Op zoek naar de romantische plekjes in het land van Felix Timmermans

Transcriptie

1 Grobbendonk Op zoek naar de romantische plekjes in het land van Felix Timmermans De benedenvallei van de Kleine Nete en de Aa werd vaak beschreven door Felix Timmermans. De bekende Vlaamse schrijver vertoefde graag in het vlakke en afwisselende landschap van vochtige weiden omzoomd met bomenrijen, uitgestrekte bossen met her en der nog heiderestjes. Je krijgt het allemaal voorgeschoteld op deze wandeling, met als toemaatjes: Grobbendonk, het centrum van de Kempense diamantverwerkende nijverheid, en het Albertkanaal. AFSTAND 12,9 km 19,5 km. VERTREKPLAATS De kerk van Grobbendonk bereik je door de E313 te verlaten bij afrit 20-Herentals-West. Via de N13 richting Nijlen en de afslag rechts in Bouwel bereik je aan de overzijde van het Albertkanaal het centrum van Grobbendonk. PARKEREN Op de driehoekige markt voorbij de kerk. AARD VAN DE WEG Aarde- en verkeersarme asfaltwegen, boswegen in het Molenbos. TOEGANKELIJKHEID Niet geschikt voor buggy s en rolstoelen. INFORMATIE VVV Nete en Aa: Oude Steenweg 13a, 2280 Grobbendonk, tel en , fax , land-van-nete-en-aa@toerismevlaanderen.be, ETEN & DRINKEN Taverne-café De Dreef: Boudewijnstraat 12a, 2280 Grobbendonk, tel , ma. gesloten geopend vanaf u. Taverne-restaurant Ouwen: Bergstraat 6, 2280 Grobbendonk, tel , di. gesloten, do. vanaf u. Brasserie Cassiers: Bergstraat 2, 2280 Grobbendonk, tel , enkel café, met diamantgeschiedenis. Taverne-restaurant t Renteniershuis: Dijkstraat 14, 2240 Zandhoven-Viersel, tel , fax , yvleugels@renteniershuis.isabel.be, di. gesloten, okt.-febr. ook wo. Taverne-restaurant De Kroon: Dijkstraat 12, 2240 Zandhoven-Viersel, tel , fax , dag. vanaf u, ma. gesloten, juli-aug. dag. geopend. Laatste herziening: juli 2006

