WATERTOETS ZUIDWENDING

Transcriptie

1 AKZO NOBEL SALT BV september /NA4/1Z4/000525/005

2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beschrijving huidige situatie 5 3 Beschrijving van de geplande ontwikkeling 7 4 Effectbeschrijving en maatregelen 8 Bijlage 1 Huidige waterhuishoudkundige situatie Bijlage 2 Berekende bodemdaling (2050) Colofon /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 2

3 1 HOOFDSTUK Inleiding Het consortium van Nuon, Gastransport Services en Akzo-Nobel, aardgasbuffer Zuidwending, is voornemens om in de zoutwinningsconcessie Adolf van Nassau een ondergrondse opslagplaats voor aardgas te realiseren ten zuiden van het lintdorp Zuidwending (gemeente Veendam). De opslag van aardgas is bedoeld om snel te kunnen inspelen op fluctuaties in de vraag naar en het aanbod van aardgas. De opslag zal plaatsvinden in een viertal holtes in de bodem, die ontstaan door zoutwinning /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 3

4 Het gebied in kwestie kent thans een agrarisch gebruik. Om de aanleg mogelijk te maken van installaties ten behoeve van de zoutwinning en de opslag van aardgas, dient het geldende bestemmingsplan gedeeltelijk te worden herzien. Hiervoor dient ook een watertoetsprocedure te worden doorlopen. Dit rapport dient ter ondersteuning van de watertoetsprocedure. In dit rapport wordt de bestaande waterhuishoudkundige situatie, de geplande ontwikkeling en de effecten en de beoogde maatregelen voor het gebied omschreven /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 4

5 2 HOOFDSTUK situatie Beschrijving huidige Oppervlaktewater Uit gegevens van het waterschap, opgenomen in bijlage 1, blijkt dat het plangebied valt binnen twee peilgebieden. Een klein deel van de huidige locatie en circa ¾ van de geprojecteerde uitbreiding liggen binnen een peilgebied met een zomerpeil van NAP + 1,75 m en een winterpeil van NAP + 1,35 m. Het overige deel heeft een zomerpeil van NAP + 1,10 m en een winterpeil van NAP + 0,70 m. De peilen worden gereguleerd via stuwen en inlaten, het gebied loost haar water uiteindelijk via een gemaal op de Jachtveensloot. Veel watergangen in het gebied zijn aangeduid als schouwsloot. Er zijn geen waterkwaliteitsgegevens van het gebied bekend. Grondwater Op de Bodemkaart van Nederland (uitgave 1966) staat aangegeven dat het gebied vrijwel uitsluitend een grondwatertrap VI heeft, hetgeen neerkomt op een gemiddeld hoogste grondwaterstand van 0,40-0,80 m minus maaiveld en een gemiddeld laagste grondwaterstand van meer dan 1,20 meter minus maaiveld, bij een maaiveldniveau van NAP + 2,5 à 3 m. De Grondwaterkaart van Nederland geeft voor het gebied een stijghoogte van het freatisch grondwater van NAP + 0,5 à 1 m op 28 april Het freatisch grondwater stroomt in noordelijke richting. Dit beeld wijkt nauwelijks af van het isohypsenpatroon van het diepe grondwater op dezelfde datum. De betreffende holtes waaruit het zout wordt onttrokken en waarin opslag van aardgas plaatsvindt, bevinden zich op een diepte van circa 1050 meter onder het maaiveld. Van de grondwaterhuishouding op deze diepte is niets bekend, met uitzondering van de constatering dat dit ruimschoots onder het zoet/zout-grensvlak ligt. Bij TNO zijn grondwaterstanden opgevraagd van peilbuizen in de nabijheid van dit gebied. Een eenvoudig kaartje met de globale situering van de opgevraagde peilbuisgegevens is opgenomen in bijlage 1. Uit een analyse van grondwatergegevens uit meerdere filters (circa NAP - 3, 35 en 64 m) op één locatie blijkt dat langs de noordgrens de beoogde ontwikkelingslocatie sprake is van een wegzijgingssituatie. Het lijkt aannemelijk om te veronderstellen dat dit voor het gehele gebied geldt. Zie figuur /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 5

