, vleesbereidingen, separatorvlees en vlees wordt verwezen naar: IB01-SPEC 19 gezamenlijk interventiebeleid Industriële Productie 2 Wettelijke basis Op het werkterrein van vlees (voedselveiligheid, hygiëne, bouwkundige zaken, identificatieen registratieverplichtingen) gelden zowel Europese als Nationale regels. De belangrijkste regels zijn: Levensmiddelenbedrijven Vo (EG) nr. 178/ Algemene Levensmiddelenverordening 1 Verordening (EG) nr. 178/2002 van het Europees parlement en de Raad van 28 januari 2002 tot vaststelling van de algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting

2 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 2 van 12 Vo (EG) nr. 852/ Hygiëneverordening m.b.t. levensmiddelen Vo (EG) nr. 853/ Hygiëneverordening m.b.t. dierlijke Vo (EG) nr. 854/ Verordening m.b.t. toezicht op dierlijke Vo (EG) nr. 2073/ Verordening Microbiologische Criteria voor levensmiddelen Vo (EG) nr. 2074/2005 Organisatie officiële controles Vo 854/2004 Vo (EG) nr. 2075/ Trichinenverordening Verordening (EEG) nr. 2377/90 7 Verordening met maximumwaarden voor resten diergeneesmiddelen Specifieke verordeningen met bepalingen voor contaminanten, additieven, residuen etc. Warenwet met onderliggende besluiten en regelingen, in het bijzonder: Warenwetbesluit Hygiëne van levensmiddelen; Warenwetbesluit Bereiding en behandeling van levensmiddelen (BBL) Wet Dieren Besluit en Regeling dierlijke 3 Begrippen Definities Voor de definities wordt verwezen naar het algemeen interventiebeleid NVWA. Gebruikte afkortingen AM Ante Mortem BBL BOA CCP DBP EZ GWWD HACCP IOD Warenwet Besluit Bereiding en Behandeling Levensmiddelen Buitengewone opsporingsambtenaren van de NVWA Boeterapport Critical Control Point (kritisch controlepunt) Dierlijke bij Ministerie van Economische Zaken Gezondheids- en welzijnswet voor dieren Hazard Analysis and critical control points Inlichtingen- en Opsporingsdienst NVWA I & R-register Identificatie- en registratieregister JZ Afdeling Juridische Zaken van de VWA van een Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden. 2 Verordening (EG) nr. 852/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 inzake levensmiddelenhygiëne 3 Verordening (EG) nr. 853/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 houdende vaststelling van specifieke hygiënevoorschriften voor levensmiddelen van dierlijke oorsprong 4 Verordening (EG) nr. 854/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 houdende vaststelling van specifieke voorschriften voor de organisatie van de officiële controles van voor menselijke consumptie bestemde van dierlijke oorsprong 5 Verordening (EG) nr. 2073/2005 van de Commissie van 15 november 2005 inzake microbiologische criteria voor levensmiddelen 6 Verordening (EG) nr. 2075/2005 van de Commissie van 5 december 2005 tot vaststelling van specifieke voorschriften voor de officiële controles op Trichinella in vlees 7 Verordening (EEG) nr. 2377/90 van de Raad van 26 juni 1990 houdende een communautaire procedure tot vaststelling van maximumwaarden voor residuen van geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik in levensmiddelen van dierlijke oorsprong

3 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 3 van 12 NVWA OM PM PV RASFF RDP Retail SRM SW VKI VMC VWS Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit Openbaar Ministerie (Justitie) Post Mortem Proces-verbaal Rapid alert system food and feed Regeling dierlijke Kleinhandel/detailhandel/supermarktorganisaties Specifiek risicomateriaal Schriftelijke waarschuwing Voedsel Keten Informatie Verordening microbiologische criteria Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 4 Benodigdheden nvt 5 Werkwijze 5.1 Algemeen In het algemeen interventiebeleid NVWA zijn de kaders beschreven wanneer welke interventies worden ingezet. Voor het specifiek interventiebeleid vlees wordt deze lijn ook gevolgd en zijn de soorten overtredingen zoveel mogelijk ingedeeld in de klassen B, C en D. Overtredingen in klasse A (complexe fraude) horen thuis bij de IOD. De volgende uitgangspunten worden hierbij gehanteerd: risico gezondheid mens of dier of milieu Mogelijk risico gezondheid mens of dier of milieu Geen risico voor gezondheid mens of dier of milieu onveilige Mogelijk onveilige geen onveilige Klasse B (ernstige gevolgen) Klasse C (overtreding niet ernstig, niet gering) Klasse D (geringe gevolgen) Er zijn verschillende soorten normen. Sommige hebben rechtstreeks betrekking op het (eind)product (bijv. contaminanten / GGO s / additieven / verboden materialen / ongewenste stoffen), andere zijn gericht op de wijze van productie of op de inrichting waar de productie plaatsvindt. In het interventiebeleid is de waardering van de overtreding gebaseerd op twee pijlers. Pijler 1: de ernst van de wetsovertreding Pijler 2: de omstandigheden

