Risico minimalisatie materiaal betreffende bosentan voor de voorschrijver

Transcriptie

1 Risico minimalisatie materiaal betreffende bosentan voor de voorschrijver Version 1.1, July 2017

2 De risico minimalisatie materialen voor bosentan, zijn beoordeeld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Deze materialen beschrijven aanbevelingen om belangrijke risico s van het geneesmiddel te beperken of te voorkomen. Het risico op hepatotoxiciteit, trombocytopenie met afname van het hemoglobinegehalte en teratogeniteit is in verband gebracht met de behandeling met bosentan. Het verdient aanbeveling om voor het begin van de behandeling en tijdens de behandeling de leverfunctie, het hemoglobinegehalte en de zwangerschapsstatus te bepalen. Inleiding Bosentan is geïndiceerd voor de behandeling van pulmonale arteriële hypertensie (PAH) om het inspanningsvermogen te verbeteren en klinische achteruitgang te verminderen. De studies waarin de werkzaamheid is onderzocht, omvatten voornamelijk patiënten met NYHA functionele klasse II-IV-symptomen en etiologieën van idiopathische of erfelijke PAH (60%), PAH in verband met bindweefselaandoeningen (21%) en PAH in verband met aangeboren systemische-naar- pulmonale shunts (18%). Bij patiënten met WHO klasse II-symptomen werd remming van de klinische achteruitgang en een neiging naar een verbeterde loopafstand waargenomen. De arts moet bij WHO klasse II-patiënten overwegen of deze voordelen opwegen tegen het risico op leverbeschadiging, want in dat geval het gebruik na progressie van de ziekte in de toekomst uitgesloten. Omdat de behandeling met bosentan in verband is gebracht met het risico op leverbeschadiging en aangeboren afwijkingen, zijn er aan het gebruik van bosentan beperkingen verbonden. De planning om bosentan voor te schrijven Voordat u bosentan voorschrijft, moet u de samenvatting van de productkenmerken doornemen en de risico's van de behandeling, waaronder het risico op hepatotoxiciteit en teratogeniteit, met uw patiënten bespreken. Laat een leverfunctietest uitvoeren en evalueer deze (ALAT/ASAT/bilirubine) en bevestig bij vrouwelijke patiënten in de vruchtbare leeftijd dat ze niet zwanger zijn. Zie de definitie van "Vrouwen in de vruchtbare leeftijd" op pagina 4. Spreek af om maandelijks een leverfunctietest en, indien van toepassing, een zwangerschapstest uit te voeren en houd de leverfunctie in de gaten. Geef vrouwen in de vruchtbare leeftijd informatie en voorlichting over de noodzaak van het gebruik van effectieve anticonceptiemiddelen tijdens de behandeling met bosentan en tot 1 maand na het beëindigen van de behandeling. Zie de tabel "Betrouwbare anticonceptiemethoden" op pagina 5. Instrueer vrouwen in de vruchtbare leeftijd om u te waarschuwen als het vermoeden bestaat dat ze zwanger zijn. Version 1.1, July /7

