Verslag van de Slak-in-Du determinatievergadering van 05 december 2015.

Transcriptie

1 Verslag van de Slak-in-Du determinatievergadering van 05 december Voorwoord: De organisatie is verheugd met de talrijke opkomst. Het doet ons echt deugd om jullie zo talrijk te mogen begroeten. 20 mensen, komende uit verschillende provincies, zijn hier vandaag aanwezig en dat is niet niks voor een dergelijke diersoort. Start: We gaan niet beginnen met een lang verslag maar laten eerst Tom Ameye aan het woord. Speciaal voor ons zal hij alle soorten Clausilia s uit de doeken doen. Tom is, denk ik toch, al op zijn minst twee jaar een hevige fan van deze linksgewonden langwerpige spoelvormige slakken. Tijdens zijn uiteenzetting is het muisstil in de zaal vermoedelijk omdat het publiek zo geboeid zit te luisteren. Het welverdiende applaus voor Tom op het einde is hier absoluut terecht en meer dan verdiend. Nogmaals Tom, hartelijk dank voor deze excellente presentatie. Tom heeft bovendien aan alle leden een pdf gestuurd van de voordracht. Chapeau, Tom om dit te willen delen. Woordje coördinator: Na Tom komt onze nerveuze coördinator het woord. Ditmaal niet met een voorbereide toespraak maar met een grote bedanking aan alle leden, medewerkers voor hun enthousiasme en inzet van het voorbije jaar. Zonder veldwerk, geen tabellen en ook geen eindverslag. Tevens een woord van dank aan de mensen van het INBO en de Provincie West-Vlaanderen voor hun steun. De Slak-in-Du kalender 2016 is ook klaar en dit dankzij de bereidwillige medewerking van de SWG en het Kon. BVC. Beide verenigingen hebben immers een dag uit hun planning verplaatst zodat de Slak-in-Du puzzel opgelost kon worden. Franky leest om af te ronden nog een mail voor die hij heeft ontvangen: Bedankt voor de informatie. Jij/jullie worden jaar na jaar beter en beter. Vanaf volgend jaar zou ik uw verslagen willen laten publiceren in Gloria Maris. Bedanking met een pluim: De voorzitter van het Kon BVC bedankt op zijn beurt de deelnemers met een pluim, letterlijken en figuurlijk dan. Bovendien verrast hij de coördinator met twee nieuwe molluskenboeken voor zijn werk gedurende de voorbije 4 jaar. Cadeautjes: Sinterklaas heeft op zijn zolder verschillende publicaties gevonden die hij zelf niet meer gebruikt en deelt deze gratis uit aan de liefhebbers. Tom A. verwent de aanwezige dan weer met Chinese slakken met operculum van de Jin Sheng vismarkt in Peking. Joris heeft ook interessante dingen mee. Voor de amateurs brengt hij een flink aantal Noordkrompen Arctica islandica van het eiland Man mee en een doos met verschillende Pagina 1 van 7

2 ammonieten (+/- 182 miljoen jaar oud) uit het Lias Toartien (zie komende van le Clapier Zuid Frankrijk Determinatietijd: Na de pluimen en de bedanking is het determinatietijd. De bino s worden op tafel geplaatst en de gezonde discussies gaan van start. Is het nu een Plompe Carychium minimum of een Slanke Carychium tridentatum dwergslak? Vooral de verschillende meningen over de haarslak Trichia plebeia, gevonden te Ename op 19 september 2015, zijn de moeite waard. Staan de haartjes nu recht of gebogen? Zijn het fijne of dikke haartjes? Staan ze dicht opeen of ver uit elkaar? Hoe zit het met de ribbels, groeilijnen, sutuur, navel, mondrand enz. van de Bolle duinslakken Cernuella virgata s? Grrr, wat is die soort variabel. Wat met die hoge en soms zeer platte haarslakken Trochulus hispidus? Nog een van die variabele slakken? Dat determinatiemiddagen aangenaam zijn, is geweten maar ze zijn vooral nuttig. Verschillende personen, Frank en Resy bijvoorbeeld, melden vondsten die nog niet op de betreffende lijsten staan. Een betere samenwerking kun je niet hebben. Ongelukjes, zoals vorig jaar waarbij een petrischaaltje met minuscule slakjes op de grond viel, zijn dit jaar niet voorgevallen. Gezellig samen zijn: Na de vele determinaties en de onderlinge besprekingen van een aantal soorten wordt om 18 uur het materiaal opgeruimd. De uitbater van Het Klein Bestek komt, terwijl wij nog aan het opruimen zijn, de verschillende in beslag genomen tafels dekken voor de andere gasten. Gezien een aantal leden nog andere verplichtingen hebben blijven 14 slakkenliefhebbers nog na om te genieten van een lekkere maaltijd. Kalender voor Voor het jaar 2016 zijn er 8 activiteiten gepland: - 6 activiteiten zijn de typische Slak-in-Du bemonsteringen: 5 duinengebieden en 1 polderstreek. - 1 determinatievergadering op het eind van het werkingsjaar - de 1000 soortendag (= 8 ste activiteit) in de Blankaart, een verzoek van Natuurpunt IJzervallei, is eigenlijk een Kon BVC bemonstering die mee opgenomen is in onze kalender. Pagina 2 van 7

