METROPOOLREGIO ROTTERDAM DEN HAAG ^ ^ktstraat 43

Transcriptie

1 '. *«METROPOOLREGIO ROTTERDAM DEN HAAG ^ ^ktstraat 43 Postbus 66 VERVOERSAUTORITEIT 2501 CB Den Haa9 Telefoon informatie@mrdh.nl Internet: KvK nummer; Retouradres: Postbus CB Den Haag _... De raden van de 23 gemeenten die deelnemen aan de Nioe^NGH otss^esi 43 gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Rotterdam Den Haag contactpersoon G.J. Nijsink uw kenmerk _, Datum 24 maart 2016 Onderwerp ons kenmerk 18g87 Projectnummer 567/568 Zienswijze op verkrijgen van zeggenschap door deelname in RET N.V. en HTM Personenvervoer N.V. oss doorkiesnummer g.nijsink@mrdh.nl bijlage(n) Geachte leden van de Raad, Zoals u weet, bereidt de MRDH de gunning van de concessies Rail Rotterdam 2016 en Rail Haaglanden 2016 voor en is het voornemen deze concessies op grond van inbesteding te gunnen aan respectievelijk RET N.V. en HTM Personenvervoer N.V. Inbesteding is mogelijk op grond van de Wet personenvervoer 2000, die daarbij als voorwaarde stelt dat de concessieverlener (MRDH) over de concessiehouder (RET en HTM) 'net als over haar eigen diensten' zeggenschap uitoefent (artikel 63a lid 1 van de Wet personenvervoer 2000). Om uitvoering te geven aan deze bepaling heeft de MRDH in de afgelopen periode afspraken gemaakt met de eigenaren (gemeente Rotterdam, respectievelijk gemeente Den Haag) van de RET en de HTM. Deze afspraken hebben geleid tot het voornemen dat MRDH van beide vervoerbedrijven één aandeel verwerft. De meerderheid van de aandelen blijft in handen van de huidige eigenaren. Graag bied ik u de gelegenheid om, conform de Gemeenschappelijke regeling van de MRDH, uw zienswijze in te dienen op de wijze waarop de MRDH de zeggenschap wil realiseren. Hieronder wordt de kern van de gemaakte afspraken, en in het bijzonder de risico's die het aangaan van deze verplichtingen met zich mee kunnen brengen voor de deelnemende gemeenten, toegelicht. Meer informatie over de invulling van de zeggenschap over RET en HTM vindt u in de bijlagen van deze brief. Algemeen Door de stadsregio Rotterdam en het Stadsgewest Haaglanden is reeds in 2013 en 2014 het voornemen uitgesproken om de concessies Rail Rotterdam en Rail Haaglanden in te besteden. Dit is in beide regio's vastgelegd in de Nota's van Uitgangspunten en in Hoofdlijnenakkoorden Albrandswaard, Barendrecht, Brielle, Capelle aan den IJssel, Delft, Den Haag, Hellevoetsluis, Krimpen aan den Ussel, Lanslngerland, Leidschendam-Voorburg, Maassluis, Midden-Delfland, Nissewaard, Pijnacker-Nootdorp, Ridderkerk, Rijswijk, Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen, Wassenaar, Westland, Westvoorne, Zoetermeer.

2 met de RET en HTM. Daarbij is ook geconstateerd dat het daarvoor noodzakelijk is om de benodigde zeggenschap te verwerven. Met het realiseren van het voorliggende voorstel wat betreft zeggenschap wordt invulling gegeven aan de eerdere besluitvorming van de stadsregio Rotterdam en het Stadsgewest Haaglanden. De MRDH (en haar rechtsvoorgangers), de vervoerbedrijven (RET en HTM) en de aandeelhouders van de vervoerbedrijven hebben gezamenlijk gekozen voor een zo licht mogelijke invulling van zeggenschap. Mede op basis van meerdere externe juridische adviezen is gezamenlijk geconstateerd dat de hieronder voorgestelde vorm de lichtste juridisch robuuste constructie is. MRDH verwerft van RET en HTM één aandeel. Grootste aandeelhouders van beide vervoerbedrijven blijven de gemeenten Rotterdam en Den Haag, Bij deze gemeenten is de verantwoordelijkheid voor het aandeelhouderschap belegd bij een wethouder die géén lid is van de bestuurscommissie Vervoersautoriteit MRDH. Voor de MRDH staat het opdrachtgeverschap (sturing via concessie) voorop. De gekozen vorm van zeggenschap is aanvullend hierop. De MRDH laat zich in haar handelen niet leiden door het bedrijfsbelang van RET en HTM, maar door het opdrachtgeversbelang dat ze heeft. Met het verwerven van een aandeel RET en HTM heeft geen gevolgen voor de beleidsvrijheid die de MRDH heeft wat betreft de keuze om (na de inbesteding van de concessies Rail ) toekomstige concessies in te besteden of aan te besteden. Deelneming RET MRDH heeft gekozen voor een vorm van zeggenschap die binnen de wettelijke mogelijkheden zo licht mogelijk is. Hiervoor worden de statuten van de RET gewijzigd en een overeenkomst met RET en de gemeente Rotterdam gesloten. Betreffende het aangaan van de overeenkomst besluit het algemeen bestuur van de MRDH. De ontwerp overeenkomst en de conceptstatuten RET zijn bijgevoegd. De aansturing van het vervoerbedrijf vindt primair plaats via het opdrachtgeverschap (de railconcessie), niet via zeggenschap. Om invulling te geven aan de benodigde zeggenschap, heeft de MRDH het voornemen om van de huidige eigenaar van de RET, de gemeente Rotterdam, één aandeel RET N.V. met een nominale waarde van 1.000,- over te nemen. Aan dit aandeel zijn bijzondere rechten gekoppeld. Over een aantal onderwerpen vindt besluitvorming door alle aandeelhouders van het betreffende vervoerbedrijf plaats op basis van unanimiteit. Het betreft onder meer het goedkeuren van de begroting, het vaststellen van de statuten en het benoemen van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. De MRDH heeft bij een aantal besluiten feitelijk vetorecht. Over een aantal onderwerpen vindt besluitvorming plaats door alle aandeelhouders op basis van meerderheid van stemmen, waarbij MRDH als minderheidsaandeelhouder geen feitelijk vetorecht heeft. Dit betreft onder meer het goedkeuren van de jaarrekening, het bezoldigingsbeleid van de directie en het geven (als eigenaar) van aanwijzingen. Over andere onderwerpen vindt besluitvorming plaats door de gemeente Rotterdam, zonder rol voor de MRDH. De bijlage bij deze brief bevat een overzicht van de betreffende onderwerpen voor elk van bovenstaande categorieën. 2