2 DE WANDELING Punt 1 naar 2 (3,8 km) Met de rug naar de kerk van Grobbendonk (1) verlaat je het centrum van Grobbendonk naar rechts via de Boudewijnstraat. De naam Grobbendonk is een samenstelling van de Germaanse toponiemen: grobbe of gracht en donk of zandige ophoping of landtong met water omspoeld. Bij het oude kasteel van de Heren van Grobbendonk tref je nog zo n donk aan. Dat de Franken hier geweest zijn, bewijst het driehoekige dorpsplein. Zelfs de toen gebruikelijke naam (Biest) wordt hier in de volksmond nog gebruikt. De neoromaanse Sint-Lambertuskerk dateert van na de Tweede Wereldoorlog en vervangt de kerk die in 1940 zwaar vernield werd. Grobbendonk staat bekend als het centrum van de diamantindustrie in de Antwerpse Kempen. Je vindt er een Diamantmuseum met de geschiedenis van Diamant van in de mijn tot in het juweel, een stand over de pioniers van de diamantnijverheid in de Kempen en een reeks kopieën van wereldberoemde diamanten. In het begin van de Bergstraat (links aan de overkant van de Biest) bevindt zich het huis van een van de grondleggers van de Kempense diamantverwerkende nijverheid; nu fungeert het als brasserie. Aan de rotonde sla je links de brede asfaltweg in. Je steekt de Kleine Nete over. De asfaltweg voorbehouden aan plaatselijk verkeer - versmalt. Wat verderop begint de omheining van een militair domein. De Troonstraat volgt het tracé van de vroegere stoomtram naar Broechem en Antwerpen. Als gevolg van de aanleg van het Albertkanaal omstreeks 1930 werd de lijn opgedoekt. Enkel het traject van Grobbendonk tot Herentals wordt gebruikt voor het legerdomein. Ruim 2 km voorbij de rotonde neem je links de rustige asfaltweg tot je de Kleine Nete en de watermolen op de Aa (2) bereikt. Het landschap wordt bepaald door weilanden en bomenrijen. Dit is het landschap waar Felix Timmermans zo graag zijn dagen doorbracht. Hij koos zelfs de Grobbendonkse deelgemeente Bouwel als locatie voor Minneke Poes, een beschrijving van het folkloristische leven in de Kempen. Aan het einde van de weg bereik je de Kleine Nete bij de monding van de Aa. Sinds de 12de eeuw bevindt zich hier de watermolen van de ridderlijke familie van Grobbendonk, die op Het Hof woonde. De molen brandde verschillende keren uit: in 1268, 1597 en Nu is hij samen met de omgeving geklasseerd. Van het kasteel dat in 1579 afbrandde, resten enkel nog de stallen. Het geheel is eigendom van Graaf d Ursel, een nazaat van een Duitse koopman, die het kasteel in 1545 kocht. HET MOLENBOS, KLEIN MAAR FIJN Punt 2 naar 3 (3,1 km) Voorbij het brugje bereik je het molenaarserf en de weg naar Vorselaar. Je gaat de drukke betonweg rechts op om na 200 m links de Korentenbossen in te trekken. Aan de Grensstraat houd je rechtdoor aan je slaat de eerste straat (Heikant) links in. Voorbij de Aa verandert het landschap drastisch. Vochtige weiden en bomenrijen maken plaats voor akkers en bospercelen. De ondergrond is hier zandig. De Korentenbossen vormen een onderdeel van de beboste zandrug ten noorden van de vallei van de Kleine Nete en de Aa. In de Grensstraat volg je de grens met de gemeente Vorselaar. In Heikant duik je het Molenbos in.

