1. GEPRESTEERDE TOLKUREN IN SECTOR WELZIJN

Transcriptie

1 INLEIDING Het CAB vulde tolkuren in en groeide met 7,2%. Die groei is kleiner dan de vorige jaren (in 2010 nog 14,4%), en te wijten aan een terugval in de sector Werk. Onderwijs daarentegen was verantwoordelijk voor het grootste deel van de groei. De oplossingsgraad bleef redelijk stabiel. Toch toont het % van het aantal onopgeloste tolkuren aan dat het gelijke kansen beleid goed moet bewaakt worden, zeker in het licht van de aangekondige grote uitbreiding in Onderwijs in september 2012.

2 2 1. GEPRESTEERDE TOLKUREN IN SECTOR WELZIJN Tolkuren in de leefsituatie (L- uren) Bevoegdheid: Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) Er werden 8404u bij het CAB aangevraagd. Dat is 9.86% meer dan vorig jaar. 7955u werden opgelost. Het oplossingsrecord van 2010 werd niet geëvenaard, maar het resultaat blijft toch goed: amper 5,34% bleef onopgelost (3.84% in 2010 en 5,76% in 2009). Het CAB berekent ook een zogenaamd comfortpercentage, namelijk een % waarbij men ook die tolkuren in rekening brengt waarvoor tegelijk een tweede tolk werd gezocht en niet gevonden. In dat geval gaat het over 5.60% (vorig jaar 3,99%). De freelancers presteerden 7821u. Dat is 7,77% meer dan vorig jaar. De instant tolken presteerden 134u in het kader van het VAPH, 11u voor opdrachten van justitie waarvoor geen freelancers beschikbaar waren, en tenslotte nog bij enkele belangrijke opdrachten binnen de werking van het VAPH zelf. 1,19% van de uitbetaalde tolkuren werden geregistreerd als Te Late Afgelasting (TLA), waarbij de tolk recht had op een financiële compensatie (vorig jaar 1,29%) Gebruikers L- uren Eind 2011 registreerde het CAB gebruikers met het recht op L- uren. Dat is een aangroei met 3,72 % (in 2010 met 5,46%). 735 personen hadden effectief tolkuren gebruikt. Dat is een stijging met 8,6% t.o.v Na de merkwaardige dip van 2010 (-1,3%) herpakt de groei van de vorige jaren zich dus. Het gemiddeld tolkurengebruik blijft merkwaardig stabiel: 10,82u per persoon (vorig jaar 10,86u).

3 3 165 dove ( 1 ) gebruikers vroegen een verdubbeling aan van het basispakket van 18u tot 36u (vorig jaar 148). 89 onder hen gebruikten effectief meer dan 18u (dat zijn er 5 minder dan in 2010). Slechts 18 van deze 89 gebruikten 35 of 36 tolkuren. Een paar onder hen betaalden zelfs extra tolkuren, wat aantoont dat 36u voor hen niet genoeg was. Gezien de stabiliteit van het algemeen gemiddeld tolkurengebruik per persoon (10,8u) zou het optrekken van het toegelaten urenplafond per gebruiker van 36u tot 54u (18u x 3) in uitzonderlijke omstandigheden, weinig budgettaire impact hebben voor de overheid. 18 doof- blinde ( 2 ) gebruikers (met een basispakket van 70 tolkuren), gebruikten effectief tolken. Dat is er 1 meer dan in onder hen hadden de verdubbeling tot 140u aangevraagd. 11 van die 16 gebruikten ook werkelijk meer dan 70u. Er werden 143u schriftelijk getolkt voor 5 gebruikers (vorig jaar 156u voor 11 gebruikers Prognose L- uren 2012 De Vlaamse Regering besliste om in u te voorzien. Als men de tolkuren van de instant tolken buiten beschouwing laat (deze uren zitten niet in het urencontingent), dan werden 7821u uit het urencontingent opgebruikt. Dat is 7,77% meer dan in De vraag in 2011 bestond uit 8404u. Past men daarop het groeipercentage toe van 2011, dan komt men uit op 9057u. Ook als men het groeipercentage van het urengebruik toepast op het effectieve gebruik in 2011 (7821u), dan komt men nog uit op 8429u. 8300u is te weinig voor In de regelgeving wordt inzake de medische voorwaarden de term auditief gehandicapten gebruikt. 2 In de regelgeving wordt inzake de medische voorwaarden gesproken over gebruikers die tevens een vermindering van hun gezichtsvermogen hebben.