3 Maandelijkse leverfunctietests en zwangerschapstest Bij het gebruik van bosentan moet u maandelijks een leverfunctietest en, indien van toepassing, een zwangerschapstest laten uitvoeren. Licht uw patiënten in over het belang van de maandelijkse tests en zorg dat de uitslag naar uw afdeling wordt gestuurd en aldaar wordt geëvalueerd. De ziekenhuisapotheker zal uw patiënten vragen of de maandelijkse testresultaten zijn verkregen. Als een patiënt niet bevestigt dat de maandelijkse tests zijn uitgevoerd of zwanger is, zal de apotheker contact met u opnemen. Veiligheidsprofiel: Waarschuwingen m.b.t. de lever Op de volgende pagina's staat belangrijke informatie over de effecten op de lever tijdens de behandeling met bosentan. U moet goed op de hoogte zijn van deze informatie voordat u bosentan voorschrijft. Bosentan kan leverbeschadiging veroorzaken -- Tijdens klinische studies veroorzaakte bosentan bij ongeveer 11% van de patiënten een minstens drievoudige (bovenste limiet van normaal, ULN) verhoging van aminotransferases in de lever (ALAT en ASAT), hetgeen in een klein aantal gevallen gepaard ging met verhoogde bilirubinespiegels. -- Na langdurige behandeling werden er zeldzame gevallen van leverfalen en onverklaarbare levercirrose gezien in een situatie waarin patiënten nauwkeurig werden bewaakt. Bosentan mag niet worden gebruikt bij patiënten met Child-Pugh Klasse B of C, d.w.z. patiënten met matige tot ernstige leverinsufficiëntie. Omdat veranderingen in leveraminotransferasewaarden een teken kunnen zijn van mogelijk ernstige leverbeschadiging, is het cruciaal dat de leverfunctie van alle patiënten voor het begin van de behandeling en daarna maandelijks worden bepaald. Bovendien moeten de leveraminotransferasewaarden 2 weken na elke dosisverhoging worden gemeten. Gevallen waarin de aminotransferasewaarden verhoogd zijn (>3 ULN), moeten nauwkeurig worden bekeken en het bewakingsschema en de behandeling worden aangepast. Staak de behandeling met bosentan als de verhogingen in de aminotransferasewaarden gepaard gaan met tekenen of symptomen van leverdisfunctie of beschadiging d.w.z. misselijkheid, overgeven, koorts, buikpijn, geelzucht, ongebruikelijke slaperigheid of moeheid, grieperig gevoel (gewrichtspijn, spierpijn, koorts), of verhoging van bilirubine 8 ULN bedraagt. De behandeling mag niet opnieuw worden hervat. Version 1.1, July /7

4 Bosentan aminotransferase (ALAT/ASAT) behandeling ALAT/ASAT-spiegel Aanbevelingen voor de behandeling en controle 3 ULN* Blijf de patiënt volgen; geen veranderingen in bewakingsschema of dosering >3 tot 5 ULN Bevestig de waarden door nog een test uit te voeren; als de waarden worden bevestigd, moet de dosis worden verlaagd of de behandeling worden onderbroken. Controleer de LFT-waarden om de twee weken Ga verder met de behandeling met bosentan of stel deze opnieuw in als de waarden terugkeren naar de uitgangswaarden >5 tot 8 ULN Bevestig de waarden door nog een test uit te voeren; als de waarden worden bevestigd, moet de behandeling worden gestaakt; controleer de LFT-waarden op zijn minst elke 2 weken Overweeg om de behandeling opnieuw in te stellen als de waarden terugkeren naar de uitgangswaarden >8 ULN Staak de behandeling; stel de behandeling niet meer opnieuw in * Bovenste limiet van normaal Als bosentan opnieuw wordt ingesteld, moet de startdosering worden gebruikt; de aminotransferasewaarden moeten binnen 3 dagen worden gecontroleerd, vervolgens na 2 weken en daarna overeenkomstig bovengenoemde aanbevelingen. Het gebruik van bosentan moet doorgaans worden vermeden bij patiënten met verhoogde uitgangswaarden van aminotransferases (>3 ULN) omdat het bij deze patiënten moeilijker kan zijn om vast te stellen of er leverbeschadiging optreedt. Version 1.1, July /7

