BRUGGE ontplooit/d. deelname SLIM IN DE STAD-PRIJS SLIM IN DE STAD

Transcriptie

1 BRUGGE ontplooit/d

2 BRUGGE ontplooit/d deelname SLIM IN DE STAD-PRIJS SLIM IN DE STAD 3

3 1. GEGEvENS van DE INDIENEr naam RENAAT LANDUYT, BURGEMEESTER JOHAN COENS, SECRETARIS telefoonnummer T Slim in de Stad-prijs inschrijvingsformulier functie van de contactpersoon SOFIE.RAPSAET@BRUGGE.BE SOFIE RAPSAET, TO EKOMSTCOÖRDINATOR Gelieve dit formulier ten laatste op 15 november 2015 in te dienen via info@thuisindestad.be. naam van de stad (of vgc) BRUGGE straat BURG huisnummer 12 postcode 8000 gemeente BRUGGE 4 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 5

4 2. het concept 2.1. Situering van het concept X Op niveau stad/stadsregio X Op niveau wijk/buurt Multidisciplinair karakter Beleidsdomein gebonden Brugge Andere manieren om ruimte in Brugge open te stellen voor nieuwe initiatieven ontplooit/d 2.2. Samenvatting van de visie BRUGGE ONTPLOOIT/D maakt plaats in de stad voor nieuwe initiatieven. Dit concept zal de ruimte in de stad én de Bruggeling ontplooien. Door bestaande ruimte anders te bekijken en anders te gebruiken, kunnen ideeën en projecten plaats krijgen om te groeien. Het gaat over een geheel aan acties, waarbij stad, burgers, bedrijven en scholen samenwerken om de ruimte in Brugge, anders te gaan gebruiken. Waarom nemen burgers initiatief en wat bepaalt het al dan niet slagen ervan? We vroegen ons dit af een jaar na de opstart van de toekomst van Brugge. Het opzet van de toekomst van Brugge : ideeën van burgers omzetten naar projecten die bijdragen tot de toekomst van de stad. Toegang tot fysieke RUIMTE lijkt vaak een sterk bepalend criterium te zijn voor het welslagen van burgerinitiatief. Burgers hebben te weinig plaats. Dit kwam onder meer naar voor uit het manifest van Hack the city (zie bijlage 1), een think tank waarbij 7 jongeren zich lieten opsluiten om over de toekomst van de stad na te denken. Maar ook de projecten ecohuis, fab lab en creatief centrum, ontstaan uit het stadsproject de toekomst van Brugge, vinden geen ruimte om te starten. Een groep rond brede school en een andere rond nieuwe woonvormen ging tijdens toekomstateliers evidente ruimte in vraag stellen en creatieve oplossingen zoeken voor respectievelijk wonen in de stad en het gebruik van schoolinfrastructuur. Panden die op de vastgoedmarkt komen, zijn in Brugge onbetaalbaar voor dit type projecten. Daarom leeft de steeds terugkomende verwachting dat de stad zelf ruimte ter beschikking moet stellen aan nieuwe maatschappelijke groepen. Het patrimonium van de stad leent zich hier niet altijd toe en is dit de taak van de stad? Er IS WEL ruimte in Brugge. Maar ze zit vaak verborgen. De Brugse ruimte is uniek: de stad is een eeuwenoud, prachtig maar onveranderd decor, zeker de binnenstad. Mensen zijn vergeten welke oppervlakte aan potentiële ruimte er is voor nieuwe dingen achter de eeuwenoude muren of verderaf van het stadscentrum. Ruimte die niet op de markt komt, maar wel zou kunnen gebruikt worden voor Brugse maatschappelijke initiatieven. Al dan niet tijdelijk, of gedeeld. Ruimte van private en publieke eigenaars. Men is in Brugge niet gewoon om anders over ruimte na de denken en anders met ruimte om te gaan. 6 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 7