3 Deelneming HTM Voor de deelneming in de HTM kiest MRDH voor een gelijke invulling van de zeggenschap als bij RET, met dien verstande dat rekening wordt gehouden met bedrijfseigen kenmerken. Dat wil zeggen dat de statuten van beide bedrijven niet identiek zullen zijn, maar dezelfde strekking kennen betreffende de zeggenschap. Bij HTM zal de nominale waarde van het aandeel HTM Personenvervoer N.V. 1,- bedragen. De bevoegdheden en verantwoordelijkheden die MRDH krijgt ten opzichte van de HTM, zijn gelijk aan die ten opzichte van de RET, zoals beschreven in bovenstaande paragraaf 'deelneming RET'. Bijkomende factor is dat de HTM reeds twee eigenaren heeft, namelijk de gemeente Den Haag en Abellio (dochter van de Nederlandse Spoorwegen). Om aanbestedingsrechtelijke redenen zullen de huidige eigenaren gezamenlijk een holding creëren die alle aandelen (met uitzondering van het aandeel dat MRDH heeft) beheert. De huidige eigenaren, gemeente Den Haag en Abellio, dienen onderling afspraken te maken over de verantwoordelijkheidsverdelingen binnen deze holding. Risico's deelnemende gemeenten Voor de deelnemende gemeenten zijn geen risico's gemoeid met de deelneming van de MRDH in RET en HTM. De beide aandelen voor RET en HTM worden verworven met middelen uit de begroting van de MRDH. Het maximale risico dat de MRDH als toekomstig medeaandeelhouder loopt, is dat bij faillissement van het vervoerbedrijf het verworven aandeel zijn waarde verliest. Vanzelfsprekend zijn voor de MRDH als concessieverlener de risico's van een eventueel faillissement van een concessiehouder aanzienlijk groter, maar dit staat los van de voorliggende vraag om zeggenschap te verwerven. Daarnaast kan de vennootschap uiteraard aansprakelijk gesteld worden. Echter, aan het medeaandeelhouderschap zijn voor de MRDH geen financiële risico's verbonden (op basis van de '2015 overeenkomst' tussen RET, gemeente Rotterdam en MRDH, artikel 'financiële risico's Bijzonder Aandeel'). Voor de zeggenschap bij HTM Personenvervoer N.V. zal een soortgelijke constructie in haar statuten worden opgenomen. Voor de deelnemende gemeenten betekent dit een extra zekerheid; zij zijn en worden door het aandeelhouderschap van de MRDH niet aansprakelijk voor de bedrijfsvoering van de beide vervoerbedrijven. Procedure U kunt uw zienswijze op het aangaan van bovenstaande deelnemingen tot uiterlijk 18 mei 2016 indienen bij het dagelijks bestuur van de MRDH. Voor een spoedige afhandeling verzoek ik u naast een schriftelijke reactie uw zienswijze tevens te sturen naar de heer G.J. Nijsink, q.niisink@mrdh.nl. projectleider concessieverleningen bij de Vervoersautohteit MRDH. Indien u geen gebruik maakt van de gelegenheid om een zienswijze in te dienen, dan verzoek ik u om dit te melden aan de heer Nijsink. Ook voor de beantwoording van inhoudelijke vragen in de periode tot 18 mei, kunt u contact opnemen met de heer Nijsink; q.niisink@mrdh.nl of

4 Het algemeen bestuur zal besluiten over dit onderwerp. Uw zienswijze zal bij deze vergadering worden ingebracht. Bij positieve besluitvorming door het algemeen bestuur zal effectuering van de zeggenschap plaatsvinden, waarbij er een wisselwerking is tussen de besluitvorming van het algemeen bestuur met de concessieverlening door de bestuurscommissie Vervoersautoriteit. Met andere woorden; bij het aangaan van de deelnemingen is het algemeen bestuur het bevoegd gezag, maar bij concessieverlening is dat de bestuurscommissie Vervoersautoriteit MRDH. De wisselwerking tussen de effectuering van zeggenschap en het besluit tot concessieverlening komt op het volgende neer: effectuering van zeggenschap is alleen van toepassing indien de bestuurscommissie Vervoersautoriteit van de MRDH de biedingen van RET respectievelijk HTM als voldoende beoordeelt en zij het voornemen heeft om de concessie Rail 2016 te gunnen aan deze vervoerbedrijven. Anderzijds kan gunning van de concessie alleen plaatsvinden indien de zeggenschap is geëffectueerd (en dus ook de huidige eigenaren hebben ingestemd met de gemaakte afspraken). Daarom wordt aan het algemeen bestuur gevraagd om de portefeuillehouder Middelen van de bestuurscommissie Vervoersautoriteit te mandateren en te machtigen de zeggenschap te verwerven, zodat de zeggenschap gelijktijdig met de concessieverlening kan worden geëffectueerd. Resumerend vindt de daadwerkelijke effectuering alleen plaats indien de bestuurscommissie Vervoersautoriteit het voornemen heeft de betreffende railconcessie daadwerkelijk te gunnen aan de RET respectievelijk HTM. Voor de gemeenteraden van Rotterdam en Den Haag geldt dat zij twee rollen hebben. In de eerste plaats zullen zij vanuit hun eigen colleges worden betrokken vanwege het eigenaarschap dat de twee steden hebben over RET respectievelijk HTM. Voor Rotterdam geldt dat de gemeenteraadsleden in het kader van de wensen- en bedenkingenprocedure zijn geïnformeerd. Voor Den Haag geldt dat het college binnenkort aan de raad moet voorleggen om in te stemmen met de verkoop van een aandeel aan de MRDH. In de tweede plaats worden zij in de voorliggende zienswijzeprocedure gevraagd om een zienswijze te geven op het voornemen van de MRDH om van elk van beide vervoerbedrijven een aandeel te verwerven. Graag zien wij uw zienswijze uiterlijk 18 mei 2016 tegemoet. HoÖgaChtend, f Het dagelijks bestuur van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, t(0sekè. IllW'.im.üla A.W.H. Bertram ing. A. AbouJaJöe; ^ secretaris voorzittef' 'x. ^ Bijlagen; Nadere toelichting - Ontwerpovereenkomst tussen gemeente Rotterdam, RET en MRDH - Conceptstatuten RET / 4