5 Veiligheidsprofiel: Waarschuwingen m.b.t. zwangerschap Zwangerschap moet worden uitgesloten en vermeden Bosentan is teratogeen bij dieren. (Dierstudies hebben reproductietoxiciteit (teratogeniteit, embryotoxiciteit) uitgewezen). Op basis van dierkundig onderzoek is het zeer waarschijnlijk dat bosentan ernstige aangeboren afwijkingen veroorzaakt als het wordt gebruikt door zwangere vrouwen. Bosentan is gecontraindiceerd tijdens de zwangerschap. Vrouwen in de vruchtbare leeftijd moeten tijdens de behandeling met bosentan en tot 1 maand na het beëindigen van de behandeling 2 betrouwbare anticonceptiemethoden gebruiken om zwangerschap te voorkomen. Er moet maandelijks een zwangerschapstest worden uitgevoerd. Houd er rekening mee dat een patiënt die bosentan krijgt, in de loop van de behandeling een vrouw in de vruchtbare leeftijd kan worden. Vrouwen in de vruchtbare leeftijd Onder vrouwelijke patiënten die zwanger kunnen worden, vallen ook vrouwen in de pubertijd die nog niet hebben gemenstrueerd (pre-menarch, Tanner stadium 3, 11,5-13 jaar), perimenopauzale vrouwen die tijdens de laatste 24 maanden een spontane menstruatie hebben gehad, en nonmenopauzale vrouwen die geen hysterectomie, bilaterale oöforectomie of medisch vastgesteld ovariumfalen hebben gehad. Vrouwelijke patiënten die niet worden geacht zwanger te kunnen worden, zijn chirurgisch gesteriliseerd (beide ovaria en/of uterus verwijderd), postmenopauzaal (langer dan 24 maanden achter elkaar geen menstruatie, hetgeen door de zorgverlener is bevestigd), of niet in staat om zwanger te worden (hetgeen door de zorgverlener is bevestigd). Betrouwbare anticonceptiemethoden tijdens de behandeling met bosentan Vrouwen in de vruchtbare leeftijd die bosentan gebruiken, moeten 2 betrouwbare anticonceptiemethoden gebruiken, tenzij ze gesteriliseerd zijn of een koperhoudend T 380A IUD of LNg-20 IUS hebben. Hormonale anticonceptie, waaronder orale, injecteerbare, transdermale en implanteerbare anticonceptiemiddelen, mogen niet als enige anticonceptiemiddel worden gebruikt, omdat ze mogelijk niet effectief zijn als de patiënt ook bosentan krijgt. Version 1.1, July /7

6 Methoden die alleen kunnen worden gebruikt Hormoonmethode (kies 1 en gebruik met een barrièremethode) Barrièremethode (kies beide OF kies 1 en gebruik met een hormoonmethode) Spiraaltjes (intra-uterine devices, IUD's) Koperhoudend T380A IUD LNg-20 IUS (IUD met progesteron) Sterilisatie Oestrogeen en progesteron Orale anticonceptiva Transdermale pleister Vaginale ring Alleen progesteron Injectie Implantaat Mannelijk condoom met spermicide Pessarium met spermicide Cervixkapje met spermicide Als de partner een vasectomie heeft ondergaan, moet er toch nog 1 ander anticonceptivum worden gebruikt. Veiligheidsprofiel: Waarschuwingen, voorzorgsmaatregelen, bijwerkingen en geneesmiddeleninteracties Verband met dosisgerelateerde afname in hemoglobinegehalte Vermindering van het hemoglobinegehalte: -- Gemeten 0,9 g/dl (algehele gemiddelde afname) voor met bosentan behandelde patiënten. -- Waargenomen tijdens de eerste paar weken van de behandeling. -- Stabiliseerden zich na 4-12 weken behandeling. Artsen wordt aangeraden om het hemoglobinegehalte te controleren voor het begin van de behandeling, maandelijks tijdens de eerste vier maanden van de behandeling, en daarna om de drie maanden. Geneesmiddeleninteracties Bosentan is gecontra-indiceerd voor gebruik met cyclosporine A en glibenclamide. Bosentan wordt gemetaboliseerd door CYP2C9 en CYP3A. Gelijktijdige toediening met geneesmiddelen die via deze routes worden gemetaboliseerd, kan de plasmaconcentraties van een of beide geneesmiddelen beïnvloeden. Version 1.1, July /7