6 Figuur 2.1 Grondwaterstanden in meerdere filters op één locatie stand in cm tov NAP B12F B12F B12F Jan-04 1-Jan-03 1-Jan Dec-00 1-Jan-00 1-Jan-99 1-Jan Dec-96 1-Jan-96 1-Jan-95 1-Jan Dec-92 1-Jan-92 1-Jan-91 1-Jan-90 datum Figuur 2.2 Grondwaterstanden op meerdere locaties Bij analyse van de grondwaterstanden op verschillende locaties blijkt dat de grondwaterstanden in het gebied zich bewegen tussen gemiddeld circa NAP + 0,5 en 1,5 m. De grondwaterstanden kennen daarbij duidelijk een verschillend verloop. Op de ene locatie is sprake van fluctuaties van circa 0,5 meter, op een andere locatie is sprake van een veel dynamischer verloop, met fluctuaties van 1,0 à 1,5 meter. Omdat zowel de stijghoogte als de dynamiek in belangrijke mate beïnvloed kan worden door watergangen, is het moeilijk om op basis van deze globale inventarisatie uitspraken te doen over optredende grondwaterstanden in het gebied en de stromingsrichtingen van het ondiepe grondwater. Duidelijk is wel dat de ontwatering (de minimaal optredende afstand tussen de grondwaterstand en het maaiveld) tenminste plaatselijk kleiner is dan 1,0 meter, gegeven een gemiddelde maaiveldhoogte van NAP + 2,5 à 3 meter. Zie figuur stand in cm tov NAP B12F B12F B12F B12F Jan-04 1-Jan-03 1-Jan Dec-00 1-Jan-00 1-Jan-99 1-Jan Dec-96 1-Jan-96 1-Jan-95 1-Jan Dec-92 1-Jan-92 1-Jan-91 1-Jan-90 datum /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 6

7 3 HOOFDSTUK Beschrijving van de geplande ontwikkeling In de ondergrondse aardgasbuffer wordt gas opgeslagen in de holle ruimten in de zoutkoepels die worden gecreëerd door zoutwinning. De buffer is bedoeld om de snelle wisselingen in de belasting van het aardgasnet op te vangen. Voor de realisatie van de buffer worden de volgende activiteiten zowel onder- als bovengronds uitgevoerd: Aanleg van een gasinstallatie bestaande uit een bruto oppervlak van 200 x 350 meter waarbinnen alle technische voorzieningen voor monitoring en regulering geclusterd zijn. De belangrijkste onderdelen zijn: Compressoren en gaskoelers: bebouwd volume met een maximale (geoptimaliseerde) hoogte van 18 meter. Afblaasmast: max. 50 meter hoge mast die technisch gezien los dient te staan van de overige voorzieningen. Diverse kleinere voorzieningen waaronder heetwaterboilers, kantoren, meetstation, drooggebouw en voorzieningen voor bluswater. Hoogte is variërend tot een maximum van 15 m. Maaiveld met ontsluitingswegen, parkeren en grasvlakken Ondergrondse aanleg van leidingen en kabels van de nieuwe gasinstallatie naar de cavernes (10). De cavernes vormen de monitorpunten van de gasopslag in de zoutkoepels. Ze bestaan uit een verhard oppervlakte van 50 x 50 meter per caverne met daarop een aantal technische installaties. De hoogte van deze installaties bedraagt maximaal 2,5 meter. De cavernes dienen bereikbaar te zijn voor onderhoud door middel van een toegangsweg en fysiek afgeschermd te zijn van de omgeving. Ten behoeve van bovenstaande activiteiten zullen naar alle waarschijnlijkheid watergangen worden gedempt, vergraven en/of omgelegd. Door de winning van zout ontstaat bodemdaling. Het totaal aan bodemdaling in een gestabiliseerde eindsituatie, als gevolg van zoutwinning, gasopslag en natuurlijke processen is berekend zoals weergegeven in bijlage /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 7

8 4 HOOFDSTUK maatregelen Effectbeschrijving en Effecten Het directe effect van de ontwikkelingen op de waterhuishouding betreft de demping, vergraving en/of omlegging van watergangen. De omvang hiervan is nog niet bekend. Het belangrijkste effect van de ontwikkelingen is te omschrijven als een weliswaar zeer lokale, maar (vanuit het perspectief van de waterhuishouding) sterke bodemdaling. Het totaal aan bodemdaling als gevolg van de ingrepen en natuurlijke processen is berekend en weergegeven in bijlage 3 ( zw drawing no. 7). De bodemdaling loopt op tot maximaal circa 0,6 meter. Het effect op de waterhuishouding als gevolg van deze bodemdaling is evident. Door het meezakken van kunstwerken zullen de peilen in de watergangen veranderen en door het meezakken van bouwwerken verandert de ontwateringssituatie. Omdat het geheel ongelijkmatig zakt, zal op de ene plaats de drooglegging en ontwatering toenemen, op een andere plaats juist afnemen. Omdat de peilen door het zakken van de kunstwerken zullen dalen, zal ook het grondwaterpeil als geheel dalen en als gevolg daarvan de toestroming van grondwater naar dit gebied toenemen. Dit is te benoemen als een negatief regionaal effect, omdat zonder compenserende maatregelen de kwelstromen naar andere gebieden zullen afnemen. De grondwaterstand ten opzichte van het maaiveld, ofwel de ontwatering, kan toenemen maar kan plaatselijk ook afnemen. Het is juist deze wijziging in de ontwateringssituatie die kan zorgen voor schade, met name bij bestaande bouwwerken. Een daling van de grondwaterstanden leidt tot zettingen, die bij oudere gebouwen (funderingen op staal) en wegen kunnen leiden tot schade. Het spreekt voor zich dat ook een afname van de ontwatering, ofwel een stijging van het grondwaterpeil, kan leiden tot problemen door vocht of vrij water in kruipruimten, kelders, opdooi et cetera. Zowel stijging als daling van de grondwaterstanden hebben ook een effect op de omliggende landbouwpercelen, omdat de droogte en/of natte schade kan toe- of juist afnemen /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 8