5 Bijlage: toelichting: De huidige concessies voor het railvervoer (tram en metro) van de RET en de HTM eindigen per december Stadsregio Rotterdam en Stadsgewest Haaglanden hebben elk het voornemen tot inbesteding van de daaropvolgende railconcessie uitgesproken. Op 1 januari 2013 is de Wet aanbestedingsvrijheid OV grote steden inwerking getreden (inmiddels onderdeel van de Wet personenvervoer 2000). Deze wet maakt het mogelijk dat de nieuwe railconcessies worden inbesteed aan RET en HTM. Voorwaarde daarbij is wel dat de MRDH 'net als over haar eigen diensten' zeggenschap moet uitoefenen over RET en HTM. Deze zeggenschap staat naast het opdrachtgeverschap, dat de MRDH invult door middel van het verlenen van een concessie met bijbehorende concessievoorwaarden (onder andere het Programma van Eisen). Ten aanzien van zeggenschap heeft het algemeen bestuur van de stadsregio Rotterdam op 8 oktober 2014 het voornemen uitgesproken de zeggenschap vorm te geven zoals geformuleerd in de nu voorliggende agendapost. Deze vorm is een uitwerking van het besluit van het dagelijks bestuur van de stadsregio Rotterdam van 15 januari 2014 om te kiezen voor een vorm van zeggenschap die binnen de wettelijke mogelijkheden zo licht mogelijk is, zonder eigenaarschap en zonder verantwoordelijkheid over de bedrijfsprocessen van de opdrachtnemer (RET). Het bestuur van Stadsgewest Haaglanden heeft nog geen uitspraak gedaan over de inrichting van de zeggenschap. Wel hebben de stadsregio Rotterdam en het Stadsgewest Haaglanden in 2013 reeds de ambitie uitgesproken om de vormgeving van de beide nieuwe railconcessies zo eenduidig mogelijk te laten zijn. De uitwerking van de zeggenschap over de Haaglandse railconcessiehouder, HTM Personenvervoer N.V., wordt daarom zo veel mogelijk identiek aan die van de Rotterdamse railconcessiehouder gemaakt. Invulling van de zeggenschap: overeenkomsten Voor beide vervoerbedrijven, RET en HTM, is gewerkt aan een invulling van zeggenschap waarbij de huidige aandeelhouder(s) tegen nominale waarde één aandeel overdragen aan de MRDH. Uitgangspunt daarbij is dat het opdrachtgeverschap van de MRDH niet mag worden belemmerd door haar rol wat betreft zeggenschap. Ook mag de zeggenschap niet leiden tot financiële risico's voor de MRDH. Op basis van deze uitgangspunten heeft de volgende uitwerking plaatsgevonden: 1. de gemeente Rotterdam draagt één bijzonder aandeel RET N.V. (van de 600) over aan de MRDH, tegen de nominale waarde van 1.000,-. De gemeente Den Haag en Abellio creëren gezamenlijk één nieuw aandeel HTM Personenvervoer N.V. wat tegen een nominale waarde van 1,- wordt overgedragen aan de MRDH; 2. over een aantal onderwerpen vindt - teneinde voldoende zeggenschap van MRDH te creëren - besluitvorming door alle aandeelhouders van het betreffende vervoerbedrijf plaats op basis van unanimiteit: 3. over een aantal onderwerpen, daar waar dit wettelijk vereist is of vanwege het opdrachtgeverschap van de MRDH gewenst is, vindt besluitvorming plaats door alle aandeelhouders op basis van meerderheid van stemmen; 4. over andere onderwerpen vindt besluitvorming plaats door de gemeente Rotterdam (over RET) of de gemeente Den Haag en Abellio (over HTM), zonder rol voor de MRDH. Ad 1: Uit jurisprudentie blijkt dat het voor zeggenschap niet vereist is dat de MRDH 100% eigenaar wordt van het vervoerbedrijf. Dit overigens mede op basis van gewijzigde regelgeving (inwerkingtreding PSO-verordening in december 2009), waardoor het juridische kader anders is dan in 2008, toen de stadsregio Rotterdam wel 100% van de aandelen van de RET heeft overgenomen van de gemeente Rotterdam. Hoewel er geen jurisprudentie beschikbaar is over de vraag welke vorm van zeggenschap minimaal vereist is, blijkt uit de beschikbare jurisprudentie wel dat het bezit van ten minste een aandeel de zeggenschapsconstructie 5

6 versterkt en daarmee juridisch robuuster maakt. Daarom gaat de voorkeur uit naar overname van één aandeel. Uitgangspunt voor de MRDH is dat zij niet financieel (mede)verantwoordelijk wordt voor de bedrijfsvoering van de concessiehouder, en ook niet deelt in de risico's (zie ook punt 7). In lijn daarmee ligt het niet voor de hand dat de MRDH een vergoeding betaalt voor de aandelen die zij verkrijgt. De aandelen hebben een werkelijke waarde (die ook afhankelijk is van het mogelijk toe te kennen dividend) en een nominale waarde: het kapitaal dat bij vorming van de aandelen is geplaatst. Om praktische redenen is het voorstel om het aandeel RET en het aandeel HTM over te nemen tegen de nominale waarde. De administratieve kosten om een constructie in te richten waarbij de MRDH wel een aandeel verkrijgt maar zonder betaling van de nominale waarde, zouden de kosten voor overname tegen de nominale waarde al snel overstijgen. Bij eventuele verkoop of overdracht van het bijzonder aandeel vergoedt de ontvangende partij aan de MRDH de nominale waarde. Als uitvloeisel van het principe dat de MRDH niet financieel (mede)verantwoordelijk wordt, wordt de afspraak gemaakt dat de MRDH geen dividenduitkeringen ontvangt, tenzij juridisch vereist. Ad 2: Waar dit voor het creëren van voldoende zeggenschap vereist is, vindt besluitvorming door alle aandeelhouders van het betreffende vervoerbedrijf plaats op basis van unanimiteit. Het betreft de volgende onderwerpen: benoemen, ontslaan en schorsen van de directie; bepalen van de omvang van de RvC; benoemen en ontslaan van de leden van de RvC; inkoop van aandelen alsmede intrekking van het bijzondere aandeel; goedkeuren van de begroting, inclusief investeringsplan van RET N.V. en dochters; periodiek (2-jaarlijks) vaststellen van bedrijfsplan; goedkeuren van wijzigingen van de lange termijn strategie van de onderneming; goedkeuren van een besluit tot fusie, splitsing, ontbinding of overdracht van (vrijwel) de (gehele) onderneming; aanwijzingen geven aan de directie met betrekking tot de algemene lijnen van het te voeren financiële, economische en personeelsbeleid; besluit tot statutenwijziging voor zover betrekking hebbend op de unanimiteitsbesluiten. Feitelijk verkrijgt de MRDH hiermee doorslaggevende hindermacht Immers, zij kan zelfstandig wel de genoemde besluiten tegenhouden. Zij is echter niet in de positie om zelfstandig, dus zonder instemming van de medeaandeelhouder(s), besluiten te initiëren. Ad 3: Over een aantal onderwerpen, daar waar dit juridisch vereist is of vanwege het opdrachtgeverschap van de MRDH gewenst is, vindt besluitvorming plaats door alle aandeelhouders op basis van meerderheid van stemmen. Het betreft de volgende onderwerpen; vaststellen van de jaarrekening, inclusief winstbestemming; uitkeren van dividend; verlenen van décharge van de directie en de RvC; besluiten tot uitgifte, inkoop, vervreemding en overdracht van aandelen; vaststellen van bezoldiging en arbeidsvoorwaarden van de directie; opzeggen van vertrouwen in de RvC; besluit tot wijzigen van de statuten (voor zover deze geen betrekking hebben op unanimiteitsbesluiten); 6