7 Melding van bijwerkingen De veiligheidsinformatie van bosentan bij de indicatie 'vermindering van het aantal nieuwe digitale ulcera' bij patiënten met systemisch sclerose is beperkt. Daarom worden artsen aangemoedigd om bijwerkingen met bosentan gebruik te melden en vooral bij gebruik voor deze indicatie. Aanvullende informatie betreffende bosentan is beschikbaar in de Samenvatting van productkenmerken (SmPC) en bijsluiter op Voor het snel onderkennen van bijwerkingen blijven spontane meldingen van groot belang. In Nederland kunt u vermoede bijwerkingen melden bij Nationaal Bijwerkingen Centrum Lareb. U kunt daarvoor gebruik maken van het meldingsformulier dat u op internet kunt vinden ( Bijwerkingen kunnen ook altijd gemeld worden bij de houder van de handelsvergunning van het product. De naam en contactgegevens van de vergunninghouder staan vermeld op de verpakking en in de bijsluiter. Version 1.1, July /7

8 Version 1.1, July 2017

9 Deze materialen beschrijven aanbevelingen om belangrijke risico s van het geneesmiddel te beperken of te voorkomen en zijn beoordeeld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Bosentan kan ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals leverbeschadiging, afname in het hemoglobinegehalte en geboortedefecten. Derhalve moeten patiënten vóór het begin van de behandeling met dit geneesmiddel een bloedproef laten doen om de leverfunctie, het hemoglobine-gehalte en de zwangerschapsstatus te bepalen. Patiënten moeten tijdens de behandeling met dit geneesmiddel regelmatig hun bloed laten onderzoeken om de leverfunctie, het hemoglobinegehalte en de zwangerschapsstatus te bepalen. Wat is bosentan? Bosentan is een geneesmiddel op medisch voorschrift voor de behandeling van patiënten met bepaalde types pulmonale arteriële hypertensie (PAH, hoge bloeddruk in de bloedvaten van de longen). Bosentan kan uw vermogen om lichamelijke activiteiten te ondernemen verbeteren en de verslechtering van uw lichamelijke toestand en symptomen vertragen. Bosentan verlaagt de bloeddruk in uw longen en laat uw hart gemakkelijker bloed pompen. Het begin van de behandeling met bosentan Voordat u begint met het gebruik van bosentan moet u: De veiligheidsinformatie met uw medische zorgverlener doornemen Afspreken om iedere maand belangrijke tests te laten doen Omdat u een patiënt bent die bosentan gebruikt, kan het zijn dat iemand contact met u opneemt om te zorgen dat u begrijpt wat de risico s van het gebruik van bosentan zijn. Wat is het belangrijkste wat ik over bosentan moet weten? Bosentan kan ernstige bijwerkingen veroorzaken, waaronder: Leverbeschadiging Bij leverbeschadiging krijgt u niet altijd meteen symptomen. Alleen met een bloedproef kan worden bepaald of u vroege verschijnselen van leverbeschadiging hebt. Om uw leverfunctie te controleren, moet u voordat u begint met het gebruik van bosentan en daarna tijdens de behandeling iedere maand een bloedproef laten doen. Bovendien moeten de leveraminotransferasewaarden 2 weken na elke dosisverhoging worden gemeten. Uw medische zorgverlener zal deze bloedproeven voor u regelen. Het is belangrijk om regelmatig bloedproeven te laten doen, zodat uw medische zorgverlener dan de dosis kan verlagen of de behandeling kan stopzetten voordat er blijvende schade optreedt. Version 1.1- July /4