4 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 4 van 12 Ad Pijler 1: de overtreding De eerste pijler is de ernst van de wetsovertreding. De belangrijkste wegingsfactor hier is het gezondheidsrisico voor mens, dier of milieu dat het gevolg is van de overtreding. Het gaat daarbij niet om de kans dat het risico zich zal verwezenlijken, maar om de aard (ernst) van het gevaar dat ontstaat als het risico zich verwezenlijkt. Om een meer algemene lijn neer te zetten voor de ernst van de overtreding is een veilig (eind)product het uitgangspunt. Dit kan dus zowel een eindproduct als een halffabrikaat of een grondstof zijn. De veiligheid heeft betrekking op diergezondheid en volksgezondheid, zoals vastgelegd in artikel 14 en 15 van de Algemene levensmiddelenverordening. (Eind)productnormen De normen die rechtstreeks betrekking hebben op het (eind)product (bijvoorbeeld contaminanten / ggo s / additieven / verboden materialen / ongewenste stoffen), vallen in twee groepen uiteen. Enerzijds zijn er normen die de grens vormen tussen wel of geen risico voor de gezondheid van mens of dier of het milieu. Overschrijding van zo n norm is een potentieel risico en daarmede een ernstige overtreding. Anderzijds zijn er ook normen die gebaseerd zijn op wat gangbaar dan wel realistisch haalbaar is bij een goede bedrijfsvoering (GMP), waarbij de norm strenger is dan de grens tussen wel of geen gevaar voor de gezondheid van mens, dier of milieu. Overschrijding van zo n norm is in het algemeen niet direct een potentieel risico en wordt daarom niet beschouwd als een ernstige overtreding, tenzij de overschrijding extreem is. Daarbij zijn drie mogelijkheden: 1. Onveilig product verhandelen (onveilig = schadelijk of ongeschikt) De wetgeving maakt bij onveilige onderscheid tussen schadelijke dan wel ongeschikte. Bij de beoordeling van de ernst van de overtreding moet hiermede rekening worden gehouden. Een schadelijk product verhandelen leidt altijd tot een ernstige overtreding, een ongeschikt product niet altijd. Onder schadelijk wordt verstaan een product met nadelige gevolgen op korte of lange termijn voor mens, dier of milieu. Onder ongeschikt wordt verstaan een product, dat verontreinigd is met vreemd materiaal of anderszins, of door verrotting, kwaliteitsverlies of bederf. Wanneer het product door het ongeschikt zijn weerzinwekkend is, is dit ook een ernstige overtreding. 2. Productieproces: onvoldoende invulling basisvoorwaarden Als invulling van de basisvoorwaarden (zoals hygiëne, inrichting, opleiding, ongediertewering) zodanig is dat de norm in ernstige mate wordt overschreden, dan geldt dit als ernstige overtreding 3. Onvoldoende beheersing van de gevaren (HACCP) Indien het HACCP-systeem niet voldoet, onvoldoende is geïmplementeerd of onvoldoende wordt toegepast, waardoor aantoonbaar schadelijke zijn geproduceerd en/of verhandeld of waardoor het met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid schadelijke