4 Experimenten inzake de reiskosten van tolken in Welzijn Werk en Onderwijs betalen de reiskosten van de tolken (0,25 euro per afgelegde km). Welzijn doet dit nog niet. Het CAB zette na samenspraak met FEVLADO In 2010 een experiment op in samenwerking met het Provinciebestuur van Antwerpen. Het doel van dit experiment was o. m. om te onderzoeken of het volledig gratis inzetten van tolken de dove gebruikers aanzet om meer tolken in te schakelen en aldus hun sociale integratie meer te bevorderen. Dit experiment werd verlengd in Het besluit van een voorlopige evaluatie na 2 jaar luidde: Men zou dus kunnen aannemen dat het gratis maken van tolken leidt tot een toename van het aantal (nieuwe) gebruikers. Waarom wordt dit dan niet vertaald in het aantal opgebruikte uren? Men zou kunnen veronderstellen dat het effectief gebruik maken van tolkuren gedeeltelijk afhankelijk is van het geheel gratis maken van de tolkkosten, maar gedeeltelijk ook bepaald wordt door de individuele situatie van iedere gebruiker in een bepaald jaar : het ene jaar heeft men bv. door het volgen van een cultureel congres of een therapie, toevallig meer tolken nodig dan in een ander jaar. Dit lijken plausibele verklaringen, maar gezien de kleinschaligheid en de beperkte onderzoeksmogelijkheden kan dit hier niet onomstotelijk bewezen worden. Misschien is er nog een interfererende factor : er is een trend dat meer instellingen (bv. ziekenhuizen) de tolkkosten op zich nemen. Aldus verdwijnen die cijfers uit de statistieken die verbonden zijn met de tolkuren van de dove inwoners in de provincie. Medio 2011 sloot de provincie Vlaams Brabant zich aan bij dit experiment. De periode tot eind 2011 was echter tekort om daaruit al conclusies te trekken SECTOR WERK Arbeidstolkuren en sollicitatie- tolkuren (A- uren en S- uren) Bevoegdheid : Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) Er werden bij het CAB 10078u aangevraagd. Dat is 1,78% minder dan in u werden opgelost. In 2011 ging het om 9815u, hetgeen betekent dat het aantal opgebruikte tolkuren effectief daalde met 3,16%.

5 5 Hoe is het mogelijk dat de vraag naar tolkuren en het effectieve tolkurengebruik daalde? Het CAB heeft enkele verklaringen: - OFO (het opleidingsinstituut van de federale overheid dat cursussen voor haar dove werknemers inricht) vroeg 122u minder aan - Een selecte groep van dove gebruikers heeft merkelijk minder tolkuren gebruikt : een eerste veelgebruiker is naar het buitenland vertrokken, een tweede is werkloos geworden, nog anderen volgden in 2010 lange opleidingen en in 2011 niet meer. Een laatste gebruiker liet veel meer tolkuren factureren aan derden i. p. v. tolkuren te gebruiken. Hieruit blijkt dat de achteruitgang hoofdzakelijk te wijten was aan de gewijzigde situatie van een beperkte groep gebruikers, en niet aan een veranderd gedrag bij de ganse groep van A- gebruikers. In de 9505u zijn 157 S- uren inbegrepen. Dit omvat een daling met 43,7% tegenover ,69% van de aangevraagde tolkuren bleef zonder tolk. Dat is iets minder goed dan in 2010 (4,35%), maar nog altijd beter dan in 2009 (7,35%) en 2008 ( 8,8%). Zoals in Welzijn dient ook hier een nuance aangebracht te worden. Sedert de introductie van de Richtlijn inzake teamtolken in 2008 worden heel regelmatig 2 tolken tegelijk gevraagd voor 1 opdracht. Als men ook die tolkuren in rekening brengt waarvoor tegelijk een tweede tolk werd gezocht en niet gevonden, dan dient men te spreken over 8,46 %. De freelancers presteerden 9277u. De instant tolken namen 228u voor hun rekening (dat is 35u minder dan in 2010 en was te wijten aan het feit dat de instant tolken in april- juni vaak ingezet werden bij een eerste testgroep inzake afstandstolken ). 2,43% van de uitbetaalde tolkuren werden geregistreerd als Te Late Afgelasting, waarbij de tolk recht had op een financiële compensatie (vorig jaar 2,96%) Gebruikers A/S- uren Het CAB registreerde eind gebruikers met het recht op A -uren. Dat is een stijging met 5,06%. (Opgelet : gebruikers met L- uren krijgen automatisch ook het recht op A- uren.) 101 gebruikers hadden een recht op A- uren maar nog geen recht op L- uren. Vorig jaar waren dat er 76. Deze stijging zou kunnen te maken hebben met het feit dat de VDAB een lagere