9 Het onderstaand schema verduidelijkt de gebruikte termen. Figuur 4.3 Ontwatering en drooglegging maatgevende grondwaterstand ontwatering(sdiepte) drooglegging De betreffende holtes waaruit het zout wordt onttrokken en waarin opslag van aardgas plaatsvindt, bevinden zich op een diepte van circa 1050 meter onder het maaiveld. Een eventueel effect op de grondwaterhuishouding op deze diepte wordt niet relevant geacht. Maatregelen Bij de ontwikkeling van dit gebied kunnen voor de te bouwen installaties eenvoudig maatregelen worden genomen om de hierboven beschreven effecten niet tot problemen te laten leiden. Voor de omgeving is dat anders. Sowieso wordt ervan uitgegaan dat bij aanleg maatregelen worden getroffen opdat het eventueel dempen van watergangen niet leidt tot problemen. De op termijn als gevolg van bodemdaling te verwachten grotere of kleinere drooglegging, en dientengevolge een gewijzigde grondwaterhuishouding, kan eenvoudig leiden tot schade. Omdat het schadeloosstellen van eigenaren binnen de verlagingscontouren niet als een reële optie wordt gezien, zullen waterhuishoudkundige maatregelen genomen moeten worden om: 1. het relatieve grondwaterregiem (de ontwatering) in stand te houden en tegelijkertijd 2. het absolute grondwaterpeil (ten opzichte van NAP) zo weinig mogelijk te laten dalen, om de regionale grondwaterhuishouding niet of nauwelijks negatief te beïnvloeden. Na overleg met het waterschap Hunze en Aa s is gebleken dat het opstellen van een waterhuishoudingsplan voor dit gebied noodzakelijk is om de hiervoor beschreven maatregelen in aard en omvang te kunnen vaststellen. In overleg met het Waterschap Hunze en Aa s dient de opzet en omvang (ook in ruimte) van dit waterhuishoudingsplan nader te worden vastgesteld. Dit proces is inmiddels opgestart /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS 9

10 BIJLAGE 1 Huidige waterhuishoudkundige situatie 1-2: waterlopen 2-2: peilbuizen /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS

11 o -0,25 / -0,75 0,30 / -0,20 0,10 / -0,30-0,20 / -0,65 0,05 / -0,45 d o d o 0,70 / 0,15 0,57 / 0,57 1,10 / 0,70 d 0,45 / -0,05 on o o 0,70 / 0,15 1,75 / 1,35 d 1,10 / 0,60 0,40 / 0,10 1,10 / 0,60 Legend o 3,5 / 3,40 2 / 1,5 0,45 / -0,05 o stuw 1,65 / 1,65 sluis d inlaat 1,65 / 1,20 1,05 / 0,65 n gemaal sloot_derden schouwsloot 2,30 / 2 duiker Schaal 1 : do 1,65 / 1,15 1,25 / 0,85 d 2,05 / 2 1,40 / 0,90 1,15 / 0,65 0,45 / -0,05 o

12

13 BIJLAGE 2 Berekende bodemdaling (2050) /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS

14

15 COLOFON WATERTOETS ZUIDWENDING OPDRACHTGEVER: AKZO NOBEL SALT BV STATUS: Definitief AUTEUR: T.S. Mollema GECONTROLEERD DOOR: M.W.R. Swenne VRIJGEGEVEN DOOR: M.W.R. Swenne september /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS REGIO BV Lauwers 1 Postbus AB Assen Tel Fax ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins /NA4/1Z4/000525/005 ARCADIS