Basisdocumentatie probleemstoffen KRW

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Basisdocumentatie probleemstoffen KRW"

Erika de Ridder
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Basisdocumentatie probleemstoffen KRW De bronnenanalyse Hannie Maas RWS-WVL Emissiesymposium 5 april 2018

2 Project In opdracht van I&W en RWS Projectleiding RWS-WVL Hannie Maas, John Hin Uitvoerders: Deltares en Ecofide Leonard Osté, Gerlinde Roskam, Nanette van Duijnhoven, Peter Cleij Jaap Postma, Rineke Keijzers Begeleidingsgroep: Rijn-west: Gert van Ee Rijn-oost: Frans de Bles Rijn-Noord/Eems: Mattie de Vries/ Harry Boonstra Maas: Wim van der Hulst Schelde: Jos Goossen 2

3 Elementen presentatie Aanleiding en doel Aanpak basisdocumenten Conclusies uit de eerste stap: de diagnose Bronnenanalyse en enkele resultaten Aanbevelingen voor emissieregistratie 3

4 Chemische Waterkwaliteit KRW in Nederland Prioritaire stoffen zonder ubiquitaire stoffen Specifieke verontreinigende stoffen 4

5 Aanleiding tot dit project Veel normoverschrijding in KRW toetsing 2015 Maar beperkt urgentiegevoel om hier wat mee te doen Maatregelen veelal niet binnen handbereik van waterbeheerder In factsheets verschillende motivaties voor het al of niet kunnen nemen van maatregelen Vaak wordt naar generieke maatregelen van het Rijk gewezen Prognoses voor het halen van doelen in 2027 verschillen voor dezelfde stofgroep 5

6 Doel van het project Inzicht krijgen in het probleem en de oorzaak van normoverschrijdingen Adviseren welke acties nog gedaan kunnen/moeten worden Ondersteuning bieden aan (actualisatie) van monitoringprogramma s Advies over mogelijk handelingsperspectief voor stoffen Gezamenlijk formulering opstellen voor de factsheets en het SGBP voor het al of niet kunnen nemen van maatregelen 6

7 Regionale waterbeheerders Andere sectoren Meetmethode aanpassen Aanpak: advisering in drie stappen Onderbouwing van de norm Natuurlijke / bovenstroomse belasting DIAGNOSE Regionaliseren BRONNEN- ANALYSE Nationale overheid / EU Meetfrequentie/ locaties aanpassen Geen prioriteit Lagere prioriteit Hoge prioriteit Andere bronnen Beter kwantificeren Maatregelen- ANALYSE Provincies en gemeenten 7

De diagnosestap Diagnose voor Arseen in zoet water Specifiek verontreinigend; JG-MKE = 0,5; MAC-MKE= 8 µg /l; AC = 0,8 µg/l. Zie www.rivm.nl/rvs. 3.

Laag onderbouwing: As wordt in slechts 20% van de waterlichamen gemeten, alhoewel de meetintensiteit per waterschap verschilt (met name weinig gegevens uit Groningen en Noord en

2 Moet de monitoring kwalitatief verbeteren (beter meten)? Gemiddeld onderbouwing: Overschrijdingen zijn betrouwbaar maar voor een toetsing aan de norm zou je liefst gevoeliger meten.

Uit een eerste beoordeling van de gegevens uit 2016 blijkt dat arseen momenteel wel vaak "na filtratie" wordt gemeten.

onderbouwing: Bij de toetsing houdt men rekening met de landelijke achtergrondconcentratie.

8 De diagnosestap Diagnose voor Arseen in zoet water Specifiek verontreinigend; JG-MKE = 0,5; MAC-MKE= 8 µg /l; AC = 0,8 µg/l. Zie 3. Normstelling Data Landelijke enquête KRW toetsing Beter meten 4. Bronanalyse 1. Meetfreq./ locaties Prioriteit 1 Moet de monitoring kwantitatief verbeteren (meer meten)? Laag onderbouwing: As wordt in slechts 20% van de waterlichamen gemeten, alhoewel de meetintensiteit per waterschap verschilt (met name weinig gegevens uit Groningen en Noord en Zuid-Holland). Meer meten levert daarmee wel een duidelijker patroon, maar dat patroon zal niet geheel onverwacht zijn en levert waarschijnlijk niet veel meer inzicht in hoe nu verder. 2 Moet de monitoring kwalitatief verbeteren (beter meten)? Gemiddeld onderbouwing: Overschrijdingen zijn betrouwbaar maar voor een toetsing aan de norm zou je liefst gevoeliger meten. Daarnaast zijn in nog relatief veel metingen alleen in een "niet gefiltreerd" medium uitgevoerd. Noot. Uit een eerste beoordeling van de gegevens uit 2016 blijkt dat arseen momenteel wel vaak "na filtratie" wordt gemeten. 3 Is er vanuit de normstelling sprake van voortschrijdend inzicht, waardoor de ernst van de Hoog normoverschrijding wellicht genuanceerd moet worden? onderbouwing: Bij de toetsing houdt men rekening met de landelijke achtergrondconcentratie. Waterbeheerders zouden een regionale AC kunnen afleiden, die meer recht doet aan de geografische spreiding met hoge arseen concentraties in bijv. de kuststrook en langs de IJssel. 4 Is het uitvoeren van een bronnenanalyse een nuttige vervolgstap? Gemiddeld onderbouwing: In een derde van de locaties wordt de JG-MKE tot een factor 10 overschreden. Een bronanalyse kan echter pas gericht worden ingezet als de natuurlijke achtergrond op regionale schaal wordt gecorrigeerd zodat duidelijk wordt of er nog andere bronnen aanwezig zijn. 8