5 2.3. Visie en doelstellingen van het concept Als je de Brugse trots, het potentieel aan ruimte, de technologische kansen en kennis en de veranderende (deel)mentaliteit mengt met elkaar, kom je tot een slim systeem dat Brugge en Bruggelingen ontplooit. Als Brugge en Bruggelingen ruimte delen met elkaar, is Brugge beter gewapend voor de toekomst waarin steeds meer bezoekers (5 miljoen toeristen per jaar) en Bruggelingen de stad zullen moeten delen met elkaar. Verstedelijking was de rode draad door de afgelopen Triënnale en opende het debat rond slim ruimtegebruik. De stad ontplooide zich op onverwachtse plekken: het zwemponton van het internationaal gerenommeerde architectenbureau Bow Wow was een hit in Brugge ( de Reien zijn proper en van ons! ) en iedereen moest in het Urb Egg café aan de site Dupont zijn, vooral omdat het een ongekend deel van de stad was dat ontdekt en beleefd werd. De stad heeft te weinig tools en kennis in handen om onderbenutte (al dan niet publieke) ruimte te kennen en die vervolgens open te stellen. ruimte (zie bijlage 2) is nochtans de zuurstof van (burger)initiatief. Dit betekent NIET dat Brugge ontplooit/d in de plaats van of bovenop de reguliere immobiliaire markt komt. Voor veel burgers is de stap naar commerciële invulling of verkoop aan ontwikkelaars een logische (en meest makkelijke stap) als ze af willen van hun niet benutte ruimte. Door dit concept kunnen we de greep van de commercie beïnvloeden en ten dienste stellen van de grassroots processen in de stad. 8 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 9

6 WAT IS NoDIG om DE BruGSE ruimte TE ontplooien? We onderscheiden 8 hefbomen 1De principes en groeiende kennis rond DEELECONOMIE toepassen op RUIMTE: voor auto s, kleren, gereedschap, boeken, zijn mensen op zoek naar andere manieren van bezit. Delen is het nieuwe hebben. We stellen een concept voor dat de reeds gekende technieken en kennis rond deeleconomie, gebruikt om ruimte te delen. De uitwerking kan bestaan uit een slim online platform, maar evengoed een onthe-field market voor ruimtevragers en ruimte-aanbieders. Hiervoor werken we samen met HOWEST afdeling netwerkeconomie, dat een onderzoek doet naar deeleconomie. 2Samenwerken met SOCIAAL-ARTISTIEKE initiatieven en zo invullingen in niet-evidente plaatsen aanmoedigen. In andere steden zijn ze vaak een vliegwiel om ruimte anders te benutten. Denk aan de invulling van de Brusselse Kanaalzone, DOK Gent,. In Brugge wordt het oude leegstaande politiegebouw in de Hauwerstraat gevraagd door amateurkunstenaars en de Triënnale schoof enkele onbekende Brugse locaties naar voor (oude Gistfabriek, zwemponton). Ook bij iedereen Klassiek worden onbekende locaties vaak eenmalig aangedaan. Het aanmoedigen en begeleiden in het zoeken naar locaties met organisaties als de Werf (Vrijstaat O.), de Academie, kan locaties in de stad openbreken en zo bekendheid geven aan onbekende plekken, die vervolgens ook voor andere initiatieven kunnen gebruikt worden. 3BURGERINITIATIEVEN ondersteunen en begeleiden in de ruimtezoektocht. Vanuit de toekomst van Brugge kwamen al diverse projecten naar voor die ruimte zoeken. Het aantal initiatieven groeit echter De uitdaging voor de stad is om deze initiatieven te capteren en ze op het juiste niveau te gaan begeleiden, zonder sowieso de rol van subsidiërende of controlerende overheid te spelen. 4 TOEKOMSTPLEKKEN kiezen als living labs 1 om te experimenteren. Door het intensief begeleiden van slim gekozen toekomstplekken willen we verbeeldend werken. Op deze plekken is een groep van mensen, onder begeleiding, actief bezig met het herdenken van deze plek, op tijdelijk/korte en langere termijn. We plannen een intensief traject, waarbij een tiental plekken centraal staat en waar burgers, studenten, buurten en geïnteresseerden tijdens een aantal samenkomsten de plek mee kunnen MAKEN. Daaraan wordt, per type plek, ook een breder debat gekoppeld (bijvoorbeeld; herbestemming religieus erfgoed), dat vanuit een concrete case wordt gekoppeld aan de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Daarnaast wordt bij deze plekken nagedacht over de tijdelijkheid van deze tijdelijke invullingen. De bedoeling is om de groepen te begeleiden, zodat er een balans wordt gevonden tussen nieuwe samenwerkingen op deze plekken op een tijdelijke basis enerzijds en lange termijn planning voor deze (types van) sites, anderzijds. 5 Een aanpassing en vereenvoudiging van het REGELGEVEND kader. Onder andere de lopende Brugse administratieve hervorming, onder de noemer Neno (Naar Een Nieuwe Organisatie) is er op gericht om via interne hervormingen op nieuwe mogelijkheden in te spelen. Vaak zijn regels opgelegd van hoger hand en kunnen we samen met andere steden zoeken naar vereenvoudiging. 1 Living lab = een living lab is een onderzoeksomgeving waarbij gelijktijdig onderzoek en innovatie plaatsvinden volgens het principe van co-creatie en participatief ontwerpen. 10 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 11