3 Aan het einde van Heikant stap je links tussen de betonnen palen een brede aardeweg op. 650_m verder op het einde van een open plek met vervallen gebouwen - sla je, bij een kruispunt van aardewegen (met rustbank), links af. Deze weg leidt je naar de gebouwen van een jeugdbeweging. Over het grasveld loop je er recht op af en dan vervolg je links je weg. Aan de bosrand neem je het bospad schuinrechts, dus niet rechtdoor tussen de weiden. Aan de Y-splitsing 100 m verderop ga je opnieuw rechts. Je houdt nu een gemengd bosperceel aan je linkerhand en naaldhout rechts. 200 m verderop houd je schuinlinks aan, verder de rand van het gemengd bos volgend. Er volgt nu 250 m waarbij je alle afslagen negeert. Je dreigt het bos te verlaten, maar je neemt een smal pad rechts, waardoor je de bosrand pas bij een woning bereikt. Je volgt de asfaltweg tot op de rotonde van Kerkeveld (3). Het Molenbos bestaat grotendeels uit naaldhout. Hier en daar tref je enkele percelen loofhout of gemengd bos aan. Het zuidelijke deel, de Korentenbossen, is privé-terrein. Door de rest van het gebied loopt een dicht padennet, dat erg in trek is bij de Grobbendonkenaren. Punt 3 naar 4 (1,6 km) Aan de rotonde van Kerkeveld (3) sla je schuinrechts de Kapelstraat in, die overgaat in de Koekoekstraat. Voorbij de verkeerspaaltjes neem je het Pulse Pad naar rechts. Op het einde sla je links de Warme Handstraat in. Je steekt de Kruisbaan en ook de drukke Pulse Steenweg over naar de Keulsebaan. Zo bereik je de splitsing van de wandeling aan het kruispunt met de Zandheide en de Fonteinstraat in Pulle (4). Auto s worden zoveel mogelijk geweerd uit de woonbuurt van de Kapelstraat tot aan het Pulse Pad. Drukker wordt het in de Warme Handstraat. Deze straat vormt de grens met de Zandhovense deelgemeente Pulle. Daar tref je ook straatnaambordjes aan met Keulsebaan. UITBREIDING: DOOR EEN RUSTIG KEMPENS LANDSCHAP NAAR PULDERBOS EN VIERSELDIJK Punt 4 naar 6 (2,7 km) volg je links de Fatimalaan. Je slaat in Pulle (4) rechts de Fonteinstraat in en op het einde In de Fatimalaan bevinden zich sinds 1959 een Mariagrot en een kruisweg, werken van de hand van Albert Poels. Het Portugese plaatsje Fatima is na Lourdes de bekendste plek waar Maria ooit verscheen. 600 m voorbij het Fatima-oord neem je aan de splitsing rechts de Binnenweg. Aan de daaropvolgende T-sprong ga je links en aan de derde splitsing volg je rechts de Blauwe Hoef. 200 m voorbij een waterzuiveringstation nader je de eerste bewoning van Pulderbos (6). Je volgt er de aardeweg links langs een bosperceel. Een open agrarisch landschap met akkers en weilanden kenmerkt het gebied tussen de Zandhovense deelgemeenten Pulle en Pulderbos. Beide namen verwijzen naar de aanwezigheid van een poel. Vóór je, in de vallei van de Pulse Beek, strekken zich loofbossen uit. Links krijg je in de verte de naaldbossen van Domein Boenders, de westelijke uitlopers van de zandrug in het Molenbos en Viersel Heide in het vizier. Voorbij de derde splitsing steek je achtereenvolgens de Kleine Beek en de Molenbeek over, ook gekend als Pulse Beek. Voorbij de tweede beek bevindt zich rechts een waterzuiveringsstation. Punt 6 naar 7 (2,5 km) De aardeweg is maar 100 m lang. Vervolgens bereik je een kasseiweg, die je links volgt. Je duikt snel een dicht loofbos in. De kasseien zijn gemakkelijk te mijden door de brede grindstrook ernaast te nemen.

