Inhoud van dit maandblad. 73e jaargang nummer 3, november 2018

Transcriptie

1

2

3 Bestuursleden: Vereniging voor Aquarium-, Terrarium- en Vijverkunde. Rekeningnummer: NL38 INGB Opgericht: 15 augustus 1945 (Koninklijk goedgekeurd). Aangesloten bij de Nederlandse Bond Aqua-Terra. Ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Zwolle. Internet: Volg ons op: 73e jaargang nummer 3, november 2018 voorzitter: Marco Zandbergen Leeuwerikplein LP Nieuwleusen zandbergen@natuurvrienden-zwolle.nl vice-voorzitter: Jan Disco Tilligterbeek BT Zwolle disco@natuurvrienden-zwolle.nl secretaris / redacteur: Wim Steinhoff Van Keppelmarke GK Zwolle steinhoff@natuurvrienden-zwolle.nl penningmeesteres: Agnes Disco Tilligterbeek BT Zwolle disco@natuurvrienden-zwolle.nl commissarissen: Gerrit Pots Mackayware RX Zwolle pots@natuurvrienden-zwolle.nl Inhoud van dit maandblad Artikel pagina Van het bestuur 3 Uitnodiging 3 Agenda 4 Verslag 5 Opzeggen lidmaatschap 8 Maandblad in pdf per 9 Veel voordelen van het lidmaatschap 9 Koudbloedig 10 Neon tetra als spektakelstuk in je aquarium! 13 Een aquarium is rustgevend en ontspannend. Toch? 14 Trichogaster lalius 15 Lobelia cardinalis 18 Filtermaterialen 19 Hoe beweegt een zeester zich voort? 26 Hoe eet een kwal? 26 Ledenmutatie 26 Affiche Tentoonstelling De Siervis 27 Aanmeldingsformulier A.V. Natuurvrienden-Zwolle 28 Marcel Bennik H. Broekmanstraat DL Zwolle bennik@natuurvrienden-zwolle.nl Anne Pleiter Commissarislaan LV Zwolle pleiter@natuurvrienden-zwolle.nl technische commissie (geen bestuurslid): Theo Verheij Vinkenweg XN Wapenveld tc@natuurvrienden-zwolle.nl bibliothecaris (geen bestuurslid): Magnus Bakker Philosofenallee TC Zwolle bibliotheek@natuurvrienden-zwolle.nl De redactie is niet verantwoordelijk voor de juistheid van de inhoud van de artikelen. Overname van artikelen is toegestaan, mits voorzien van bronvermelding. 1 Epiplatys annulatus. Zie het verslag op pagina 6. Foto: aquaforum.nl. 2

4 Van het bestuur In oktober hebben we tijdens de Ledenbijeenkomst kunnen genieten van een mooie presentatie. Er waren beelden van de keuring van de Samenwerkende Districten Oost Nederland. Ook het mooie aquarium van Marten Hulst werd besproken. Fijn was het, dat er een zaal vol belangstellenden was. Het was geen eenrichting verkeer van de sprekers naar de zaal, maar er ontstond regelmatig een interessante discussie. De presentatie is voorbereid en verzorgd door Gerrit Pots, Marcel Bennik en Anne Pleiter. De heren hebben hun attentie in de vorm van een mooie bos bloemen dan ook zeer verdiend. Dit soort avonden, die door eigen leden of bestuur georganiseerd en uitgevoerd worden, zijn niet alleen financieel aantrekkelijk, maar ze worden ook (gezien de reacties) zeker gewaardeerd. Het is iedere keer wel weer zoeken naar een zinvolle en leuke invulling van een verenigingsavond. Gelukkig lukt dit toch steeds weer. Echter als er ideeën zijn voor een thema of een spreker die we uit kunnen nodigen, dan horen we dat graag. Dan kunnen we de mogelijkheden daarvan onderzoeken. Als dit maandblad bij u in de brievenbus komt, of op het computerscherm verschijnt, is de Huiskeuring inmiddels geweest. Wim Steinhoff en Theo Verheij zijn dan bij vier enthousiaste leden wezen kijken en hebben het aquarium beoordeeld. Op maandagavond 12 november tijdens de Ledenbijeenkomst zal de uitslag bekend gemaakt worden. Uiteraard worden de bakken dan besproken en tonen we de beelden van deze aquaria. Opbouwende kritieken en opmerkingen van uw kant worden ook zeer op prijs gesteld. Daar kunnen we allemaal wel weer wat van opsteken. We zijn zeer benieuwd, wie de nieuwe verenigingskampioen gaat worden. U KOMT TOCH OOK!!!!!!!! Jan Disco. Uitnodiging tot het bijwonen van de Ledenbijeenkomst van A.V. Natuurvrienden-Zwolle, te houden op maandag 12 november 2018 in de Hilde van Driezorg Zwolle De Havezate, Gombertstraat 350, 8031 MK Zwolle. 3 Inlopen vanaf uur. Begin uur. Programma S Opening van de Ledenbijeenkomst door de voorzitter. S Verslag van de Ledenbijeenkomst, gehouden op maandag 8 oktober S Mededelingen van het bestuur. S Gelegenheid tot het stellen van vragen. S Huldiging van een lid die 25 jaar lid is van onze vereniging. S Presentatie van de 4 aquaria die hebben deelgenomen aan de Verenigingskeuring S Pauze. S Vervolg van de presentatie van de Verenigingskeuring S Uitslag en uitreiking van de prijzen van de Verenigingskeuring S Sluiting van de Ledenbijeenkomst. Verenigingskeuring Theo Verheij en Wim Steinhoff hebben de 4 aquaria gekeurd, die in een presentatie door hen besproken worden. De aquaria met een voldoend aantal punten kunnen doorstromen naar de Districtskeuring Dat geldt voor het speciaal aquarium en 2 van de 3 gezelschaps aquaria. Het is de bedoeling dat de aanwezigen ook opbouwende kritiek hebben op de besproken aquaria. Daar leren zij zelf en ook de deelnemers van. Agenda Datum Activiteit Presentatie van Jan en Margie van der Heijden, getiteld: 'Nicaragua' Presentatie van Hans Kiers, getiteld: 'Nooit meer kardinalen'. 4