9 Belangrijkste constateringen diagnosestap Veel metingen beschikbaar, maar niet alles wordt gerapporteerd in de KRW toetsing Vaak te hoge rapportagegrenzen gebruikt (RG>norm) niet kunnen inschatten of norm overschreden wordt Beide aspecten zijn in acties belegd bij RAM Normen zijn goed onderbouwd (een enkele uitgezonderd) Acties belegd bij RIVM 9

10 Bronnenanalyse: welke stoffen geselecteerd? 25 stoffen geselecteerd voor de bronnenanalyse 13 metalen; ammonium, 7 PAKs, TBT, irgarol, PFOS en dioxines Geen bronnenanalyse voor gewasbeschermingsmiddelen (18 stoffen) Geen bronnenanalyse voor stoffen met overschrijdingen bij één beheerder (12 stoffen veelal GBM) Geen bronnenanalyse als er geen probleem blijkt, al maatregelen worden getroffen of het probleem zeer onzeker is. 10

11 Bronnenanalyse: adviezen gericht op 4. regionaliseren 3. Natuurlijke/ bovenstroomse belasting 5. Maatregelen analyse 2. Andere bronnen 1. Beter kwantificeren 11

12 Beter kwantificeren: hoe is het oordeel bepaald? Wat is de verhouding tussen gemeten en gemodelleerde waterkwaliteit? < factor 2 factor 2-10 > factor 10 niet bepaald Wat is de gemiddelde betrouwbaarheidsscore van de belangrijkste bronnen (die samen 75% van de belasting vormen)? Welk deel van de metingen is verricht in overig water? In hoeveel locaties in overig water is deze stof geanalyseerd? In welk deel van alle meetpunten in overige water is deze stof geanalyseerd? Is de concentratie in kleine wateren gemiddeld genomen hoger, gelijk of lager? < 15% % < 25% 25-75% > > 25% % Lager/ gelijk > 100% n.v.t of niet bekend >75 % niet bekend <100 < 10% niet bekend hoger 12

13 Data emissieregistratie voor metalen 13

14 Data emissieregistratie voor organische stoffen 14

15 Volledigheid van bronnen 100 ratio gemeten/ gemodelleerd

16 gehalte (mg/kg) gehalte (mg/kg) Natuurlijke/ bovenstroomse belasting uranium zink Al (mg/kg) Al (mg/kg) Voor alle figuren geldt: = Rijn ondergrond, = Maas ondergrond, = Rijn bovengrond, x = Maas bovengrond. 16

17 Resultaten van de bronnenanalyse Specifieke verontreinigende stoffen NH4 Cu Zn Ag Ba Co Se Tl U V As Beter kwantificeren Andere bronnen Natuurl/bovenstr. belasting Regionaliseren onbekend onbek. onbek. Selectie maatregelenanal. prioriteit laag gemiddeld hoog 17

18 Conclusies bronnenanalyse Klassieke stoffen goed in beeld, maar nog voor verbetering vatbaar. Bovenstroomse belasting is van de meeste stoffen groot Regionale bovenstroomse belasting is nog slechts matig bekend De belangrijkste bron voor organische stoffen is atmosferische depositie. Belangrijkste bronnen voor metalen zijn gezuiverd en ongezuiverd afvalwater, uitspoeling landelijk gebied en atmosferische depositie Van veel metalen zijn de bronnen nog niet goed in beeld de invloed van bodem en pyrietoxidatie voor metalen ontbreekt Voor een groot aantal stoffen zijn er regionale verschillen voornamelijk ook door invloed pyriet, DOC en ph. Voor nieuwe metalen missen essentiële bronnen. Deze moeten eerst in beeld gebracht worden voordat er een maatregelenanalyse kan plaats vinden. 18

19 Aanbevelingen voor de emissieregistratie aanbevelingen Ag, As, Ba, Co, Hg, Se, Tl, U, V Ba, Tl, U, V, PFOS, dioxine Co Se U uitspoeling bodem in ER verbeteren en uitbreiden wens voor alle metalen om uitspoeling te splitsen in natuurlijk, antropogeen actueel, antropogeen historisch. verbeteren geldt voor alle metalen; aanvullen geldt voor alle probleemmetalen behalve Cd, Cu, Ni, Zn, Pb. Vooral voor redoxgevoelige en pyriet gerelateerde metalen moet de bijdrage vanuit grondwater worden verbeterd. Stoffen die wel gelieerd zijn aan fossiele brandstoffen of andere verbrandingsprocessen, zijn niet allemaal opgenomen in de bron atmosferische depositie bijv. voor Ba, Tl, V, is verbranding wellicht een relevante bron. Ook U checken. Check in hoeverre afvalverbranding, elektriciteitsopwekking, verkeer relevante bronnen zijn. Check veen; kunstmest en voedingssupplement (uitspoeling landbouw) en verbranding in AVI's Check fosfaat verwerkende en/of kunstmest industrie als bron, evenals het terugspoelen van drinkwaterontijzeringsinstallaties 19

Vergelijkbare documenten

Basisdocumentatie probleemstoffen en nieuwe prioritaire stoffen

Basisdocumentatie probleemstoffen en nieuwe prioritaire stoffen Frans de Bles, Harry Boonstra, Gert van Ee, Jos Goossen, Wim van der Hulst, John Hin, Hannie Maas, Leonard Osté, Jaap Postma, Els Smit Project