5 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 5 van 12 zijn geproduceerd of verhandeld, dan wordt dit als een ernstige overtreding aangemerkt. In alle andere gevallen andere gevallen is er - behoudens bijzondere gevallen - sprake van een overtreding of geringe overtreding. incidenteel versus structureel (tijdens één inspectie) Bij de beoordeling wordt nagegaan of de wetsovertreding incidenteel dan wel structureel is. Dit is van belang om een wetsovertreding aan te merken als ernstige overtreding of niet. Vaststellen kan geschieden op basis van feitelijke waarneming en/of interview en/of documentencontrole. De volgende uitgangspunten kunnen daarvoor gehanteerd worden: Incidenteel: waarneming op dat moment, eenmalig voorkomend, geen aanwijzing dat het vaker voor komt Structureel: Vastgesteld wordt dat de situatie geen incident is maar: - vaker voorkomt in de tijd (tijdens de betreffende inspectie vastgesteld dat dit vaker voor komt); en/of - voorkomt op meerdere punten in het bedrijf; en/of - fout is in de bedrijfsvoering. Vaststellen kan geschieden op basis van feitelijke waarneming, interview of documentencontrole. Een afwijking van de wettelijke norm kan door zijn structurele karakter ernstig zijn. Ad Pijler 2: de omstandigheden De tweede pijler wordt gevormd door omstandigheden die samenhangen met de verantwoordelijke voor de wetsovertreding. Hierbij valt te denken aan nalatigheid dan wel weigerachtigheid om een overtreding op te heffen, en recidive. Dit heeft geen invloed op de ernst van de wetsovertreding maar eventueel wel op de te nemen interventie, de follow up na overtreding en de interventie bij recidive. Structureel ten gevolge van recidive Het structurele karakter van een overtreding (niet zijnde een ernstige of geringe overtreding) kan aangetoond worden wanneer er voor een derde keer sprake is van eenzelfde overtreding, die op zichzelf alleen tot een schriftelijke waarschuwing zou leiden. In dat geval is het verzamelen van verdere feiten en omstandigheden niet nodig ter onderbouwing van het structurele karakter van de overtreding en zal een Proces-verbaal of boeterapport opgemaakt worden. Bij het voor de tweede maal constateren van een zelfde overtreding kan alleen een boeterapport of Proces-verbaal worden opgemaakt, indien er aanvullende feiten en omstandigheden geconstateerd worden. Deze feiten moeten door de inspecteur duidelijk omschreven worden, zodat deze aanvullende omschrijving in het boeterapport of Proces-verbaal opgenomen kan worden.

6 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 6 van Basis gemeenschappelijke interventies voedselveiligheid Basis Het specifiek interventiebeleid vlees wordt toegepast overeenkomstig de tabel onder 1.3 (afhandeling overtredingen) van de nota uitgangspunten interventiebeleid NVWA Boeterapport () of Proces-verbaal (PV) In bijlage 2 is een overzicht opgenomen van de belangrijkste EU-regelgeving, de corresponderende Nederlandse regelgeving en bijbehorende sanctie. Het uitgangspunt is dat bestuursrecht wordt toegepast. Het strafrecht wordt slechts toegepast in sommige speciale gevallen Specifiek interventiebeleid vlees In bijlage 1 zijn voor de overtredingen de interventiegrenzen en de specifieke interventies opgenomen voor die vleeszaken die vallen onder de Wet dieren. Binnen de Nederlandse wetgeving valt een tweedeling waar te nemen tussen vleesbedrijven/werkzaamheden die vallen onder de Wet Dieren (EZ; Bijlage III, sectie I t/m IV, 853/2004) en vleesbedrijven/werkzaamheden die vallen onder de Warenwet (VWS). Bijlage I is modulair opgebouwd: Module A: Basisvoorwaarden Module B: HACCP / interne controles Module C: Overige eisen Module D: Specifieke eisen per type bedrijf Module E: Rechtstreekse levering Werkwijze bij permanent/frequent toezicht op bedrijven (o.a. slachthuizen) In bedrijven waar de NVWA met grote regelmaat 8 aanwezig is voor toezichthoudende taken, is de kans op het aantreffen van een overtreding groot. Daarom wordt, als verbijzondering van het algemeen interventiebeleid en het gestelde in paragraaf 3.2.1, in dit geval de volgende werkwijze toegepast: wetsovertredingen worden altijd vastgelegd op de betreffende controlelijsten. Op de lijst worden ook de afspraken vastgelegd over het verhelpen van de overtredingen, de geboden en de corrigerende interventies. Deze lijsten worden besproken met het bedrijf. Het bedrijf tekent voor gezien en krijgt een afschrift van de lijst. Indien er overtredingen klasse B (ernstige gevolgen) zijn geconstateerd, worden altijd direct corrigerende interventies opgelegd die moeten leiden tot het opheffen van de overtreding. Tijdens het bespreken van de controlelijst wordt een mondelinge waarschuwing gege- 8 Met grote regelmaat : hieronder vallen alle slachthuizen en daarnaast die vleesbedrijven waar de NVWA tenminste 3 keer per week officiële controles uitvoert (= alle werkzaamheden, inclusief exportcertificering en afgifte geleidebiljetten)