7 6Het KENNEN en METEN van onderbenutte ruimte, onder meer door het inzetten van OPEN DATA. Enerzijds de bestaande data, zoals het leegstandsregister zijn hiervoor nuttig, maar de stad mist ook veel kennis van plekken die potentieel (tijdelijk en gedeeld) bruikbaar zijn. Een nieuwe datamining expert zal via een te ontwikkelen systeem de druk op de stad meten en kunnen koppelen aan vacante ruimte. Een heel bescheiden poging doen we nu al op ruimte, veel meer info én een slimmer systeem is nodig om een volledig beeld te hebben en te komen tot iets als maps. amsterdam.nl/ 7Een UITGEBREID NETWERK uitbouwen om deel uit te maken van Brugge ontplooit/d - De ruimte-aanbieders: het havenbestuur (MBZ), scholen, hogescholen, kerkfabrieken, - De (mogelijke) ruimte-invullers: burgerinitiatieven, maar ook studenten, verenigingen, vzw s, sociaal-artistieke projecten 8BUSINESSMODELLEN ontwikkelen die vaak complexe JURIDISCHE situaties ontknopen: Door plekken te linken met elkaar, kan heel veel ruimte gewonnen worden, maar dit houdt vaak een complexe juridische eigendomssituatie in. Het onderzoeken van modellen/systemen die het eenvoudiger maken om plekken te verbinden, plaats ter beschikking te stellen, 12 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 13

8 Door op DEZE ACHT PuNTEN VErDER TE WErKEN, IS HET DE AMBITIE van BruGGE ontplooit/d om volgende DoELSTELLINGEN TE BErEIKEN: 1. Initiatief en ondernemerschap aanmoedigen 2. Trots en eigenaarschap over de (ruimte in de) stad versterken 3. De perceptie van de stad doen evolueren naar een open en creatieve stad waar plaats is voor burgers die de stad mee-maken 4. Data en kennis over ruimte delen onder stadsdiensten, burgers en bedrijven in een open-data verhaal 5. Stad en burgers anders naar ruimte doen kijken en het ruimtelijk structuurplan voeden met deze bottum-up beweging 6. Deel-economie methodieken/mentaliteit introduceren bij eigenaars én gebruikers van de Brugse ruimte 14 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 15

