MI-SPINE RRP. Rapid recovery program na ingreep aan de wervelkolom PATIËNT

Transcriptie

1 MI-SPINE RRP Rapid recovery program na ingreep aan de wervelkolom PATIËNT

2 INHOUDSTAFEL Inleiding 3 Het gezamenlijk doel 4 De wervelkolom: Stabiliteit van ons lichaam 7 De wervelkolom: 9 Slijtage van de tussenwervelschijven Aan alles gedacht? 10 Operatie en ziekenhuisopname 11 Blijf rustig in beweging 14 Terugkeer naar het dagelijks leven 15 Checklist 17 2

3 Beste, Chronische rugpijn is een belemmering in onze dagelijkse activiteit. Een beweeglijke wervelkolom zonder enige vorm van pijn of stramheid is waar we naar streven. Wanneer alle andere conservatieve therapieën de klachten niet kunnen verminderen, kan een ingreep aan de wervelkolom uitkomst bieden. In overleg met uw behandelende arts heeft u gekozen voor het RAPID RECOVERY PROGRAMMA in AZ Monica. Dit vernieuwend concept streeft een intensieve medische, verplegende en paramedische (kiné, ergotherapie ) begeleiding na. Op die manier trachten we de voorbereiding, uw ziekenhuisverblijf en de nazorg zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Om u zo goed mogelijk voor te bereiden, vindt u in deze brochure de belangrijkste informatie terug over de ingreep, het verloop van de opname en de revalidatie. Deze brochure is een aanvulling op het persoonlijk gesprek met uw behandelende arts. Twijfel bij vragen niet om extra uitleg te vragen. Voor meer informatie over het Rapid Recovery programma zie ook de website 3

4 HET GEZAMENLIJK DOEL: RAPID RECOVERY WERVELKOLOM WAT IS RAPID RECOVERY? Het Rapid Recovery programma betekent letterlijk snel herstel. Het programma werd ontwikkeld, om alle aspecten van patiëntenzorg te optimaliseren. Dit van het eerste contact tot ontslag en opvolging. Het belangrijkste aspect is de nauwe samenwerking tussen alle medischeverplegende en paramedische vakdisciplines. Daarnaast hechten we groot belang aan een actieve bijdrage van de patiënt zelf, elk individu en elk lichaam is anders. Daardoor is het mogelijk om het foutenrisico te verminderen en de zorg optimaal te laten verlopen. NAUWE SAMENWERKING TUSSEN ALLE MEDISCHE, VERPLEGENDE EN PARAMEDISCHE VAKDISCIPLINES 4

5 STAP VOOR STAP TERUG NAAR HET ACTIEVE LEVEN: 1 DOORVERWIJZING NAAR HET ZIEKENHUIS Nadat u een afspraak gemaakt heeft, stellen de behandelende specialisten zich voor tijdens een wervelkolomspreekuur. Met hen worden verdere noodzakelijke onderzoeken uitgevoerd of worden meteen de volgende behandelingsstappen gepland. Naast afspraken voor de informatiesessie en de operatie wordt o.a. vastgelegd welke implantaat voor u de juiste is, hoelang de operatie duurt en welke verdere behandeling geschikt is. Dit gebeurt om u de individueel beste behandeling te geven. De planning gaat veel verder dan de eigenlijke operatieve ingreep en is erop afgestemd om u zo snel mogelijk weer terug naar een actief leven te leiden. 2 INFORMATIEBIJEENKOMST In volgende stap bezoekt u één tot twee weken vóór uw operatie de informatiebijeenkomst over uw behandelingsverloop. Breng indien mogelijk uw persoonlijke coach (begeleider) alvast mee. Daar maakt u in een groep van 4 tot 6 patiënten en coaches (begeleiders) kennis met het team dat verantwoordelijk is voor uw behandeling: van chirurg en anesthesist tot verplegend personeel, kinesisten en sociale dienst. Daarnaast wordt u over de verschillende scenario s van uw aanstaande ingreep geïnformeerd: het operatieverloop, de narcosemogelijkheden, mogelijke complicaties, de vereiste nazorg en uw revalidatie. De vragen die u reeds heeft kan u best vooraf noteren en meebrengen zodat ze tijdens de informatiesessie kunnen worden besproken. 5