7 goedkeuren van het ter leen verstrekken van gelden aan deelnemingen die het bedrag van 1 min. overschrijden. Besluitvorming op basis van meerderheid betekent dat de MRDH formeel wel een rol heeft, maar dat zij bij stemming altijd overvleugeld zal worden door de andere aandeelhouders (RET: stemverhouding 1 : 599, HTM: stemverhouding 1 : ). Feitelijk heeft het handelen van de MRDH dus geen consequenties. Voordeel daarvan is dat de MRDH de handen vrijhoudt om te handelen in lijn met haar opdrachtgeverschap, zonder dat de belangen van de RET c.q. HTM onevenredig worden geschaad (bijvoorbeeld bij het niet goedkeuren van een jaarrekening). Tegelijk verkrijgt MRDH, met name in het kader van vaststelling van de jaarrekening, wel relevante informatie die bruikbaar is voor het opdrachtgeverschap. Ad 4: Over andere onderwerpen vindt besluitvorming plaats door de andere aandeelhouder(s) van RET en HTM, zonder rol voor de MRDH. Als uitwerking van het principe 'zo licht mogelijke vorm van zeggenschap' blijft besluitvorming bij een aantal onderwerpen liggen bij de gemeente Rotterdam respectievelijk de gemeente Den Haag en Abellio, zonder dat de MRDH hierbij enige rol heeft. Het betreft: het verstrekken van borgtochten, garanties, persoonlijke of zakelijke zekerheden en vergelijkbare instrumenten buiten de normale bedrijfsuitoefening of meer dan 1 miljoen euro; het verwerven van enig belang in een andere onderneming of vennootschap, dan wel vergroten, verkleinen of afstoten van een gehouden belang; het aangaan van een joint venture, samenwerkingsverband, alliantie of vergelijkbare transactie; het uitbreiden van activiteiten van de RET N.V. respectievelijk HTM Personenvervoer N.V. met een nieuwe tak van bedrijf en het sluiten van een bedrijf van de RET N.V. respectievelijk HTM Personenvervoer N.V. of een aanmerkelijk deel daarvan; het beginnen en voeren van gerechtelijke procedures, waaronder begrepen het voeren van arbitrale procedures, in verband met het al dan niet verkrijgen van een concessie voor het verzorgen van personenvervoer en wet- en regelgeving terzake; het verstrekken van leningen en het aangaan van een lening aan derden, niet zijnde deelnemingen: het vestigen, verplaatsen of opheffen van nevenvestigingen; het uitbreiden van de zaken met een nieuwe tak van bedrijf. Invulling van de zeggenschap: verschillen Voor de Rotterdamse railconcessie betreft de verkrijging van de zeggenschap dat één aandeel wordt overgedragen door de gemeente Rotterdam, thans met 600 aandelen 100% aandeelhouder. Voor de Haaglandse railconcessie is de situatie gecompliceerder. Doordat de gemeente Den Haag in ,99 % van haar aandelen HTM Personenvervoer N.V. heeft verkocht aan de Nederlandse Spoorwegen (die deze aandelen heeft ondergebracht bij haar dochter Abellio), is hier een derde partij betrokken. Abellio is bovendien geen overheidsorgaan. De invulling van de zeggenschap moet voldoen aan Europese regelgeving. Uit de Europese rechtspraak kan worden afgeleid dat de zeggenschap over HTM niet mede mag worden uitgeoefend door een marktpartij als Abellio. Daarom is het in de optiek van de MRDH vereist dat een aparte tussenholding wordt gecreëerd, waarin de gemeente Den Haag en Abellio hun aandelen onderbrengen. Deze holding dient zo te worden ingericht dat zij kan worden aangemerkt als aanbestedende dienst. Op die wijze lijkt het ondanks de betrokkenheid van Abellio mogelijk om te voldoen aan de zeggenschapsvereisten. Onderwerp van gesprek met de gemeente Den Haag en Abellio is nog de noodzaak van deze holding en (voor Den Haag en Abellio onderling) de bevoegdheidsverdeling tussen Den Haag en Abellio binnen de holding. 7

8 Ten slotte De daadwerkelijke verwerving van de zeggenschap is gekoppeld aan de concessieverlening. Hoewel het voornemen is om de beide railconcessies in te besteden, dient als terugvaloptie de mogelijkheid van een openbare aanbestedingsprocedure te blijven bestaan. Het is bestuurlijk en juridisch wenselijk om de effectuering van de zeggenschap te koppelen aan de daadwerkelijke concessieverlening. Daarom zal in het uiteindelijke voorstel aan het algemeen bestuur worden gevraagd om de voorzitter van de Bestuurscommissie Vervoersautoriteit te mandateren om de overeenkomsten met betrekking tot de zeggenschap te ondertekenen. Alle betrokken partijen hebben gekozen voor een 'lichte' vorm van zeggenschap. De inschatting is dat deze vorm voldoende robuust is om invulling te geven aan de wettelijke eis dat de MRDH 'zeggenschap moet kunnen uitoefenen als ware over zijn eigen diensten'. De bestaande jurisprudentie geeft hierover echter geen uitsluitsel. Mocht onverhoopt op een later moment, bijvoorbeeld na juridische procedures die worden aangespannen door andere vervoerbedrijven, blijken dat de gekozen vorm toch te licht is, dan zullen alle partijen gezamenlijk zoeken naar een verdergaande vorm van zeggenschap. 8

9 OVEREENKOMST TUSSEN DE GEMEENTE ROTTERDAM EN METROPOOLREGIO ROTTERDAM DEN HAAG EN ROTTERDAMSE ELEKTRISCHE TRAM N.V ( 2016 OVEREENKOMST ) # v10A 2016 Overeenkomst

10 INDEX 1 DEFINITIES EN INTERPRETATIE UITGANGSPUNTEN CORPORATE GOVERNANCE FINANCIËLE KADERS OVERIGE CONCESSIES OVERDRACHT VAN AANDELEN TOEKOMSTIGE RAILCONCESSIES BEËINDIGING OVERDRACHT BIJZONDER AANDEEL EN 2016 OVEREENKOMST GEHEIMHOUDING INFORMATIEVERSCHAFFING KENNISGEVINGEN GESCHILLEN PUBLIEKRECHTELIJKE TAKEN EN BEVOEGDHEDEN SLOTBEPALINGEN...20 Bijlage I: Bijlage II: Overeenkomst van contractsoverneming 2016 Statuten # v10A 2016 Overeenkomst

11 DATUM: Deze overeenkomst (de 2016 Overeenkomst ) wordt aangegaan door: (1) GEMEENTE ROTTERDAM, een publiekrechtelijke rechtspersoon, kantoorhoudende aan de Coolsingel 40, 3011 AD Rotterdam, ( GR ); (2) METROPOOLREGIO ROTTERDAM DEN HAAG, een publiekrechtelijke rechtspersoon (openbaar lichaam op basis van gemeenschappelijke regeling), kantoorhoudende aan de Grote Marktstraat 43, 2511 BH Den Haag ( MRDH ); en (3) ROTTERDAMSE ELEKTRISCHE TRAM N.V., een naamloze vennootschap, statutair gevestigd te Rotterdam en kantoorhoudende aan de Laan op Zuid 2, 3071 AA Rotterdam, ( RET NV ) GR, MRDH en RET NV hierna gezamenlijk te noemen: Partijen, en ieder individueel een Partij. Overwegende: (A) (B) (C) (D) GR heeft ultimo 2006 haar tak van dienst RET verzelfstandigd naar RET NV en is thans de enig aandeelhouder van RET NV en RET Infra. Op 24 juli 2013 is tussen GR, RET NV en Stadsregio Rotterdam ("SR") een akkoord, getiteld Hoofdlijnenakkoord concessie Rail Rotterdam gesloten (het Hoofdlijnenakkoord ), dat er onder meer in voorziet dat de Partijen maximaal zullen meewerken om inbesteding van de Railconcessie (aan RET NV) te realiseren. Ten aanzien van onder meer de positie van SR als partij bij het Hoofdlijnenakkoord is MRDH de rechtsopvolger van SR, zoals blijkt uit de (ondertekende) overeenkomst van contractsoverneming de dato die als Bijlage I aan deze 2016 Overeenkomst is gehecht. Aan de voor inbesteding vereiste zeggenschap van MRDH over RET NV is invulling gegeven met het Bijzonder Aandeel, dat daartoe op of omstreeks de datum van de 2016 Overeenkomst is gecreëerd door wijziging van de Statuten en vervolgens is overgedragen door GR aan MRDH. Tegelijkertijd zijn de (beperkte) financiële rechten die zijn verbonden aan het Bijzonder Aandeel afgestemd op het feit dat MRDH geen risicodragende investering in RET NV wenst te doen en ook geen (materiële) koopprijs voor verwerving van een belang in RET NV wenst te betalen aan GR Overeenkomst # v10A 1