10 Vertel het uw medische zorgverlener als u ooit leverproblemen heeft gehad, ook als gevolg van het gebruik van andere geneesmiddelen. Bel uw medische zorgverlener onmiddellijk als u een van de volgende symptomen van leverproblemen krijgt als u bosentan gebruikt: misselijkheid, braken, koorts, abnormale vermoeidheid, pijn in de maagstreek (buik) of gele verkleuring van de huid en het wit van uw ogen (geelzucht). Vermindering van het hemoglobinegehalte in uw bloed De behandeling met bosentan is in verband gebracht met een vermindering van het hemoglobinegehalte in uw bloed (waardoor u bloedarmoede kunt krijgen). Alleen met een bloedproef kan worden bepaald of het hemoglobinegehalte lager wordt. Om het hemoglobinegehalte in uw bloed te controleren, moet u een bloedproef laten doen voordat u begint met het gebruik van bosentan, daarna tijdens de behandeling 4 maanden lang iedere maand en daarna ieder kwartaal. Uw medische zorgverlener zal deze bloedproeven voor u regelen. Het is belangrijk om regelmatig bloedproeven te laten doen, zodat uw medische zorgverlener dan de dosis kan verlagen of de behandeling kan stopzetten voordat het hemoglobinegehalte verandert. Ernstige aangeboren afwijkingen Uit experimenteel onderzoek bij dieren blijkt dat bosentan ernstige aangeboren afwijkingen kan veroorzaken als het tijdens de zwangerschap wordt gebruikt. U mag niet zwanger zijn als u begint met het gebruik van bosentan en tijdens de behandeling met bosentan zwanger worden. Als u bosentan gebruikt, kunnen al vroeg in de zwangerschap ernstige aangeboren afwijkingen ontstaan. Vrouwen in de vruchtbare leeftijd moeten voor het begin van de behandeling met bosentan een zwangerschapstest doen (die negatief moet uitvallen) en daarna tijdens de behandeling iedere maand. Praat met uw medische zorgverlener of gynaecoloog (vrouwenarts) over manieren om te voorkomen dat u zwanger wordt. U mag niet onveilig vrijen. Vertel het uw medische zorgverlener onmiddellijk als u overtijd bent of als u denkt dat u zwanger bent. Vrouwen in de vruchtbare leeftijd moeten tijdens de behandeling met bosentan voorbehoedsmiddelen (anticonceptiemiddelen) gebruiken. U moet twee betrouwbare voorbehoedsmiddelen tegelijk kiezen en gebruiken, tenzij u gesteriliseerd bent of er bij u een koperspiraaltje (T 380A IUD) of een hormoonspiraaltje (LNg 20 IUS) is ingebracht. De laatste drie methoden kunnen als enige methode worden gebruikt. De pil, injecties, pleisters en implantaten (hormonale anticonceptiemiddelen) mogen niet als enige methode worden gebruikt omdat ze niet betrouwbaar zijn tijdens het gebruik van bosentan. U moet twee betrouwbare voorbehoedsmiddelen tegelijk kiezen en gebruiken. Version 1.1- July /4

11 Overleg met uw medische zorgverlener welke 2 betrouwbare geboortebeperkingsmethoden u moet gebruiken. Uw medische zorgverlener kan adviseren om een ander voorbehoedsmiddel te gebruiken om het risico op problemen met de hoge bloeddruk in uw longen te beperken. Hieronder vindt u meer informatie over betrouwbare voorbehoedsmiddelen tijdens de behandeling met bosentan. Betrouwbare voorbehoedsmiddelen tijdens de behandeling met bosentan Methoden die alleen kunnen worden gebruikt Hormoonmethode (kies 1 en gebruik met een barrièremethode) Barrièremethode (kies beide OF kies 1 en gebruik met een hormoonmethode) Spiraaltjes (IUD's) Koperhoudend T380A IUD LNg-20 IUS (IUD met progesteron) Sterilisatie Oestrogeen en progesteron Orale voorbehoedsmiddelen (de pil) Pleister Vaginale ring Alleen progesteron Injectie Implantaat Mannelijk condoom met zaaddodend middel Pessarium met zaaddodend middel Cervixkapje met zaaddodend middel Als uw partner een vasectomie heeft ondergaan, moet er toch nog 1 ander voorbehoedsmiddel worden gebruikt. Melding van bijwerkingen Aanvullende informatie betreffende bosentan is beschikbaar in de Samenvatting van productkenmerken (SmPC) en bijsluiter op het snel onderkennen van bijwerkingen blijven spontane meldingen van groot belang. In Nederland kunt u vermoede bijwerkingen melden bij Nationaal Bijwerkingen Centrum Lareb. U kunt daarvoor gebruik maken van het meldingsformulier dat u op internet kunt vinden ( Bijwerkingen kunnen ook altijd gemeld worden bij de houder van de handelsvergunning van het product. De naam en contactgegevens van de vergunninghouder staan vermeld op de verpakking en in de bijsluiter. Version 1.1- July /4