6 TIP PERSOONLIJKE COACH: Breng uw persoonlijke coach mee die u zal begeleiden voor en na de operatie. Dit kan een familielid of een goede vriend of vriendin zijn. Deze coach kan u helpen bij alle activiteiten waarbij u ondersteuning nodig heeft. De taken van een coach kunnen er als volgt uit zien: Gaat indien mogelijk mee naar de afspraken in het ziekenhuis. Motiveert om de oefeningen van de kinesist uit te voeren. Helpt eventueel bij het aan-en uitkleden. Ondersteunt bij dagelijkse activiteiten zoals tijdens inkopen of schoonmaken. Zorgt voor een geheugensteuntje voor het innemen van medicatie en eventuele pijnstillers. 6

7 STAPPENPLAN 1 DOORVERWIJZING NAAR HET ZIEKENHUIS 2 INFORMATIESESSIE 3 OPNAME IN HET ZIEKENHIUS 4 OPERATIE 5 MOBILISATIE 6 ONTSLAG 7 NABEHANDELING 7

8 TUSSENWERVELSCHIJF 2 WERVELLICHAAM 3 WERVELGEWRICHT 4 DOORNUITSTEEKSEL WERVELBOOG 4 6 RUGGENMERG 7 ZENUWWORTELBUNDEL 2 8 ZENUWWORTEL 8

9 DE WERVELKOLOM: STABILITEIT VAN ONS LICHAAM Uw wervelkolom bestaat uit afzonderlijke wervels, die door tussenwervelschijven met elkaar verbonden zijn. In totaal bestaat de wervelkolom uit 7 halswervels, 12 borstwervels, 5 lendenwervels, 5 heiligbeenwervels, alsmede 4-5 stuitbeenwervels. De tussenwervelschijven 1 werken tussen de wervellichamen 2 als dempers van een auto en vangen alle bewegingen van ons lichaam op. De wervellichamen zijn naar de buikruimte toe gericht. Daarnaast zijn de wervellichamen via de wervelgewrichten 3 met elkaar verbonden. De wervelgewrichten zorgen voor de beweegbaarheid van de wervelkolom, de tussenwervelschijven en spieren voeren de bewegingen uit en stabiliseren de wervelkolom. Het samenspel van wervelgewrichten, tussenwervelschijven en spieren zorgt voor de beweegbaarheid van de wervelkolom. Als u met uw hand over uw rug gaat, voelt u de doornuitsteeksels 4 van de wervelkolom. Aan de doornuitsteeksels zitten de tussenwervelschijven en rugspieren. Ze vormen een hendel, waarmee ze de werking van de spieren ondersteunen. De wervelbogen 5 zijn naar de rug toe gericht en vormen een kanaal, waarin het ruggenmerg 6 met de zenuwwortelbundels (Cauda equina) 7 loopt. Deze zenuwwortels 8 verlaten de wervelkolom op verschillende plekken door de tussenwervelgaten. 9

10 GEZONDE WERVELKOLOM VERSCHOVEN WERVELLICHAMEN KUNSTMATIG VERSTIJFD WERVELLICHAAM Vernauwing van het wervelkanaal en compressie van een enuwwortel 10

11 DE WERVELKOLOM: SLIJTAGE VAN DE TUSSENWERVELSCHIJVEN De tussenwervelschijven en wervelgewrichten worden blootgesteld aan enorme krachtbelastingen. Dat en mogelijke verkeerde houdingen kunnen leiden tot slijtage. Door deze slijtage komt vloeistof uit de tussenwervelschijf, en wordt de hoogte en elasticiteit van de tussenwervelschijf beperkt. Dat leidt er wederom toe, dat de wervellichamen en -gewrichten verschuiven (wervelglijden) en qua beweegbaarheid beperkt worden. Het door de slijtage veroorzaakte "op elkaar schuiven" van de botstructuren leidt tot bewegingsafhankelijke rugpijn. Door de vernauwing van het wervelkanaal of de compressie van de zenuwwortels ontstaan klachten in de benen, zoals pijn of jeuk. Vaak kan er ook minder ver gelopen worden. De rugpijn zal bij beginnende slijtageverschijnselen nog niet zo erg zijn. Alternatieve behandelingsmethoden zoals krachttraining, houdingsoefeningen of medicijnen kunnen in het begin de pijn verzachten. Als deze methoden vanaf een bepaald gevorderd stadium van de aandoening uitgeput zijn, kan een operatie vaak uitkomst bieden. Er is al jarenlange ervaring in deze ingreep. Het door slijtage veranderde wervelsegment, dus wervellichaam - tussenwervelschijf - wervellichaam, wordt daarbij in de oorspronkelijke positie gefixeerd. Er kunnen ook twee of meer wervelkolomsegmenten getroffen zijn. Het natuurlijke profiel van de wervelkolom en de oorspronkelijke hoogtes van de tussenwervelschijven worden zo hersteld. 11