12 (E) (F) (G) Overeenkomstig artikel 18 van de Wet lokaal spoor zal RET NV op of omstreeks 2016 worden aangewezen als beheerder van de lokale spoorweginfrastructuur die wordt gebruikt bij de uitvoering van vervoer krachtens de Railconcessie , waarbij tevens RET NV overeenkomstig artikel 24 van de Wet lokaal spoor zal worden belast met de verkeersleiding over die lokale spoorweg. Op of omstreeks de datum van de 2016 Overeenkomst vindt gunning van de Railconcessie aan RET NV plaats, een en ander zoals uitgewerkt in de Railconcessie Partijen wensen de voorwaarden en bepalingen met betrekking tot de door hen bereikte overeenstemming en uitwerking van de relevante delen van het Hoofdlijnenakkoord vast te leggen in de onderhavige 2016 Overeenkomst. Komen overeen als volgt: 1 DEFINITIES EN INTERPRETATIE 1.1 Definities Tenzij in de tekst van deze 2016 Overeenkomst uitdrukkelijk anders is aangegeven hebben de volgende begrippen de daarbij vermelde betekenis. a Statuten : de tekst van de Statuten na de wijziging op of omstreeks de datum van deze 2016 Overeenkomst, aangehecht als Bijlage II; b. Aandelen : aandelen in het kapitaal van RET NV; c. AvA : de algemene vergadering van aandeelhouders van RET NV (al naar gelang het geval als orgaan of bijeenkomst); d. Bijzonder Aandeel : een aandeel in het kapitaal van RET NV dat in de 2016 Statuten als zodanig wordt aangeduid en waaraan in de 2016 Statuten de volgende specifieke rechten zijn verbonden: (i) (ii) (iii) stemrecht in de AVA; joint-control rechten ten aanzien van de Unanimiteitsbesluiten; een beperkt recht om mee te delen in de winst (3% van de nominale waarde van het Bijzonder Aandeel op jaarbasis) en het liquidatiesaldo (tot de nominale waarde) en andere uitkeringen, zoals omschreven in de 2016 Statuten; 2016 Overeenkomst # v10A 2

13 (iv) (v) vergaderrecht; en informatierechten; e. Busconcessie : een concessie tot het verrichten van openbaar vervoer per bus en auto zoals bedoeld in de Wp2000 die wordt verleend door het dagelijks bestuur van MRDH; f. Concessies : de Busconcessie, de Railconcessie, alsmede een opdracht tot het verrichten van een voor een ieder openstaand personenvervoer volgens een dienstregeling per passagiersschip verleend door (het dagelijks bestuur van) MRDH, en ieder afzonderlijk een Concessie ; g. Deelneming : heeft de betekenis daaraan toegekend in artikel 2:24c van het Burgerlijk Wetboek; h. Directie : het bestuur van RET NV; i. Dochtermaatschappij : een dochtermaatschappij, in de zin van artikel 2:24a van het Burgerlijk Wetboek, van RET NV; j. Derde : Iedere natuurlijke dan wel rechtspersoon, met uitzondering van: (i) (ii) (iii) RET NV of een groepsmaatschappij daarvan; GR; MRDH. k. Hoofdlijnenakkoord : heeft de betekenis daaraan toegekend in Overweging (B); l. Ontvangende Partij : heeft de betekenis daaraan toegekend in artikel 1.1w; m. Railconcessie : een concessie tot het verrichten van openbaar vervoer per tram en/of metro en/of lightrail en/of trein zoals bedoeld in de Wp2000; n. Railconcessie : de railconcessie, die onder meer de Railconcessie omvat en die wordt verleend door MRDH aan RET NV voor de periode van [datum invullen (2016)] tot [datum invullen (2026)]; o. RET Bus : RET Bus B.V., een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, ingeschreven in het handelsregister onder nummer: ; 2016 Overeenkomst # v10A 3

14 p. RET Infra : RET Infrastructuur B.V., een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, ingeschreven in het handelsregister onder nummer: ; q. RET Materieel : RET Materieel B.V., een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, ingeschreven in het handelsregister onder nummer: ; r. RET Railvoertuigen : RET Railgebonden Voertuigen B.V., een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, ingeschreven in het handelsregister onder nummer: ; s. RvC : de raad van commissarissen van RET NV; t. schriftelijk : bij brief, en niet per of enige andere vorm van elektronisch berichtenverkeer; u. Statuten : de statuten van RET NV, zoals van tijd tot tijd gewijzigd; v. Unanimiteitsbesluiten : besluiten van de AVA die op grond van de 2016 Statuten slechts genomen kunnen worden met de stem vóór van zowel de houder van het Bijzonder Aandeel als de houder(s) van meer dan de helft van de andere Aandelen; w. Vertrouwelijke Informatie : alle informatie, gegevens, documenten en andere materialen, in wat voor vorm dan ook, die een Partij (de Ontvangende Partij ) ontvangt of zal ontvangen van een andere Partij daaronder mede begrepen communicatie met autoriteiten, gegevens met betrekking tot afnemers, markt- en klantenonderzoek, marktverdeling, marketingstrategieën en bijzondere plannen voor positionering, prijsstelling en strategieën op het gebied van prijsstelling, kosten, producten en productontwerp, klantenservice, advisering, distributie-informatie, website-ontwerp en ontwikkeling (waaronder begrepen de inhoud en handel), servicemodellen, werknemertraining, aanname- en beloningsprogramma s, technische documentatie en specificaties, financiële informatie en resultaten, en alle andere plannen met betrekking tot de onderneming van RET NV inclusief haar Dochtermaatschappijen en Deelnemingen, waaronder steeds begrepen is alle informatie, gegevens, documenten en materialen die zijn gebaseerd op, verwijzen naar of zijn afgeleid van zodanige informatie; x. Werkdag : iedere dag die niet een zaterdag of zondag of nationale feestdag in Nederland is; 2016 Overeenkomst # v10A 4

15 y. Wp2000 : de Wet personenvervoer 2000 zoals van tijd tot tijd gewijzigd, dan wel indien deze op enig moment komt te vervallen, de wettelijke regeling die daarvoor in de plaats treedt. 1.2 Interpretatie Indien aan woorden in de meervoudsvorm een gedefinieerde betekenis wordt toegekend, wordt daaronder mede de enkelvoudvorm begrepen, en vice versa. Voor gedefinieerde werkwoorden geldt dat daaronder tevens vervoegingen zijn begrepen Verwijzingen naar Overwegingen, Artikelen en Bijlagen zijn verwijzingen naar overwegingen of artikelen van, dan wel bijlagen bij, deze 2016 Overeenkomst tenzij uitdrukkelijk het tegendeel blijkt De kopjes boven de artikelen zijn uitsluitend ten behoeve van het leesgemak opgenomen en spelen geen rol bij de bepaling van de inhoud van de rechten of verplichtingen van Partijen. 2 UITGANGSPUNTEN 2.1 Verhouding tot opdrachtgeverschap De rol en positie van MRDH als opdrachtgever voor de Railconcessie , staat geheel ter discretie van MRDH en deze wordt niet gewijzigd of beperkt door de 2016 Overeenkomst en ook niet door de zeggenschap die MRDH heeft als houder van het Bijzonder Aandeel De rol en positie van MRDH als opdrachtgever voor de Railconcessie doet op geen enkele wijze af aan enige verplichting van MRDH onder deze 2016 Overeenkomst en MRDH kan zich op die rol en positie niet beroepen om nakoming van enige verplichting van MRDH onder deze 2016 Overeenkomst te vertragen, op te schorten of te weigeren MRDH zal bij haar handelen als (i) opdrachtgever voor de Railconcessie en het uitoefenen van rechten en bevoegdheden daaronder en (ii) houder van het Bijzonder Aandeel en bij het uitoefenen van daaraan verbonden rechten en bevoegdheden en de uitoefening van rechten en bevoegdheden onder deze 2016 Overeenkomst, zoveel mogelijk onderlinge consistentie tussen (i) en (ii) betrachten. 2.2 Financiële risico s Bijzonder Aandeel Aan het Bijzonder Aandeel zijn geen financiële verplichtingen voor MRDH verbonden. Daar staat tegenover dat MRDH bij vervreemding slechts gerechtigd is tot een koopprijs die gelijk is aan de door MRDH betaalde koopprijs (nominale waarde) en daarmee derhalve ook geen 2016 Overeenkomst # v10A 5

16 winst zal realiseren. Het dividendrecht van het Bijzonder Aandeel is zodanig dat het een redelijke vergoeding vormt voor de beschikbaarstelling van het geïnvesteerde bedrag (de nominale waarde). 2.3 Geen wijziging bestaande overeenkomsten Tenzij deze 2016 Overeenkomst uitdrukkelijk een wijziging behelst, doen deze 2016 Overeenkomst en de Bijlagen niet af aan en brengen zij geen wijziging in bestaande afspraken tussen twee of alle Partijen Een Partij zal nakoming van de in Artikel bedoelde afspraken (of andere bestaande verplichtingen van een Partij jegens een of beide andere Partijen) niet (proberen te) blokkeren of vertragen met een beroep op enige bepaling of de strekking van de 2016 Overeenkomst. 2.4 Verhouding tot Hoofdlijnenakkoord Deze 2016 Overeenkomst vervangt het Hoofdlijnenakkoord, dat per de datum van (en door) ondertekening van deze 2016 Overeenkomst komt te vervallen, onverminderd artikel De hierna geciteerde onderdelen van het Hoofdlijnenakkoord blijven gelden als onderdeel van deze 2016 Overeenkomst, met dien verstande waar het Hoofdlijnenakkoord verwees naar SR, deze verwijzing is vervangen door een verwijzing naar MRDH met het oog op de in Overweging (C) bedoelde contractsoverneming: a. Onder regie van MRDH wordt gezamenlijk het programma Naar een Toekomstvast OV uitgevoerd. Daarbij stelt MRDH investeringsmiddelen beschikbaar via haar Regionaal Investeringsprogramma en waar mogelijk via andere programma s zoals Beter Benutten. b. GR zal zich maximaal inspannen om de kwaliteit van het OV te verbeteren en daartoe de nodige maatregelen in de buitenruimte nemen. c. Ten behoeve van de financiële houdbaarheid van het OV-systeem op lange termijn (onder meer in verband met vervangingsinvesteringen en groot onderhoud) worden naast het RET business plan nog diverse andere maatregelen doorgevoerd. Deze maatregelen, die MRDH als opdrachtgever met RET NV zal verkennen, moeten leiden tot nog lagere exploitatiebijdrage en daarmee een verhoogd financiële houdbaarheid van het OV-systeem voor de lange termijn (DB 10 juli 2013). Dit is een opgave van het DB aan de portefeuillehouder ten einde de kwaliteit van het OV en de investeringen o.a. op onderhoud ook voor de lange termijn zeker te kunnen stellen Overeenkomst # v10A 6

17 d. MRDH, GR, en RET NV gaan met elkaar in gesprek over de grondslagen en de bedragen die worden toegepast in de WOZ-heffingen op de metrostations, met als doel een kostenniveau te realiseren dat in redelijke mate overeenkomt met het niveau van andere Nederlandse gemeenten. 3 CORPORATE GOVERNANCE 3.1 Bedrijfsvoering Noch deze 2016 Overeenkomst, noch de 2016 Statuten beogen enige wijziging te brengen in de operationele en organisatorische gang van zaken binnen RET NV en/of haar gebruikelijke bedrijfsvoering zoals tot aan de datum van deze 2016 Overeenkomst. Het primaat ten aanzien van de operationele en organisatorische gang van zaken binnen RET NV en/of haar gebruikelijke bedrijfsvoering blijft berusten bij de Directie, onder toezicht van de RvC, een en ander met inachtneming van de Statuten Binnen RET NV (en de Dochtermaatschappijen van RET NV) zal op alle relevante niveaus het vier ogen principe worden toegepast. Indien en zodra twee of meer directeuren in functie zijn, zal RET NV slechts door twee gezamenlijk handelende directeuren kunnen worden vertegenwoordigd. Indien er één directeur in functie is, zal RET NV slechts door de directeur en een kaderfunctionaris gezamenlijk worden vertegenwoordigd. 3.2 Corporate Governance Code RET NV zal de Nederlandse Corporate Governance Code zoveel mogelijk toepassen en de best practices zullen zoveel mogelijk worden overgenomen, met dien verstande dat informatieverstrekking aan of ten behoeve van de Aandeelhouders niet via de website of andere vormen van openbaarmaking zal geschieden; dit in het licht van het feit dat geen sprake is van "anonieme" aandeelhouders, op afstand van de vennootschap. Verantwoording over de naleving van de best practices is een jaarlijks terugkerend toetspunt in de AvA, wanneer de jaarrekening RET NV ter vaststelling voorligt. 3.3 Beperkingen zeggenschap Bijzonder Aandeel De aan het Bijzonder Aandeel verbonden zeggenschap is niet beoogd zich uit te strekken tot (de activiteiten van) RET Bus of van enige andere Dochtermaatschappij indien en voor zover deze worden verricht in het kader van een ingevolge een openbare aanbesteding verkregen Concessie (zoals de ten tijde van de ondertekening van deze 2016 Overeenkomst door RET Bus gehouden Busconcessie) Overeenkomst # v10A 7

18 3.3.2 Dat de aan het Bijzonder Aandeel verbonden zeggenschap niet ziet op RET Infra en RET Railvoertuigen, is de uitdrukkelijke bedoeling van de Partijen. 3.4 Unanimiteitsbesluiten De Directie brengt ieder voorstel tot het nemen van een Unanimiteitsbesluit ten minste 4 (vier) weken van te voren ter kennis van GR en MRDH, met een onderbouwing. Vervolgens zullen GR en MRDH zich inspannen dat de AvA binnen vier weken na ontvangst van het voornemen een besluit omtrent het verlenen van goedkeuring neemt Nadere informatie die MRDH dan wel GR voor haar oordeel relevant acht, zal door RET NV op eerste verzoek worden verschaft. MRDH dan wel GR kan ook (leden van) de Directie en/of RvC uitnodigen een nadere toelichting op het voornemen te geven In een Unanimiteitsbesluit dat goedkeuring van een (rechts)handeling of besluit van de Directie inhoudt, kan de AvA voorwaarden verbinden aan de verleende goedkeuring. 3.5 Goedkeuringsbesluiten met gewone meerderheid De Directie brengt ieder voornemen tot het nemen van een besluit dat aan goedkeuring van AvA is onderworpen, maar geen Unanimiteitsbesluit is, ten minste 4 (vier) weken van te voren ter kennis van GR en MRDH, met een onderbouwing. Vervolgens zullen GR en MRDH zich inspannen dat de AvA binnen vier weken na ontvangst van het voornemen een besluit omtrent het verlenen van goedkeuring neemt Onverminderd het bepaalde in Artikel 11.5 (i) zal RET NV nadere informatie die GR dan wel MRDH voor haar oordeel relevant acht, op eerste verzoek verschaffen en (ii) kan GR dan wel MRDH ook (leden van) de Directie en/of RvC uitnodigen een nadere toelichting op het voornemen te geven In een besluit dat goedkeuring van een (rechts)handeling of besluit van de Directie inhoudt, kan de AvA voorwaarden verbinden aan de verleende goedkeuring. 3.6 Dochtermaatschappijen RET NV draagt er steeds zorg voor dat besluiten van Dochtermaatschappijen die op het niveau van RET NV aan goedkeuring van de AvA zouden zijn onderworpen als het besluiten van RET NV zelf zouden zijn, aan goedkeuring van RET NV zijn onderworpen en de Directie zal die goedkeuring dan pas verlenen na voorafgaande goedkeuring van de AvA Overeenkomst # v10A 8

19 3.7 Aangaan joint ventures / allianties Ten aanzien van joint ventures of allianties die RET NV of een Dochtermaatschappij aangaat en die van strategisch belang zijn voor RET NV of een Dochtermaatschappij, geldt het volgende, zulks onverminderd het in de Statuten bepaalde: a. RET NV zal de AvA daarbij in een zo vroeg mogelijk stadium betrekken (dus ook bij de voorbereiding en in de onderhandelingsfase en niet uitsluitend pas bij de uiteindelijke besluitvorming). Tevens kan GR verlangen dat GR verder nauw bij eventuele financiering vanuit RET NV wordt betrokken. b. Bij het verwerven van een belang in enige andere vennootschap zal RET NV (indien van toepassing voor de Dochtermaatschappij die het belang houdt) alle mogelijke rechten als aandeelhouder bedingen die van belang kunnen zijn voor GR als aandeelhouder van RET NV. De uitoefening van die rechten vereist goedkeuring van de AvA, indien en voor zover het gaat om zaken die krachtens de Statuten aan goedkeuring van AvA zouden zijn onderworpen als het zaken van RET NV waren geweest. c. Indien RET NV voor specifieke joint ventures of allianties een verruiming van de bevoegdheden voor de Directie en/of RvC noodzakelijk acht, dan kan zij hiervoor goedkeuring vragen aan de AvA, waarbij dan specifiek wordt benoemd om welke joint venture/alliantie het gaat en waarin uitgewerkt wordt om welke bevoegdheden het gaat Van strategisch belang in de zin van dit Artikel 3.7 is sprake indien de Directie, de RvC of de AvA dat aanwezig acht. 3.8 Aanwijzingen aan de Directie Deze 2016 Overeenkomst staat niet in de weg aan de bevoegdheid die de AvA heeft tot het geven van aanwijzingen aan de Directie omtrent de algemene lijnen van het te voeren financiële en economische beleid, overeenkomstig het daaromtrent bepaalde in de Statuten. 3.9 Spoedeisende gevallen Een bepaling in de Statuten op grond waarvan voor een besluit van de Directie goedkeuring van de AvA is vereist, staat er niet aan in de weg dat in spoedeisende gevallen de Directie steeds bevoegd is onverwijld passende maatregelen te nemen. Indien het gaat om een maatregel die aan goedkeuring van de AvA is onderworpen, zullen GR en MRDH onverwijld van het spoedeisende geval en de genomen of te nemen maatregelen op de hoogte worden gesteld. Van een spoedeisend geval is sprake: 2016 Overeenkomst # v10A 9

20 a. indien zich een gebeurtenis of omstandigheid voordoet die een ernstig en acuut veiligheidsrisico voor passagiers en/of personeel van RET NV betekent; of b. een storing of beschadiging van (rail)infrastructuur of voertuigen die een acute bedreiging vormt voor de uitvoering van de dienstregeling; of c. indien (i) gedurende een termijn van zes weken nadat GR en MRDH op de hoogte zijn gesteld, een besluit uitblijft en (ii) het alsdan (langer) uitblijven van een besluit materiële economische schade voor RET NV of haar Dochtermaatschappijen veroorzaakt RET Materieel Ten aanzien van besluiten die op grond van de statuten van RET Materieel aan goedkeuring van de AvA zijn onderworpen, zal de goedkeuringsprocedure die voor besluiten van de Directie geldt, zoveel mogelijk overeenkomstig worden toegepast. RET NV zal het ertoe leiden dat (de directie van) RET Materieel de goedkeuringsprocedure naleeft. 4 FINANCIËLE KADERS 4.1 Berekening solvabiliteit RET NV [PM BEDRIJFSVERTROUWELIJKE INFORMATIE] 4.2 Rentabiliteit en solvabiliteit RET NV tijdens looptijd Railconcessie RET NV streeft gedurende de looptijd van de Railconcessie naar een zeker jaarlijks rendement om voldoende solvabiliteit op te bouwen om na het einde van de Railconcessie aan een aanbesteding mee te kunnen doen, waarbij RET NV en GR reeds voor het aangaan van deze 2016 Overeenkomst zijn overeengekomen dat de solvabiliteit van RET NV in % zou moeten bedragen (indien dan aanbesteding aan de orde is) Bij inbestede Concessies of contracten van MRDH wordt het benodigde rendement voorcalculatorisch bepaald. Dit rendement wordt verwerkt in de bieding die RET NV doet voor een Concessie of opdracht van MRDH. Het voorcalculatorisch bepaalde rendement wordt gerelateerd aan het risicoprofiel van de desbetreffende (rail)concessie. Achteraf vindt geen verrekening plaats, positief noch negatief, tenzij wettelijk vereist, bijvoorbeeld vanwege de staatssteunregels. De rendementseis is daarmee zodanig dat naar verwachting RET NV in 2021 een solvabiliteit van circa 30% kan realiseren. 1 1 Deze 30% is genoemd in het Hoofdlijnenakkoord Overeenkomst # v10A 10

21 4.2.3 In 2021 worden de rendementsafspraken en (gewenste) solvabiliteit geëvalueerd door de Partijen, waarbij een inschatting wordt gemaakt van de kans dat de Railconcessie na het einde van de Railconcessie openbaar wordt aanbesteed. Dit kan dan consequenties hebben voor de na te streven solvabiliteit Dividend RET NV zal gedurende de looptijd van de Railconcessie geen dividend uitkeren totdat de toepasselijke streefsolvabiliteit genoemd in Artikel 4.2 is bereikt en vervolgens slechts indien en voor zover de uitkering niet tot gevolg heeft dat de solvabiliteit lager wordt dan de streefsolvabiliteit Artikel is van overeenkomstige toepassing op andere uitkeringen op de door GR gehouden Aandelen en andere vormen van uitnamen uit het eigen vermogen, zoals een inkoop of intrekking van door GR gehouden Aandelen. 4.4 Vennootschapsbelastingplicht Partijen gaan er van uit dat een eventuele vennootschapsbelastingheffing bij RET NV zal worden gecompenseerd door het Rijk. Mocht dat niet zo zijn, dan volgt overleg over oplossingsrichtingen en eventuele consequenties voor het toegestane rendement van RET NV. 4.5 Financiering van RET NV Op GR en MRDH rust geen verplichting tot financiering en geen verplichtingen tot het verstrekken van enige garantie of andere zekerheid ten behoeve van door RET NV en/of haar Dochtermaatschappijen aan te trekken leningen. 4.6 Transacties tussen RET NV, RET Bus en RET Materieel RET NV zal steeds waarborgen dat sprake is van volledige financiële transparantie ten aanzien van onderlinge transacties en verhoudingen met en tussen haarzelf, RET Bus en RET Materieel, waaronder de geldstromen. RET NV zal het ertoe leiden dat zijzelf, RET Bus en RET Materieel, uitsluitend op marktconforme voorwaarden transacties met elkaar aangaan. 2 Tweede zin overgenomen uit 2.4.e Hoofdlijnenakkoord Overeenkomst # v10A 11

22 4.7 Solvabiliteitsopslag GR verklaart dat met het oog op de contractsoverneming bedoeld in Overweging (C), het wederpartijrisico van GR onder de leningen die zij heeft verstrekt aan RET Railvoertuigen feitelijk tot een minimum is beperkt, zodat zij in ieder geval tot 2021 geen reden ziet voor het hanteren van enige solvabiliteitsopslag ten aanzien van die leningen vanwege de solvabiliteit van RET NV Artikel staat er niet aan in de weg dat de rente op de door GR verstrekte leningen steeds zodanig dient te zijn dat niet in strijd met enig voorschrift omtrent (verboden) staatssteun wordt gehandeld. 5 OVERIGE CONCESSIES 5.1 Geen uitsluiting MRDH zal alles doen wat binnen de grenzen van vigerende wet- en regelgeving van Rijkswege in haar macht ligt, om het ertoe te leiden dat RET NV dan wel indien van toepassing een Dochtermaatschappij in voorkomend geval niet wordt uitgesloten van deelname aan een openbare aanbesteding van een Concessie enkel vanwege de zeggenschap die MRDH over RET NV heeft (als houder van het Bijzonder Aandeel). 5.2 Wijziging structuur Indien (i) RET NV besluit dat bepaalde activiteiten of bedrijfsonderdelen met betrekking tot een Concessie (anders dan een Railconcessie) met het oog op het in Artikel 5.1 bepaalde in een (nieuwe of bestaande) Dochtermaatschappij dienen te worden ondergebracht of dat anderszins de juridische structuur dient te worden gewijzigd en (ii) het sub (i) genoemde besluit een Unanimiteitsbesluit is, zal MRDH op eerste verzoek meewerken aan verlening van goedkeuring door de AvA. Het voorgaande laat goedkeuringsrechten van GR onder de Statuten onverlet. 6 OVERDRACHT VAN AANDELEN 6.1 MRDH Het is MRDH niet toegestaan het Bijzonder Aandeel te vervreemden, te doen overgaan of te bezwaren anders dan met voorafgaande schriftelijke goedkeuring van GR Artikel is niet van toepassing op een overdracht die plaatsvindt ingevolge uitoefening van een recht of nakoming van een verplichting onder deze 2016 Overeenkomst Overeenkomst # v10A 12

23 6.1.3 Overdracht van het Bijzonder Aandeel aan GR ingevolge deze 2016 Overeenkomst geschiedt steeds ten titel van koop en tegen betaling van een koopprijs gelijk aan de nominale waarde van het Bijzonder Aandeel. 6.2 GR GR heeft ten tijde van het aangaan van deze 2016 Overeenkomst niet de intentie om naast MRDH nog een andere publieke of private partij toe te laten als mede-aandeelhouder van RET NV of om haar belang te vervreemden Partijen onderkennen en aanvaarden dat GR op enig moment in de toekomst zou kunnen beslissen om haar aandelen (of een deel daarvan) te vervreemden en dat een dergelijke beslissing dan niet is onderworpen aan een veto van MRDH. Wel zal alsdan: (i) (ii) met MRDH en RET steeds tijdig overleg worden gevoerd over mogelijke gevolgen voor de positie van MRDH als aandeelhouder en opdrachtgever voor de Railconcessie ; en GR alle door MRDH in redelijkheid gevraagde medewerking verlenen aan het tot stand brengen van een level playing field bij aanbesteding van een toekomstige Railconcessie mits overeenstemming wordt bereikt over vergoeding (door MRDH) van kosten en lasten voor GR die daaruit voortvloeien Artikel laat uiteraard de wettelijke rechten en bevoegdheden van de ondernemingsraad van RET NV en de vakbonden onverlet, evenals de statutaire rechten en bevoegdheden van de Directie en RvC Denkbaar is dat met het oog op toetreding van een andere publieke of private aandeelhouder (indien aan de orde) een wijziging van de Statuten plaats te vinden. Alsdan zal MRDH als houder van het Bijzonder Aandeel haar instemming voor een dergelijke wijziging niet op onredelijke gronden onthouden of vertragen GR heeft de regie en controle op het hele proces bij verkoop van (een deel van) haar Aandelen dan wel emissie van nieuwe Aandelen aan een derde. GR doet dit in goede afstemming met Directie en RvC. Dit betekent dat GR tijdens het hele proces de zeggenschap behoudt over de te volgen koers en het proces zelf. Als GR het initiatief neemt tot verkoop, zal GR hierover de Directie en RvC onverwijld informeren. De Directie en RvC werken aan een initiatief van GR alsdan in alle redelijkheid mee. GR heeft de mogelijkheid om activiteiten en handelingen in het kader van het proces op te dragen aan de Directie maar behoudt ook dan de formele bevoegdheden zoals omschreven in dit Artikel 6.2.5, alles met inachtneming van de wettelijke en statutaire taak van de Directie en de RvC om te handelen in het belang van 2016 Overeenkomst # v10A 13