6 6 gehoordrempel (70 db) hanteert dan het VAPH, maar dat is niet zeker. Ook de eenvoud van de VDAB procedure kan misschien een rol spelen. 326 personen hadden effectief A/S tolkuren gebruikt. De globale groei bedroeg 10,1%. Van die 326 personen hadden er 38 S- uren gebruikt, 10 personen minder dan in Minder S-gebruikers, dus meer A- gebruikers. In 2011 was er dus een tegenstrijdige evolutie : meer A- gebruikers, maar minder A- uren per gebruiker (gemiddeld 31u in 2011, waar dit nog 36u bedroeg in 2010). 16 gebruikers met een auditieve beperking ontvingen een verdubbeling van het basispakket van 10% tot 20% (vorig jaar eveneens 16). Dit aantal is al enkele jaren stabiel. (Opgelet : één gebruiker kan tweemaal de volle 20% ontvangen voor 2 jobs). 4 personen gebruikten hun 20% tolkuren volledig op. Van alle uitgevoerde tolkuren werden er 187 schriftelijk getolkt. Dat is 1,6% minder dan in Het aantal schrijftolkuren blijft bijzonder gering in vergelijking tot de tolkuren VGT Tolkuren Beroepsopleiding (B- uren) Bevoegdheid : Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) Er werden 339u aangevraagd. Dat is een daling met 57,62% t.o.v. het jaar daarvoor. 326u werden opgelost (323u door freelancers, 3u door instant tolken). Er waren slechts 3,83% onopgeloste uren, een mooi resultaat in vergelijking met de 14,5% uit Een belangrijke verklaring is dat er in 2011 geen gebruikers van B- uren waren die een schrijftolk nodig hadden Gebruikers B- uren Er waren 10 gebruikers (1 minder dan in 2010) Prognose A/S/B- uren 2011 Er werden bij het CAB 10078u aangevraagd. Dat is 1,78% minder dan in u werden opgelost. In 2010 ging het om 9815u, hetgeen betekent dat het aantal opgebruikte tolkuren effectief daalde met 3,16%. Men zou er dus kunnen van uitgaan dat er in 2012 niet meer uren nodig zijn dan in Maar daar staat tegenover dat het aantal

7 7 effectieve gebruikers van A- uren in 2011 wel degelijk is gestegen met 10,1%. Een analyse van de daling van de A- uren toont aan die daling voor een deel te wijten is aan de persoonlijke werksituatie van een kleine groep gebruikers. Het CAB verwacht bijgevolg dat het aantal benodigde A- uren in 2012 opnieuw groter zal worden dan in Gezien de bevoegde overheid de mogelijkheid heeft om tijdens het werkjaar het aantal benodigde tolkuren nog een tweede keer op te trekken, lijkt een start waarbij een groei van ongeveer 10% t. o. v voorzien wordt, realistisch. (De instant uren zijn hierin niet inbegrepen) SECTOR ONDERWIJS Tolkuren voltijds onderwijs (O- uren) Bevoegdheid : Ministerie van Onderwijs We bekijken eerst de evolutie per kalenderjaar. In 2011 werden in totaal lesuren getolkt. Dat is 17 % meer dan in 2010 (13223u). 300,5u werden door de instant tolken uitgevoerd. In 2010 ging het om 257u. 5,52% van de ingevulde uren waren te late afgelastingen die uitbetaald werden aan de tolken. 31,5u werden gefactureerd aan de scholen, omdat zij niet volgens de richtlijnen van de overheid waren verlopen. Die 31,5u vindt men statistisch niet terug bij die 15470u, maar wel bij de cijfers over de Derden (zie verder). Daarna bekijken we de evolutie per schooljaar. We zien dat in precies 14676u werden ingevuld (vorig schooljaar u). Dit is 90,54% van het pakket tolkuren dat werd bemiddeld voor leerlingen die een normaal parcours hadden afgelegd (vorig schooljaar 89,36%). De oplossingsgraad bleef dus stabiel t.o.v en N. b. Voor het schooljaar voorziet de overheid een urencontingent van 19600u voor het secundair, hoger en volwassenenonderwijs samen.

8 Tolkuren volwassenenonderwijs (VO- uren) Bevoegdheid : Ministerie van Onderwijs Hier spreekt men niet over een schooljaar, maar over een schoolsemester. In de periode februari 2011-juni 2011 werden 524,5 van de 735 toegewezen uren opgelost. Dat is 71,1% en een stuk zwakker dan in het voltijds onderwijs. Tijdens het ganse kalenderjaar werden 1243,5 lesuren getolkt. In tegenstelling tot de vorige schooljaren werd in één globale overeenkomst afgesloten tussen het CAB en het Min. van Onderwijs over alle tolkuren, zowel die van het volwassenenonderwijs als die van het voltijds onderwijs. Ook de zogenaamde vlindertolken, die voorheen enkel in het voltijds onderwijs mochten ingezet worden, konden vanaf ook in het volwassenenonderwijs gebruikt worden. Deze administratieve vereenvoudigingen waren erg welkom voor de sector. In het volgende jaarrapport zullen de O- uren dan ook globaal besproken worden (en wordt het volwassenenonderwijs hier niet meer apart behandeld) Leerlingen - studenten - cursisten Aantal leerlingen in het voltijds onderwijs Op 1 september 2011 startten 47 leerlingen in het secundair en 13 studenten in het hoger onderwijs. Samen ging het om 60 personen.

9 9 ( N. b. Er zijn ook jaarlijks enkele leerlingen die pas starten in januari deze worden hier nooit meegeteld. ) Aantal cursisten in het volwassenenonderwijs Tijdens de periode februari 2011-juni 2011 startten 17 cursisten. In de periode september 2011-januari 2012 waren er 22. Maar eigenlijk ging het op jaarbasis over 28 verschillende personen (omdat sommige cursisten aan meer dan één opleiding/semester deelnamen). 28 is 16,6% meer dan het jaar daarvoor. Globale evolutie aantal leerlingen/studenten/cursisten n. b. De statistiek wordt ieder jaar opgemaakt op basis van de gegevens in september. In de loop van het schooljaar kunnen bepaalde gegevens wijzigen (leerlingen vallen weg of komen er nog bij) Evolutie aantal tolkuren per leerling in het secundair onderwijs Bekijkt men het aantal tolkuren dat de overheid toewees per leerling in het secundair onderwijs naargelang de studierichting, dan zag men bij de start van het schooljaar volgende cijfers per leerling : ASO 390u, TSO 360u, BSO 300u. n. b. Het gaat over gemiddelden bij de start van het schooljaar en niet over uitzonderlijke aanvragen waarbij veel minder uren aangevraagd werden. De positieve trend, waarbij jaarlijks meer tolkuren per leerling worden toegekend, houdt min of meer aan.