3 Slak-in-Du Kalender voor * Zondag 24 april van 09 tot 12 uur Similiduinen RV: Parking kruispunt Elisalaan en Edmont Kamplaan, 8620 Nieuwpoort Tramhalte: Nieuwpoort Zonnebloem * Zaterdag 14 mei van 09 tot 12 uur Doornpanne 1 X RV Parking: IWVA Intercommunale Waterleidingsmaatschappij van Veurne Ambacht Doorpannestraat 2, 8670 Koksijde Tramhalte: Oostduinkerke Schipgat * Zaterdag 25 juni 2016 Volledige dag soortendag in de Blankaart RV om 09 uur 30 aan: Provinciaal Bezoekerscentrum De Blankaart - Diksmuide Iepersteenweg 56, 8600 Diksmuide (Woumen) Deze excursie en locatie is op verzoek van Natuurpunt IJzervallei. De waterrijke omgeving zou mogelijk het leefgebied zijn van de zeldzame Platte schijfhorenslak Anisus vorticulus. Deze soort is een Europese habitatslak waarover momenteel nog zeer weinig geweten is in Vlaanderen. * Zondag 10 juli van 09 tot 12 uur Hannecaertbos + Ter Yde RV: Later Tramhalte later. *Zondag 07 augustus van 09 tot 12 uur Oostvoorduinen RV: Later Tramhalte later. * Zaterdag 27 augustus van 09 tot 12 uur Doornpanne 2 X RV Parking: IWVA Intercommunale Waterleidingsmaatschappij van Veurne Ambacht Doorpannestraat Koksijde Tramhalte: Oostduinkerke Schipgat * Zaterdag 24 september volledige dag Combi excursie in Oostends krekengebied Een zilt en onbekend gebied niet enkel voor najaden maar ook voor weekdieren. RV: om 09 uur 30. Plaats later. * Zaterdag 03 december van tot 18 uur Determinatievergadering Met aansluitend het jaarlijks etentje in een nog te bepalen locatie in de omgeving van Sint-Andries Brugge RV: Later Opgelet: Momenteel is het nog onzeker of de Doornpanne 2 X bezocht wordt of het Hannecaertbos/Ter Yde. Welk gebied 2 X bemonsterd wordt, zal nog besproken met het ANB en het INBO aan de hand van nieuwe informatie (Feydra rapport) in verband met de Rode barnsteenslak Quickella arenaria. Zie onderaan: Een apart verhaal. Het spreekt voor zich dat de Slak-in-Du leden deze Rode barnsteen graag eens levend willen vinden. Pagina 3 van 7

