InZicht. Nieuwsbrief van Slachtofferhulp Nederland

Transcriptie

1 Nieuwsbrief van Slachtofferhulp Nederland 2011 NR 3 In deze editie Eén jaar na de vliegtuigcrash in Tripoli: een terugblik Dagje Duinrell voor vrijwilligers 384 cliënten na schietpartij Alphen aan den Rijn Lancering nieuwe website Slachtofferhulp Nederland Een onderzoek van Slachtoffer in Beeld Pilot lotgenotencontact Eén jaar na de vliegtuigcrash in Tripoli: een terugblik Op donderdag 12 mei 2011 was het precies een jaar geleden dat een toestel van Afriqiyah Airways in Tripoli neerstortte. Hierbij kwamen 70 Nederlanders om. Op deze dag was er in Den Haag de gelegenheid voor de nabestaanden om hun dierbaren samen te herdenken. Het initiatief hiertoe kwam van de nabestaanden zelf en werd door enkelen van hen georganiseerd. Slachtofferhulp Nederland en Fonds Slachtofferhulp hielpen hen bij de voorbereidingen en regelden de herdenking op de dag zelf. Na het vliegtuigongeluk zelf kwam Slachtofferhulp direct in actie. Tot op de dag van vandaag is de hulpverlening gaande. Een terugblik op wat Slachtofferhulp Nederland in dat jaar heeft kunnen betekenen. Eerste opvang Enkele uren na het ongeluk nam Slachtofferhulp Nederland contact op met de ministeries van Buitenlandse Zaken en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De vraag: hoe kunnen we helpen? Bovendien werd er direct besloten de telefonische hulplijn van Slachtofferhulp de dag erop (Hemelvaartsdag) open te stellen. Op Hemelvaartsdag werd er ook voor de nabestaanden een informatiebijeenkomst in Hoofddorp georganiseerd door de betrokken ministeries. Daar kwamen vijfhonderd mensen op af. Een teamleider en vrij willigers van Slachtofferhulp Nederland waren ook aanwezig voor emotionele ondersteuning. Na afloop stond Slachtofferhulp Nederland de pers te woord. Begeleiding nabestaanden Enkele dagen na het vliegtuigongeluk kwamen alle bij de hulpverlening betrok Zie volgende pagina vervolg tekst 1

2 ken organisaties bijeen. Zoals de ANWB, het Korps Landelijke Politiediensten, de ministeries van Buitenlandse Zaken en VWS en Slachtofferhulp Nederland. Tijdens dit overleg maakten de organisaties nadere afspraken over de hulpverlening. Afgesproken werd dat familierechercheurs van de politie het contact met de nabestaanden zouden onderhouden, totdat de omgekomen vliegtuigpassagiers geïdentificeerd en gerepatrieerd waren. Daarna zouden medewerkers van Slachtofferhulp Nederland de begeleiding overnemen. Slachtofferhulp Nederland deed tijdens dit overleg de toezegging om de nabestaanden tot minstens één jaar na de crash te begeleiden. Ook beloofde zij te helpen bij onder meer het terugbezorgen van persoonlijke bezittingen en het afwikkelen van de schadevergoeding, dat naar verwachting veel tijd zou kosten. Persoonlijk advies Enkele weken na het vliegtuigongeluk werd een speciale, besloten website gebouwd voor de nabestaanden. Het beheer hiervan kwam te liggen bij Slachtofferhulp Nederland. Nabestaanden konden er terecht met vragen, bijvoorbeeld op het gebied van praktische en juridische bijstand. Ook konden nabestaanden gebruik maken van een forum om met elkaar te communiceren of hun verdriet te uiten. Van dit forum is veel gebruik gemaakt. Behalve aan lotgenotencontact bleken nabestaanden behoefte te hebben aan persoonlijk advies, vooral op het gebied van complexe juridische vragen. Om die te kunnen beantwoorden, organiseerde Slachtofferhulp Nederland samen met de ANWB op 8 juli een informatiebijeenkomst. Mensen kregen hier advies op maat over bijvoorbeeld schadeafwikkeling, aansprakelijkheid, erfrecht en het oprichten van een stichting. Reis Tripoli Op 12 juli verbreedde Slachtofferhulp Nederland haar diensten als hulporganisa tie naar die van een gespecialiseerd reisbureau. Afriqiyah Airways bood de Nederlandse nabestaanden van het vliegtuigongeluk toen namelijk aan om de plek waar het vliegtuig was neergestort te bezoeken. Slachtofferhulp benaderde alle nabestaanden met dit aanbod en inventariseerde wie er gebruik van wilde maken. Ook