5 11-02 Jaarvergadering Presentatie van Rob Uvenhoven, getiteld: 'Van Kameroen tot Mozambique'. Het programma kan door omstandigheden wijzigingen ondergaan. Verslag van de Ledenbijeenkomst van A.V. Natuurvrienden-Zwolle, gehouden op maandag 8 oktober 2018 in zaal Hilde van De Havezate, Gombertstraat 350 te Zwolle. 1. Opening van de Ledenbijeenkomst door de voorzitter. Onze voorzitter, Marco Zandbergen, is vanavond helaas verhinderd. Jan Disco, de vice-voorzitter, opent de Ledenbijeenkomst en heet iedereen van harte welkom. 2. Verslag van de Ledenbijeenkomst, gehouden op maandag 10 september 2018 Er zijn geen vragen of opmerkingen over dit verslag. 3. Mededelingen van het bestuur * Vanavond is de allerlaatste mogelijkheid om je op te geven voor de Verenigingskeuring. De keuring vindt plaats op 20 oktober, op 12 november wordt de uitslag bekendgemaakt. Opgeven kan vanavond nog bij Wim Steinhoff. * De bibliotheek is open. * Er liggen folders klaar. Je kunt ze meenemen voor de handel of voor bv. kennissen die interesse hebben. * We krijgen vanavond een presentatie van mooie bakken. Deze avond is voorbereid door Marcel Bennik, Gerrit Pots en Anne Pleiter. Marcel Bennik heeft de presentatie gemaakt. We krijgen foto s te zien van de Districtskeuring van de samenwerkende Districten Oost Nederland. Daarnaast zijn Anne, Gerrit en Marcel op bezoek geweest bij Marten Hulst, de over-all kampioen A1 gezelschapsaquaria. Met behulp van een aantal foto s in de presentatie wordt het aquarium van Marten extra toegelicht. Marten is er zelf ook vanavond, hij kan verdere uitleg geven. 4. Gelegenheid tot het stellen van vragen Er worden geen vragen gesteld. 5. Presentatie van en door Marcel, Gerrit en Anne Gerrit begint met op te merken, dat de basis van de presentatie een CD is met de uitslag van de Districtskeuring 2018, die we van het District hebben 5 gekocht en dat de bedoeling is om samen te praten over wat we te zien krijgen. We beginnen met het gezelschapsaquarium van Marten Hulst van Innesi Hardenberg. Gerrit, Marcel en Anne zijn bij Marten op bezoek geweest om naar zijn bak te kijken en wat extra informatie over dit aquarium te vragen. De waterwaarden van het aquarium van Marten: ph = 6,8; KH = 6; GH = 7; NO 3 = 5; NO 2 = 0; µs = 259. De planten in het aquarium zien er goed uit en hebben kleine internodiën. Bij de Stricta wordt sepia toegevoegd. Vissen in dit aquarium zijn o.a. Epiplatys annulatus. Dit is de kleinste epyplatussoort. Het is een vrij zwak oppervlaktevisje, dat je niet in een te grote bak moet houden. Verder zitten er ook diamantgoerami s in het aquarium. Het waren er 7, het zijn er nu nog 5. Diamantgoerami s gaan ongeveer 5 jaar mee. Een andere soort in deze bak is de zwarte fantoomzalm. Marten had bij de Districtskeuring 391,5 punten en 62,5 punten biologisch. Hiermee is hij over-all kampioen A1 geworden van de Samenwerkende Districten Oost Nederland. Plantenvoeding. Bij de Stricta wordt sepia (= kalk) toegevoegd. Verder gebruikt Marten ijzer en micro-organismen van Theo Verheij, 1x in de week een dopje provito en soms een beetje easy-carbo. Het ijzer wordt bij de crypto's en rode planten ingespoten. Marten ververst 1x in de week 60 liter water, om en om regenwater en kraanwater. CO 2 wordt ph gestuurd toegevoegd. Er zit een diffusor voor de CO 2 in de uitstroom van het filter. In die diffusor zit een membraan, dat jaarlijks vervangen moet worden. Verlichting. Aan licht heeft Marten 3 TL buizen kleur 830, 1 TL buis kleur 840, 1 TL buis kleur 965 en LED verlichting voor de nacht. De verlichting wordt per uur opgebouwd, brandt dan een poos volledig en wordt daarna weer afgebouwd. Over LED verlichting ontstaat nu een discussie. De meningen hierover zijn verdeeld. Er zijn voorstanders, maar ook tegenstanders. Er wordt gezegd, dat de vissen bleker zijn dan onder TL verlichting, dat je eerder last hebt van alg en dat de planten het minder goed doen. Maar anderen zijn juist heel enthousiast over LED verlichting. In LED zit meer rood licht, dus geeft LED verlichting meer groeilicht. Voordeel is ook, dat je bij LED verlichting geen voorschakelapparaat nodig hebt. En de LED verlichting wordt steeds beter. Er wordt opgemerkt, dat vroeger al die techniek er nog niet was en dat er toen toch ook mooie bakken waren. Vroeger had je ander water en werden er ook andere planten gebruikt. De aquaria zagen er vroeger echt anders uit dan tegenwoordig. Inrichting. Op sterke punten in het aquarium kun je een blikvanger neerzetten, bv. een lotus of een mooi stuk hout. Sterke punten zijn de snijpunten van de 6

6 lijnen, waarmee je een aquarium zowel in de lengte als in de breedte in 3 delen verdeelt. Er wordt vaak vanuit een bepaalde richting naar een aquarium gekeken, dit is de kijkrichting. Hier kun je met de inrichting rekening mee houden. Planten worden in groepen geplant. Een straat moet aan de voorzijde breed zijn en naar achteren toe smal weglopen. Ook moeten er doorkijkjes op de achterwand zijn. 6. Pauze In de pauze is er gelegenheid om nog een kop koffie of een drankje te halen. Gerrit heeft ook weer voor nootjes gezorgd. Ook wordt in de pauze de gebruikelijke verloting gehouden. De opbrengst is deze keer 33,00. De winnaar is Anne Pleiter, hij wint 16,50. De andere helft gaat in de kas van de vereniging. aquarium Mexico, de rivier Rio Tulija, over-all kampioen geworden in de categorie A2/3/4 speciaal aquaria. Hij behaalde 397,5 punten, biologisch 63,5. Alex heeft qua inrichting alleen stenen en hout in zijn aquarium. Er staan 2 pompen onder het aquarium. Verder zien we nog het West-Afrika biotoop van M. Versendaal van Xiphophorus Kampen, het Azië biotoop van Magnus Bakker van Natuurvrienden-Zwolle en het speciaal aquarium Zuid- Amerika van Rik Braakman van Natuurvrienden-Zwolle. Wilco Piest, ook van Natuurvrienden-Zwolle, heeft een heel leuk aquascape bakje, maar is gekeurd als gezelschapsaquarium. Dit geeft altijd puntenverlies t.o.v. de gezelschapsaquaria. Maar dit gaat veranderen: de NBAT heeft een nieuwe categorie ingevoerd, speciaal voor aquascaping. District Oost Nederland had 1 deelnemer in de categorie A1, de heer H. Vermeij. Dit was wel een heel bijzonder aquarium: 100 cm lang en 85 cm diep. In dit aquarium had hij veel bijzondere vissoorten, onder andere Stiphodon spec. neon, Farlowella en Hyphessobrycon copelandi. Ook zit er een slak in dit aquarium: Tylomelania Donnerkeil. En hij heeft garnalen: Caridina japonica. Deze garnalen kweken niet door in het aquarium, want de jongen moeten opgroeien in brak water. District Twente had 4 deelnemers in de categorie A1: E. Kreijkes, F. Reinders, J. Voortman en H. Berends. E. Kreijkes van Natuur in Huis Rijssen is kampioen geworden van dit District. Er waren 5 deelnemers in de categorie A2: G. Aalderink, D. Paauwe, R. Kamphuis, F. Reinders en J. Richters. In deze categorie is Gert Aalderink van Natuur in Huis Rijssen Districtskampioen geworden. 8. Sluiting van de Ledenbijeenkomst Jan Disco bedankt Gerrit, Marcel en Anne voor deze presentatie. Ze hebben er duidelijk veel werk van gemaakt. Er is ook goed meegepraat door de aanwezigen, waardoor het een zeer geslaagde avond is geworden. Gerrit, Marcel en Anne krijgen alle drie een mooi herfstboeket. Jan bedankt de aanwezigen voor hun komst en wenst iedereen wel thuis. Graag tot de volgende keer! Agnes Disco. Hyphessobrycon copelandi. Foto: nl.pinterest.com. Zie onder de tussenkop District Oost Nederland op pagina Vervolg van de presentatie van en door Gerrit, Marcel en Anne Na de pauze gaan we kijken naar andere aquaria die aan de keuring van de Samenwerkende Districten Oost Nederland hebben meegedaan. We beginnen met District IJsseldelta. Als eerste het speciaal aquarium van Alex Penninkhof van Xiphophorus Kampen. Alex is met zijn biotoop 7 Opzeggen lidmaatschap Als u, om welke reden dan ook, het lidmaatschap van A.V. Natuurvrienden- Zwolle wilt opzeggen, kunt u dat tot uiterlijk 1 oktober van dat jaar schriftelijk bij de secretaris doen, ingaande op 1 januari van het jaar daarop. Als het opzeggende lid echter een kortere opzegtermijn aanhoudt, is onze penningmeester gerechtigd om dat lid een nota te sturen voor betaling van de 8