10 10 n. b. Het is mogelijk dat dankzij een bijkomende verdeling in maart sommige leerlingen nog eens extra tolkuren ontvangen. +terwijl het BSO 59% en het TSO/KSO 31% voor hun rekening nemen SECTOR DERDEN Dit zijn de zogenaamde D- uren. Er werden 1955u aangevraagd (vorig jaar 1809u), waarvan er 1817,5u opgelost werden met minstens één tolk. Dat betekent dat 7% zonder tolk bleef. 2. EVOLUTIE VAN HET TOLKENBESTAND 2.1. DE FREELANCE TOLKEN VGT Begin 2011 telde men 160 tolken die uitbetaald waren voor prestaties in Dat waren er 15 meer dan het jaar voordien. Belangrijker is dat bij de start van het jaar 106 tolken meer dan 1393 per jaar verdienden (die 1393 is theoretisch de minimumdrempel voor zelfstandigen in bijberoep om rszbijdragen te betalen). Dit waren er 10 meer dan het jaar voordien. n. b. De cijfers hierboven lopen steeds een jaar achter, omdat de belastingfiches die hiervoor bekeken worden steeds pas het jaar nadien bekend zijn. Na een status quo in zien we de laatste 2 jaren een beperkte maar constante aangroei.

11 11 Het inkomen van de tolken Het CAB pleit ervoor om op korte termijn bijkomende vormen van inkomsten voor de tolken te voorzien. Hoewel het mathematisch niet te bewijzen valt, heeft het er alle schijn van dat de loonsverhoging in 2007/2008 een effect heeft gehad bij het activeren of actief houden van reeds afgestudeerde tolken. Een nieuwe loonsverhoging zou meer studenten stimuleren om de studie aan te vatten. Aldus zouden in de toekomst aanzienlijk meer tolkuren kunnen voorzien worden, niet in het minst in Onderwijs, zonder dat dit ten koste gaat van de andere sectoren. Naast een loonsverhoging pleit het CAB ook voor andere maatregelen om de inkomenszekerheid van de tolken te verhogen. Een prioritaire maatregel is volgens het CAB dat de betalingsregel bij de zogenaamde laattijdige afgelasting van een tolkopdracht herzien wordt. De huidige regel stelt dat tolken enkel vergoed worden bij afgelastingen binnen de laatste 24u voor het tijdstip van de tolkopdracht (bij Onderwijs is dit zelfs nog geen volle 24 uren). Die 24u is veel te beperkt, en zou op zijn minst 2 werkdagen moeten bedragen ( cf. Denemarken, waar dit 5 dagen is). Een andere maatregel zou kunnen zijn dat de reiskostenvergoeding opgetrokken wordt (deze bedraagt momenteel 0,25 per km). Maar dit veronderstelt ook dat Welzijn (VAPH) zou tussenkomen in de reiskosten, anders valt die reiskostenvergoeding ten laste van de dove gebruikers. Momenteel betalen immers enkel Werk en Onderwijs reiskosten van tolken.

12 DE INSTANT TOLKEN /VLINDERTOLKEN Zoals bekend werd het aanvullend project met de instant tolken 4 jaar geleden in het leven geroepen om precaire tolkopdrachten uit te voeren, waarvoor geen freelance tolken beschikbaar zijn. 2 half time tolken (met bedienden- contract bij het CAB) namen in 2011 samen 695,5u tolkuren voor hun rekening : 312,5u in Onderwijs, 231u in Werk en 152u in Welzijn (justitie en opdrachten voor het VAPH zelf ingerekend). In totaal hebben de instant tolken iets meer uren uitgevoerd dan in 2010 (647u), ondanks het feit dat zij wat tijd verloren omdat zij gedurende een aantal weken extra bezet waren door testen met het afstandstolken. De activiteiten van de instant tolken namen opnieuw vrij veel onvrede over het tolkentekort weg. Hun organisatie verliep vlotter omdat zij niet alleen in de sector van het voltijds maar vanaf september 2011 ook in het volwassenenonderwijs mochten optreden. Indien de aangekondigde grote uitbreidingen van de tolkurenpakketten in Onderwijs in september 2012 van start gaan, dan pleit het CAB voor een beperkte uitbreiding van het aantal instanttolken, specifiek voor Onderwijs. Aldus kan het gelijke kansen beleid beter ontplooid worden, niet in het minst in het hoger onderwijs waarvoor minder tolken beschikbaar zijn. Het vermoeden bestaat ook dat het rendement van de instanttolken vanaf september 2012 per tolk nog licht zou kunnen toenemen, aangezien er meer tolkblokken kunnen gevormd worden door een grotere vraag DE SCHRIJFTOLKEN Eind 2011 beschikte het CAB over 55 schrijftolken (waarvan een deel ook tolk VGT was). Dat zijn er 12 meer dan het jaar daarvoor.