4 De tekst hieronder is een UPDATE van het vorig summier verslag is voor de Slak-in-Du leden een zeer intensief slakkenjaar geweest. Niet minder dan 8 excursies zijn er volbracht terwijl tevens extra stalen werden genomen in het Dir. Gen. Willems Park te Knokke-Heist. Ook de Nederlandse zijde van het Dievegat is bezocht. De stalen van het Dir. Gen. Willems Park zijn echter nog niet volledig uitgezocht. Mogelijk komen er ook nog stalen bij uit de achterhaven van Zeebrugge. De negende activiteit voor 2015 is de determinatienamiddag te Sint-Andries op 5 december. Twee excursies zijn dit jaar noodgedwongen gebeurt tijdens de week. De bemonstering in het militair domein heeft nogal wat administratief werk meegebracht en ook redelijk wat te volgen regels. De excursie in de Fonteintjes is uiteindelijk toch kunnen doorgaan, echter ook tijdens de week, maar zonder de inspanning van het INBO zou het gebied nog steeds niet geïnventariseerd zijn. Aantal deelnemers tijdens de excursies: Gemiddeld nemen tussen de 8 en 20 personen deel aan elke excursie. In totaal hebben 29 verschillende personen in 2015 aan een of meer activiteiten deelgenomen. Volgende gebieden werden bezocht: Zondag 03 mei 2015 van 09 tot 12 uur Slak-in-Du Excursie de Schapenweide en duin - polderovergang Domein Prins Karel te Oostende Maandag 08 juni 2015 van 09 uur 30 tot +/- 16 uur. Excursie, met een beperkte groep, in het militair domein (Defensie) te Lombardsijde en de aanpalende Bunkerweiden. Geregeld door ANB. Zondag 28 juni 2015 van 09 tot 12 uur Slak-in-Du Excursie Warandeduinen te Middelkerke Zaterdag 04 juli Combi-excursie GANSE DAG Succinea & Slak-In-Du Omgeving van Sint-Jan-in-Eremo in het Meetjesland (Noord Oosten van Oost Vlaanderen) Zondag 23 augustus 2015 van 09 tot 12 uur Slak-in-Du Excursie Omgeving IJzermonding te Lombardsijde Zaterdag 05 september Slak-in-Du Excursie van 09 tot 12 uur Natuurreservaat D Heye Bredene Namiddag nog een kort bezoek aan de Nederlandse zijde van het Dievegat. Woensdag 09 september van 09 uur tot 16 uur Excursie in de Fonteintjes. Geregeld door het INBO! Orchis- en Bosfonteintjes te Zeebrugge Zondag 04 oktober van 09 tot 12 uur Slak-in-Du Pagina 4 van 7

5 Excursie Sint-Laureinsduinen te Westende Zaterdag 05 december 2015 Slak-in-Du Determinatienamiddag om 13 uur 30 met aansluitend etentje te Sint-Andries met een excellente uiteenzetting over de Clausilia's door Tom Ameye Plaats en RV Het klein bestek Pastoriestraat 41, 8200 Sint-Andries Gevonden soorten in totale aantallen: Dit jaar zijn zelfs enkele nieuwe soorten gevonden voor Vlaanderen (en misschien wel voor België). Wel even jullie aandacht dat we niet altijd nieuwe soorten zullen blijven vinden. Ik denk dat we momenteel wel dicht bij het maximum zitten Landslakken vorige jaren 49 nu 55 Naaktslakken vorige jaren 12 nu 12 = idem Zoetwaterslakken vorige jaren 53 nu 56 Totaal vorige jaren 114 nu 123. Opmerkelijke en/of speciale soorten: Wetenschappelijke naam Nederlandse naam Vindplaats Cochlicopa lubricella Slanke agaathoren Lombardsijde Paralaoma servilis Duintolletje (4,5,6,7 wng VL) IJzermonding, Lombardsijde D Heye, Dir. Gen. Willems Park Lucilla scintilla Aardschijfje (1 ste wng VL?) D Heye Aegopinella pura Kleine glansslak Lombardsijde Monacha cartusiana Kleine karthuizerslak Warandeduinen Eobania vermiculata EXOOT geen NL naam Zeebrugge Alderia modesta Kwelderslakje IJzermonding Limapontia depressa Schorrenslakje IJzermonding nieuwe locatie voor VL! Assiminea grayana Gray s kustslakje levend IJzermonding Grote aantallen nieuwe locatie voor VL! Myosotella denticulata Meertandig muizenoortje IJzermonding Pisidium henslowanum Kleine erwtenmossel Sint Margriete Meetjesland Pisidium milium Hoekige erwtenmossel Fonteintjes 1 wng voor Slak-in-Du Pisidium nitidum Glanzende erwtenmossel Sint Margriete Meetjesland Gekielde loofslak Hygromia cinctella Dir. Gen. Willems Park Fijngeribde grasslak Candidula gigaxii Dir. Gen. Willems Park, Sint Laureinsduinen, Eénbandige grasslak Candidula unifasciata Sint Laureinsduinen Lombardsijde Pagina 5 van 7