7 nog resterende contributie voor de rest van dat jaar. In het Huishoudelijk Reglement staat namelijk: 'Opzegging van het lidmaatschap ontslaat het betreffende lid niet van de verplichting tot betaling van de contributie, verschuldigd tot het tijdstip waarop het lidmaatschap eindigt'. Het bestuur. Maandblad in pdf per Alle leden die ons maandblad in pdf per willen ontvangen in plaats van per post, kunnen dit doorgeven aan de secretaris, Wim Steinhoff. Verzending per geeft het lid 15,- per jaar korting op de contributie, ingaande het daarop volgende kalenderjaar. Opgeven per Denken de leden eraan om hun gewijzigd adres aan Wim Steinhoff door te geven? Als je het maandblad per ontvangt, krijg je hem niet meer als het juiste adres niet bij het bestuur bekend is. Het bestuur. Veel voordelen van het lidmaatschap Zoals u weet biedt het lidmaatschap van A.V. Natuurvrienden-Zwolle veel voordelen, zoals de 10 Ledenbijeenkomsten per jaar, een eventuele jaarlijkse aquariumkeuring en een abonnement op ons verenigingsblad. Verder hulp bij aquariumproblemen en de 3 boekjes De Beginnershoek. Maar weet u dat u bij enkele aquariumhandelaren 10% korting op de aankoop van aquariumvissen en -planten kunt krijgen? Netto-prijzen en aanbiedingen uitgezonderd. Azaqua geeft 10% korting op het gehele assortiment, met uitzondering van ADA produkten. Men heeft alleen recht op korting, als men bij aankoop een servicepas van de NBAT of een lidmaatschapsbewijs van onze vereniging kan tonen. De volgende zaken geven korting: Hilbert Jonkman, Thomas à Kempisstraat 49-51, Zwolle. Van der Capellenstraat 101, Zwolle-Zuid. Belverderelaan 241, Stadshagen, Zwolle. Zunnebeld, Van Karnebeekstraat 73, Zwolle. Azaqua internet: of info@azaqua.nl. Het bestuur. Koudbloedig Amfibieën zijn koudbloedige dieren. Dat wil zeggen dat de leefomgeving hun lichaamstemperatuur bepaalt. De wintermaanden brengen ze dan ook verstijfd en in volledige rust door (winterslaap). De kleine watersalamander en de gewone pad doen dat op het land en de beide kikkersoorten vrijwel altijd in de modderige bodem van de waterpartij (de bruine kikker soms ook op het land; bijvoorbeeld in ondiepe waterputten). Het eerst ontwaken de padden. Is de winter heel zacht, dan kan dat zelfs al in februari zijn. Zij trekken dan naar het water om daar eitjes af te zetten. De grotere vrouwtjes worden bij die trek vaak al omklemd door een mannetje. Ze hebben niet alleen een vast territorium op het land, maar trekken ook elk jaar weer naar hun eigen waterpartij. Vanaf begin maart worden de eieren afgezet. In maart worden de bruine kikkers actief, die tegen het einde van die maand voor nageslacht gaan zorgen. De groene kikker doet dat een maand later en rond die tijd legt ook de kleine watersalamander haar eitjes. Net als bij de padden, omklemmen de kikkermannetjes in de voortplantingstijd de grotere vrouwtjes vaak langdurig. De bevruchting van de eitjes vindt bij de kikkers en de padden plaats buiten het lichaam bij het leggen. Door de omklemming missen de heren nooit hun kans. Ziet men een mannetje in de vijver die nog geen partner heeft kunnen omklemmen, dan kan men door voorzichtig met de vingers het wateroppervlak te beroeren hem in de verleiding brengen de vingers te omklemmen. Een grappig verschijnsel. Een salamandermannetje produceert een spermapakketje dat door het vrouwtje wordt opgenomen alvorens de eitjes worden gelegd. 9 10

8 Snoeren, dril en losse eitjes De gewone pad legt haar eieren in snoeren tussen de waterplanten, de kikkers produceren klonten dril, waarvan dat van de bruine blijft drijven en dat van de groene dieper in het water ligt. De salamander legt haar kleine eitjes één voor één op blaadjes van waterplanten (vooral waterpest) die daarna worden omgevouwen. Na het afzetten verlaten de padden en de salamanders het water. Tot het volgende voorjaar zullen zij vooral op het land leven. De salamanders veranderen dan van kleur. In de paartijd, als ze nog in het water leven, hebben ze een relatief donkere rug en een gele buik met donkere stippen. De mannetjes zijn dan te herkennen aan de hoge kam op hun staart en rug en een meer oranje buik. De lichte onderzijde en de donkere rug maakt ze voor vijanden moeilijk zichtbaar, net als bij veel vissoorten. Wie op het wateroppervlak kijkt ziet namelijk een donkere diepte, terwijl vijanden die onder water omhoog kijken het daglicht zien. Eenmaal op het land verdwijnt de kam bij de mannetjes en de beide geslachten worden zandkleurig met een bruine tekening. Ook nu maakt de kleur ze minder opvallend voor vijanden (predators). Metamorfose Al onze amfibieën worden geboren met uitwendige kieuwen die na verloop van tijd zullen verdwijnen. De larven van kikkers en padden lijken op elkaar en worden wel dikkopjes genoemd. In het eerste ontwikkelingsstadium vormen de kop en de romp een bolvormig geheel zonder pootjes met daaraan een staart die wat langer is dan het lichaam. Ze leven van algen en dood materiaal. Salamanderlarven zijn slanker en worden geboren met voorpootjes. Die pootjes hebben ze nodig om achter hun levende prooien aan te kunnen jagen. In de ontwikkelingsfases (metamorfosestadia) die volgen, krijgen de jonge kikkers en padden voor- en achterpootjes en verdwijnen de kieuwen en de staart. Bij de salamander verdwijnen eveneens de kieuwen, maar de staart blijft en ze krijgen alleen nog een stel achterpootjes, voorpootjes hadden ze immers al. Nachtactief Omdat de zon ze kan oververhitten en uitdrogen, zijn de padden en de salamanders buiten het water vooral in de schemering en s nachts actief. Kikkers kunnen verkoeling in het water vinden en zitten daarom ook overdag rond de vijver. Een sproeibeurt in de avond lokt de padden nogal eens uit hun schuilplaatsen. Ze gaan dan op zoek naar slakken die door het sproeiwater ook actief zijn geworden. Verblijfplaatsen Salamanders overwinteren achter loslatende boomschors, tussen boomwortels, onder stammetjes en stenen en in kelders of ondiepe waterputten. 11 Padden kunnen in dat jaargetijde op dezelfde plaatsen worden aangetroffen, maar ze graven zich ook wel in de grond. Amfibieën bereiken in de vrije natuur redelijke leeftijden: gewone pad, bruine en groene kikker ca. 12 jaar en salamanders 8 jaar. Uitgaande van het gegeven dat de gewone pad, de groene kikker en de kleine watersalamander zeer honkvast zijn, kunnen ze dus vele jaren dezelfde vijver en andere verblijfplaatsen bewonen. Bruine kikkers leiden een meer zwervend bestaan in de directe omgeving van het water waar ze zijn geboren. Groene kikker. Hagedissen Salamanders worden nogal eens verward met hagedissen. Niet zo gek; globaal bezien hebben ze immers een zelfde lichaamsvorm. Maar hagedissen, die trouwens geen amfibieën maar reptielen zijn, hebben in tegenstelling tot salamanders een geschubde huid. Voor alle inheemse amfibieën (in alle stadia van hun ontwikkeling) geldt dat ze bij wet beschermd zijn. De tuinliefhebber mag ze dus niet vangen, geen dril scheppen en ze zijn om die reden niet te koop in een tuincentrum of een dierenwinkel. Het vangen van volwassen dieren om ze in de tuin los te laten heeft geen zin. Ze zullen op zoek gaan naar hun vertrouwde leefomgeving en 12