7 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 7 van 12 ven, die schriftelijk wordt bevestigd bijvoorbeeld op de controlelijst slachthuis. Het bedrijf wordt gewezen op de consequenties bij het niet nakomen van de afspraak. Wordt de overtreding niet adequaat verholpen, dan krijgt de overtreding een structureel karakter en wordt tevens een sanctionerende interventie als een toegepast. Wanneer ondanks herhaalde de overtreding blijft bestaan (structureel karakter), dient in overleg met de leidinggevende overgegaan te worden tot aanvullende (corrigerende) bestuursrechtelijke maatregelen, zoals het verhogen van de frequentie van het toezicht. Indien er overtredingen klasse C (gevolgen niet ernstig, niet gering) zijn geconstateerd, worden zo nodig - corrigerende interventies opgelegd die moeten leiden tot het opheffen van de overtreding. Tijdens het bespreken van de controlelijst wordt een mondelinge waarschuwing gegeven, die schriftelijk op de controlelijst wordt bevestigd. Wordt de overtreding, ondanks herhaalde mondelinge waarschuwingen, nog steeds niet adequaat verholpen, dan krijgt de overtreding een structureel karakter en wordt een maatregel als een SW genomen. Indien het bedrijf, ondanks herhaalde schriftelijke waarschuwingen de overtreding nog steeds niet adequaat heeft verholpen, wordt overgegaan tot het toepassen van een sanctionerende interventie:. Wanneer ondanks herhaalde de overtreding structureel blijft bestaan, dient in overleg met de leidinggevende overgegaan te worden tot aanvullende (corrigerende) bestuursrechtelijke maatregelen, zoals het verhogen van de frequentie van het toezicht. In onderstaand schema is aangegeven welke interventies bij bedrijven, waar de NVWA met grote regelmaat aanwezig is voor toezichthoudende taken, opgelegd worden. Interventiebeleid bij frequent toezicht Overtreding Interventies Follow-up Interventies bij herhaalde (dezelfde of soortgelijke) overtreding Klasse B corrigerende interven- herinspectie op corrigerende inter- (Ernstige gevolgen) tie (proces, product) afspraak herstel + termijn (schriftelijk op controlelijst) mondelinge waarschuwing (die middels afschrift controlelijst, schriftelijk wordt bevestigd. afgesproken termijn ventie (proces, product) (of PV) Klasse C zo nodig verdere corri- herinspectie op zo nodig corrigerende (Overtre- gerende interventie afgesproken termijn interventie ding) afspraak herstel + mondelinge waar-

8 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 8 van 12 Interventiebeleid bij frequent toezicht Overtreding Interventies Follow-up Interventies bij herhaalde (dezelfde of soortgelijke) overtreding termijn (schriftelijk op schuwing Klasse D (Geringe gevolgen) controlelijst) mondelinge waarschuwing (die middels afschrift controlelijst, schriftelijk wordt bevestigd) mededeling ter plaatse (tijdens inspectie) Nalevingshulp Na herhaalde mondelinge waarschuwing: zo nodig corrigerende interventie SW Na herhaalde SW zo nodig corrigerende interventie (PV) geen actie mededeling ter plaatse 6 Registratie en archivering Nvt. 7 Interventie Nvt. 8 Arbo, milieu en veiligheid Nvt. 9 Diversen 9.1 Relatie tussen interventiebeleid en onderhoud van erkenningen Een erkend bedrijf voldoet in principe aan de eisen die gesteld worden in de Verordeningen (EG) nr. 852/2004, 853/2004. Deze voorwaarden zijn immers voor de verlening van de erkenning getoetst. In verband met het onderhoud van erkenningen vinden regelmatig controles plaats: goed scorende bedrijven worden 1x per jaar bezocht en slecht scorende bedrijven worden vaker gecontroleerd (herinspecties), eventueel gevolgd door het opstarten van de intrekkingsprocedure. De afweging of aan de eisen van de verordening wordt voldaan, wordt gemaakt door de uitvoerder van de inspectie.