12 AAN ALLES GEDACHT? MAATREGELEN VOOR DE OPERATIE VOORBEREIDINGEN VOOR DE INGREEP Verminder mogelijk overgewicht en stop met alcohol en roken. Zorg voor gebalanceerde voeding en eet veel groenten en fruit. VOORBEREIDINGEN VOOR DE ZIEKENHUISOPNAME Neem comfortabele, los zittende kleding mee waarin u revalidatieoefeningen kunt uitvoeren. Neem comfortabele gesloten schoenen mee met veel grip en zonder hakken. Lees onze algemene onthaalbrochure en vul de nodige documenten aandachtig in. NA UW OPERATIE Voorbereidingen voor als u na uw ingreep opnieuw naar huis gaat. Plaats vaak gebruikte voorwerpen binnen handbereik. Voorzie uw douche en/of badkuip van antislip stickers/matten en handvaten. Informeer vrienden en familieleden over de aanstaande operatie en pols bij hen wie u na de ingreep kan helpen bij activiteiten zoals inkopen doen en schoonmaken. Kook kleine porties en vries deze in. Indien u wenst dat de sociale dienst thuiszorg of een verblijf in ons revalidatiecentrum regelt voor de periode na uw ziekenhuisverblijf dan helpen we u graag. 12

13 CHECKLIST NIET VERGETEN! LEES ONZE ALGEMENE ONTHAALBROCHURE EN VUL DE NODIGE DOCUMENTEN AANDACHTIG IN. ELEKTRONISCHE IDENTITEITSKAART BLOEDGROEPKAART ALLERGIEKAART INDIEN U DIT HEEFT INGEVULD MEDICATIEOVERZICHT+ GENEESMIDDELEN DIE U GEBRUIKT IN HUN ORIGINELE VERPAKKING RESULTATEN VAN EVENTUELE VOORONDERZOEKEN DIE U HEEFT LATEN UITVOEREN RÖNTGENBEELDEN, KERNSPIN-EN/OF CT-OPNAMES 13

14 OPERATIE EN ZIEKENHUISOPNAME: GEEN REDEN OM BEZORGD TE ZIJN OPERATIE De duur van een ziekenhuisopname is normaal gesproken 5 dagen. Soms kan de opnameduur individueel verschillen. Op de dag van opname wordt u door de ziekenhuismedewerkers naar uw kamer gebracht en uitvoerig geïnformeerd over de volgende stappen. Aarzel niet om alle vragen die u heeft, te stellen. De operatie zelf duurt 2 tot 3 uur. De narcose bespreekt u vooraf met de anesthesist. Belangrijk is dat u de vragenlijst m.b.t. anesthesie en de thuismedicatievragenlijst nauwkeurig invult. Vooraf zal uw arts u inlichten over de ingreep zelf, de risico s en eventuele complicaties zodat u een overzicht krijgt van alle aspecten m.b.t. de aanstaande ingreep. GECEMENTEERDE OF CEMENTVRIJE VERANKERING De verankering van de schroeven in het wervellichaam vindt standaard zonder botcement plaats. Indien u aan osteoporose lijdt dan worden de schroeven aanvullend met cement verankerd. De gebruikte schroeven bestaan uit titaanlegering. PIJN NA DE OPERATIE Het is heel normaal dat u moe bent na de ingreep. Ook is het mogelijk dat u pijn voelt rondom het geopereerde gebied. Deze pijn zal met pijnstillers behandeld worden. De pijnmedicatie zal individueel naar uw pijnklachten gedoseerd worden. Welke soort pijnstillers en in welke vorm deze worden toegediend hangt af van uw persoonlijke situatie. