Wijze van rapporteren 2.1. Betrouwbaarheid 2.2. Objectief en onafhankelijk 2.3. Schrijfwijze

Transcriptie

1 Rapportage Doel van rapporteren Wijze van rapporteren 2.1. Betrouwbaarheid 2.2. Objectief en onafhankelijk 2.3. Schrijfwijze Opzet van het rapport 3.1. Algemeen - inleiding - algemene aanwijzingen 3.2. Voorblad van het rapport - inleiding - kop met algemene administratieve gegevens 3.3. Inspectierapport en checklist - indeling rapport - checklist 3.4. Bijlagen - dakplattegrond - informatiebladen en foto's Kwaliteitsbeelden 4.1. Doel 4.2. Opzet 4.3. Kwaliteitsbeelden 4.4. Kwaliteitsmatrix i \ O Copyright Monumentenwacht Nederland ^j, 0,

2 RAPPORTAGE Doel van rapporteren Het doel van het rapport is om voor de eigenaar/beheerder in goed leesbare vorm een zo objectief mogelijke kwaliteitsbeoordeling van de bouwtechnische staat van het gebouw of een der (bouw)delen te geven. Onze rapporten vormen als het ware de schakels van een ketting i.e. de onderhoudsgeschiedenis. De inspecties van de Monumentenwacht zijn gericht op het tijdig afgeven van signalen voor het verrichten van onderhoud. De bevindingen worden vastgelegd in ons rapport. Bij de grotere monumenten dienen de op deze inspecties gebaseerde rapporten tevens voor het onderbouwen van het onderhouds- en beheersbeleid van de eigenaar en het aanvragen van onderhoudssubsidies. Onze rapporten missen doel indien de eigenaar/beheerder niet overgaat tot het uitvoeren van noodzakelijk onderhoud. Met andere woorden het bestaansrecht van de Monumentenwacht staat of valt bij de effectiviteit van onze rapportage. In de praktijk blijkt echter dat er zowel bij overheden als bij architecten misverstanden bestaan over de aard en het doel van onze inspectierapporten. Onze inspectierapporten dienen als leidraad voor het uitvoeren van periodiek - en bij voorkeur planmatig - onderhoud! De invalshoek hierbij is het uitvoeren van sober en doelmatig onderhoud. De Monumentenwacht beoordeelt constructies en materialen op technische aspecten en laat zich niet in met de beoordeling van esthetische zaken. Daarom zij nog eens benadrukt dat onze rapporten door architecten en bouwkundige bureau's wel gebruikt kunnen worden bij het opstellen van een restauratieplan, maar hiervoor niet maatgevend zijn. Dit is ook vastgelegd in de vastgestelde algemene leveringsvoorwaarden van de Federatie. Hieronder de artikelen die hierop betrekking hebben: 5. De bouwkundige inspectie behelst een zoveel mogelijk systematische registratie van gebreken aan die delen van het gebouw die zichtbaar en op redelijke wijze bereikbaar zijn, met dien verstande dat buiten de inspectie valt de controle op de werking van de zich in, aan of op het gebouw bevindende installaties en apparatuur. De rapportage van de Monumentenwacht is gericht op periodiek onderhoud. We/ kunnen architecten deze gebruiken bij het opstellen van een restauratieplan. > 6. Van de inspectie wordt een rapport gemaakt, dat aan de betreffende abonnee wordt toegezonden. miroi < Afb.

3 RAPPORTAGE 7. Het inspectierapport dient geen ander doel dan voor de abonnee een leidraad te zijn voor het plegen van stelselmatig en periodiek onderhoud ter voorkoming van verval van het gebouw. 8. De eventueel in het inspectierapport voorkomende adviezen tot herstel en/of verbetering van enig onderdeel van het gebouw zijn niet aan te merken als werkomschrijvingen op grond waarvan de te treffen maatregelen kunnen worden uitgevoerd, zodat het steeds aanbeveling verdient, alvorens tot uitvoering van enige maatregel over te gaan, een deskundige te raadplegen die thuis is op het betreffende terrein van uitvoering Wijze van rapporteren Onze rapporten zijn zoals hiervoor aangegeven de schakels, die te zamen een ketting vormen. De ketting is de onderhoudsgeschiedenis van het gebouw. Zorg ervoor dat de onderhoudsgeschiedenis afleesbaar is uit onze rapporten. Blader regelmatig terug in oudere rapporten. Als een object van een andere ploeg wordt overgenomen, eerst de oudere rapporten doornemen om zich een beeld te vormen van uitgevoerd onderhoud en zwakke punten, onderhoudsgevoelige onderdelen etc. Er kan op veel manieren gerapporteerd worden. De ene abonnee vindt dat dit er in moet, de volgende abonnee vindt dat iets zo omschreven moet worden. Om te zorgen dat de Monumentenwacht een duidelijke en vaste koers vaart en het vertrouwen op langere termijn van haar abonnees blijft genieten, dient voor alle monumentenwachters het volgende als uitgangspunt: 2.1. Betrouwbaarheid Geef zo betrouwbaar mogelijk weer wat is geconstateerd. Wees zeker van je zaak. Als het een vermoeden is, geef dit dan alszodanig aan!, bijvoorbeeld een aantasting door de bonte knaagkever, waarvan de activiteit twijfelachtig is. Onderbouw zonodig een waarneming met argumenten, oorzaak en gevolg. Pas op dat vergroting van kennis en inzicht niet leidt tot een geheel afwijkende beoordeling ten opzichte van voorgaande rapporten. Dit leidt tot verwarring en irritatie bij de abonnee. Maak een volledig rapport conform de hiervoor opgestelde checklist, zie paragraaf 3.3. Houd hieraan strikt de hand! Dit vergt enige zelfdiscipline, maar levert een rapport op waarin geen wezenlijke zaken zijn vergeten die van belang zijn voor het onderhoud Objectief en onafhankelijk» Kies zo weinig mogelijk partij, maar laat de feiten voor zichzelf spreken. Wees nuchter en voorzichtig bij conclusies. Overdrijf niet, ga uit van sober en doelmatig onderhoud. Omschrijf zaken niet slechter dan ze feitelijk zijn met het argument "anders doen ze er niets aan" of om een door een architect opgesteld restauratieplan beter haalbaar te maken. Stel zaken ook niet florissanter voor dan ze zijn met het argument "de eigenaar heeft toch geen geld". Kortom "politieke" bedoelingen mogen voor ons geen /TUT'01

4 o.r> RAPPORTAGE leidraad zijn bij het opstellen van het rapport. Dat is een traject dat na ons rapport komt. Het behoort niet tot onze verantwoordelijkheid en het gevaar dreigt dat we in conflict geraken met derden. Onze onafhankelijkheid komt dan in gevaar Schrijfwijze Houd goed voor ogen dat het de bedoeling is dat het rapport gelezen wordt. Gebruik bij het schrijven korte zinnen, gebruik geen kreten of telegramstijl waardoor misverstanden ontstaan. Niet: Het lood is gescheurd en slecht. (Is het lood zelf slecht of lekt het en is door scheurvorming niet meer functioneel?, een te vage formulering) Beter: De kwaliteit van het lood is nog goed. Door het gebruik van te lange lengtes is het om de 1,5 meter gescheurd. Geef op zakelijke en doelmatige wijze weer in termen van constructie en kwaliteit, specificeer voldoende. Niet: De kapconstructie is goed, hier en daar ontbreken wat onderdelen, te zijner tijd herstellen. Beter: De kapconstructie is goed. Enkele onderdelen ontbreken, zoals: 2 windschoren aan de zuidzijde van het schip; 3 standzoontjes (steunen dakvoet) aan de noordzijde. Het is wenselijk/noodzakelijk dit bij de eerste gelegenheid te herstellen. Geef aan in termen van juist en onjuist. Als iets onjuist is aangebracht, geef dan aan waarom. Geef zoveel mogelijk van gebreken oorzaak en gevolg aan. Niet dat iets fout is, maar wat er fout aan is. Niet: De koperen hemelwaterafvoeren zijn onjuist opgehangen. Wel: Door te lichte beugels/manchetten zakken de koperen hemelwaterafvoeren uit. Geef zoveel mogelijk aan hoe iets opgeheven cq verholpen kan worden. > jturoi

5 RAPPORTAGE Vermijd het schrijven in spreektaal en blijf correct, ook als de verontwaardiging over de aangetroffen toestand of het gebrek aan vakmanschap groot is. Niet: Op de zolder boven het achterhuis is het een grote troep. Wel: Op de zolder boven het achterhuis ligt veel vuil. Niet: Wel: De loodaansluitingen zijn knullig afgewerkt. De loodaansluitingen zijn slordig/onzorgvuldig afgewerkt. Vermijd waar dat mogelijk is, specifieke termen, word niet te technisch. Realiseer je dat er een spanning bestaat tussen het correct weergeven en de begrijpelijkheid voor de lezer of eigenaar. Niet: Wel: Er ontbreken in de koorsluiting 3 blokkeels en 2 standzonen. Er ontbreken in de kapkonstructie enkele kleine onderdelen, te weten 3 blokkeels (koppelhouten) en 2 standzonen (steunen dakvoet) Vermijd zoveel mogelijk coderingen en afkortingen. Deze maken rapporten zeker voor leken onleesbaar. Indien ze wel worden gebruikt dan vooraf een toelichting of uitleg. Niet: De zinken h.w.a. zijn matig. Wel: De zinken hemelwaterafvoeren zijn matig. Gebruik taal om nuances aan te geven. Dat kan variëren van licht ingerot tot - in dit gevatmaar ingerot. < Afb.3 Gebruik een correcte terminologie, zie hiervoor de aanwijzingen in de verschillende modulen van het Inspectiehandboek. Hanteer deze terminologie consequent en geef identieke elementen en/of situaties met identieke termen aan. Wees voorzichtig met streek-gebonden termen. Voeg zonodig ter verduidelijking de algemeen geldende term toe. Het houtwerk van de "rakken" (Zaans woord voor zonneblinden) is goed.» Gebruik taal om nuances aan te geven. Dit is van groot belang om door de diverse rapporten heen het aftakelingsproces van materialen en constructies afleesbaar te kunnen maken. Niet: Wel: Het traliewerk van de sacristie is geroest. Het traliewerk van de sacristie vertoont kleine roestpuntjes/lichte roestvorming/behoorlijke roestvorming/zware roestvorming; is doorgeroest. JTUT'Ol