regelden medewerkers van Slachtofferhulp Nederland de visa en tickets. Uiteindelijk stapten op 23 juli vier enzeventig nabestaanden in het vliegtuig. Zij werden begeleid door drie medewerkers van Slachtofferhulp Nederland, onder wie een casemanager Levensdelicten. Visueel afscheid Voor nabestaanden is het goed om visueel afscheid te kunnen nemen van een dierbare. Bij de crash was dat in bijna alle gevallen onmogelijk. Sommige van de nabestaanden kregen daarom erg veel moeite om met hun rouwgevoelens om te gaan. Er bleek behoefte aan een vorm van visueel afscheid. Casemanagers van Slachtofferhulp Nederland werden daarom speciaal getraind om deze nabestaanden te begeleiden in het bekijken van foto s die na het ongeluk waren gemaakt voor de identificatie. Nasleep Het vliegtuigongeluk in Tripoli eiste veel levens. Voor de nabestaanden heeft deze gebeurtenis een grote impact met een lange nasleep. Terugkijkend heeft Slachtofferhulp Nederland voor hen het afgelopen jaar veel stappen gezet op het gebied van hulpverlening en nazorg. Nu een jaar later willen enkele nabestaanden een stichting oprichten. Een mooi en goed initiatief. Op deze manier kunnen de nabestaanden zich verenigen en elkaar ondersteunen. Dagje Duinrell voor vrijwilligers Op zaterdag 16 april hebben 500 vrijwilligers van Slachtofferhulp Nederland met hun familieleden genoten van een gratis dagje Duinrell. Om 11 uur s ochtends werden de aanwezigen welkom geheten door de directie van Duinrell, Slachtofferhulp Nederland en het Fonds Slachtofferhulp. Ook de hoofdredacteur van de Telegraaf was hierbij aanwezig. Om de vrijwilligers niet met lege handen het park in te sturen deelde het Fonds Slachtofferhulp consumptiebonnen en goed gevulde tasjes uit. De aanleiding van deze dag was de Telegraaf actie Kerstgroet voor slachtoffers. Met deze actie mochten particulieren en bedrijven geschenken doneren aan slachtoffers. Duinrell wilde met deze actie juist de vrijwilligers van Slachtofferhulp Nederland bedanken voor de hulp die zij aan slachtoffers verlenen. Dit hele jaar is het het Europese Jaar van de Vrijwilliger. In het kader hiervan was het voor Slachtofferhulp Nederland een mooi moment om haar vrijwilligers in het zonnetje te zetten. Een speciale dank aan Duinrell en het Fonds Slachtofferhulp, die deze dag mogelijk hebben gemaakt. 2

3 InZicht 384 cliënten na schietpartij Alphen aan den Rijn Op zaterdag 9 april 2011 werd heel Nederland opgeschrikt door een schietpartij in winkelcentrum De Ridderhof in Alphen aan den Rijn. Bij deze schietpartij vielen zeven doden waaronder de dader en enkele (zwaar) gewonden. Slachtofferhulp Nederland werd door de politie ingeschakeld en was meteen ter plaatse voor de eerste opvang van getuigen en andere betrokkenen. In totaal hebben zich 384 mensen bij Slachtofferhulp Nederland gemeld voor ondersteuning. Ter plaatse hen over de omgang met de emoties en van het winkelcentrum. Mensen die daar Vrijwel meteen na de schietpartij wer reacties van de kinderen op deze gebeur behoefte aan hadden, konden daar met den getuigen en andere betrokkenen op tenis. De kinderen op de scholen werden medewerkers van Slachtofferhulp spreken. verschillende locaties in Alphen aan den opgevangen door de GGD. Ook hier hebben enkele mensen aangege Rijn opgevangen. De medewerkers van ven behoefte te hebben aan vervolghulp Slachtofferhulp Nederland waren op deze Nabestaanden van Slachtofferhulp Nederland. Inmiddels locaties aanwezig voor emotionele onder De nabestaanden van de slachtoffers wer proberen veel mensen hun dagelijkse steuning. Ook werd in samenwerking met den opgevangen door de casemanagers leven weer op te pakken. Een aantal van de gemeente praktische hulp geboden. van Slachtofferhulp Nederland. Deze spe hen wordt nog ondersteund door Slacht Zo werden de getuigen en andere betrok ciale (beroeps) hulpverleners zijn vertrou offerhulp Nederland. kenen voorzien van eten, drinken en wenspersoon voor de nabestaanden en medicijnen. begeleiden de nabestaanden langdurig. Schadevergoeding Zij helpen