9 derhalve weer verdwijnen. Men zal daarom moeten wachten tot ze op eigen kracht vanuit een nabij gelegen vijver of waterpartij naar de tuin komen. blauwe banden rondom het lichaam zijn ze in een school een uniek schouwspel. Helemaal mooi is dat de Neon tetra gemakkelijk te houden is, zolang er geen al te grote aquariumvissen rondzwemmen. De Neon tetra past ook goed in een nano aquarium. Hagedis. Zijn er in het tuincentrum of de dierenwinkel wel amfibieën(larven) te koop, dan zal het om uitheemse soorten gaan. Koop ze niet; mochten ze namelijk winterhard zijn, dan kan dat leiden tot faunavervalsing, zoals dat bij de brulkikker reeds is gebeurd. Deze soort eet alles wat in hun grote bek past, van insecten tot jonge watervogels. Ook onze inheemse amfibieënsoorten staan op zijn menukaart! Gelukkig is zijn verwildering door actief optreden van natuurbeheerders in de kiem gesmoord en derhalve geen onoplosbaar probleem geworden. In België is de soort helaas nog niet bestreden. Het gevaar bestaat dus dat ze van daaruit toch nog ons land in trekken. Bron: Haarlemse huisdiercentrale. Uit: Aquavo. Neon tetra als spektakelstuk in je aquarium! Eigenlijk is er niets mooiers dan een school tropische vissen door je aquarium heen te zien zwemmen. Wil je die magische show eens meemaken? Dan is de Neon tetra de vis die je zoekt. Neon tetra s zijn zeer populaire aquariumvissen voor gezelschapsaquaria. Niet voor niets, want met hun rode en 13 Neon tetra's kweken is een uitdaging maar zeker mogelijk. Je zult alleen goed op de hoogte moeten zijn van de omstandigheden waaronder de Neon tetra zich voortplant. Je aquariumwater zal om te beginnen zacht en zuur moeten zijn voordat überhaupt nagedacht kan worden over een kweek van Neon tetra's. Om precies te zijn dient de ph rond de 6,5 te liggen en de GH rond de 4. De temperatuur zal rond de o C moeten zijn. Probeer zo dicht mogelijk bij deze watereisen te blijven. Dan zal het Neon tetra koppel op den duur rond de eieren afzetten. De Neon tetra ouders hebben helaas de neiging om hun eigen eieren op te eten. Om dat te voorkomen kun je een klein ander aquarium als kweekbak inrichten, of veel fijn bladige aquariumplanten aan je aquarium toevoegen. Dat laatste is echt een must. In het eerste geval is het verstandig de ouders na het paren terug te zetten in je normale aquarium. Auteur en bron onbekend. Foto: aquariumforum.nl. Een aquarium is rustgevend en ontspannend. Toch? Veel hobbyisten houden een aquarium er op na omdat dit ontspannend is. Een aquarium is niet alleen prettig om te aanschouwen. Het is bewezen dat er een rustgevende en stress verminderende werking van uit gaat. Het zacht druppelende geluid van water en de trage bewegingen van de vissen lijken te helpen om de dagelijkse stress weg te nemen. 14

10 Een goed onderhouden aquarium is een lust voor het oog. Een levend schilderij wordt het wel genoemd. Met een aquarium breng je leven en een stukje gezelschap in de kamer waar je iedere dag weer ontspannen van kan genieten. ingevoerd door een Hamburgse kwekerij, die in hetzelfde jaar al over een geslaagde kweek kon berichten. Een aquarium kan ook stress veroorzaken Het installeren van het systeem kost veel werk, planning en geld. Na het aquarium inrichten komt er nog meer stress en druk op je om te zorgen dat de vissen gelukkig en gezond blijven. De algemene onderhoud routines brengen soms stress met zich mee en die bezigheid is niet voor iedereen weggelegd. Toch moet het goed onderhouden worden. Wanneer je denkt dat je alles onder controle hebt, duikt er opeens een algenprobleem op waar je dagen, weken of zelfs maanden last van hebt. Je ziet een ongewenste slak in je bak, voor je het weet zit heel je bak vol met slakken. De aquariumplanten doen het niet meer goed, ze groeien slecht en het blad kleurt geel of bruin. Verlies niet uit het oog waarom het aquarium in de eerste plaats is gekozen. Het houden van een aquarium moet vooral leuk blijven. Laat de hobby niet geruïneerd worden door geld, stress of iets anders. Houd het licht en leuk, zodat je er vele jaren van kan genieten. Angst bij kind wegnemen met aquarium op slaapkamer Veel kinderen zijn bang in het donker. Onbekende geluiden, de angst voor monsters of veel spanning kunnen leiden tot slapeloze nachten of slecht inslapen. Gelukkig zijn er veel manieren om die angst te verminderen of weg te nemen. Een leuk idee is een klein verlicht aquarium op de slaapkamer van je kind. Onderzoek toont aan dat het kijken naar vissen een rustgevende werking heeft en zelfs bloeddrukverlagend werkt. Slaapt je kind eenmaal, schakel dan de aquariumverlichting uit om het natuurlijke dag- en nachtritme van de vissen te bewaken. Je kan dit doen met een tijdklok. Dankzij een tijdklok hebben de vissen minder stress en krijgen ze een beter dag/nacht ritme gevoel, de biologische klok. Uit de maandbladen van De Zilver Tetra Schoonhoven en Ciliata Nieuws. Trichogaster lalius Trichogaster lalius of dwerggoerami stamt uit India, Indonesië, Borneo en westelijk Bangladesh, waar hij overwegend leeft in stilstaand en overschaduwd water. Ook komt hij vaak voor in rijstvelden. Hij werd al in De mannetjes worden 6 cm lang. De vrouwtjes, die 5 cm groot worden, zijn meer goudkleurig en hebben een minder intens kleurenkleed. Het lichaam van de Trichogaster lalius is sterk zijdelings samengedrukt en matig hoog. De snuit van het visje is lang met een kleine bovenstandige mond. De lippen zijn vrij dik. De oogiris is rood. Het mannetje van de dwerggoerami heeft betoverende kleuren, die nauwelijks met woorden te beschrijven vallen. Het bovenste deel van de kop is goudglanzend tot halverwege het kieuwdeksel. De onderkant van de keel en de buikpartij zijn blauw. De grondkleur van het lichaam is rood. Over de flanken lopen helblauwe, onregelmatige strepen. De borststandige oranjerode borstvinnen zijn vergroeid tot tastsprieten. Die dienen als tast-, reuk- en smaakorgaan en kunnen geheel onafhankelijk van elkaar naar voor en naar achter bewegen. De basis van de rugvin is zeer lang. Zij vertrekt van even na de kop en strekt zich uit tot aan de staartwortel, waar ze eindigt in een punt. De kortste vinstralen ervan zijn nog overwegend blauw, maar naar het einde toe overheerst de rode kleur. Ze is afgebiesd met een donkerrode rand. De aarsvin begint een tikkeltje meer naar achteren dan de rugvin en loopt eveneens door tot aan de staartbasis. Het kleurpatroon is een wirwar van rode en blauwe lijntjes. Op het uiteinde ervan zie je enkele onregelmatig verspreide blauwe en rode punten. Ze wordt afgeboord door een dieper rood gestippelde band. Ook de staartvin is bezet met een wirwar van rode en blauwe stippen en stipjes. 16