12 BOSENTAN TEVA 62,5 MG BOSENTAN TEVA 125 MG filmomhulde tabletten MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 20 april : Verpakkings- en etiketteksten Bladzijde : 5 PATIËNTENWAARSCHUWINGSKAART (Voorkant) Belangrijke veiligheidswaarschuwingen voor patiënten die Bosentan Teva gebruiken Deze kaart bevat belangrijke informatie over Bosentan Teva. Lees deze kaart zorgvuldig vóór u begint met de behandeling met Bosentan Teva. Uw naam: Behandelend arts: Neem bij vragen over Bosentan Teva contact op met uw arts. (Binnenkant 1) Indien u een vrouw bent die zwanger kan worden, lees dan deze pagina zorgvuldig. Zwangerschap Bosentan Teva kan schade toebrengen aan de ontwikkeling van de (Achterkant) Anticonceptie middelen Gebruikt u momenteel voorbehoedsmiddelen? Ja Nee Indien ja, schrijf dan hier de namen van deze middelen: Neem deze kaart mee naar uw arts of gynaecoloog bij uw volgende bezoek en hij/zij zal u adviseren over de noodzaak om aanvullende of alternatieve anticonceptiemethoden te gebruiken (Binnenkant 2) Bloedtest voor leverfunctiebepaling Bij sommige patienten die Bosentan Teva innamen, werd een abnormale leverfunctie waargenomen. Tijdens de behandeling rvg _50 LABEL v.AV

13 BOSENTAN TEVA 62,5 MG BOSENTAN TEVA 125 MG filmomhulde tabletten MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 20 april : Verpakkings- en etiketteksten Bladzijde : 6 foetus. Daarom mag u geen Bosentan Teva gebruiken als u zwanger met Bosentan Teva zal uw arts zorgen voor regelmatige bent en mag u niet zwanger worden als u Bosentan Teva gebruikt. controles van uw bloed om uw leverfunctie te controleren. Bovendien, indien u lijdt aan pulmonale hypertensie, kan zwangerschap de symptomen van uw ziekte ernstig versterken. Indien u vermoedt dat u zwanger bent, vertel dit aan uw arts of aan uw gynaecoloog. Anticonceptie Hormonale voorbehoedsmiddelen - zoals orale anticonceptiva, de pil, hormooninjecties, implantaten of anticonceptiepleisters - zijn niet betrouwbaar bij het voorkomen van een zwangerschap bij vrouwen die Bosentan Teva gebruiken. U dient tevens een barrièremethode te gebruiken - zoals condoom, pessarium of vaginale spons - naast de genoemde vormen van hormonale voorbehoedsmiddelen. Bespreek iedere eventuele vraag met uw arts of uw gynaecoloog vul de achterzijde van deze kaart in en geef deze aan uw arts of gynaecoloog bij de volgende afspraak.. U dient een zwangerschapstest te doen vóór u met Bosentan Teva begint en vervolgens iedere maand van de behandeling, zelfs als u denkt dat u niet zwanger bent. Datum van eerste maandelijkse test: Denk eraan dat u iedere maand een bloedtest voor de leverfunctie laat uitvoeren. Twee weken na een verhoging van de dosering moet een extra test worden uitgevoerd. Datum van eerste maandelijkse test: Uw schema voor maandelijkse leverfunctietests: Jan Mei Sep Feb Jun Okt Mrt Jul Nov Apr Aug Dec rvg _50 LABEL v.AV

14 BOSENTAN TEVA 62,5 MG BOSENTAN TEVA 125 MG filmomhulde tabletten MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 20 april : Verpakkings- en etiketteksten Bladzijde : 7 rvg _50 LABEL v.AV