hen met allerlei praktische en Normaal gesproken kunnen slachtoffers juridische zaken. hun schade verhalen op een dader. Slacht Hulplijn offerhulp Nederland ondersteunt slacht Slachtofferhulp Nederland heeft op de betreffende zaterdag na de schietpartij Winkeliers en bewoners offers dan op juridisch gebied om hun haar telefonische hulplijn van uur Op maandag 11 april was er een bijeen schade op de dader te kunnen verhalen. tot uur opengesteld. Er belden komst voor de winkeliers georganiseerd. In dit geval is de dader van de schietpartij 40 mensen naar de hulplijn. Het waren Slachtofferhulp Nederland was bij deze overleden. Hij kan dus niet meer aanspra vooral mensen die bij de schietpartij aan bijeenkomst aanwezig voor emotionele kelijk worden gesteld voor de schade die wezig waren en daardoor nog geschokt opvang. Op dinsdag 12 april gingen hij heeft aangericht. Eén van de instanties waren. Slachtofferhulp Nederland stond de meeste winkeliers voor het eerst na waar de slachtoffers van deze schietpartij ze emotioneel bij. De dag erna belden de schietpartij terug naar hun winkel. met hun schade terecht kunnen is het 70 mensen naar de hulplijn van Slachtof Medewerkers van Slachtofferhulp waren Schadefonds Geweldsmisdrijven. Deze ferhulp Nederland. Naast de mensen die aanwezig voor begeleiding. instantie kan een bepaald bedrag uitkeren getuige waren van de schietpartij belden Op woensdag 13 april waren er ook nog voor de geleden schade. Slachtofferhulp ook ouders en scholen voor advies over diverse bijeenkomsten. Zo was er onder Nederland helpt de slachtoffers bij het de opvang van hun kinderen/leerlingen. andere een bijeenkomst voor de slachtof indienen van zo n aanvraag om (een ge Slachtofferhulp Nederland adviseerde fers, getuigen en direct omwonenden deelte) van hun schade vergoed te krijgen. 3

4 Lancering nieuwe website Slachtofferhulp Nederland Slachtofferhulp Nederland heeft een wil op een van onze kantoren, dan kan nieuwe website. De nieuwe website hiervoor een afspraak worden gemaakt. heeft een frisse Slachtoffers die lotgenoten willen vormgeving en vernieuwde lay-out. Door ontmoeten kunnen zich aanmelden de nieuwe indeling, krijgen slachtoffers voor een lotgenotenbijeenkomst in na een ingrijpende gebeurtenis veel hun regio. Familieleden, vrienden en gerichter informatie en advies op bekenden van slachtoffers vinden op juridisch, praktisch en emotioneel gebied. informatie en tips De oude website voldeed niet meer aan hoe ze het beste kunnen helpen. Via de de huidige ontwikkelingen van e-hulp en Twitter- en Facebook-functie kan gemakkelijk informatie gedeeld worden. interactieve communicatie. Verhalen, advies en tips Rampen- en calamiteitensite Op de nieuwe Als zich onverhoopt een ramp of calamiteit voordoet, kan Slachtofferhulp website zijn ervarings verhalen te lezen van slachtoffers, deze verhalen kunnen Nederland nu met de vernieuwde site zo lotgenoten veel steun geven. Slachtoffers krijgen op vele terreinen tips om na Op deze aparte rampen- en calamiteiten snel mogelijk een webpagina live zetten. een ingrijpende gebeurtenis de draad site staat informatie, advies en een forum weer op te pakken. Er is veel juridische waar slachtoffers en/of nabestaanden informatie te vinden en antwoord op elkaar kunnen ontmoeten. De ervaring vragen als; hoe bereid ik me voor op een leerde dat slachtoffers en nabestaanden rechtszaak en wanneer krijg ik spreekrecht? na een ramp hier veel behoefte aan hebben. er een online forum, waar slachtoffers lotgenoten kunnen ontmoeten en informatie met elkaar kunnen uitwisselen. Bij sommige delicten kan het voor het slachtoffer moeilijk zijn om hulp in te schakelen. Een reden hiervoor kan een gevoel van schaamte zijn. Om deze slachtoffers toch de gelegenheid te geven met een medewerker van Slachtofferhulp Nederland te praten, komt er een anonieme chatfunctie. Jongeren konden al langer chatten met Slachtofferhulp Nederland via Met de nieuwe website kan Slachtofferhulp Nederland nog betere hulp bieden en nieuwe doelgroepen bereiken, onder meer door het aanbieden van anonieme hulpverlening. Klik hier om de nieuwe website te bekijken. Via de site kunnen vragen worden gesteld aan medewerkers van Slachtofferhulp Nederland, of als men liever een gesprek Online hulp De komende maanden wordt de website verder uitgebreid en aangevuld. Zo komt Het jaarverslag 2010 is uit Het jaarverslag 2010 van Slachtofferhulp Nederland is verschenen. Klik hier om het hele jaarverslag te lezen. 4