11 De Trichogaster lalius is in den beginne schuw, maar als het in zijn omgeving rustig is went hij vrij snel. Zijn aangeboren schuchterheid blijft hij grotendeels behouden. Hij zwemt ook steeds op een trage, bedachtzame manier door de bak. Je zal hem het meest aantreffen in de bovenste en middelste waterlaag, waar hij graag rondsnuffelt tussen fijnbladige planten. Aan de watersamenstelling stelt hij geen specifieke eisen. Vers water verdraagt hij niet zo best. Laat daarom het aquariumwater eerst enkele weken rijpen. De temperatuur laten we schommelen tussen 23 en 25 C. De temperatuur boven het wateroppervlak mag niet lager worden dan de temperatuur van het water. (Redactie: dit in verband met hun labyrintorgaan. Als ze te koude lucht inademen, kunnen ze 'labyrintontsteking' krijgen.) Zorg voor diffuus licht en denk eraan het gefilterde water zachtjes in het aquarium te laten terugvloeien, want onze Trichogaster houdt niet van turbulentie in het water. Een donkere bodem stelt hem op zijn gemak en laat de prachtige kleuren van het visje nog beter uitkomen. Inzake voedsel is hij niet kieskeurig, maar houd er wel rekening mee dat hij wat traag is en dus snelle prooidiertjes moeilijker kan grijpen. Hij eet ook drijvend droogvoer. Als dit naar de bodem zinkt, laat hij het onaangeroerd liggen. Zorg dus voor enkele kleine opruimers, die de bodem schoon houden. Enkele Acanthophthalmus kuhli (Indische modderkruipers) lijken mij geknipt voor deze job. Zorg wel dat je als bodembedekking geen scherp zand gebruikt, want de baarddraden van de schoonmaakploeg zijn daar niet tegen bestand. Als je een kweekje wilt wagen, richt dan een klein aquarium in, waarvan je de waterstand laag houdt en dat je niet filtert. Je laat de temperatuur van het water rustig aan oplopen van 23 C tot 28 C. Je beplant het bakje met fijnbladige planten en op het wateroppervlak laat je Riccia (watervorkje) drijven. Later zal je zien dat het mannetje, meestal in een hoek van het bakje, met behulp van kleine plantendeeltjes en door hem geblazen belletjes, een klein maar stevig en hoog schuimnest bouwt. De belletjes zijn omgeven door een kleverig slijmlaagje en blijven hierdoor aan elkaar kleven. Gebruik voor de kweek steeds de mooiste exemplaren, die je vooraf in een goede conditie hebt gebracht door degelijke, afwisselende voedering. Als zijn schuimnest voltooid is, probeert het nu prachtig gekleurde mannetje het vrouwtje er naar toe te lokken. Als zij toestemt, gebeuren er onder het nest eerst een paar schijnparingen. Bij de echte afzetting omstrengelt het mannetje het vrouwtje. Zij stoot haar eitjes uit en hij bevrucht ze. Van de kleine eitjes, waarvan het aantal kan oplopen tot 750, stijgt er een deel in het nest en valt er een deel naar de bodem. Het mannetje raapt die eitjes op en spuwt ze in het schuimnest. Nu is het moment aangebroken om, zonder hierbij het schuimnest te beschadigen, het wijfje voorzichtig uit het bakje te verwijderen. Anders zal ze fel door het mannetje worden opgejaagd en zo erg worden toegetakeld, dat ze het niet overleeft. Het mannetje zal van nu af aan 17 de broedzorg voor het kroost voor een paar dagen op zich nemen. Na één dag komen de jongen uit en na vier dagen zwemmen ze vrij. Dan moet je ook het mannetje wegvangen, want nu beschouwt hij de jonge visjes als prooi. Het jongbroed kan je met slootinfuus, pantoffeldiertjes of fijn stofvoer de eerste dagen doorhelpen. Naarmate ze groeien geef je ze aangepaste voeding. De bodem wordt kraakhelder gehouden. Al het vuil en uitwerpselen worden dagelijks, met behulp van een luchtslangetje, weg geheveld. Na een week of vier zijn de jonge visjes 1 cm groot en begint zich hun labyrint te ontwikkelen. Je ziet de visjes nu vaak naar de oppervlakte stijgen om lucht te happen. In dit stadium zullen er vele de overschakeling van kieuwademhaling naar labyrintademhaling niet overleven. Als je 250 jongen door deze moeilijke periode geloodst hebt, is je kweek geslaagd. Naarmate de visjes groeien, kan je stilletjes aan de waterstand verhogen. Ondertussen bestaan er van dit visje al verschillende kweekvormen, maar ik vind de stamvorm nog altijd het mooist. Je moet het echt ook eens met deze betoverende dwerggoerami proberen. Veel succes! Karel Fondu, De Siervis Leuven. Bron: internet. Uit: Aquavo. Foto: i-billing.eu. Lobelia cardinalis Dit is voor het aquarium waarschijnlijk de meest gebruikte plant om een zogeheten straatje van te maken. Een straatje is een groep planten die is neergezet van laag naar hoog. Meestal beginnen we dan bijna aan de voorruit met de plantjes en dan schuin weg laten lopen naar achteren. Altijd in het verlengde van de richting vanwaar we in het aquarium kijken. Dit geeft optisch veel diepte in het aquarium. 18 Lobelia cardinalis (rechts onder). Foto: showjeaquarium.nl.