13 13 3. AFSTANDSTOLKEN (VIDEO TOLKEN) Het CAB werkte in 2011 volop mee aan initiatieven ten bate van het afstandstolken TESTEN VAN AFSTANDSTOLKEN MET FEVLADO EN DIRECTEYE Dankzij FEVLADO gingen in de periode april juni 2011 voor het eerst een aantal testweken door met een klein groepje gebruikers. Het CAB ondersteunde dit door het beschikbaar stellen van de instant tolken. Daarnaast stelde de firma DIRECTEYE software en know how ter beschikking om deze eerste kennismaking van enkele dove gebruikers met het afstandstolken mogelijk te maken DE ADVIESGROEP AFSTANDSTOLKEN VAN CERA EN FEVLADO Het CAB nam deel aan alle algemene vergaderingen van deze Adviesgroep en aan de studiebezoeken in Washington, Londen en Stockholm. Toen het CAB in Stockholm was, bezocht het op eigen initiatief ook de grote afstandstolkendienst in Örebro. Voorts werkte het CAB samen met FEVLADO en de overheden actief mee in de subcommissie organisatie en financiën van de Adviesgroep. De werkzaamheden van deze Adviesgroep leidden tot verscheidene resultaten : - Een studiedag op 8 september 2011 van CERA en FEVLADO waarop een hele reeks aanbevelingen werden geformuleerd. ( Voor meer details zie het officieel rapport Tolk to me - Afstandstolken VGT in Vlaanderen een verkennende studie.) - Het CAB werd door de Vlaamse overheden gevraagd om projectleider te worden van een driejarig experiment afstandstolken dat in 2012 zou op touw gezet worden VOORBEREIDING VAN EEN DRIEJARIG EXPERIMENT Als projectleider wil het CAB antwoorden verzamelen op een aantal vragen inzake afstandstolken. Voor een beperkte groep insiders zijn sommige antwoorden al duidelijk. Maar de bredere

14 14 samenleving en overheden heeft nood aan meer bewijsbare gegevens. 1. Welke zijn de noden van de gebruikers? (bv. vinden zij afstandstolken nuttig? bv. zullen zij dit medium dikwijls gebruiken?..) 2. Welke zijn de nieuwe mogelijkheden van de dienstverlening? (bv. geeft dit meer kansen in de werksituatie of sociale situatie? bv. kan afstandstolken het tekort aan actieve tolken bestrijden?..) 3. Welke zijn de noodzakelijke hulpmiddelen om deze dienstverlening te faciliteren? (bv. welke software zorgt voor een goede kwaliteit van de dienst en de videobeelden? bv. worden het best freelance tolken of contractuele tolken ingezet? bv. gebruiken de dove klanten liefst een tabletcomputer, een videofoon of laptop?.. ). 4. Hoe kan een efficiënte en tegelijk economisch verantwoorde dienstverlening ingericht worden? Het CAB zal hiertoe nauw samenwerken met het KOC, de VDAB, het VAPH en FEVLADO. Aangezien het afstandstolken software ondersteuning nodig heeft van een gespecialiseerd bedrijf, contacteerde het CAB als eerste stap in opdracht van de Vlaamse overheden een reeks bedrijven waarvan vermoed werd dat zij de nodige know how in huis hadden. Drie bedrijven reageerden positief. Daarom beslisten FEVLADO en het CAB samen met de overheden om een jury van experten en overheden te vormen, die op een objectieve wijze zou beslissen over de keuze van het software bedrijf. Ondertussen was uit contacten met de Vlaamse overheid duidelijk geworden dat de overheid voorlopig geen groot budget beschikbaar had om het experiment al eind 2011 te schragen. Daarom werd in samenwerking met de VDAB eind 2011 gezocht naar Europese subsidies. Daar het resultaat nog onzeker was, zocht het CAB ondertussen zelf met succes verschillende sponsors : het Fonds Beeckman van de Koning Boudewijnstichting, Hart voor Handicap van dagblad De Standaard en het Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen. Deze budgetten volstonden echter niet om met het experiment al te kunnen beginnen. De precieze startdatum van het experiment in 2012 blijft afhankelijk van het vinden van bijkomende budgetten. Ondertussen vatte het CAB het plan op om nauw contact te houden met Denemarken en Noorwegen, omdat deze landen ook in het recente verleden zijn gestart met experimenten. Voorts is hun populatie min of meer vergelijkbaar met Vlaanderen, zodat uit hun statistieken en organisatie wat te leren valt.