6 Niet: Wel: De luiken vertonen inrotting. De luiken vertonen aan onderzijde begin van inrotting; zijn zeer licht ingerot/licht ingerot/plaatselijk ingerot/zwaar ingerot. Geef duidelijk en concreet aan wat noodzakelijk is. Schrijf niet te neerbuigend en te voorzichtig. Vermijd zoveel mogelijk zinnen met "zou moeten" en "zou kunnen". Niet: Het is aan te raden om de gescheurde loodloketten bij gelegenheid te vervangen. Wel: We adviseren u de gescheurde loketten binnen 1 a 2 jaar te vernieuwen met lood van 20 kg/m2. Niet: Het uitgespoelde voegwerk van de rollagen is binnen afzienbare termijn aan onderhoud toe en zou vernieuwd moeten worden. Wel: Het voegwerk van de rollagen is uitgespoeld. Dit dient binnen 2 a 3 jaar vernieuwd te worden. De inspecties worden verricht namens de organisatie Monumentenwacht en niet door een individuele monumentenwachter. Het verdient daarom de sterke voorkeur in de wij-stijl te schrijven, bijvoorbeeld: Ons inziens betreft het een oude lekkage van de bovenliggende goot Opzet van het rapport 3.1. Algemeen Inleiding Het product waarmee de Monumentenwacht zich presenteert is het rapport. Met de kwaliteit van dit rapport geeft de Monumentenwacht z'n visitekaartje af. In dit hoofdstuk wordt uitvoerige aandacht besteed aan de globale opzet en inhoud van het rapport. Voor het daadwerkelijk rapporteren wordt graag verwezen naar de door de Federatie voor training en instructie gemaakte Leidraad Uniforme Rapportage. Omdat onze rapporten zijn gericht op onderhoud, wordt gerapporteerd volgens de bouwdeelmethode. Dit sluit ook aan op de systematiek van meerjarenonderhoudsprogramma's. Ook bij deze methode zijn verwijzingen niet geheel uit te sluiten. Conform de afspraken die in federatief verband gemaakt zijn, is elk rapport als volgt opgezet: A. een voorblad met vaste administratieve en bouwkundige gegevens ten behoeve van de abonnee. Verder de prioriteiten van uit te voeren werkzaamheden, bereikbaarheid en toegankelijkheid en de uitgevoerde werkzaamheden. B. het inspectie-rapport zelf ingedeeld in kolommen met Goed, Redelijk, Matig, Slecht. C. bijlagen, zoals dakplattegrond, informatiebladen en foto's. D. aanhangsel met bouwkundige gegevens en de risico-inventarisatie die verwerkt moeten worden in het objectbeheer van de stichting en op landelijk niveau uitwisselbaar dienen te zijn, zie hiervoor de Leidraad Objectbeheer.. N.B. De gegevens onder D. worden niet geprint en gaan niet naar de abonnee.» JÏUTOI

7 RAPPORTAGE Algemene aanwijzingen Het rapport is feitelijk een wat dorre opsomming van bouwdelen, kwaliteiten, gebreken, bijzonderheden en adviezen. Breng hierin zoveel mogelijk struktuur en streef naar duidelijkheid. Hieronder enkele aanwijzingen: - maak een logische keuze naar gebouwen en bouwdelen. Splits uit in bijvoorbeeld toren en kerk; villa en koetshuis; boerderij en wagenschuur. Verstop geen gegevens van de wagenschuur in het rapport van de boerderij. - een enkelvoudig object, bijvoorbeeld een toren, levert een enkelvoudig rapport (1 checklist) op. Een landhuis met koetshuis en bouwhuis - een meervoudig object - levert een zogenaamd meervoudig rapport (2 checklists) op. - probeer met zo weinig mogelijk woorden zo veel mogelijk te zeggen. - maak elk rapport zo volledig mogelijk. Verwijs zo weinig mogelijk naar vorige rapporten. In verband met wisseling van besturen, eigenaren en beheerders kunnen hierdoor grote misverstanden ontstaan. - als verwijzingen worden gebruikt, dan consequent de juiste nummering van de rubrieken uit de checklist gebruiken. - maak goede verwijzingen naar dakplattegronden met een consequente nummering. Liefst tussen vierkante [ ] haken. - omdat onze rapporten ook worden gebruikt bij aanvragen voor onderhoudssubsidies, is een volledig rapport voor een goed inzicht onontbeerlijk. Schenk met name voldoende aandacht aan onderhoudsgevoelige constructies. Schenk in de rapporten voldoende aandacht aan onderhoudsgevoelige constructies, zoals waterlijsten, afzaten en dergelijke. < Afb.4» laat gebreken die niet zijn verholpen in elk volgend inspectierapport staan, eventueel aangevuld met "zoals in vorige rapporten is vermeld" in elke rapport nauwkeurig aangeven welke gebreken wel of niet naar behoren zijn hersteld. Als iets niet naar behoren is hersteld, nauwkeurig aangeven wat er aan mankeert, maar wel zorgvuldig en voorzichtig verwoorden. geef nauwkeurig aan wat niet veilig bereikbaar of toegankelijk is en derhalve niet is geïnspecteerd! Dit is mede van belang voor de aansprakelijkheid. beschrijf de gebreken in relatie tot de huidige eisen. Dit geldt onder andere bij de bliksembeveiligingsinstallatie. geef zonodig aan waar voor een betere beoordeling van de kwaliteit van een constructie of materiaal verder destructief onderzoek of metingen noodzakelijk zijn. jturoi

8 o.r> RAPPORTAGE 3.2. Voorblad van het rapport Inleiding Het voorblad is een essentieel onderdeel van het rapport. In één oogopslag kan de abonnee zien waar welke werkzaamheden het meest dringend noodzakelijk zijn. Ook zijn de uitgevoerde reparaties zichtbaar en de bijlagen. Het Rijk heeft gevraagd om in ieder geval bij alle monumenten die in aanmerking komen voor een onderhoudssubsidie op basis van het Besluit rijkssubsidiëring onderhoud monumentent (B.r.o.m.), een algemene kop boven alle inspectierapporten in te voeren, die op snelle wijze informeert over de belangrijkste gebreken en de prioriteiten voor het herstel. Hieronder het voorblad dat gehanteerd wordt op basis van de landelijk gemaakte afspraken. Inspringend een beknopte nadere toelichting in kleinere letter. Voor uitgebreidere informatie over casco, onderhoudsstaat etc. zie de door de Federatie uitgebrachte Leidraad Uniforme Rapportage die gebruikt wordt voor de training en instructie. N.B. Het voorblad van een molenrapport wijkt in verband met de aparte status iets af. Hiervoor komt een aparte Leidraad Inspectie en Rapportage Molens. Kop met algemene adminstratieve gegevens Objectgegevens INSPECTIERAPPORT Objectnummer Object Gelegen te Eigenaar/beheerder Adres eigenaar Monumentnummer R.D.M.Z. C.B.S. categorie Inspectiegegevens Inspectienummer Inspectiedatum Aanvang inspectie Einde inspectie Totaal aantal inspectie-uren Vul de kop zo nauwkeurig mogelijk in, onder andere het adres van het object. Dit kan van belang zijn voor de subsidiënt. Vaak heeft een gebouw een naam, bijvoorbeeld "Delenoord", vermeld deze, het vergemakkelijkt de herkenning. Geef het rapport een zodanig nummer, dat verwarring met andere objecten of vorige inspecties uitgesloten is. Indien het monument door het rijk is beschermd, vul dan ook het zogenaamde monumentnummer in. Algemeen De constructieve toestand (casco) van het gebouw is goed. De onderhoudstoestand is matig. Uit de rapporten van de laatste 5 jaar blijkt dat de onderhoudstoestand van het gebouw langzaam achteruitgaat. Het uitgevoerde onderhoud is van redelijke kwaliteit. Hieronder treft u de prioriteitsvolgorde aan van de uit te voeren werkzaamheden. Tevens zijn informatiebladen voor de uitvoering bijgevoegd. jturoi

9 Om het rapport zoveel mogelijk aan te passen op de situatie de neutrale term "gebouw" zoveel mogelijk vervangen door molen, boerderij, koetshuis etc. In de rubriek algemeen dient het volgende te worden aangegeven: - de kwaliteit van het casco in goed/redelijk/matig/slecht; - de onderhoudstoestand in goed/redelijk/matig/slecht; - indien noodzakelijk: het gebouw of een deel ervan behoeft een restauratie binnen 5-10 jaar; - de onderhoudsstaat blijft op peil; gaat vooruit; laat te wensen over en gaat achteruit. Zodanig omschrijven dat het duidelijk is, maar geen onnodige irritatie opwekt bij de eigenaar/beheerder. - de kwaliteit van het uitgevoerde onderhoud in goed/redelijk/matig/slecht; - om inzicht te geven in het onderhoud dat de afgelopen 2 jaar is uitgevoerd kan zonodig onder een kop "Onderhoudsgeschiedenis" het uitgevoerde onderhoud worden aangegeven. N.B. Hoe de kwaliteiten van casco en onderhoud worden benoemd en wat maatgevend is voor voldoende en onvoldoende onderhoud, staat in de Leidraad Uniforme Rapportage. Prioriteitsvolgorde Schematische weergave prioriteitsvolgorde onderdelen 1. Schilderwerk achtergevel, nieuw verfsysteem 2. Zinken bakgoten voorgevel, vernieuwen 3. Schilderwerk voorgevel, nieuw verfsysteem 4. Nokvorsten achteraanbouw, opnieuw leggen 5. Houtworm zolder achterhuis, behandelen 6 enzovoort. rubriek techn. staat slecht matig slecht matig beperkt termijn z.sp.m 1-3 jaar 1-2 jaar 3-5 jaar 3-5 jaar Veel eigenaren/beheerders hebben te weinig kennis van zaken om de prioriteiten juist te stellen. Daarom worden de uit te voeren werkzaamheden + herstelactiviteit in volgorde van prioriteit aangegeven. Dit heeft het bijkomende voordeel dat ook de subsidiënt (rijk, provincie of gemeente) snel inzicht krijgt bij een subsidie-aanvraag. Zonodig kan - dit ter beoordeling aan de monumentenwachters - een uitvoeringstermijn worden gegeven. Bij meervoudige rapporten, bijvoorbeeld een landhuis met koetshuis, de prioriteiten groeperen per deel- rapport. Toegankelijkheid en bereikbaarheid Het gebouw voldoet slechts gedeeltelijk aan de geldende richtlijnen van de Monumentenwacht, zie verder rubriek 4.2. in het rapport. Deze rubriek dient altijd op het voorblad opgenomen te zijn. Afhankelijk van de situatie wordt ingevuld: voldoet/voldoet niet geheel/voldoet slechts beperkt/voldoet niet... Indien het gebouw niet of slechts gedeeltelijk aan de richtlijnen voldoet, altijd verwijzen naar rubriek 4.2. Indien nodig een informatieblad bijvoegen. Bijlagen - dakplattegrond - foto-serie gebreken aan zinken bakgoten - informatieblad schilderwerk - informatieblad zinken goten en hemelwaterafvoeren - informatieblad toegankelijkheid en bereikbaarheid - informatieblad Rijksdienst Monumentenzorg, historische vensters»> Als een dakplattegrond aanwezig is, dient deze altijd met het rapport te worden meegestuurd! Een goede dakplattegrond kan veel informatie geven waarnaar in het rapport verwezen kan worden. Hierdoor wordt het rapport beknopter en beter leesbaar. Ook de situering van gebreken kan op de dakplattegrond nauwkeurig worden aangegeven. Voorzover beschikbaar kunnen in aanmerking komende informatiebladen worden bijgevoegd. In het rapport kan worden verwezen naar deze informatiebladen. Deze informatiebladen zijn adviezen in de zin van artikel 8 van de leveringsvoorwaarden, zie blz 2. Vermeld ook de meegestuurde foto's

10 RAPPORTAGE Uitgevoerde werkzaamheden door Monumentenwacht - een viertal pannen vervangen en een nokvorst voor nood vastgelegd - goten schoongemaakt om deze te kunnen inspecteren. - in bakgoot voorgevel met batuband enkele noodreparaties verricht. - hemelwaterafvoer bij achteraanbouw ontstopt. Het scheiden van de waarnemingen zoals die zijn verwoord in het rapport en door ons uitgevoerde reparaties, heeft het voordeel dat minder wijzigingen in het rapport behoeven te worden aangebracht; in het desbetreffende rapport moet het worden tussengevoegd en in het volgende rapport met het weer worden weggehaald of gewijzigd. Ook is in één oogopslag te zien welke reparaties zijn verricht. Verwerkte materialen - bitumenband 0,6 meter - 4 stuks oud-hollandse pannen rood uit de voorraad van de kerk - diverse materialen f2,50-6 stuks foto's - toeslag materieel en uitrusting In deze rubriek ook vermelden als er materialen zijn verwerkt uit de voorraad behorend bij het object. Niets overtreft een foto ais het gaat om ingewikkelde situaties met onderhoudsgebreken onder de aandacht van eigenaar/beheerder te brengen. Maak bij het opstellen van de prioriteiten op het voorblad en in het rapport onderscheid tussen: - reparaties/herstellingen die urgent zijn in verband met reeds ontstane schade, of ernstige vervolgschade. Bijvoorbeeld een lekkage boven een kostbaar stucplafond. - noodzakelijk geachte herstellingen, die bij gelegenheid uitgevoerd moeten worden. - wenselijk geachte herstellingen, die bij gelegenheid uitgevoerd kunnen worden. - aanbevelingen op termijn, bijvoorbeeld binnen 5-10 jaar vervanging van de leibedekking. N.B. Ken een hoge prioriteit toe aan kappen en ruimten die niet toegankelijk zijn of dakvlakken die niet bereikbaar zijn.