12 De Lobelia cardinalis die in de winkel wordt aangeboden wordt boven water gekweekt, vandaar de rode kleur als we hem kopen. Als hij een paar weken in het aquarium staat, verandert hij in een mooie lichtgroene plant. Hij is met zijn forse stengel een van de meest stevige aquariumplanten. De lichtgroene bladeren groeien kruisgewijs aan de stengel en zijn eirond. Zij kunnen een lengte bereiken van 4-6 cm en zijn dan 1½ tot 2 cm breed. Het is een plant die bij uitstek geschikt is voor de voorgrond en de midden zone. Als we aan al zijn eisen voldoen, kan hij zo groot worden dat hij ook als achtergrondplant te gebruiken is. Het is een plant die zich gemakkelijk laat stekken. Als we hem snoeien en de onderstam in de bodem laten zitten, loopt deze weer uit met een aantal nieuwe stekken. Deze plant kan nooit teveel licht krijgen. Als we hem te weinig licht geven dan is dat direct aan de groei te zien. De internodiën worden dan te lang (dit is de afstand tussen de bladeren). Bij een juiste belichting is deze 1 tot 1½ cm. Een goede voedingsbodem wordt door deze plant zeer op prijs gesteld. Uit Ciliata Nieuws. Filtermaterialen In dit artikel staat beschreven wat voor soort filtermaterialen er o.a. verkrijgbaar zijn, waarbij de verschillende filtermaterialen ingedeeld worden in de groepen mechanische-, biologische- en chemische filtermaterialen. Van deze drie groepen zal globaal beschreven worden welke functies ze verrichten in het aquarium. Ook zal ik bij al deze groepen een beschrijving geven van de filtermaterialen die ik zelf in mijn filter gebruik of gebruikt heb, samen met het doel van deze materialen en de ervaringen die ik hiermee heb opgedaan. Filtermaterialen Om de juiste werking van een aquariumfilter te verkrijgen is er een groot aantal filtermaterialen verkrijgbaar. Iedere producent van aquariumproducten heeft wel een aantal verschillende filtermaterialen in zijn assortiment die soms uniek zijn, maar vaak ook niet meer dan een gelijkwaardige variant voor producten die een concurrent levert. Het gaat dus wat te ver om een compleet overzicht van alle verkrijgbare filtermaterialen te geven in dit artikel. Toch wil ik in dit artikel in het kort beschrijven wat voor soort filtermaterialen er verkrijgbaar zijn, waarbij de verschillende filtermaterialen ingedeeld worden in de groepen mechanische-, biologische- en chemische filtermaterialen. Van deze drie groepen zal globaal beschreven worden welke functies ze verrichten in het aquarium. Ook zal ik bij deze groepen een beschrijving geven van de filtermaterialen die ik zelf in mijn filter gebruik of gebruikt heb, met het doel van deze materialen en de ervaringen die ik hiermee heb opgedaan. Mechanische filtermaterialen Mechanische filtermaterialen hebben als doel om zwevende deeltjes uit het aquariumwater op te nemen. Afhankelijk van het toegepaste materiaal kunnen mechanische filtermaterialen vooral grof vuil of juist zeer fijn vuil tegenhouden. Hoe fijner het filtermateriaal, des te kleiner de deeltjes zijn die opgevangen worden. Zeer fijne filtermaterialen hebben echter als nadeel dat ze snel dichtslibben met vuil en dat het aquariumwater er moeilijker doorheen gaat, waardoor het filter minder snel door zal stromen. In de praktijk is het dus vaak nodig om meerdere mechanische filtermaterialen te gebruiken om zowel het grove vuil op te vangen als het fijne vuil, zonder dat het materiaal te snel dicht slibt. Wanneer het niet mogelijk is om meerdere materialen te gebruiken, zoals bij veel kleine binnenfilters, zal er meestal gekozen moeten worden tussen of de hoeveelheid vuil dat opgevangen wordt of de doorstroming van het filter. Naast een mechanische werking hebben sommige mechanische filtermaterialen ook voor een deel een biologische werking. In het geval van kleine binnenfilters zal het filtermateriaal meestal naast een mechanische werking ook een biologische werking moeten hebben, omdat de ruimte voor de toepassing van verschillende filtermaterialen ontbreekt in dit soort filters. Bij het gebruik van grotere (buiten)filters is er meestal wel de ruimte om meerdere filtermaterialen toe te passen, waarbij de biologische werking van de mechanische filtermaterialen minder van belang is, doordat de biologische werking van het filter in grote filters meestal al door de zogenaamde biologische filtermaterialen worden vervuld. Door mij gebruikte mechanische filtermaterialen: Keramiekpijpjes Dit is een filtermateriaal die zowel een mechanische als een biologische werking heeft, waarbij mijn voorkeur er vooral naar uit gaat om ze als een mechanisch filtermateriaal te gebruiken. Als biologisch filtermateriaal zijn naar mijn idee genoeg andere materialen verkrijgbaar, die over het algemeen een groter aanhechtingsvolume hebben voor bacteriën dan keramiekpijpjes hebben. Als mechanisch filtermateriaal hebben keramiekpijpjes de positieve eigenschap dat zij zeer veel vuil kunnen opvangen zonder dicht te slibben. In mijn filter bestaat de eerste laag filtermateriaal waar het water doorheen gaat dus altijd uit een laag van zo'n 3 cm keramiekpijpjes waarin het eerste grove vuil kan achterblijven. Om te voorkomen dat het vuil verder het filter ingaat na deze laag van keramiekpijpjes heb ik boven de laag keramiekpijpjes een laag groene filterwatten (middel grof) zitten zodat het vuil achter blijft tussen de keramiekpijpjes en niet terecht komt tussen de biologische filtermaterialen

13 Naast een goede mechanische werking zijn keramiekpijpjes ook een economisch verantwoord filtermateriaal doordat ze jarenlang meegaan in een filter, zonder dat ze vernieuwd hoeven te worden. Wel moeten keramiekpijpjes die voor een mechanische filtering van het water gebruikt worden zo nu en dan met lauw water uitgespoeld worden om het vuil er uit te verwijderen. Filterwatten Dit filtermateriaal is een goed en goedkoop mechanisch filtermateriaal. Filterwatten hebben een beperkte levensduur, doordat ze na verloop van tijd (zo'n 2 tot 4 weken) vettig worden en het vuil niet meer goed opnemen. Door deze beperkte levensduur heeft dit materiaal ook niet of nauwelijks een biologische werking in het filter en is het puur geschikt om zweefvuil uit het water op te vangen. Filterwatten zijn meestal verkrijgbaar in de uitvoeringen fijn (wit), middel (groen) en grof (blauw). Des te fijner de watten zijn, des te fijner het vuil is dat ze op kunnen vangen. Persoonlijk maak ik in mijn filter altijd gebruik van witte en groene filterwatten. De groene filterwatten gebruik ik direct achter een laag van keramiekpijpjes (die hierboven beschreven staan) om het grove vuil vast te houden. De witte filterwatten zitten als laatste filtermateriaal in het filter om de laatste fijne vuildeeltjes uit het water op te vangen alvorens het water uit het filter weer naar het aquarium gaat. De filterwatten in mijn filter gaan meestal zo'n maand mee alvorens ik ze vervang door nieuwe. Aquariumzand Dit is in feite niet echt een materiaal dat voor filters verkocht wordt, maar in feite wordt verkocht als bodemmateriaal voor het aquarium. In sommige omstandigheden kan dit materiaal ook dienen als probleemoplosser, wanneer andere filtermaterialen niet volstaan. Aquariumzand in een filter heeft als eigenschap dat het moeilijk water doorlaat en zelfs zeer fijne vuildeeltjes uit het water kan verwijderen. In aquariums die (langere tijd) last hebben van 21 troebel water kan aquariumzand een uitkomst bieden om het water weer helder te krijgen. Doordat aquariumzand moeilijk water doorlaat zal het gebruik van dit materiaal ten koste gaan van de doorstroom snelheid van het filter, wat weer ten koste kan gaan van de werking van het filter. Door deze eigenschap zal ik persoonlijk dit materiaal niet gebruiken in het standaard filter van een aquarium, maar een apart filter gebruiken voor het filteren over aquariumzand. In mijn aquarium heb ik slechts één keer te maken gehad met troebel water dat ik met normale middelen niet meer helder kreeg. In dit geval heb ik naast het bestaande buitenfilter van mijn aquarium een klein binnenfilter in het aquarium geplaatst dat voor het grootste deel gevuld was met aquariumzand met als laatste filtermateriaal fijne filterwatten. De filterwatten diende in dit geval alleen om geen zand te krijgen in de rotor van het filter. Door dit troebele aquariumwater over aquariumzand te filteren heb ik het aquarium in ongeveer een week tijd weer helder gekregen, waarna nieuwe problemen zich eigenlijk nooit meer voorgedaan hebben. Biologische filtermaterialen Het doel van biologische filtermaterialen is een ideale ondergrond te vormen om zoveel mogelijk bacteriën te huisvesten die helpen bij de afbraak van afvalstoffen in het aquarium. Hierbij gaat het vooral om de zuurstof minnende bacteriën die helpen bij het afbreken van het giftige ammonium en nitriet naar het niet giftige nitraat. Doordat de filtermaterialen vooral zuurstof minnende bacteriën moeten herbergen moet het materiaal, naast een groot oppervlakte voor bacteriën, ook goede doorstromings eigenschappen hebben voor het water, zodat zuurstofrijk water uit het aquarium bij de bacteriën terecht kan komen. Filtermaterialen die als biologisch filtermateriaal verkocht worden hebben over het algemeen alleen een biologische werking en geen mechanische. Het is dus zaak dat, alvorens het water door het biologisch filtermateriaal geleid wordt, de (grove) vuildeeltjes in het water eerst opgevangen worden door een mechanisch filtermateriaal, zodat het biologisch filtermateriaal niet gaat dichtslibben door vervuiling. Dupla minikaskades (Redactie: op de website van Dupla (dohse-aquaristik.com) heb ik geen minikaskades kunnen vinden. Wel op de website aquarium-holgen.nl. Daar heten ze Dupla Biocascades.) Minikaskades is een kunststof skelet dat verkocht wordt als biologisch filtermateriaal voor gesloten filtersystemen. Dupla minikaskades combineren een groot oppervlak per kaskade met een goede doorstroomsnelheid van het aquariumwater door het materiaal. Door het gladde oppervlak van de minikaskades is dit filtermateriaal zelfreinigend, waardoor het niet snel vervuild raakt en een zo groot mogelijk effectief oppervlak behoudt. Persoonlijk is dit mijn favoriete biologisch filtermateriaal, doordat de minikaskades een goede 22

14 doorstroomsnelheid van het filter waarborgen en niet zo snel vervuilen. Een andere positieve eigenschap van minikaskades is dat ze op het water blijven drijven, waardoor ze gemakkelijk te verwijderen zijn uit een filter waar nog wat water in zit. Vooral in buitenfilters, waarbij de verschillende filtermaterialen niet in mandjes zitten, is het drijven van minikaskades een voordeel. Dit doordat de minikaskades niet mengen met de andere filtermaterialen en gemakkelijk te verwijderen zijn. Het enige kleine nadeel van minikaskades is de aanschafprijs die op het oog vrij hoog lijkt. Echter, doordat minikaskades een onbegrensde levensduur hebben, zal dit materiaal op de lange duur vaak juist goedkoper uitvallen dan vele andere biologische filtermaterialen. Substraat steentjes Substraat steentjes zijn poreuze steentjes voor in het filter. Door de poreuze structuur van dit filtermateriaal bieden zij een groot oppervlak om bacteriën op te huisvesten. Voor mijn eigen aquarium heb ik in het verleden gebruik gemaakt van substraat steentjes van het merk Eheim die verkocht worden onder de naam Efisubstraat. Persoonlijk beviel dit filtermateriaal echter minder goed als biologisch filtermateriaal dan de hierboven beschreven minikaskades. Het grootste nadeel van substraat steentjes vond ik dat de doorstroomsnelheid van het water behoorlijk beperkt wordt door dit materiaal. Vooral toen het materiaal al wat langer in mijn filter zat, begon het zo nu en dan af te brokkelen, waardoor de steentjes wat kleiner werden en meer in elkaar gingen zitten, wat de doorstroomsnelheid van het filter nog verder beperkte. Ook waren substraat steentjes lastig uit mijn filter te verwijderen doordat ze niet op 23 het water drijven, waardoor ze bij het verwijderen uit mijn filter gemakkelijk vermengde met andere filtermaterialen. Om een hogere doorstroom snelheid te krijgen van mijn filter, ben ik uiteindelijk overgestapt op het gebruik van minikaskades in plaats van substraat steentjes. Chemische filtermaterialen Filtermaterialen die het water verrijken met bepaalde stoffen of juist stoffen uit het water onttrekken, worden gerekend tot de chemische filtermaterialen. Globaal zijn chemische filtermaterialen dus op te delen in de groepen absorberende en verrijkende filtermaterialen. Verrijkende chemische filtermaterialen worden meestal gebruikt om de waterkwaliteit aan te passen aan de eisen van bepaalde vissoorten. Van dit soort materialen is filterturf het meest bekend, wat het water aanzuurt en minder hard maakt. Absorberende chemische filtermaterialen worden meestal toegepast voor tijdelijke problemen met de waterkwaliteit, waardoor er bepaalde stoffen uit het water verwijderd moeten worden. Absorberende chemische filtermaterialen zijn onder andere verkrijgbaar voor het verwijderen van verkleuring uit het water, het verwijderen van medicijnresten, het verwijderen van fosfaten, het verwijderen van nitraten en het verwijderen van ammonium uit het aquariumwater. Actieve filterkool Dit filtermateriaal is één van de meest veelzijdige absorberende chemische filtermaterialen. Hierdoor is het ook gelijk het meest bekende en meest gebruikte chemisch filtermateriaal. Actieve filterkool is o.a in staat om chloor, eiwitten, giftige gassen, kleurstoffen, reukstoffen, medicijnresten en opgeloste afvalproducten uit het aquariumwater te verwijderen. De meest gebruikte toepassing van actieve filterkool is het verwijderen van verkleuring uit het water en het verwijderen van medicijnresten na het gebruik van medicijnen in het aquarium. Hoewel actieve filterkool door zijn veelzijdige werking bijna een wondermiddel voor het aquarium lijkt, is de praktijk wat genuanceerder. Actieve filterkool heeft een beperkt vermogen om stoffen op te nemen, waardoor ook de levensduur van dit materiaal beperkt is. Een zeer sterke verkleuring van het aquariumwater door bijvoorbeeld kienhout dat nog te veel kleurstoffen afgeeft aan het water, is in de praktijk vaak maar voor een deel te verminderen door het gebruik van actieve filterkool. Een nadeel van actieve filterkool is dat het geen onderscheid maakt tussen gewenste en ongewenste stoffen in het water, waardoor actieve filterkool ook stoffen aan het water kan onttrekken die juist gewenst zijn. Een voorbeeld hiervan is ijzer in het water, dat nodig is voor een goede plantengroei. Mede hierdoor is er al een jarenlange discussie of actieve filterkool slechts tijdelijk in een plantenaquarium gebruikt mag worden of ook als permanent filtermateriaal bruikbaar is. Persoonlijk heb ik gedurende meerdere jaren actieve filterkool in het filter van mijn plantenaquarium gebruikt, zonder ooit problemen met ijzer te hebben gehad. Wel moet ik hierbij zeggen dat ik wel regelmatig 24