9 2.4. Beschrijving van het multidisciplinair of sectoraal karakter van het concept Brugge ontplooit/d gaat op het eerste zicht over één beleidsdomein, namelijk RUIMTE. Het is uiteraard de mens/burger IN de stedelijke ruimte die hier centraal staat: ruimte bepaalt wat mensen doen en willen en hoe ze zijn. En omgekeerd bepalen mensen ook hoe ruimte gemaakt wordt. Door participatief om te gaan met ruimte, wil Brugge ontplooit/d iedereen een plek geven in de stad: ondernemer, student, burger, buurtcomité, jongere,. Ook de plaatsen zelf zijn niet in één sector te duwen: kerken, bedrijven, stadseigendommen, de haven, publieke ruimte. We bekijken de stad als één laboratorium met verschillende kleinere experimenteerruimtes. Op die manier is het een concept dat niemand uitsluit. De toekomst van Brugge is een typisch beleidsoverschrijdend project, dat vertrekt vanuit de vaststelling dat de maatschappij al lang niet meer functioneert binnen de grenzen van de systeemwereld van de overheid. Door de aanpak en de brede communicatie, kunnen verrassende kruisbestuivingen ontstaan: een moestuinproject op de speelplaats van een school, een circusschool in een kerk, een dansvloer op een plein,. Innovatie ontstaat door deze onverwachtse linken te maken In welke mate is dit concept origineel en innovatief? Ruimte is beperkt, zeker in Brugge. Maar ruimte kan je delen. Je kan ruimte delen door tijd. En je kan ruimte delen met anderen. Tijdelijke ruimte is een concept dat in opmars is in binnen- en buitenland. Brugge als museum of Brugge als labo voor sociaal experiment? Anders omgaan met ruimte in een stad als Brugge is op zijn minst verrassend. De stad is een bekend en prachtig decor, waar innovatieve oplossingen minder urgent zijn omdat problemen anders zijn dan in andere centrumsteden. In Brugge kan je het gevoel hebben dat de stad en ook haar bewoners vast zitten en niet bewegen. Niet correct uiteraard: Bruggelingen zijn zeer trots 2 op hun stad. Vanuit die trots groeien ideeën en engagementen. Moet de stad dit doen? De overheid is meestal nog zoekend in de rol die ze kan spelen in deze beweging. We willen in Brugge experimenteren met deze rol. In dit concept is de stad regisseur en één van de actoren die mee ruimte bezit en beheert, maar het is een verhaal waar alle stedelingen samen anders gaan werken en daardoor ook anders omgaan met ruimte in de stad. Auto's delen, kleren delen, boeken delen, ruimte delen? De tijd is rijp voor Brugge ontplooit/d: duurzaamheidsprincipes en nieuwe manieren van eigenaarschap groeien aan belang. We zien geefpleinen, autodelen, little free libraries, fietsbibjes,. de kop opsteken. Duurzaamheid zit in het DNA van Brugge: 350 ideeën werden vorig jaar ingediend voor de toekomst van Brugge, de meerderheid had een duurzame dimensie. WAAR is er dan ruimte? Ik vind ze niet! De kennis van welke ruimte er is én beschikbaar is in de stad, laten we participatief tot stand komen. Technologische innovatie, vooral in het domein van data en GIS, moet de basis zijn: waarover spreken we? Maar het stopt niet bij kennis, ook de toepassing en de verspreiding van deze kennis biedt uitdagende mogelijkheden. Stel dat we virtueel kunnen testen wat de impact van een pop-up bar in een park is? Of we simulaties kunnen maken en testen hoeveel mensen passeren op een nieuwe plek? Kom naar Brugge, hier is plaats! De stad is ambitieus en wil met dit concept ook het imago van de stad bijstellen. Ruimte is een hefboom voor vernieuwing in de stad. Dit is de weg die Brugge moet inslaan, als er een antwoord moet geboden worden aan de toenemende vergrijzing. Slimme ruimte, slim verpakt Het concept uitbouwen is één iets, het ook naar buiten brengen, is minstens even belangrijk. In het nieuwe huis van de Bruggeling zal het Huis van de Toekomst worden uitgebouwd tot een participatieve en informatieve ruimte waar klanten terecht kunnen met ideeën, suggesties en vragen voor de stad. Er komt een punt voor verkoop en eerstelijnsinformatie, er worden plannen en maquettes op een interactieve getoond, informatieve vergaderingen georganiseerd, pop-up tentoonstellingen, Het Huis van de Toekomst bepaalt mee het gezicht/ imago van de stad. Ook de toekomstplekken als living labs worden er op een vernieuwende manier voorgesteld. In het straatbeeld worden borden geplaatst met bijvoorbeeld kom de toekomst van de stad hier maken, als je durft. 2 Zie stadsmonitor 2014: Bruggelingen zijn het meest fier op hun stad van alle centrumsteden (89%) 16 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 17

10 2.6. Hoe kan dit concept een voorbeeldfunctie zijn voor andere steden? Heel wat (centrum) steden zijn al bezig met het aanmoedigen van initiatieven om ruimtegebruik anders en beter te gaan benutten. Als in een stad als Brugge op een slimme manier met (fysieke)ruimte voor burgerinitiatief kan omgegaan worden, kunnen zeker ook andere steden leren van de stappen die gezet worden. Het voordeel is dat Brugge relatief maagdelijk is als het gaat over het anders benutten van bestaande ruimte. Er is dus ruimte voor vernieuwing en een experimentele aanpak. De Stad Brugge wil hier een stapje verder in gaan door een participatief concept uit te werken aan de hand van acht bovenstaande hefbomen. In Brugge betekent dit een extra uitdaging, gezien het Unesco werelderfgoed en de statische situatie van de stad als gevolg. Met wie werd er samengewerkt om dit concept te realiseren? Bij de verdere uitwerking van Brugge ontplooit/d, komen verschillende stadsdiensten naar voor: De toekomst van Brugge / de dienst Werk en economie / de dienst Eigendommen / de dienst ruimtelijke ordening/ de dienst Stedenbeleid/ GIS-cel Daarnaast is de bedoeling om samen te werken met: - HOWEST afdeling netwerkeconomie heeft een nieuwe onderzoeksafdeling die de peer-to-peer of deeleconomie bestudeert. We willen met hen een systeem kunnen uitwerken dat performant is en in de plaats van spullen of auto s RUIMTE kan delen. - Scholen die ofwel ruimte over ofwel ruimtetekort hebben. - Kerkfabrieken, kloostergemeenschappen en het bisdom die zelf ook met het vraagstuk zitten rond het al dan niet tijdelijk herbestemmen van hun patrimonium. In Brugge zijn er tal van kloosters en kerken, waar, met mondjesmaat, nieuwe initiatieven worden ontwikkelend op een voorzichtige manier en in nauwe samenwerking met de nog aanwezige gemeenschappen. - Projectontwikkelaars die willen meestappen in een idee van tijdelijke en flexibele ruimte. - Diverse groepen, artistieke projecten, burgergroepen, studentenprojecten,. Die zoeken naar plekken om te experimenteren. Meer specifiek gaat het over alle actoren die bij de 10 toekomstplekken een rol gaan spelen. 18 BRUGGE ONTPLOOIT/D SLIM IN DE STAD 19

11 2.7. Hoe beoogt het concept de samenwerking tussen verschillende stadsdiensten en overheidsniveaus te bevorderen? Bovenlokaal Ruimtegebruik is uiteraard niet enkel een stadsverhaal. Provincie, Vlaanderen en buurgemeenten worden betrokken bij plekken die niet enkel onder bevoegdheid van de stad vallen. Ook bij hogere overheden zien we een tendens naar een andere en meer open manier van ruimteinvulling, al geloven we dat het lokale niveau tendsetter is in deze beweging en andere overheden mee kan inspireren. Tussen diensten De diensten van de stad Brugge zijn momenteel in volle evolutie. Over een jaar verhuizen de meeste diensten naar een nieuw stadskantoor dat een nieuwe vorm van werken met zich mee zal brengen; diensten worden in functie van klantgerichtheid samengesmolten. De vernieuwde stadsorganisatie dwingt de diensten om creatief na te denken over dienstverlening en over bestaande zekerheden. Brugge ontplooit/d kan enkel slagen via een systeem waar tussen en over de bestaande diensten en bevoegdheden kan gewerkt worden. Publiek/privaat De 10 living labs of toekomstplekken zullen zich niet altijd situeren in de publieke sfeer. Ook actoren zijn een mix van publieke, semi-publieke en private partners. Het concept biedt de mogelijk om de kennis in samenwerkingsmogelijkheden tussen deze actoren verder uit te bouwen. brugge ontplooit zich misschien wel sneller dan u denkt. We komen onze ideeën graag verder ontvouwen BRUGGE ONTPLOOIT/D

12 22 BRUGGE ONTPLOOIT/D