11 RAPPORTAGE Verder wordt kan nog onderscheid gemaakt worden in: noodzakelijk = er treedt schade op die nadelig is voor constructie of materiaal, wenselijk = er treedt niet direct schade op, is nog functioneel, is nog niet nadelig voor constructie of materiaal. Specificeer in de rapporten naar materiaal en constructie, zoals in dit geval "schenkelspanten grenen" 3.3. Inspectierapport en checklist Indeling rapport Al jaren gebruiken diverse provincies een kolommenrapport, ook wel bekend met de minder juiste benaming "kruisjesrapport". Door de hogere eisen die gesteld worden aan de informatie die het rapport moet bevatten, zijn de rapporten in de loop der tijden steeds uitgebreider geworden. Vooral bij rapporten van grote gebouwen ging het overzicht teloor. Ook bij de subsidiënten van onderhoud en bij de grote beheerders klonk de roep om meer uniformiteit. Vandaar dat het onderstaande uitgewerkt is op basis van een zogenaamd kolommenrapport met de kwaliteiten goed/redelijk/matig/slecht. Het kolommenrapport is zodanig van struktuur, dat het snel inzicht en overzicht biedt inzake de onderhoudstoestand van het gebouw. De vaste indeling van de kolommen is als volgt: checklist met bouwdelen ï i r kwaliteiten R M S bijzonderheden termijnen, prioriteiten en adviezen,0> Kolom (T) In deze kolom worden de rubrieken (voorzover betrekking hebbende op het object) in de volgorde van de checklist vermeld. Hier wordt zoveel mogelijk gespecificeerd op lokatie en materialen en/of constructies. Dit vergroot het inzicht bij het lezen van het rapport en het geven van adviezen via de telefoon. JTuroi

12 Enkele voorbeelden: Naar materiaalgebruik/afwerking: Naar constructie: hardstenen onderdorpels koper/lood/zink bekleed dakluik zandstenen voluten met rechthoekige leien beklede galmborden ongeschilderde eiken galmborden geschilderde vurenhouten galmborden eiken sporenkap vuren gordingkap troggewelven op ijzeren liggers Naar lokatie: - straatgevel - achtergevel - gevels sacristie Geef dus aan - indien bekend - welk materiaal is toegepast, met name geldt dit bij leibedekkingen en bij natuursteen. Zie voor meer specifieke aanwijzingen de desbetreffende moduul. Specificeer geen zaken die je niet zeker weet. Kies dan voor een algemenere benaming. Bijvoorbeeld: hoekblokken kalksteen in plaats van hoekblokken Ledesteen Kolom (2) t/m (f) In deze kolommen worden de kwaliteiten aangegeven in G = goed, R = redelijk, M = matig, S = slecht. Iedere kwalificatie heeft zijn eigen kolom. Dit is gedaan om de overzichtelijkheid te vergroten. Kruisjes worden afgeraden. Als de kwaliteit G in de kolom R staat valt dit op en is nog een correctie mogelijk door de administratie. Bij kruisjes bestaat deze mogelijkheid niet. Hieronder nog enkele algemene aanwijzingen: - probeer zoveel mogelijk op één kwaliteit voor de desbetreffende constructie, afwerking, bouwdeel of dakvlak uit te komen. Desnoods kan gespecificeerd worden in materiaal = goed, uitvoering = matig. Dit voorkomt interpretatieverschillen bij het lezen van het rapport. - bij kwaliteitsverschillen het betreffende onderdeel apart specificeren of aangeven op dakplattegrond en hiernaar verwijzen in het rapport. Als kwaliteitsverschillen variëren van goed tot matig, de kwaliteiten niet middelen tot redelijk zie de voorbeelden - breng een logische ordening aan, groepeer of splits tot min of meer homogene eenheden. Vermijd overbodige herhalingen, zie de voorbeelden Kolom (6) De laatste of zesde kolom is bestemd voor een eventuele toelichting. Deze toelichting wordt in de volgende volgorde in het rapport opgenomen: - nadere bijzonderheden, bijvoorbeeld de onderhoudsgevoeligheid en materiaalkeuze - termijnen en prioriteiten bij herstel van gebreken of vernieuwing van materialen zoals riet en leien - adviezen of verwijzingen naar foto's en informatiebladen. N.B. Niet alleen bij de kwaliteiten M = matig en S = slecht de zesde kolom van een opmerking over oorzaak en gevolg voorzien. Ook bij de kwaliteit G = goed kan er reden zijn om een opmerking te plaatsen, bijvoorbeeld dat binnen een bepaalde termijn problemen te verwachten zijn of de aandacht vragen voorde onderhoudsgevoeligheid van de gekozen constructie. > JTUTOl

13 Enkele voorbeelden: Stel: een schilddak met leien in Maasdekking, de dakvlakken van noord-, oosten zuidzijde zijn goed en het dakvlak aan de westzijde is slecht. Maak hiervan dan nooit één "gemiddelde". Dit doet de werkelijkheid geweld aan. Dus niet als volgt Rubriek Kwalificatie* Toelichting Obj.nr Leien Schilddak Maasdekking M De leien op de noord-, oost- en zuidzijde werden in 1995 vernieuwd en zijn goed. De leien op de westzijde zijn bros en schilferen af. Verspreid over dit dakvlak komen gebroken, verzakte en weg gevallen leien voor. Vermijd nodeloze herhalingen Rubriek Leien Schilddak Maasdekking - noordzijde oostzijde 2 - zuidzijde [3] - westzijde 4 Kwalificatie* G G G S Toelichting Obj.nr. leien roestvast gehaakt, zijn vernieuwd in leien roestvast gehaakt, zijn vernieuwd in leien roestvast gehaakt, zijn vernieuwd in Deze zijn bros en schilferen af. Verspreid over dit dakvlak komen gebroken, verzakte en weggevallen leien voor. Groepeer de informatie beknopt en logisch Rubriek Leien Schilddak Maasdekking - westzijde 41 - overige dakvlakken Kwalificatie* G S Toelichting Obj.nr. Deze zijn bros en schilferen af. Verspreid over dit dakvlak komen gebroken, verzakte en weggevallen leien voor. Leien roestvast gehaakt, zijn vernieuwd in (*G = Goed, R= Redelijk, M = Matig, S = Slecht) Checklist Volg nauwkeurig de in deze paragraaf opgestelde algemene checklist of een wat aangepaste checklist. Voor bepaalde categorieën gebouwen kan het namelijk verstandig zijn een wat aangepaste checklist op te stellen. Hierbij kan gedacht worden aan begraafplaatsen, stoomgemalen, etc. Voor het bepalen van de kwaliteiten is in elke al uitgegeven moduul een uitvoerige beschrijving op basis van kenmerken opgenomen, de zogenaamde kwaliteitsbeelden. Van bouwdelen waarvan nog geen moduul is uitgekomen zijn de kwaliteitsbeelden in deze moduul onder paragraaf 4.3. opgenomen. In paragraaf 4.4. is van alle kwaliteitsbeelden een gemakkelijk te hanteren samenvatting gemaakt, de zogenaamde kwaliteitsmatrix. Om een zo uniform mogelijke beoordeling te krijgen, is het van groot belang dat iedere monumentenwachter zich er ook werkelijk aan houdt! De bedoeling is dat ' 2 > /TUT'01

14 o.r> RAPPORTAGE deze matrix waar dit mogelijk en zinvol is, wordt verspreid. Onder andere bij overheden, architectenbureaus en belangstellende abonnees. Deze weten dan dat matig voor een leibedekking betekent dat deze binnen 5-10 jaar vervangen moet worden! Alleen als we ons er zoveel mogelijk aan houden, kan een effectieve communicatie tussen de verschillende partijen mogelijk worden, die betrokken zijn bij het onderhoud en de instandhouding van monumenten. Volg ook de aanwijzingen die gegeven worden bij de kwaliteitsbeelden en in de kwaliteitsmatrix, zoals het apart benoemen van de kwaliteit van rietvorsten, nokvorsten etc. Hetzelfde geldt voor de afspraken om het beschot in de totale beoordeling van bijvoorbeeld een leibedekking te betrekken. Toets elk gebouw nauwkeurig aan de richtlijnen voor toegankelijkheid en bereikbaarheid die door de Federatie zijn opgesteld. Zie voor de richtlijnen de moduul 0.5. Bijzondere voorschriften en richtlijnen. Toets de risico's volgens de checklist in moduul 4.2. Toegankelijkheid en Bereikbaarheid met aanwijzingen voor de rapportage en zonodig het opstellen van een inspectieplan. Geef in alle gevallen waar dat noodzakelijk is het signaal af door dit te melden op het voorblad en te verwijzen naar de desbetreffende rubriek in het rapport. Hieronder de checklist die afgewerkt dient te worden bij inspectie en rapportage: N.B. De hoofdnummering van de bouwdelen in de checklist loopt synchroon met de modulen uit het Inspectiehandboek. Dit vergemakkelijkt het nazoeken van meer achtergrondinformatie. Voor meer informatie kan overigens ook het Trefwoordenregister voor in deel I gebruikt worden. 1. GEVELS 1.1. Funderingen 1.2. Gevels baksteen natuursteen hout vakwerk 1.3. Buitenstucwerk 1.4. Vensters baksteen en natuursteen hout gietijzer/staal beton/diversen 1.5. Deuren/poortjes/toegangen 1.6. Uitpandige elementen, zoals: serres, veranda's, hijskasten etc 1.7. Glas/schilderwerk beglazing/glas-in-lood schilderwerk 1.8. Diversen, zoals: wijzerplaten, zonnewijzers etc. 2. DAKEN 2.1. Kapconstructies hout ijzer/staal beton 2.2. Dakbedekking riet/stro pannen leien metaal lood/zink/koper /TUT'01