4 Loofbossen flankeren de loop van de Pulse Beek en de Kleine Wilborrebeek. De laatste steek je trouwens over. De bossen omringen ook het kasteel Hovorst, dat je straks te zien krijgt. Op het einde van de kasseiweg sla je links af. Over het fietspad onder de bomen bereik je het gehucht Vierseldijk (7). Je steekt het kruispunt over naar de restaurants in de Dijkstraat en uiteindelijk klim je de dijk van het Albertkanaal op. Vierseldijk is een gehucht van Viersel. Door de aanleg van het Albertkanaal werd het van de hoofdparochie afgesneden. Belangrijkste bezienswaardigheid in Vierseldijk is het kasteel Hovorst met zijn Vlaams-renaissancistisch uitzicht van Het oorspronkelijke kasteel dateert uit de 15de eeuw. Punt 7 naar 5 (3,3 km) Op de dijk van het Albertkanaal volg je links het brede jaagpad. Na drie kilometer bereik je de afslag van Eisterlee (5), waar het hoofdtraject van de wandeling links aansluit. Je loopt er uiteraard rechtdoor. Aan de overzijde van het Albertkanaal bemerk je de aanzet van het Netekanaal, waarlangs de schepen voor de aanleg van het Albertkanaal naar Antwerpen voeren. De bossen aan je linkerhand behoren tot de uitlopers van Viersel Heide met het waterwinningsgebied van Pidpa (zie (4)-(5)). VIA VIERSEL HEIDE NAAR HET ALBERTKANAAL Punt 4 naar 5 (1,9 km) Aan het kruispunt met de Fonteinstraat blijf je rechtdoor wandelen. Voorbij huisnummer 17 sla je links de Heuvelstraat in. Op het einde van de straat, bij de brede verbindingsweg tussen Grobbendonk en Vierseldijk, doe je dat opnieuw. Ter hoogte van Dennenstraat nr. 1 neem je rechts de Eisterlee, naar de gelijknamige wijk. Aan de Papenbergstraat krijg je asfalt onder de voeten geschoven. Aan de T-sprong ga je rechts en voorbij de bocht neem je links de asfaltweg naar Canalco en de dijk langs het Albertkanaal bij Eisterlee (5). Op de Viersel Heide ligt het waterwinningsgebied van Pidpa. Sinds 1942 wordt hier grondwater van een diepte van 60 m opgepompt en behandeld voor het leidingnet van de gemeenten in de Netevallei van Grobbendonk tot Sint-Katelijne-Waver. Aangezien een goed doorwortelde bosgrond een ideale filter is om regenwater te zuiveren, zal het je niet verwonderen dat deze boszone een heel geschikt waterwinningsgebied is. Gezien de capaciteit van waterdragende grondlagen niet onbegrensd is, dient een reserve te worden aangelegd. Hiervoor laat men behandeld water uit het Albertkanaal geleidelijk de bodem indringen (meer info Punt 5 naar 1 (2,5 km) Aan het Albertkanaal sla je links af. Je volgt het jaagpad tot aan de Kleine Nete. Net ervoor neem je de asfaltweg op de dijk langs de Kleine Nete. Na een kilometer bereik je het centrum van Grobbendonk. In de bocht naar rechts verlaat je de Netedijk en via de klinkers van Gilliam bereik je de Vaartkom. Rechts bevinden zich de rotonde en de kerk van Grobbendonk (1). De eerste verbinding tussen de Schelde in Antwerpen en de Maas in Luik kwam tot stand in Schepen voeren van de Schelde de Rupel op. Daar zetten ze hun weg voort via de gekanaliseerde Nete naar Lier en Viersel. Hier in Vierseldijk boog het kanaal naar het oosten af om vóór Herentals over te gaan in het Kempens Kanaal naar Bocholt; daar ging het via de Zuid-Willemsvaart verder naar de Maas toe. In 1859 werd tussen Viersel en Vierseldijk een rechtstreekse verbinding gemaakt via Schoten naar Antwerpen. Op het einde van de 19de eeuw volstond het kanaal echter niet meer voor de sterk toegenomen trafiek. Toch zou het duren tot 1930 voor het graven begon van een kanaal voor schepen met een tonnenmaat van 2000 ton. Hiermee werd de vaartijd tussen Luik en Antwerpen van

5 16 dagen naar 5 dagen teruggebracht. De inhuldiging vond plaats in Vanaf 1962 werd het kanaal geleidelijk aangepast voor duwvaart tot 9000 ton.

6 Albertkanaal ROUTE 4-12% onverhard SITUERING 12,9 km 19,5 km AFSTAND ALTERNATIEF REFERENTIEPUNTEN vertrek 1 Kerk Grobbendonk 3,8 km 6,9 km 8,5 km 10,4 km Watermolen op de Aa Kerkeveld Pulle Eisterlee m 3500 m Heiblok Pulderbos N14 ZANDHOVEN Natuurrreservaat Driehoek 6 Winkelaar Vroegeinde 4 7 Vierseldijk Domein Boenders A13 Derde Sas Paddekotse Heide N116 N13 NIJLEN Lovenhoek Moleneinde Slangenbos Boshoven Warme Hand 3 Molenbos Pulle Kerkeveld 2 1 Eisterlee GROBBENDONK Koolaarde Niereik Bouwel Lange Heuvel Pulse HOOGTE 7-13 m NEDERLAND E19 Turnhout ANTWERPEN Grobbendonk GENT E17 E19 E313 Albertkanaal Schelde HASSELT E40 Dijle BRUSSEL E40 LEUVEN WAVER Uitbreiding 8,5 km 4 Pulle 11,2 km 6 Pulderbos 13,7 km 7 Vierseldijk 17,0 km 5 Eisterlee 5