15 een ijzermest gebruikte voor mijn aquarium, maar de dosering hiervan was juist een stuk lager dan aanbevolen, wat in tegenspraak zou moeten zijn met het feit dat actieve filterkool ijzer uit het aquariumwater verwijdert. Bij het gebruik van actieve filterkool moet men echter niet vergeten dat er een groot aantal varianten te koop zijn, met verschillende eigenschappen. Globaal kan actieve filterkool ingedeeld worden in normale actieve filterkool en hoog actieve filterkool, waarbij er binnen deze twee groepen weer verschillen in de korrelgrootte van het materiaal mogelijk zijn. Het verschil tussen normale en hoog actieve filterkool is dat de hoog actieve filterkool een veel grotere capaciteit heeft voor het opnemen van stoffen uit het water en ook werken hoog actieve filterkolen veel sneller. Voor mijn eigen aquarium heb ik altijd gebruik gemaakt van HS actieve filterkool fijn en HS actieve filterkool grof. Deze normaal actieve filterkool varianten hebben een minder snelle werking en minder grote opname capaciteit dan hoog actieve filterkolen, waardoor het mogelijk te verklaren is dat ik nooit problemen gehad heb met actieve filterkool in combinatie met het opgeloste ijzer in mijn aquariumwater. Mogelijk waren dit soort problemen wel voorgekomen wanneer ik hoog actieve filterkool in mijn aquarium gebruikt had. Filterturf Filterturf is een verrijkend chemisch filtermateriaal, dat o.a de eigenschappen heeft om aquariumwater aan te zuren en de hardheid van het water te verlagen. Filterturf wordt daarom vooral gebruikt in aquariums waar zacht, zuur water gewenst is voor de vissen. Helaas heeft het gebruik van filterturf ook nadelen, waarvan het grootste nadeel is dat het water sterk verkleurt door het gebruik van filterturf. Vooral in plantenaquariums is dit een groot nadeel, doordat er veel meer licht wordt geabsorbeerd door verkleurd water dan door helder water, waardoor minder licht de planten kan bereiken. In dicht beplante aquariums is het gebruik van filterturf dus niet aan te raden, doordat dit op termijn problemen kan geven met de plantengroei in het aquarium. Persoonlijk heb ik slechts één keer filterturf gebruikt in een aquarium. Dit was in een quarantaine aquarium, waarin een aantal vissen in ondergebracht waren. Het lukte mij in dit aquarium echter niet om de ph goed onder controle te houden, waardoor ik ertoe besloot om in dit aquarium filterturf te gebruiken. Door het gebruik hiervan daalde de ph langzaam aan naar een aanvaarde waarde, wat duidelijk gewaardeerd werd door de vissen. Echter door de sterke verkleuring van het aquariumwater zou ik dit filtermateriaal nooit gebruiken in mijn normale dicht beplante aquarium. Ook is het bij het gebruik van filterturf aan te raden het proces van aanzuren en ontharden van het water met een ph en KH test te controleren, zodat de ph en KH binnen aanvaarde waarden blijven en niet te ver zullen dalen door het gebruik van filterturf. Uit: AV Zilvertetra. 25 Hoe beweegt een zeester zich voort? Zeesterren, zoals de meeste mensen die kennen, hebben een middenstuk en vijf armen. Het lijkt logisch dat een zeester zijn armen één voor één optilt en zich op die manier voortbeweegt, maar dat is niet zo. Aan de onderzijde van de armen zitten tot wel duizenden pootjes met zuignappen. Deze pootjes, buisvoetjes genaamd, rekken zich uit naar voren en zuigen zich vast aan de ondergrond, een klein stukje verderop. Vervolgens krimpt zo n voetje in en trekt zo het lichaam van de zeester mee. De buisvoetjes bewegen onafhankelijk van elkaar, maar zorgen samen voor genoeg kracht om de rest van het lichaam van de zeester van A naar B te brengen. Door al die pootjes is een zeester niet bepaald een snel dier. Maar het grote voordeel is wel dat hij zich als geen ander aan de zeebodem kan vastklampen en dat is heel erg handig bij de soms sterke stroming onder water. Hoe eet een kwal? Zoals het uiterlijk en de slome bewegingen van de meeste kwallen al doen vermoeden, zijn deze dieren geen actieve jagers. Ze moeten het hebben van de soms meterslange tentakels die als een net onder hun lichaam hangen. Aan het uiteinde van die tentakels zitten zogenaamde netelcellen. Wanneer een prooidiertje als een garnaal of vissenlarve een netelcel aanraakt, vuurt de kwal vanuit deze cel een soort harpoentje af. Via dit harpoentje komt gif in de prooi terecht, waardoor die verlamd raakt. Is de prooi eenmaal weerloos door de verlamming, dan beweegt de kwal met zijn tentakels de prooi naar zijn mond onderin het kwallenlichaam. Die mond is eigenlijk meer een multifunctionele opening, want hij werkt na de maaltijd meteen als anus. Nadat een prooi naar binnen is gewerkt, komt hij direct in de maag terecht. En de maag dient ook als darm. De door maag enzymen vrijgekomen voedingsstoffen uit de prooi worden direct opgenomen en door het lichaam verspreid. Voor beide artikelen: J. Verhaar. Uit: Kijk. Ledenmutatie Nieuw A-lid per 1 oktober 2018 Mevrouw M. Zandijk, Vestdijkgaarde 30, 7414 VM Deventer. Mevrouw Zandijk wordt van harte welkom geheten! 26

16 Aanmeldingsformulier AV Natuurvrienden-Zwolle Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer: adres: Geboortedatum: (Het invullen van de geboortedatum is alleen verplicht bij een jeugdlidmaatschap.) Ik wil graag lid worden met ingang van: Onderstaande tarieven gelden voor U kunt uw keuze aangeven door een vakje aan te kruisen. A lid B lid*) Begunstiger Jeugdlid Huisu bent dan als u al lid u bent dan (tot 18 jaar) genootook lid bent van geen NBAT ook lid van de NBAT een andere lid NBAT lid ook vereniging NBAT lid Inclusief Het Aquarium 9 76, ,00 en het maandblad per post Inclusief Het Aquarium 9 61, ,00 en het maandblad per Zonder Het Aquarium 9 52, , , ,00 en het maandblad per post Zonder Het Aquarium 9 37, , , ,00 en het maandblad per Zonder Het Aquarium 9 23,00 en zonder het maandblad Inclusief Het Aquarium 9 68, ,50 alleen digitaal en het maandblad per post Inclusief Het Aquarium 9 53, ,50 alleen digitaal en het maandblad per *) Als u B lid wilt worden, vul dan hier uw NBAT nummer in: 9 Ik wil graag de Nieuwsbrief van de vereniging en de Uitnodiging voor de ledenbijeenkomst per ontvangen (vul s.v.p. het adres in): Handtekening (voor jeugdleden handtekening van ouder of voogd): Formulier opsturen aan: W. Steinhoff, Van Keppelmarke 26, 8016 GK Zwolle. Of ga naar en meldt u aan via steinhoff@natuurvriendenzwolle.nl