5 Een onderzoek van Slachtoffer in Beeld Een slachtoffer-dadergesprek, wanneer bied je het aan? Medewerkers van Slachtofferhulp Nederland vinden het niet altijd makkelijk om slachtoffers te informeren over het slachtoffer-dadergesprek. Daarom heeft Slachtoffer in Beeld samen met Slachtofferhulp Nederland onderzoek verricht naar geschikte momenten waarop medewerkers over een slachtoffer-dadergesprek kunnen beginnen. Onderzoeker Sven Zebel boog zich over de vraag of het meest geschikte moment rond de strafzitting is. Aanmeldingen Slachtoffer in Beeld is in 2007 door de toenmalige minister van Justitie aangewezen als landelijke organisatie voor slachtoffer-dadergesprekken. Voor een goede uitvoering hiervan zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met onder andere Slachtofferhulp Nederland. Nu drie jaar na de start van het project blijkt dat het aantal aanmeldingen vanuit Slachtofferhulp Nederland achterblijft in vergelijking met andere netwerkpartners. Daarom is onderzocht in hoeverre slachtoffers worden geïnformeerd door medewerkers van Slachtofferhulp Nederland en wat een goed moment is om de mogelijkheid van een gesprek met de dader onder de aandacht te brengen. Timing Veel medewerkers worstelen met de timing van het aanbieden van een slachtofferdadergesprek. Deze timing hangt sterk af van het slachtoffer en de situatie waarin het slachtoffer zich bevindt. Het onderzoek wijst uit dat een moment rondom de rechtszitting uitermate geschikt is. Met name tijdens het opstellen van een voeging of een schriftelijke slachtofferverklaring. Het slachtoffer is op deze hulpmomenten actief bezig met de dader en heeft wellicht vragen die alleen door hem beantwoord kunnen worden. Onder begeleiding van Slachtoffer in Beeld kan zo n gesprek tot stand komen. Het informeren van slachtoffers tijdens de zittingsbegeleiding blijkt echter een minder geschikt moment te zijn. Slachtoffers zijn in aanloop naar de rechtszitting vaak gespannen, waardoor het moeilijker is het slachtoffer-dadergesprek aan te kaarten. Terughoudend Een opvallende uitkomst van het onderzoek is dat de keuze voor wel of geen contact met de dader niet altijd wordt overgelaten aan het slachtoffer zelf. Medewerkers van Slachtofferhulp Nederland zijn al snel terughoudend met het aanbod. Op eigen inschatting, laten zij het vaak na om het slachtoffer te informeren. De percentages van slachtoffers die worden geïnformeerd verschillen binnen Slachtofferhulp Nederland dan ook erg per regio en team. Ze variëren van 6% tot 43%. Eén van de redenen voor die terughoudendheid is de vraag of het contact met de dader wel ten goede komt aan het slachtoffer. Dat kan zijn omdat het slachtoffer in de ogen van de medewerker nog te angstig voor of te boos is op de dader. Ook kan de medewerker van mening zijn dat het slachtoffer geen behoefte heeft aan een contact of er nog niet aan toe is. Toename Maar hebben slachtoffers wel behoefte aan een begeleid contact met de dader? Uit de cijfers van Slachtoffer in Beeld blijkt dat ruim 40% van de aanmeldingen resulteert in een begeleid contact. Ongeacht wie daartoe het initiatief neemt. Dit bevestigt, los van het onderzoek, een behoefte bij slachtoffers om met de dader in contact te komen. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat het aantal aanmeldingen voor slachtoffer-dadergesprekken gedurende het onderzoek is toegenomen met 25%. Deze toename in aanmeldingen is vooral te verklaren door extra aanmeldingen uit de regio s waarvan medewerkers tijdens het onderzoek werden gecoacht. Meer aandacht voor het informeren van slachtoffers lijkt dus tot meer aanmeldingen te leiden. Ook dit is een duidelijk signaal dat het aantal slachtoffers dat behoefte heeft aan een begeleid contact met de dader, veel hoger ligt dan tot op heden werd aangenomen. Coaching Uit drie regio s van Slachtofferhulp Nederland hebben medewerkers van de juridische dienst intensief meegewerkt aan het onderzoek. Doel van deze intensieve coaching was drieledig. Allereerst om te onderzoeken in hoeverre deze medewerkers de slachtoffers actief informeerden. Als tweede punt kwamen ook de knelpunten en weerstanden ten aanzien van het informeren naar boven. Deze werden besproken en opgelost. Tot slot was het mogelijk te achterhalen hoe slachtoffers reageren op het informeren vlak voor de rechtszitting. Deze extra inspanningen waren succesvol en hebben niet alleen geleid tot het meer informeren van slachtoffers, maar ook tot een toename in het aantal aanmeldingen bij Slachtoffer in Beeld. 5

6 Pilot lotgenotencontact voor ouders van seksueel misbruikte kinderen Jaarlijks zijn er vele kinderen die het slachtoffer worden van seksueel misbruik. Dit heeft een behoorlijke impact op deze slachtoffers, maar zeker ook op de ouders. Daarom is Slachtofferhulp Nederland in regio Zuidwest een pilot lotgenotencontact gestart voor ouders van seksueel misbruikte kinderen. Goede ervaring In de voormalige regio Haaglanden werd al een aantal jaren aan ouders van seksueel misbruikte kinderen lotgenotencontact aangeboden. De ervaring vanuit deze regio is dat er een behoefte is bij de ouders om elkaar te ontmoeten, omdat er onder meer een sterk gevoel leeft onder de ouders dat ze er alleen voor staan. Slachtofferhulp Nederland wordt door deze ouders ervaren als een organisatie die laagdrempelig en neutraal is en daarmee geschikt voor lotgenotencontact voor deze groep. Op basis van de ervaringen in de voormalige regio Haaglanden heeft Slachtofferhulp Nederland besloten om een pilot te starten, om te kijken of deze vorm van lotgenotencontact geschikt is voor alle regio s. Pilot De pilot lotgenotencontact voor ouders van seksueel misbruikte kinderen duurt een jaar en wordt gesubsidieerd door Stichting Dijkverzwaring. De pilot is hetzelfde opgezet als de reguliere vorm van lotgenotencontact, echter hebben de begeleiders een intensievere en specifieke voorbereiding gehad. Dit komt vanwege de kwetsbaarheid van deze groep lotgenoten. Na een jaar zal er een evaluatie plaatsvinden. Bijeenkomsten De ouders van seksueel misbruikte kinderen kunnen door lotgenotencontact hun ervaringen delen en ervaren dat zij niet alleen staan. Daarnaast bieden de bijeenkomsten een platform om op allerlei vragen antwoord te krijgen. Bijvoorbeeld over het strafrechtelijk onderzoek en andere juridische procedures. Ook de rol van instanties als het Advies en Meldpunt Kindermishandeling en de Jeugdzorg komen aan bod. Daarvoor worden soms externe sprekers uitgenodigd. Omdat de lotgenotenbijeenkomsten zich over enkele maanden uitstrekken, kunnen de begeleiders van Slachtofferhulp Nederland monitoren of betrokkenen erin slagen de draad van hun leven weer op te pakken. Is dit niet het geval, dan kunnen zij zorgen voor aanvullende ondersteuning, zoals doorverwijzing naar maatschappelijk werk. Slachtofferhulp Nederland hoopt hiermee te voorzien in een behoefte van ondersteuning, (h)erkenning en informatie bij deze ouders. Colofon InZicht is een uitgave van Slachtofferhulp Nederland en bestemd voor de netwerkpartners binnen de zorg voor slachtoffers en binnen Justitie, het Openbaar Ministerie, de politie en fondsverstrekkers. InZicht verschijnt circa zes keer per jaar. Jaargang 3, nummer 3, mei 2011 U kunt Slachtofferhulp Nederland financieel steunen via bankrekening Redactieadres communicatie@slachtofferhulp.nl Redactie Esther Visser, Laura Elsenaar Foto s /Illustraties Juliëtte Somers, Rob Sardeman (p.1), ANP (p.3), CARTA (p.4), Ontwerp en opmaak CARTA communicatie & grafisch ontwerp U kunt zich aan of afmelden voor deze nieuwsbrief via communicatie@slachtofferhulp.nl. 6