15 15 4. KLACHTENBEHANDELING Er werden 35 OTK geregistreerd (OTK staat voor Opmerking, Tip of Klacht ). Dat is 5,4% minder dan in 2010 en 30% minder dan in OTK handelden over het CAB, 21 over de tolken en 1 over de gebruikers. Ter verduidelijking : als hier genoteerd werd over het CAB, dan zijn ook OTK inbegrepen die handelden over het tolkentekort en over de overheidsregels, waarmee het CAB door sommige gebruikers geïdentificeerd werd OTK OVER HET CAB Het aantal OTK over het CAB is flink gedaald tijdens de laatste jaren (zie grafiek hierboven). De 13 OTK over het CAB konden ingedeeld worden in drie categorieën : gegrond (7), betwistbaar (3) en ongegrond (3). De gegronde en betwistbare OTK werden als geldig beschouwd. Analyseren we de inhoud van de 10 geldige OTK, dan zagen we volgende statistiek :

16 16 Het onderwerp tolkentekort is sterk gedaald. Een belangrijke verklaring is te vinden bij de instant tolken, die onopgeloste precaire opdrachten alsnog oplosten in vervanging van de freelance tolken. Ook de aangroei van het aantal tolken speelde een rol. Het proces van overleg met de 3 overheden om alle spelregels inzake de tolkenwerking verder op elkaar af te stemmen, zal toelaten om het aantal misverstanden of het tekort aan informatie efficiënter te bestrijden. Toch mag het CAB niet op zijn lauweren rusten. In 2012 moeten een aantal informatieve teksten (en bijhorende VGT-clips) op de website herzien worden. Ook een lijst met FAQ is welkom, vooral in verband met het gebruik van de verschillende soorten tolkuren. Toegankelijkheid van het CAB in VGT In 2011 was in het CAB op woensdagnamiddagen tussen en steeds een personeelslid met het diploma van tolk VGT aanwezig op het secretariaat van het CAB. Aldus konden de gebarentaligen in VGT via de videotechnologie van oovoo gemakkelijker info bekomen bij het CAB. Het CAB hoopt dat die toegankelijkheid medio 2012 sterk zal kunnen toenemen dankzij het afstandstolken, waardoor de gebruikers tijdens veel meer kantooruren in VGT zullen kunnen bellen naar het CAB.

17 OTK OVER DE TOLKEN Het groeiende aantal OTK over de tolken op administratief vlak was gelukkig terug te brengen tot slechts enkele tolken, die meermaals slordig waren en aldus de OTK opdreven DE KLACHTENCOMMISSIE Er bleken in 2011 geen redenen voor de klachtencommissie om te vergaderen. De klachtencommissie wordt georganiseerd door het VAPH, en bestaat uit afgevaardigden van het VAPH, Werk, Onderwijs, de belangenverenigingen van tolken en doven, en het CAB. BESLUITEN JAARVERSLAG Hoewel het absoluut record van 2010 niet geëvenaard wordt, was de oplossingsgraad van het CAB hoog in vergelijking tot alle andere jaren. In Welzijn bleef 5,34% van de opdrachten zonder tolk. Voor Werk bedroeg dit 5,69%. Voor Onderwijs ging het om 9,46%. Als het Ministerie van Onderwijs beslist om vanaf september 2012 het aantal tolkuren drastisch te verhogen en als de

18 18 leerlingen hiervan gretig gebruik maken, dan zal de oplossingsgraad in 2012 en 2013 onvermijdelijk dalen in de drie sectoren. Gezien het tolkentekort zou die daling kunnen versterkt worden als ook het experiment afstandstolken van start gaat en tolken afroomt. Het CAB onderzoekt maatregelen om de daling van de oplossingsgraad in te dammen, zoals bijvoorbeeld het inzetten van een paar extra instant (vlinder) tolken in Onderwijs om het gelijke kans beleid te vrijwaren, en zoals een combinatie van een paar bedienden tolken die zowel instant als afstandtolk zouden kunnen zijn. Uiteraard is ook het aantrekkelijker maken van het statuut van freelance tolken belangrijk (zie verder besluit 7). 2. De webapplicatie rendeert. Het blijft nodig om ieder jaar verder fors in te investeren. Het geplande verbeterde registratiebeheer moet de tolken in 2012 toelaten om hun prestaties zelf sneller zelf te registreren in de applicatie, zodat het CAB hierdoor tijd wint. Die nieuwe manier van werken zal ook aangewend worden om ook de uitbetalingen van de tolken efficiënter te organiseren. 3. Het bestaande urencontingent in Welzijn dient in 2012 verder opgetrokken te worden om aan de noden te kunnen voldoen. 4. Het zou mooi zijn indien Welzijn zoals Onderwijs en Werk de reiskosten van de tolken zou vergoeden. Het ziet er immers naar uit dat de experimenten ter zake in Antwerpen en Vlaams Brabant midden 2012 of eind 2012 zullen eindigen. Bovendien bieden de andere provinciebesturen geen oplossingen voor hun dove inwoners aan. 5. Het aantal opgebruikte tolkuren in Werk kende in 2011 een kleine terugval. Uit onderzoek blijkt dat dit niet het gevolg is van een daling van het aantal gebruikers, want hun aantal nam licht toe. De terugval was te wijten aan het toevallig wijzigen van de werksituatie van een kleine groep van veel gebruikers. 6. De formule waarbij de 3 betrokken overheidsadministraties op regelmatige basis gezamenlijk overleggen met het CAB over meer uniforme regels in de tolkenwerking, leidt tot een grotere efficiëntie in de sector en tot minder misverstanden bij de gebruikers.

19 19 7. Wat de levensvatbaarheid van het beroep van freelance tolk betreft, pleit het CAB ervoor om het inkomen van de tolken te verhogen. Dit is zeker aangewezen, als de geplande grote uitbreiding van de tolkuren in Onderwijs in 2012 doorgaat. Naast een loonsverhoging pleit het CAB dringend voor het verlengen van de tijdsspanne tijdens dewelke men een onvoorziene afgelasting van een tolkopdracht mag uitbetalen als een te laattijdige afgelasting. Die periode bedraagt nu nauwelijks 24u. In de toekomst lijken 2 werkdagen een minimum (cf. het verslag van het CAB over Denemarken, waar dit zelfs 5 dagen is). 8. De studiedag, de bezoeken aan bestaande buitenlandse afstandstolkendiensten en de voorbereidingen in 2011 moeten in 2012 uitmonden in de start van een driejarig experiment inzake afstandstolken in Vlaanderen. In de loop van het voorbije jaar werd duidelijk dat het benodigde budget te groot is om dit enkel met private sponsoring bijeen te harken. De hoop is ondertussen gerechtvaardigd dat de VDAB en het VAPH (die beide het live tolken betoelagen) het experiment financieel zullen ondersteunen. 9. De werkingstoelage van de Vlaamse Gemeenschap aan het CAB daalt langzamerhand verder tot naar schatting 11,95 per tolkuur, als gemiddelde van alle sectoren samen. Uit een interne meting van de werklast van het CAB- personeel blijkt echter dat Welzijn en Werk in verhouding tot de werklast wat teveel betalen, en Onderwijs wat te weinig. Het CAB hoopt dat dit wordt gecorrigeerd vanaf september Binnen het gezamenlijk overleg van het CAB met de 3 overheidsadministraties groeide eind 2011 een consensus over het idee dat het wenselijk is om de subsidies van het CAB niet meer rechtstreeks te koppelen aan het aantal tolkuren. In ruil hiervoor zou er een stabielere basissubsidie komen die enerzijds voldoende zou zijn voor het CAB om comfortabel te werken, maar anderzijds belet dat de subsidie bij groei jaarlijks sterk blijft toenemen. Elke overheid zou in verhouding tot de werklast bijdragen tot de basissubsidie. In 2012 wordt dit model voorgelegd aan de beleidsverantwoordelijken.