9 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 9 van 12 Wanneer echter tijdens het reguliere toezicht in EG erkende bedrijven, waar de NVWA met grote regelmaat 9 aanwezig is voor toezichthoudende taken, blijkt dat de erkenning op onderdelen niet functioneert, dan wordt de werkwijze toegepast zoals beschreven in Werkwijze bij permanent toezicht op bedrijven. Bij de overige erkende bedrijven is het algemeen en specifiek interventiebeleid van toepassing. 9.2 Bijlagen Bijlage 1: gemeenschappelijk interventiebeleid voedsel- en voederveiligheid dier en industrie. Bijlage 2: overzicht EU-regelgeving, corresponderende Nederlandse regelgeving en sanctie PV of. 9 Met grote regelmaat : hieronder worden die bedrijven verstaan waar de VWA permanent toezicht uitoefen, ofwel tenminste 3 keer per week een bedrijf bezoekt voor officiële controles (alle werkzaamheden, inclusief exportcertificering)

10 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 10 van 12 Bijlage 1: gemeenschappelijk interventiebeleid voedsel- en voederveiligheid dier en industrie R:\Mijn Documenten\ Interventiebeleid\201 Indeling van de tabel: Module Omschrijving Regels Regels A Basisvoorwaarden Erkenning / registratie A1 1 basisvoorwaarden niet uitgesplitst A2-4 2 basisvoorwaarden uitgesplitst Algemene eisen Zie 1 Algemene eisen apparatuur / uitrusting Zie 1 Afval et cetera Watervoorziening A5 A7 A8 A9 Persoonlijke hygiëne Zie 1 Bepalingen grondstoffen, verontreinigingen A10 A13 Ongediertebestrijding A14 A16 (onmiddellijke) Verpakking Zie 1; Verwerking, behandeling en verwijdering Zie 1 Opleiding A17 A19 A20 A22 B HACCP / interne controles B1 B3 C Overige eisen Traceerbaarheid (incl recall) C1 C5 Overige eisen C6 C8 Microbiologische criteria C9 C22 Etikettering; merken C23 C27 D Specifieke eisen vleesbedrijven (bijlage III, sectie I t/m IV van Vo 853/2004) HACCP procedures slachthuizen D1 D2 Voedselketeninformatie (VKI) D3 D5 Identificatie en registratie (I&R) D6 Hygiënisch slachten en uitsnijden D7 D15 Temperatuureisen D16 D19 Trichinella D20 D21 Vrij wild D22 E Rechtstreekse levering E1 E8

11 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 11 van 12 Bijlage 2: overzicht EU-regelgeving, corresponderende Nederlandse regelgeving en sanctie PV of. Overtreding Ten laste legging NL wetgeving verbodsbepaling Vo 178/2002 VWS: artikel 2, tiende lid Warenwetbesluit bereiding en behandeling van levensmiddelen EZ: artikel 2.4, eerste lid onder b Regeling dierlijke Vo 852/2004 VWS: artikel 2, eerste lid Warenwetbesluit hygiëne van levensmiddelen EZ: artikel 2.4, eerste lid onder c Regeling dierlijke Vo 853/2004 VWS: artikel 2, tweede lid Vo 1069/2009 Vo 142/2011 Warenwetbesluit hygiëne van levensmiddelen EZ: artikel 2.4, eerste lid onder d Regeling dierlijke EZ: artikel 3.3, eerste lid onder a Regeling dierlijke EZ: artikel 3.3, eerste lid onder b Regeling dierlijke Vo 999/2001 EZ: artikel 2.4, eerste lid Vo 2073/2005 onder a of artikel 3.3, eerste lid onder c Regeling dierlijke VWS: artikel 2, derde lid Warenwetbesluit hygiëne van levensmiddelen EZ: artikel 2.4, eerste lid onder e Regeling dierlijke van toepassing zijnde basis verbodsbepaling (alle basisbepalingen; welke van toepassing is, is afhankelijk van het geval) VWS; artikelen 4, eerste lid, 5, eerste lid, onder a, en zesde lid, 6, onder a, 8, onder c, 12, 14, 16, tweede lid, en 22, eerste en tweede lid, van de Warenwet VWS: artikelen 4, eerste en tweede lid, 5, 6, 8, eerste lid, 9, 11,12, 13, onder a, 14 en 22, eerste lid Warenwet VWS: artikelen 4, eerste en tweede lid, 5, 6, 8, eerste lid, 9, 11,12, 13, onder a, 14 en 22, eerste lid Warenwet VWS: artikelen 4, eerste en tweede lid, 5, 6, 8, eerste lid, 9, 11,12, 13, onder a, 14 en 22, eerste lid Warenwet Vo EZ: artikel 2.4, eerste lid PV of

12 code IB01-SPEC25 Versie 1 ingangsdatum pag. 12 van 12 Overtreding Ten laste legging NL wetgeving verbodsbepaling 2074/2005 onder f Regeling dierlijke Vo 2075/2005 EZ: artikel 2.4, eerste lid onder g Regeling dierlijke van toepassing zijnde basis verbodsbepaling (alle basisbepalingen; welke van toepassing is, is afhankelijk van het geval) PV of