15 bitumen overig 2.3. Loodaansluitingen 2.4. Goten en hemelwaterafvoeren goten hemelwaterafvoeren 2.5. Dakopeningen dakkapellen koepels dakramen luiken 2.6. Schoorstenen 2.7. Cootlijsten/balustrades 2.8. Diversen, zoals: torenbekroningen met kruizen, koorkruizen, dakruitertjes 3 INTERIEUR 3.0. Algemeen, zoals: klimaat en ventilatie 3.1. Binnenmuren/wanden 3.2. Dragende constructies/vloeren dragende constructies hout/ijzer/beton vloeren 3.3. Gewelven/plafonds 3.4. Kelders 3.5. Trappen/loopbruggen 3.6. Betimmering en betegeling 3.7. Binnenstucwerk stucwerk muurschilderingen 3.8. Meubilair (aard- en nagelvast) algemeen preekstoel banken orgelkas rouw/tekstborden galerijen altaren biechtstoelen koorhekken kleine hekken/portalen 3.9. Diversen > 4. DIVERSEN 4.1. Technische installaties algemeen bliksembeveiligingsinstallaties sprinklerinstallaties elektrische installaties 4.2. Bereikbaarheid en toegankelijkheid 4.3. Bestratingen/terrein 4.4. Hekwerken/toegangshekken 4.5. Bomen/begroeiing 4.6. Vogels en vleermuizen 4.7. Diversen JTuroi

16 Voorbeeld van een kolommenrapport met een gedeeltelijk uitgewerkte checklist en ingevulde kolommen. Rubriek 1.1 Funderingen -algemeen 1.2 Gevels Baksteen Zuidgevel - metselwerk - voegwerk platvol Westgevel - metselwerk - voegwerk gesneden Kwalificatie* R G M G R Toelichting OBj.nr. Voorzover waarneembaar en gezien de kwaliteit van het opgaande werk. Het voegwerk in de topgevel en in het bijzonder van de pinakels is sterk verweerd. Ook onder de waterlijsten komt uitgesleten voegwerk voor. Het voegwerk is vooral boven het maaiveld uitgespoeld, Alleen partieel herstellen van het voegwerk is nodig. 1.2 Gevels Natuursteen Pilastergevel - speklagen zandsteen - voegwerk waterlijsten zandsteen G M Het voegwerk van de waterlijsten is sterk uitgesleten. Om vorst- en vochtschade te voorkomen zal dit hersteld moeten worden. De lijsten zijn van duivenwering voorzien, helaas zijn de bevestigingsstaafjes in het natuur steen vastgezet. 1.4 Vensters Hout - kozijnen en ramen - natuurstenen onderdorpels - luiken in topgevel - belegstuk kozijn zuidzijde - stores G G G R M Door ons zijn geen zichtbare ernistige gebreken aangetroffen Meerdere zijn aan de onderzijde licht ingerot. Deze zijn aan de onderzijde licht ingerot. Dit zou bij de eerstvolgende schilderbeurt aangeheeld moeten worden. Voor het behoud van de stores zouden deze aan de bovenzijde met lood afgedekt moeten worden. 2.1 Kapconstucties Hout Voorhuis - eiken en vuren sporenkap met vuren dakbeschot G Voor zover zichtbaar zijn door ons in de kapconstructie geen ernstige gebreken en/of actieve aantasting van houtvernielers aangetroffen. (*G = Goed, R = Redelijk, M = Matig, S = Slecht) '» miroi

17 3.4. Bijlagen Dakplattegrond Dakplattegronden worden een steeds belangrijker onderdeel van het rapport. De abonnees stellen het vervaardigen ervan op hoge prijs. Met goede verwijzingen kunnen in het rapport aangegeven gebreken gemakkelijk met de aannemer of loodgieter worden besproken. Ook voor het aangeven van voorzieningen voor bereikbaarheid en toegankelijkheid is de dakplattegrond belangrijk. Enkele aanwijzingen: - als een dakplattegrond wordt gemaakt, betrek deze dan altijd in het rapport, ondermeer met verwijzingen naar de nummering van dakvlakken. - geef van belangrijke onderdelen bij kwaliteitsverschillen de kwaliteiten aan. - stuur de dakplattegrond altijd mee met het rapport. Geef dan wel aan op de dakplattegrond: "behoort bij inspectierapport ". Een dakplattegrond wordt in de volgende gevallen gemaakt: - bij complexe dakvormen, vooral bij kerken en landhuizen/kastelen. - bij verschillende dakbedekkingen op een gebouw: riet en pannen; pannen en leibedekking; bij verschillende materialen zoals bij goten; gietijzer, gewapend epoxy, koper of lood. - bij kwaliteitsverschillen van materialen of constructies, denk aan goten, voetlood of leibedekking. - bij specifieke gebreken, met name bij lekkages, aansluitingen en afdekkingen. - te treffen voorzieningen op het gebied van toegankelijkheid en bereikbaarheid. Zonodig kunnen op een dakplattegrond ook vensters en ingangen worden aangegeven door cijfers of letters, zie afbeelding dakplattegrond. Op pagina 17 een aanbeveling voor een legenda met vaste afspraken over toe te passen symbolen, lijndiktes en nummering voor de meest voorkomende situaties. Deze gelden alleen als de Monumentenwacht zelf een dakplattegrond maakt. Heeft bijvoorbeeld een architect of een bouwburo van een bisdom al een dakplattegrond gemaakt met een nummering van dakvlakken en vensters, volg deze nummering dan om misverstanden te voorkomen. 16> jturoi»

18 UITGEBREIDE LEGENDA VERVAARDIGING DAKPLATTEGRONDEN Pendikte symbool WMM inznnudznomz 1---J.' ;- :.,. \.;'> fj->-.s.-.-.'^--^j-' 1> constructie/benaming nok- en hoekkeperlood keper zonder lood rietbedekking met riet- of schaalvorsten nokvorsten panbedekking voet dakbedekking leien (zonder goot) voet dakbedekking leien + goot voet dakbedekking pannen voet dakbedekking riet bitumineuze dakbedekking met dakrand. kilgoot leien/pannen/riet doorgedekte kilgoot leien/pannen/riet zakgoot richting afschot ,2,3, etc «3- -0 o ± 1 i - richting afschot of tegenschot hemelwaterafvoer (h.w.a.) hemelwaterafvoer met vergaarbak (h.w.a.) bliksemafleidingsinstallatie (b.a.i.) ingang + nummering met romeinse cijfers knik in het dakvlak of een sterke aankappins bestaande ladderhaken of klimhaken aan te brengen ladderhaken of klimhaken wijzerplaat nummering van de dakvlakken a, b, c, etc A, B, C, etc nummering van de steunberen nummering van ramen/vensters Kwaliteitsaanduidingen G= goed R= redelijk M = S = matig slecht '» N.B. pendiktes zijn gebaseerd op Rotring-rapidograph. JTUJ-'OI

19 RAPPORTAGE Let verder nog op het volgende: - zet op elke dakplattegrond een noordpijl. - zet altijd een maatbalk van 10 meter met onderverdeling op de dakplattegrond, dit heeft het voordeel dat indien de tekening wordt verkleind meten mogelijk blijft. - beperk het zetten van maten in de tekening zoveel mogelijk. - maak eerst een zogenaamde "moedercalque" op A4 of A3 formaat. Zet hierop nog geen kwaliteiten. Zet deze kwaliteiten op een goede kopie van deze moedercalque. Het wijzigen kan eenvoudig door een nieuwe kopie te voorzien van gewijzigde kwaliteiten, zonder dat de moedercalque uitgekrabt behoeft te worden. - zet al bestaande voorzieningen op het gebied van bereikbaarheid en toegankelijkheid, zoals ladderhaken, dakluiken etc. op de dakplattegrond. Een dakplattegrond vervaardigd volgens de legenda. Betrek de plattegrond altijd in het rapporti N e ti =^_D. DAKPLATTEGROND N.H. Kerk objectnummer 159 legenda cauef-holl^j* G. =Lrt^zjrj=izjzi3iizj=!3rj=ir)3ri33;jrj^)=]3zirjzj^)3i33^TiDzi33 1 nummering dakvlakken A nummering vensters a nummering steunberen 1/11 nummering ingangen h.w.a. hemelwaterafvoer /\Afb.7 Ook bij woonhuizen en villa's is het gemakkelijk als een dakplattegrond bij het rapport wordt gevoegd. Zeker als er ook voorzieningen aangegeven moeten worden. Sri M t> Ü~ i N ' i 1-. h^bl-cjc's^r-.d * *-K ^*ysi&'& r-t l->o]io«->cls«: < panman J<* < hc' lanclse SciTÜOl-s/c,.> y\afb.8 XIUT'01

20 Informatiebladen en foto's In het bijzonder bij het eerste inspectierapport van een gebouw verdient het aanbeveling om informatiebladen toe te voegen, die aan de eigenaar concrete aanwijzingen geven voor de uitvoering van het onderhoud. Door de Federatie is een groot aantal informatiebladen geredigeerd op basis van het Inspectiehandboek, zie steeds per moduul de paragraaf 2.3. Adviezen. Ook de Rijksdienst voor de Monumentenzorg heeft een mooie serie in kleur uitgevoerde informatiebladen Restauratie en Beheer. Zie voor nadere bijzonderheden de Leidraad Uniforme Rapportage voor het maken van de rapporten in Word. Denk bij het maken en verwerken van de foto's om het volgende: - als er diverse onderhoudsgebreken of onderhoudsgevoelige detailleringen zijn, maak hiervan dan een goede serie foto's. Eén scherpe foto zegt meer dan 100 woorden. - voorzie de gemaakte foto's van een korte begeleidende tekst en de plaats waar de foto's genomen zijn. Zonodig kunnen nummers verwijzen naar nummers op de dakplattegrond.» JTUT01

21 RAPPORTAGE KwaliteitsBeelden 4.1. Doe! Discussie over het kwaliteitsbeeld van de geïnspecteerde leibedekking. Het Inspectie-Handboek wil een basis leggen voor instructie en opleiding, inspecteren en rapportage voor een juiste beoordeling van materialen en constructies. Het gaat er om dat de neuzen zoveel mogelijk dezelfde kant op staan. Dit betekent voor de monumentenwachters een classificatie-probleem. Wat is een matige leibedekking? Hoe bepaal ik dat en hoe leg ik dat zo goed mogelijk in woorden vast zonodig aangevuld met foto's. Gepoogd is met woorden een beeld vast te leggen, een kwaliteitsbeeld op te roepen. Zelden of nooit past het totale beschreven kwaliteitsbeeld op een situatie. Het betreft meestal enkele onderdelen ervan. Wel geeft het een onderlegger met een aantal kenmerken waarop als het ware een bepaalde kwaliteit zoveel mogelijk past. De bij het kwaliteits-beeld behorende kenmerken geven een indicatie. Het vastleggen in kwaliteitsbeelden met vervangingstermijnen voor de belangrijkste constructies en materialen biedt hiervoor een handvat, dat zeker voor verdere verbetering en verfijning vatbaar is. Het is een instrument, een middel, want het zijn de ogen en de ervaring van de monumentenwachter, die uiteindelijk bepalend zijn. Ook verschaft het vastleggen van deze kwaliteitsbeelden inzicht bij de overheden die het onderhoud subsidiëren. Door de beschrijvingen aan vervangingstermijnen te koppelen kan wat gemakkelijker de kwaliteit worden bepaald. Bijkomstig voordeel is dat de prioriteit globaal vastligt en dat er een indicatie is voor de hoeveelheid werk. < Afb.< 4.2. Opzet 2<^ In elke moduul zijn per constructie of materiaal de factoren aangegeven die van belang zijn voor een goede beoordeling. Er is uitgegaan van een viertal kwaliteitsklassen om het verloop/verval van materialen en constructies aan te geven en door de tijd heen te kunnen volgen, namelijk goed, redelijk, matig en slecht. In een beperkt aantal gevallen is nog een kwaliteit "zeer slecht" toegevoegd. Deze kan gebruikt worden in extreme gevallen, waar gevaarlijke situaties dreigen en herstel acuut is. Inspringend achter elke kwaliteit, staat een vervangingstermijn en maatregelen voor herstel. Deze zijn samengevat in de kwaliteitsmatrix in paragraaf 4.4. Per kwaliteitsklasse is op basis van een aantal factoren een omschrijving gegeven Jïuroi