6 Rode barnsteenslak Quickella arenaria Lombardsijde Doornpanne zie opmerking wng = waarneming Habitatslakken: Net zoals de vorige jaren zijn ook dit jaar habitatsoorten gevonden. Hierbij een kort overzicht van deze soorten tijdens het intussen al vier jaar lopende project. 1. Nauwe korfslak Vertigo angustior Vermoedelijk zit deze soort aan de volledige kust. De Nauwe korfslak is door ons gevonden op volgende plaatsen: Van Knokke tot Westende: Zwin, Park 58, Dir. Gen. Willems Park, Fonteintjes, Zandpanne, Staatsbossen De Haan, Raversijde, Warandeduinen, Sint Laureinsduinen. Wel zijn er nog enkele missing links tussen Oostende en Knokke: bijvoorbeeld Wenduine, Oosteroever Oostende, Paelsteenpanne te Bredene. 2. Zeggekorfslak Vertigo moulinsiana Deze uitzonderlijke moerasgebonden soort is waargenomen te Damme en in de Fonteintjes. Soortenrijkdom: In drie gebieden, nl. Sint Margriete, Raversijde met Provinciaal park en de Fonteintjes laten meer dan 50 soorten weekdieren zich zien aan de Slak-in-Du leden. Dit komt zowel door de soortenrijkdom (Meetjesland) en/of de verscheidenheid van biotoop in deze gebieden als door de toegenomen ervaring van de leden. Manier van bemonstering: De kennis, manier van bemonsteren, kijken naar geschikte plaatsen enz. van de groep is tijdens de vier jaren ook veel groter geworden. Hierbij een voorbeeld van het gemiddelde aantal soorten dat werd waargenomen per excursie en per jaar: 2012 gemiddeld soorten, 2013 gemiddeld 20 soorten, 2014 gemiddeld soorten, 2015 gemiddeld soorten, zelfs in arme gebieden. Vermoedelijk zal dit laatste getal nu wel ongeveer het maximum zijn. Pagina 6 van 7

7 Opmerking: Opmerkelijk dit jaar is dat soms uit de staalnames weinig soorten toegevoegd worden aan de lijst. Uit de Fonteintjes wordt bijvoorbeeld Plompe dwergslak Carychium minimum, Dwergpuntje Punctum pygmaeum, Geribde jachthorenslak Vallonia costata ter plaatse gemeld! Naaktslakken echter laten zich pas zien na een flinke regenbui. Gezien 2015 lang droog en warm was komen de meeste waarnemingen van naaktslakken uit Raversijde. Op dat moment zat de groep in een fikse regenbui. EEN APART VERHAAL: De Rode barnsteenslak Quickella arenaria. Tijdens een les in de Doornpanne vindt onze coördinator een oude barnsteenslak. Gezien er veel twijfel bestaat hebben 4 leden op 11 december 2015 een bezoek gebracht aan het KBIN om de gevonden verdachte exemplaren te vergelijke met deze uit de collectie van het KBIN. De resultaten van dit bezoek zijn als volgt: Het exemplaar van de Doornpanne is CORRECT. Het oud exemplaar uit de duinen rechtover het Zeepreventorium De Haan : OOK. De oude gevonden exemplaren uit de Warandeduinen zijn niet te definiëren. 2 oude exemplaren uit Lombarsijde bleken tijdens een bijkomend onderhoud tussen Nathal en Franky op 30 december 2015 eveneens JUIST te zijn. Besluit: 2015 is voor het Slak-in-Du project dus niet alleen een zeer intensief maar ook een uitzonderlijk vruchtbaar slakkenjaar geweest. Voor de komende twee jaar staat de inventarisatie van de Westkust op het programma. Gezien het groot aantal interessante gebieden zullen er keuzes moeten gemaakt worden welke duinen er prioritair te onderzoeken zijn. Nog iets anders: De meeste van ons zijn lid van het Kon. B.V.C. of de SWG of beide maar dat betekent niet dat we alleen maar naar mollusken kijken. We zien soms ook andere dingen. Graag geven wij hier volgend voorbeeld: De vinder, Dominique, is ervan overtuigd dat deze soort ook op andere plaatsen te vinden is maar tot nu over het hoofd gezien wordt. Dominique Verbeke & Franky Bauwens Coördinators Slak-in-Du franky_bauwens@hotmail.com Pagina 7 van 7