22 0.7^> RAPPORTAGE die hoort bij de desbetreffende kwaliteit. In elke moduul zoals dakbedekking - leien, loodaansluitingen etc. wordt de bij deze moduul horende kwaliteitsbeelden bij het onderdeel rapportage opgenomen. Heel belangrijk is dat in de rapporten zo goed mogelijk de hand wordt gehouden aan de koppeling kwaliteit(sbeeld) - vervangingstermijn Kwaliteitsbeelden Voor alle duidelijkheid. In deze paragraaf zijn alleen die kwaliteitsbeelden opgenomen, welke nog niet zijn verwerkt in een moduul. Alle andere kwaliteitsbeelden zijn te vinden onder de codering/paragraaf in de desbetreffende moduul. 1. GEVELS Baksteen Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 62 t/m Natuursteen Hieronder worden begrepen alle gevels die opgebouwd of bekleed zijn met natuursteen en als er sprake is van veel natuurstenen onderdelen in of aan een gevel, zoals dekstukken en plintplaten. Natuurstenen dorpels worden vermeld onder rubriek 1.4. vensters. Beoordeling Voor een goede beoordeling zijn de volgende factoren van belang: ALGEMEEN - stabiliteit van het muurwerk of bekleding - aantasting van de natuursteen - kwaliteit van het voegwerk SPECIFIEK - kwetsbare onderdelen - vochtigheid/algen/mosgroei - scheuren door roestende verankering Kwaliteitsbeelden Het gaat om het bieden van enig houvast in de veelheid van situaties die men tegenkomt. Belangrijk is het tijdig onderkennen van aantasting van de natuursteen en het inschatten van gevolgschade en termijnen voor herstel. De omschrijving van de kwaliteiten geldt steeds per onderdeel of per gevel! Goed: Geen maatregelen, behoudens zeer beperkt herstel van voegwerken van kwetsbare onderdelen, onder andere verwijderen mos/algen. Kenmerken: - stabiliteit van het muurwerk is goed; geen scheurvorming, noch bij massief metselwerk, noch bij een kern van baksteen met een bekleding van natuursteen. - de natuursteen vertoont behoudens wat verwering, geen aantasting van de steen. Eventueel vervangende steen is juist gekozen, heeft de goede afmeting en bewerking. Toegepaste reparatiemortel vertoont geen gebreken. - het voegwerk vertoont geen gebreken, behoudens wat verwering en zeer plaatselijk licht JTUTOI

23 RAPPORTAGE uitgespoelde voegen. kwetsbare onderdelen, zoals afdekkingen, plintplaten en beeldhouwwerk vertonen geen gebreken, behoudens zeer beperkt wat licht uitgespoelde voegen. de vochthuishouding vertoont geen problemen. Niet of nauwelijk alg- en mosgroei aantasting of andere schade door kristalliserende zouten niet waarneembaar geen scheurvorming door roestende verankering. Terughoudend herstel van de tufsteen bij een restauratie met de juiste tuf. Slijtsporen rond het spleetvenster gehandhaafd. Kwaliteitsbeeld goed. < Afb. 10 Redelijk: Zeer beperkt herstel van vlakke werk Beperkt herstel voegwerk (o.a. waterlijsten) en kwetsbare onderdelen. Geen ernstige vervolgschade, herstel bij gelegenheid. Kenmerken: - stabiliteit van het muurwerk is goed; geen scheurvorming noch bij massief muurwerk, noch bij een kern van baksteen met een bekleding van natuursteen - zeer incidenteel komen aangetaste stenen voor, verder lichte verwering. Bij reparatiemortel kleine haarscheurtjes. Bij eventueel herstel niet overal de goede afmetingen en bewerkingen toegepast. - het voegwerk vertoont geen wezenlijke gebreken. Plaatselijk komen uitgespoelde voegen voor, onder andere bij het maaiveld en versnijdingen. - kwetsbare onderdelen, zoals afdekkingen, plintplaten en beeldhouwwerk vertonen plaatselijk kleine gebreken en lichte aantasting, plaatselijk uitgespoeld voegwerk. - incidenteel lichte problemen met vocht, ondermeer door onjuiste detaillering. Plaatselijk alg- en mosgroei. - aantasting of andere schade door kristalliserende zouten incidenteel waarneembaar. - incidenteel lichte scheurvorming, welke duidt op roestende verankering. N.B. Indien in de afgelopen periode bij herstel de bewerking van de steen of bij restauratie het formaat en/of kleur van de steen en samenstelling/kleur van de voegspecie sterk afwijkt van het bestaande werk, dit nooit kwalificeren als goed, alleen maar omdat het net hersteld cq gerestaureerd is. Hoogstens omschrijven als redelijk met vermelding van de oorzaken. Het gaat om de signaalwerking. Afhankelijk van de omstandigheden in extreme gevallen omschrijven als matig of zelfs slecht als op korte termijn nieuwe problemen te verwachten zijn, zie hiervoor de termijnen. 2^.rruroi

24 o.r> RAPPORTAGE Matig: Beperkt reparatie van vlakke werk, inboeten van nieuwe steen Uitgebreid herstel voegwerk vlakke werk en kwetsbare onderdelen. Vervolgschade, algeheel herstel binnen 5-10 jaar. Kenmerken: - stabiliteit van het muurwerk overwegend goed, op enkele plaatsen duidelijke scheuren waarneembaar; plaatselijk komt de bekleding los van de achterliggende gevel. - op diverse plaatsen komen aangetaste stenen voor. Duidelijke verwering zichtbaar. Reparatiemortel krimpt op diverse plaatsen los. - het voegwerk is op veel plaatsen uitgesleten en zit los. Plaatselijk diep uitgespoeld, ondermeer bij maaiveld en versnijdingen. - bij kwetsbare onderdelen, zoals afdekkingen, plintplaten en beeldhouwwerk komen diverse gebreken voor, incidenteel weggevallen onderdelen. Veel voegwerk is uitgesleten. - duidelijke problemen met vocht, ondermeer door onjuiste detaillering. Plaatselijk zware alg- en mosgroei. - plaatselijk zware kristallisatie van zouten zichtbaar. - plaatselijk duidelijke scheurvorming door roestende verankering zichtbaar. Slecht: Uitgebreid herstel/vernieuwing van vlakke werk, voegwerk en onderhoudsgevoelige onderdelen. Ernstige vervolgschade, algeheel herstel binnen 2-5 jaar Kenmerken: - stabiliteit loopt op termijn gevaar met plaatselijk uitbuikend muurwerk. Op grote schaal van de kern loskomende natuursteen. - op veel plaatsen komen kapotte en verpulverde stenen voor. Het voegwerk is op grote schaal weggevallen, geen samenhang meer met ondergrond. Op veel plaatsen diep uitgesleten. - aan bijna alle kwetsbare onderdelen komen gebreken voor. Al het voegwerk is uitgespoeld, plaatselijk diep. - grote problemen met vocht. Op veel plaatsen zware alg- en mosgroei. - op veel plaatsen zware uitbloeiing van zouten. - op grote schaal scheurvorming door roestende verankering zichtbaar Houten wanden Hieronder worden begrepen alle gevels die opgebouwd zijn uit een stijl- en regelwerk dat aan de buiten- of binnenzijde bekleed is met houten delen. Beoordeling Voor een goede beoordeling zijn de volgende factoren van belang: ALGEMEEN hï SPECIFIEK - stabiliteit van de plint met de opbouw van de constructie - kwaliteitvan het stijl- en regelwerk, verbindingen, opsluitingen, pen en gaten - kwaliteit van de houten bekleding - kwetsbare onderdelen en detaillering - aantasting door schimmels en insecten 23> JTUJ-'OI

25 Goed: Geen maatregelen behoudens een lichte houtaantasting of incidenteel een klein gebrek. Herstel/onderhoud bij gelegenheid gewenst. Kenmerken: - stabiliteit van de wanden, met verankering aan fundering en kap geen gebreken. - het stijl- en regelwerk voldoende stijf met schoren, incidenteel een losgelaten schoor, incidenteel losstaande verbinding of opsluiting. Alle reparaties zijn op de juiste wijze uitgevoerd. - de wandbekleding vertoont geen inrotting, goed gekozen houtsoort, geen capillaire naden. - kwetsbare onderdelen, zoals lijsten, snijwerk, vertonen geen gebreken. Rondom afwaterend gedetailleerd, zeer incidenteel een stukje weggevallen of begin van lichte inrotting. - incidenteel een lichte aantasting door houtworm, geen aantasting van schimmels. Redelijk: Plaatselijk herstel van wandbekleding en enkele kwetsbare onderdelen. Geen ernstige vervolgschade, herstel/onderhoud (bij gelegenheid) noodzakelijk. Kenmerken: - stabiliteit van de wanden, met verankering aan fundering en kap geen gebreken. - het stijl- en regelwerk voldoende stijf met schoren, plaatselijk een weggevallen schoor, plaatselijk wat openstaande verbindingen. - de wandbekleding vertoont geen inrotting, behoudens zeer licht op uiteinden van houten delen. Bij herstel onvoldoende duurzaam gekozen houtsoort, onzorgvuldige aanheling met capillaire naden. - kwetsbare onderdelen zoals lijsten, snijwerk vertonen plaatselijk kleine gebreken. Incidenteel niet voldoende afwaterend gedetailleerd. - plaatselijk lichte aantasting door houtworm, incidenteel begin van aantasting door schimmels. N.B. Indien na herstel of restauratie de afmetingen van nieuw hout en de detaillering sterk afwijkt van het bestaande werk dit nooit kwalificeren als goed alleen maar omdat het net hersteld cq gerestaureerd is, hoogstens omschrijven als redelijk, met vermelding van de oorzaken. Als te voorzien is dat de detaillering of uitvoering binnnen afzienbare tijd weer problemen op zal leveren kwalificeren als matig en in extreme gevallen zelfs als slecht. Matig: Beperkt herstel van stijl en regelwerk met schoren, uitgebreid herstel, gedeeltelijk vervangen van wandbekleding en diverse kwetsbare onderdelen. Vervolgschade, algeheel herstel binnen 5-10 jaar. Kenmerken: - stabiliteit van de wanden, met verankering aan fundering en kap vertoont plaatselijk gebreken, lichte verzakking en uitbolling waarneembaar. - het stijl- en regelwerk onvoldoende stijf, diverse schoren ontbreken, veel openstaande verbindingen, plaatselijk inrotting zichtbaar. - de wandbekleding is op diverse plaatsen ingerot. Plaatselijk laat de wandbekleding los van het stijl- en regelwerk. - kwetsbare onderdelen zoals lijsten, snijwerk vertonen plaatselijk aanzienlijke gebreken. Op diverse plaatsen onvoldoende afwaterend gedetailleerd. - plaatselijk zware aantasting door houtworm, duidelijk begin van aantasting door schimmels zichtbaar 24 > JTuT'Ol»

26 Slecht: Uitgebreid herstel/vernieuwing van stijl en regelwerk, grotendeels vervangen van de wandbekleding en kwetsbare onderdelen. Ernstige vervolgschade, algeheel herstel binnen 2-5 jaar. Kenmerken: - stabiliteit loopt op termijn gevaar, met plaatselijk ernstige verzakking en uitbolling. Onvoldoende verankering aan fundering en kap. - het stijl- en regelwerk is onvoldoende stijf, ernstig verzwakt door ontbreken van schoren, veel openstaande verbindingen. - de wandbekleding vertoont op veel plaatsen zware inrotting. Heeft nauwelijks meer samenhang met stijl- en regelwerk. - aan bijna alle kwetsbare onderdelen komen aanzienlijke gebreken voor. Gebrekkige afwaterende detaillering - op veel plaatsen zware aantasting door houtworm. Plaatselijk zware aantasting door schimmel Vakwerk Hieronder worden begrepen alle wanden die opgebouwd zijn uit een stijl- en regelwerk met een vulling van baksteen of leem. Beoordeling Voor een goede beoordeling zijn de volgende factoren van belang: ALGEMEEN - stabiliteit van de plint met de opbouw van de constructie - kwaliteit van het vakwerk, verbindingen, opsluitingen, pen en gatconstructie - kwaliteit van de vulling in baksteen of vlechtwerk met leem SPECIFIEK - kwetsbare onderdelen en detaillering - aantasting door schimmels en insecten Goed: Geen maatregelen behoudens een lichte houtaantasting of incidenteel een klein gebrek. Herstel/onderhoud bij gelegenheid gewenst. Kenmerken: - stabiliteit van het vakwerk, met verankering aan fundering en kap geen gebreken. - de constructie van het vakwerk is voldoende stijf, volledig intact, incidenteel een losstaande verbinding of opsluiting. Alle reparaties zijn op de juiste wijze uitgevoerd. - de vulling correct geplaatst, geen gebreken, behoudens incidenteel wat licht uitgespoeld voegwerk of lichte netscheurtjes in het leemwerk. - kwetsbare onderdelen, zoals knooppunten, ondereinden van stijlen, voetplaten vertonen geen gebreken, zeer incidenteel ontbreekt een pen, een weggevallen sleutel. - zeer incidenteel een lichte aantasting door insecten, geen aantasting van schimmels. Redelijk: incidenteel herstel vakwerk, beperkt plaatselijk herstel van de vulling van baksteen of het leemwerk Geen ernstige vervolgschade, herstel/onderhoud bij gelegenheid noodzakelijk. JTuroi

27 RAPPORTAGE Kenmerken: - stabiliteit van het vakwerk, met verankering aan fundering en kap geen gebreken. - de constructie van het vakwerk is voldoende stijf, bijna volledig intact, plaatselijk een lossstaande verbinding of opsluiting. Niet alle reparaties zijn op de juiste wijze uitgevoerd, ondermeer naden, niet goed aansluitend op oude werk. - de vulling is correct geplaatst, incidenteel een klein gebrek, licht uitgesleten voegwerk en plaatselijk netscheuren in het leemwerk, - kwetsbare onderdelen zoals knooppunten, ondereinden van stijlen, voetplaten vertonen kleine gebreken. Incidenteel een weggevallen pen of sleutel of een begin van lichte inrotting. - plaatselijk lichte aantasting door insecten, incidenteel begin van aantasting door schimmels. N.B. Indien na herstel of restauratie de afmetingen van nieuw hout en de detaillering sterk afwijkt van het bestaande werk dit nooit kwalificeren als goed alleen maar omdat het net hersteld cq gerestaureerd is, hoogstens omschrijven als redelijk, met vermelding van de oorzaken. Als te voorzien is dat de detaillering of uitvoering binnnen afzienbare tijd weer problemen op zal leveren kwalificeren als matig en in extreme gevallen zelfs als slecht. Een gecompliceerd beeld. Kwaliteit van vakwerk en vulling wijken sterk van elkaar af. Dan beiden apart benoemen: vakwerk redelijk, vulling slecht. Matig: Beperkt herstel van het vakwerk, uitgebreid herstel van de vulling van baksteen of het leemwerk. Vervolgschade, algeheel herstel binnen 5-10 jaar. 'm tjr*>(?jf>i Kenmerken: - stabiliteit van het vakwerk, met verankering aan fundering en kap vertoont plaatselijk gebreken. - de constructie van het vakwerk is onvoldoende stijf, diverse schoren ontbreken, veel openstaande verbindingen. Plaatselijk duidelijke inrotting zichtbaar - de vulling is niet geheel correct geplaatst, trekt plaatselijk los van het vakwerk, uitgesleten voegwerk en plaatselijk duidelijke droogscheuren in het leemwerk, beleming komt plaatselijk los van staken. - kwetsbare onderdelen zoals knooppunten, ondereinden van stijlen, voetplaten vertonen aanzienlijke gebreken. Veel weggevallen pennen of sleutels of plaastelijk zware inrotting. - plaatselijk zware aantasting door insecten, incidenteel begin van aantasting door schimmel., ' " Tl FTf ;.~ïmm*j$ -.'J i t t > r ««j i 'T ^3**»><uJ. L ^ Afb. 1!»> lïuroi

28 RAPPORTAGE ' > Slecht: Uitgebreid herstel/vernieuwing van onderhoudsgevoelige onderdelen. Ernstige vervolgschade, algeheel herstel binnen 2-5 jaar. Kenmerken: - stabiliteit loopt op termijn gevaar, met plaatselijk ernstige verzakking en uitholling van het vakwerk. Onvoldoende verankering aan fundering en kap. - de constructie van het vakwerk is onvoldoende stijf en ernstig verzwakt, op veel plaatsen ontbreken onderdelen of deze zijn zwaar ingerot. - de vulling komt rondom los van het vakwerk, veel diep uitgesleten voegwerk, zware scheuren in het leemwerk, komt overal los van de ondergrond. - aan bijna alle kwetsbare onderdelen komen aanzienlijke gebreken voor. - overal zware aantasting door insecten en plaatselijk aantasting door schimmels 1.3. Buitenstucwerk Onder buitenpleisterwerk wordt verstaan het pleisterwerk - opgebracht op een minerale ondergrond - inclusief de aangebrachte (kleurige) afwerking. Ernstige gebreken aan de ondergrond aangeven onder rubriek Baksteen of Natuursteen. Beoordeling Voor een goede beoordeling zijn de volgende factoren van belang. ondergrond pleisterwerk zelf met de aansluitingen onderhoudsgevoelige onderdelen/ornamentiek eventuele afwerking Kwaliteitsbeelden Het gaat om het bieden van enig houvast bij het beoordelen van de grote verscheidenheid aan pleisterwerk. Bij pleisterwerk is het inschatten van (vaak) snelle en grote vervolgschade en termijnen voor herstel heel belangrijk. Hierdoor is het kwaliteitsbeeld matig al snel aan de orde. Het is niet noodzakelijk dat voor het bepalen van de kwaliteiten goed, redelijk, matig en slecht alle daarbij vermelde kenmerken aanwezig zijn. De omschrijving van de kwaliteiten geldt steeds per gevel! Goed: Geen maatregelen, zeer incidenteel dichtzetten scheurtje en verwijderen vervuiling en lichte algwaas Herstel bij gelegenheid wenselijk. Kenmerken: - geen gebreken aan de ondergrond, ter hoogte van het maaiveld of er onder, geen zoutbelasting. - geen gebreken aan het pleisterwerk met aansluitingen, behoudens zeer incidenteel een licht scheurtje boven een muuropening of een incidenteel begin van lichte "vernetting". Voldoende diep onder het maaiveld doorgezet. Op juiste wijze toegepast pleistersysteem, geen holklinkende delen. - alle onderhoudsgevoelige en afwaterende onderdelen zijn juist gedetailleerd en goed uitgevoerd zonder scheuren en afschalende delen. - sauswerk/schilderwerk zonder blaasvorming/afschilfering, geen groene alg, geen vuilsporen. miroi

29 RAPPORTAGE Bij buitenpleisterwerk i's een goede inschatting van het kwaiiteitsbeeld erg belangrijk. De schade neemt meestal veel sneller toe dan men aanvankelijk aanneemt. Deze schade komt op het kwaliteitsbeeld matig, neigend naar slecht < Afb. 12 Redelijk: Plaatselijk aanhelen pleisterwerk Om vervolgschade te voorkomen, herstel binnen 1 a 2 jaar noodzakelijk. Kenmerken: - geen gebreken aan de ondergrond, behoudens wat dilatatie-scheurvorming boven muuropeningen, licht zoutbelaste ondergrond, plaatselijk sporen waarneembaar. - geen wezenlijke gebreken aan het pleisterwerk, behoudens incidenteel wat loszittende pleisterwerk op maaiveldhoogte en/of lichte "vernetting". Bijna overal voldoende diep doorgezet onder maaiveld. - op ondergeschikte punten detaillering en uitvoering onderhoudsgevoelige onderdelen niet geheel juist. Ook afwaterende onderdelen vertonen kleine gebreken en waterconcentraties. - sauswerk/schilderwerk vertoont plaatselijk wat blaasvorming of afschilvering. Duidelijke sporen van alg en plaatselijk vuilsporen op het pleisterwerk. 2^ Matig: Uitgebreid herstel of gedeeltelijke vernieuwing, inclusief nieuwe (kleurige) afwerking binnen 2-5 jaar noodzakelijk Kenmerken: - incidenteel gebreken aan de ondergrond, zoals verkeerd inboetwerk, lichte zettingen, dilatatiescheur etc. Zoutbelaste ondergrond, plaatselijk duidelijke sporen zichtbaar. - duidelijke krimpscheuren, vernetting, her en der loszittend pleisterwerk. Ter hoogte van het maaiveld over aanzienlijke lengtes losgekomen en onvoldoende diep doorgezet, maar plaatselijk herstel is nog mogelijk. Zeer incidenteel valt enig pleisterwerk weg. - diverse onderhoudsgevoelige onderdelen wateren in, zijn gescheurd of kapot. - sauswerk/schilderwerk vertoont op grote schaal afbladdering/afschilvering en/of blaasvorming. Zware algvorming op het pleisterwerk, zware vuilsporen jruroi

30 RAPPORTAGE Slecht: Algehele restauratie/vernieuwing binnen 1 tot 3 jaar, nieuw pleistersysteem met nieuwe (kleurige) afwerking Kenmerken: - her en der gebreken aan de ondergrond, zoals zware zettingen, forse dilatatiescheuren etc. Zwaar zoutbelaste ondergrond, overal sporen duidelijk zichtbaar. - zware krimpscheuren of vernetting, meer dan 50% van het pleisterwerk zit los. Ter hoogte van het maaiveld zit bijna al het pleisterwerk los, over de volle lengte niet voldoende diep doorgezet. Plaatselijk vallen stukken pleisterwerk weg. - veel onderhoudsgevoelige onderdelen zijn zwaar gehavend, gescheurd, onjuist gedetailleerd. Veel water loopt over de muren en watert in. - grote delen van sauswerk/schilderwerk zijn verdwenen, zeer zware alg en mosbegroeiing, plaatselijk vuilkorsten Vensters Zie voorde kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz.. t/m Uitpandige elementen Door de grote verscheidenheid aan elementen, constructies en materiaaltoepassingen, is het niet mogelijk om hiervoor min of meer sluitende kwaliteitsbeelden te geven Beglazing/glas-in-lood Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 44 t/m Schilderwerk Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 38 en DAKEN Kapconstructies - hout Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 67 t/m Dakbedekking - stro/riet Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 40 t/m Dakbedekking - pannen Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 48 t/m Dakbedekking - leien Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 44 t/m Dakbedekking - metalen koper/lood/zink Hieronder worden verstaan alle dakbedekkingen in koper, lood en zink die met toepassing van roeven of met fels gebruikt worden om grotere flauwhellende vlakken te dekken. JTUTOl

31 Bij metalen bedekking gaat het in veel gevallen om duidelijk zichtbare gebreken. Voor een juiste beoordeling spelen de volgende factoren een rol. w- - de kwaliteit en zwaarte van het koper, lood of zink fe- - de kwaliteit van de bevestiging/constructie - toestand en detaillering van de ondergrond, roeven, aansluitingen etc. w- - bevestiging van bliksembeveiligingsinstallaties, dakdoorbrekingen, fe- verankeringen, schoorstenen etc. Goed: geen vervanging in zicht periodiek enig incidenteel herstel. - voldoende zwaar, het koper/lood/zink vertoont geen slijtage, zeer incidenteel wat plooivorming en/of opbolling. - juiste afmetingen en op de juiste wijze aangebracht, bevestigd met klangen en waar nodig gesoldeerd met de juiste soldeer. - ondergrond voldoende stijf, ventilerend uitgevoerd. De aansluitingen zijn goed gedetailleerd, roefconstructies met de juiste afmetingen, op de juiste plaatsen, geen lekkages. - bevestiging van de bliksembeveiligingsinstallatie correct uitgevoerd met bescherming tegen galvanisch koppel bij zink. Dakdoorbrekingen en verankeringen zijn op de juiste wijze aangebracht. Rond schoorstenen is voldoende ruimte gelaten. Redelijk: vervanging in zicht, maar nog langer dan 10 jaar. jaarlijks enig herstel noodzakelijk - voldoende zwaar, het koper/lood/zink vertoont een duidelijk begin van slijtage, Plaatselijk wat plooivorming en/of opbolling geconstateerd. - te grote formaten toegepast, maar wel overwegend op de juiste wijze bevestigd met klangen. Slordig aangebracht. - ondergrond voldoende stijf, niet overal ventilerend uitgevoerd. De aansluitingen overwegend behoorlijk gedetailleerd, behoudens een plaatselijk gebrek, afmetingen roefconstructies voldoende, incidenteel een lekkage bij extreme weersomstandigheden. - bevestiging bliksembeveiligingsinstallatie niet overal correct, ondermeer toepassing van pennen. Geen preventieve maatregelen tegen galvanisch koppel bij zink. Dakdoorbrekingen en verankeringen plaatselijk provisorisch aangebracht maar wel functioneel. Schoorsteen staat te krap in de bedekking, maar nog geen problemen. N.B. Als bij herstel of restauratie van metalen dakbedekking de detaillering, zwaarte en afmetingen de nodige onvolkomenheden laat zien en het soldeerwerk slordig is uitgevoerd, dit nooit kwalificeren als goed alleen maar omdat het net hersteld cq gerestaureerd is, hoogstens omschrijven als redelijk en in bepaalde gevallen matig of zelfs slecht. Wel het kwaliteitsbeeld duidelijk motiveren aan de hand van de geconstateerde feiten. 3^ Matig: vervanging binnen 5-10 jaar. regelmatig controle op lekkages en noodherstel noodzakelijk - voor de toepassing te licht gekozen koper/lood/zink. Het vertoont een aanzienlijke slijtage. Plaatselijk sterke plooivorming, scheurvorming en/of opbolling geconstateerd. jturoi

32 V RAPPORTAGE - te grote formaten toegepast, op veel plaatsen onjuiste bevestiging, her en der vernageld. - ondergrond buigt iets door en is niet ventilerend uitgevoerd. De aansluitingen vertonen de nodige gebreken, te licht en zwak gedetailleerd, afmetingen roefconstructies te klein, bij regen regelmatig op diverse plaatsen lekkages. - bevestiging bliksembeveiligingsinstallatie onjuist, ondermeer toepassing van pennen. Aanzienlijke slijtage onder daknet door galvanisch koppel met zink. Dakdoorbrekingen en verankeringen provisorisch aangebracht met de nodige gebreken. Schoorstenen staan te krap in de bedekking, rondom opbolling, scheurvorming en kleine lekkages. Slecht: vervanging binnen 2-5 jaar. zo goed mogelijk dichthouden van de dakbedekking - voor de toepassing te licht gekozen koper/lood/zink. Het vertoont een zeer ernstige slijtage, op diverse plaatsen doorgesleten, gescheurde hoeken. Algemeen sterke plooivorming, scheurvorming en/of opbolling geconstateerd. - veel te grote formaten toegepast, overal onjuiste bevestiging cq vernageling. - ondergrond buigt door en is niet ventilerend uitgevoerd. De aansluitingen vertonen overal gebreken, te licht en onjuist gedetailleerd, afmetingen roefconstructies te klein, bij geringe neerslag forse lekkages. - bevestiging bliksembeveiligingsinstallatie onjuist, ondermeer toepassing van pennen. Door galvanisch koppel met zink onder het daknet bijna en plaatselijk geheel doorgesleten. Dakdoorbrekingen en verankeringen onjuist aangebracht met veel gebreken. Schoorstenen staan te krap in de bedekking, rondom kapot gescheurd en forse lekkages Loodaansluitingen Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 31 t/m Goten en hemelwaterafvoeren Zie voor de kwaliteitsbeelden de desbetreffende moduul, blz 46 t/m Schoorstenen Voor een juiste beoordeling van schoorstenen spelen de volgende factoren een rol. fe- - de stabiliteit en constructie onderdaks fe» - de stabiliteit en constructie bovendaks fe- - de kop van de schoorsteen met afdekplaten, pullelopen, windkappen + fe< bevestiging, windvanen etc» - de aansluiting op de dakvlakken en aans uitende muurdelen fe - onderhoud en trek N.B. Een pulleloop is een met Oudhollandse vorsten opgemetselde overkapping van de schoorsteen. JÏUTOI

33 RAPPORTAGE Goed: geen vervanging in zicht periodiek enig incidenteel herstel. - onderdaks voldoende stabiel, goede ondersteuning versleepte kanalen, geen scheuren, doorslag van roet en voldoende zware kapconstructie, geen brandgevaarlijke constructies. - bovendaks stabiel, rechtstandig, geen scheurvorming, meervoudige kanalen met tongen geheel intact. Voegwerk geen gebreken, incidenteel licht uitgesleten. - kop vertoont incidenteel een klein gebrek, geen losliggend metselwerk of scheuren. Goede afwatering, windkappen en pullelopen juist gedetailleerd en aangebracht, geen roestend ijzerwerk,. - geen gebreken bij aansluitingen. Verankeringen goed gedetailleerd en bevestigd aan de kap. Geen grote antennes aan de schoorsteen bevestigd. - voldoende trek, wordt regelmatig geveegd. De constructie van deze schoorsteen is goed, het voegwerk ('s matig. Beiden in het rapport apart omschrijven en niet middelen tot redelijk Redelijk: vervanging/reparatie in zicht, maar nog langer dan 10 jaar jaarlijks enig herstel noodzakelijk - onderdaks voldoende stabiel, voldoende ondersteuning versleepte kanalen, bij knikken lichte scheuren waarneembaar, geen doorslag van roet en voldoende zware kapconstructie, geen brandgevaarlijke constructies. - bovendaks stabiel, rechtstandig, zeer lichte kromming of lichte scheuren waarneembaar, meervoudige kanalen met tongen voldoende intact. Voegwerk plaatselijk licht uitgesleten. - kop vertoont plaatselijk wat kleine gebreken. Afwatering niet afdoende, windkappen en pullelopen overwegend juist gedetailleerd, aangebracht ijzerwerk licht roestend, nog geen scheuren. - incidenteel een gebrek bij de aansluitingen. Verankeringen voldoende gedetailleerd en bevestigd aan de kap. Geen grote antennes aan de schoorsteen bevestigd. - voldoende trek, wordt niet regelmatig geveegd. < Afb ^ Matig: vernieuwing/vervanging binnen 5-10 jaar. regelmatig het nodige herstel noodzakelijk - onderdaks onvoldoende stabiel, zwakke ondersteuning versleepte kanalen, bij knikken duidelijke scheuren waarneembaar, plaatselijk doorslag van roet, zwakke kapconstructie wel voldoende verband, geen brandgevaarlijke constructies. - bovendaks stabiel, duidelijke kromming en/of scheuren zichtbaar, meervoudige kanalen met tongen plaatselijk aangetast en gescheurd. Voegwerk plaatselijk behoorlijk uitgesleten. - kop plaatselijk gescheurd, losliggende stenen. Slechte afwatering, windkappen JÏUT'OI

34 en pullelopen overwegend gebrekkig gedetailleerd en aangebracht, roestend ijzerwerk met lichte scheurvorming. - diverse gebreken bij de aansluitingen, binnen lekkages zichtbaar. Verankeringen gebrekkig gedetailleerd en bevestigd aan de kap. Een antenne aan de schoorsteen bevestigd, nog geen gevolgen zichtbaar. - onvoldoende trek, wordt nauwelijks geveegd. Slecht: vervanging binnen 2-5 jaar. zo goed mogelijk dichthouden aansluitingen, windkap etc afnemen. - onderdaks labiel, sterk doorgezakte ondersteuning versleepte kanalen, bij knikken zware scheuren zichtbaar, overal doorslag van roet, zwakke onvolledige kapconstructie, brandgevaarlijke constructies door oplegging balkhout in schoorsteen. - bovendaks labiel, zware kromming en/of scheuren zichtbaar, meervoudige kanalen met tongen die grotendeels zijn weggevallen. Voegwerk rondom diep uitgesleten en weggevallen. - kop zwaar gescheurd, veel losliggende stenen. Afwatering niet afdoende, windkappen en pullelopen zwaar aangetast, losliggende delen, zwaar roestend ijzerwerk met zware scheurvorming. - rondom gebreken bij de aansluitingen, binnen zware lekkages en roetstrepen zichtbaar. Verankeringen onjuist gedetailleerd, geen bevestiging meer aan de kap. Een antenne aan de schoorsteen bevestigd, wrikt aan de schoorsteen. - nauwelijks of geen trek, zwaar vervuild, wordt niet geveegd. 3. INTERIEUR 3.7. Binnenstucwerk Onder binnenpleisterwerk wordt verstaan het pleisterwerk - opgebracht op een minerale ondergrond - inclusief de aangebrachte (kleurige) afwerking. Ernstige gebreken aan de ondergrond apart aangeven. Beoordeling Voor een goede beoordeling zijn de volgende factoren van belang. Kwaliteitsbeelden ondergrond pleisterwerk zelf fe< - onderhoudsgevoelige onderdelen/ornamentiek ^ - eventuele afwerking Het gaat om het bieden van enig houvast bij de beoordeling. Het is niet noodzakelijk dat voor het bepalen van de kwaliteiten goed, redelijk, matig en slecht alle daarbij vermelde kenmerken aanwezig zijn. De omschrijving van de kwaliteiten geldt steeds per muurvlak of per ruimte! N.B. Als een dampopen pleistersysteem toegepast is op een zoutbelaste ondergrond, is het enkele feit dat zouten uitbloeien niet van invloed op het kwaliteitsbeeld! 33\ lïuf'ol

35 Goed: Geen maatregelen, zeer incidenteel dichtzetten scheurtje en verwijderen vervuiling Herstel bij gelegenheid wenselijk. Kenmerken: - geen gebreken aan de ondergrond, geen zoutbelaste ondergrond. - geen gebreken aan het pleisterwerk, behoudens zeer incidenteel een licht scheurtje boven een muuropening. Al het pleister zit vast op de ondergrond. - geen beschadigingen op hoeken, bij lijsten en ornamentiek, behoudens incidenteel een weggevallen schilfer. - sauswerk/schilderwerk zonder blaasvorming/afschilfering, geen vuilsporen. Redelijk: Plaatselijk aanhelen pleisterwerk Herstel afwerking bij gelegenheid noodzakelijk Kenmerken: - geen gebreken aan de ondergrond, behoudens wat dilatatie-scheurvorming boven muuropeningen, licht zoutbelaste ondergrond, zeer incidenteel sporen waarneembaar. - geen wezenlijke gebreken aan het pleisterwerk. Plaatselijk wat loszittend pleisterwerk ter hoogte van de vloer en bij aansluitingen op houtwerk en betimmeringen. Incidenteel een loszittend stuk pleisterwerk op de wand. - plaatselijk wat lichte beschadigingen op hoeken, bij lijsten of ornamentiek. - sauswerk/schilderwerk vertoont plaatselijk wat blaasvorming of afschilvering. Duidelijke sporen van vuil/condensatie op het pleisterwerk waarneembaar. Matig: Herstel/gedeeltelijke vernieuwing binnen 5 tot 10 jaar. Nieuwe (kleurige) afwerking noodzakelijk. Kenmerken: - incidenteel gebreken aan de ondergrond, lichte zettingen, duidelijke dilataties zichtbaar. Zoutbelaste ondergrond, plaatselijk sporen zichtbaar - duidelijke krimpscheuren, vernetting. Her en der loszittend pleisterwerk, vooral ter hoogte van de vloer aangetast pleisterwerk. Bij de aansluitingen op houtwerk en betimmeringen loszittende randen, maar plaatselijk herstel is nog mogelijk. Zeer incidenteel valt enig pleisterwerk weg. - diverse beschadigingen op hoeken en bij lijsten. Plaatselijk ornamentiek behoorlijk beschadigd. - sauswerk/schilderwerk vertoont op grote schaal afbladdering/afschilfering en/of blaasvorming. Zware vuilsporen/condensatiestrepen zichtbaar. Slecht: Algehele restauratie/vernieuwing binnen 2 tot 5 jaar, nieuw pleistersysteem met nieuwe (kleurige afwerking) Kenmerken: - heren der gebreken aan de ondergrond, zware zettingen, dilatatiescheuren etc. Zwaar zoutbelaste ondergrond, overal sporen duidelijk zichtbaar. - zware krimpscheuren of vernetting, meer dan 50% van het pleisterwerk zit los, ter hoogte van de vloeren zit bijna al het pleisterwerk los of is zwaar aangetast. Plaatselijk vallen stukken pleisterwerk los. - bijna alle hoeken barsten los en zijn beschadigd, veel lijsten met scheuren en happen eruit, aan de ornamentiek ontbreken belangrijke delen. - grote delen van sauswerk/schilderwerk zijn verdwenen, hardnekkige vuilkorsten, veel sporen van condensatie zichtbaar. 34> jturoi»

36 RAPPORTAGE 4. DIVERSEN 4.2. Bereikbaarheid en toegankelijkheid Zie hiervoor de moduul 0.5. Bijzondere voorschriften en richtlijnen blz 1 t/m 25 en de uitwerking voor de rapportage in moduul 4.2. Toegankelijkheid Bereikbaarheid. en Koolteerwerk van de gepotdekselde wanden beoordelen naar de situatie, een boerenschuur, er hoeft niets aan gedaan te worden ondanks de "druipsporen", dus kwaliteitsbeeld = goed. < Afb Kwaliteitsmatrix Leeswijzer Om het gebruik van de koppeling kwaliteit - vervangingstermijn zoveel mogelijk te bevorderen is een samenvatting, een kwaliteitsmatrix samengesteld, die gemakkelijk hanteerbaar is bij het inspecteren en het schrijven van de rapporten. De kwaliteitsmatrix kan verkleind worden en boven het schrijfblad in de inspectiebus of boven het bureau op kantoor worden gehangen. De matrix hieronder is niet meer dan een leidraad, een hulpmiddel, gebaseerd op de eerder omschreven kwaliteitsbeelden. Deze geven een uitgebreidere omschrijving op basis van een aantal kenmerken, van de technische staat waarin een constructie of materiaal verkeert. Voorzover niet opgenomen onder paragraaf 4.3. Kwaliteitsbeelden, zijn deze óf opgenomen in de desbetreffende moduul óf zullen te zijner tijd nog worden uitgewerkt. De vervangingstermijn die achter de kwaliteiten staat vermeld is allereerst bedoeld voor intern gebruik. Daarnaast kunnen deze, voorzover noodzakelijk ten behoeve van prioriteiten inzake uit te voeren onderhoud, in het rapport worden aangegeven. De kwaliteit "zeer slecht", die tussen haakjes staat, kan gebruikt worden in extreme situaties * > jturoi

37 RAPPORTAGE Kwaliteitsmatrix 1. GEVELS Baksteen Beoordeling steeds inclusief voegwerk. Goed: geen maatregelen, bij gelegenheid wenselijk. Redelijk: plaatselijk herstel, bij gelegenheid noodzakelijk. Matig: algeheel herstel binnen 5-10 jaar. Slecht: restauratie/vernieuwing binnen 2-5 jaar. (Zeer slecht: restauratie/vernieuwing acuut in verband met gevaarlijke situaties. Zelden of nooit past het totale beschreven kwaliteitsbeeld op een situatie. De bij het kwaliteitsbeeld behorende kenmerken geven een indicatie. -- ' -.:.% w??»; ii^i.f: : > --- _ * _ *! < Afb > Natuursteen Beoordeling steeds inclusief voegwerk. Goed: zeer beperkt herstel, bij gelegenheid wenselijk. Redelijk: plaatselijk beperkt herstel, bij gelegenheid noodzakelijk. Matig: algeheel herstel binnen 5-10 jaar. Slecht: restauratie/vernieuwing binnen 2-5 jaar Houten wanden Goed: zeer beperkt herstel, bij gelegenheid wenselijk. Redelijk: plaatselijk beperkt herstel, bij gelegenheid noodzakelijk. Matig: algeheel herstel binnen 5-10 jaar. Slecht: restauratie/vernieuwing binnen 2-5 jaar Vakwerk Goed: zeer beperkt herstel, bij gelegenheid wenselijk. Redelijk: plaatselijk beperkt herstel, bij gelegenheid noodzakelijk. Matig: algeheel herstel binnen 5-10 jaar. Slecht: restauratie/vernieuwing binnen 2-5 jaar Buitenstucwerk Inclusief beoordeling van de ondergrond en afwerking. Goed: zeer beperkt herstel, bij gelegenheid wenselijk. JTUT'Ol

38 RAPPORTAGE Redelijk: Matig: Slecht: om vervolgschade te voorkomen plaatselijk herstel binnen 1 a 2 jaar uitgebreid herstel/gedeeltelijke vernieuwing binnen 2-5 jaar, inclusief afwerking. restauratie/vernieuwing binnen 1-3 jaar, inclusief afwerking. N.B. Indien pleisterwerk afgewerkt is met verf of saus, apart aangeven of een beurt noodzakelijk is Kerkvensters in baksteen en natuursteen Samenstel van dagkanten, afzaat, montants, traceringen en brugijzers. Goed: zeer beperkt herstel, bij gelegenheid wenselijk. Redelijk: plaatselijk beperkt herstel, bij gelegenheid noodzakelijk. Matig: herstel/gedeeltelijke vernieuwing binnen 5-10 jaar. Slecht: algehele vernieuwing/restauratie binnen 2-5 jaar. Bij dit venster verschilt de kwaliteit van het natuursteen - redelijk met het raamhoul en het verdekte kozijn = goed. Dan wei apart benoemenl Afb. 16 (Zeer slecht: restauratie acuut in verband met gevaarlijke situaties.) Vensters in hout Goed: niets ingerot. Redelijk: licht ingerot, herstel bij schilderbeurt. Matig: delen ingerot; uitstukken/aanhelen binnen 1-3 jaar. Slecht: algehele vervanging of restauratie zo spoedig mogelijk Beglazing/glas-in-lood Samenstel van ruitjes, loodstrippen, voet/kantlood en bindroeden. Goed: herstel niet in zicht, onderhoud gewenst bij gelegenheid. Redelijk: herstel in zicht, onderhoud noodzakelijk bij gelegenheid. Matig: herstel/gedeeltelijke vernieuwing binnen 5-10 jaar. Slecht: algehele vernieuwing/restauratie binnen 2-5 jaar. (Zeer slecht: restauratie acuut in verband met gevaarlijke situaties.) ^W 3^ Schilderwerk Goed: overstaan, behoeft geen onderhoud. Redelijk: plaatselijk bijwerken, met name liggende delen, kops hout etc. Matig: overschilderen, afhankelijk van situatie 1 of 2 lagen. Slecht: geheel nieuw verfsysteem opzetten. JW'01

39 RAPPORTAGE B/f schilderwerk is het kwaliteitsbeeld niet gekoppeld aan een vervangingstermijn, maar aan het soort onderhoud. Bij dit eiken bolkozijn - matig - overschilderen in 2 lagen. 2. DAKEN Kapconstructies - hout Primaire draagconstructies van de dakbedekking zonder dakbeschot. Goed: herstel/onderhoud gewenst bij gelegenheid Redelijk: herstel/onderhoud noodzakelijk bij gelegenheid Matig: herstel/plaatselijke vernieuwing binnen 5-10 jaar. Slecht: algehele vernieuwing/restauratie binnen 2-5 jaar. (Zeer slecht: restauratie acuut in verband met dreigende instabiliteit. N.B. Concrete maatregelen tegen zwam en houtaantasting apart aangeven Dakbedekking riet Inclusief beoordeling deklatten Goed: vervanging niet in zicht, onderhoud wenselijk Redelijk: vervanging in zicht, onderhoud noodzakelijk Matig: vervanging binnen 5 jaar, bijwerken noodzakelijk Slecht: vervanging binnen 1-2 jaar. N.B. Kwaliteit en soort nokafwerking altijd apart aangeven Dakbedekking pannen Inclusief beoordeling dakbeschot, tengels en panlatten. Goed: renovatie niet in zicht, herstel wenselijk. Redelijk: renovatie in zicht, herstel noodzakelijk. Matig: renovatie binnen 5-10 jaar, jaarlijks bijwerken. Slecht: renovatie binnen 2-5 jaar, periodiek nalopen/dichthouden. (Zeer slecht: renovatie acuut, niet meer dicht te houden.) N.B. Kwaliteit van de nokvorsten altijd apart aangeven. 38> jïuroi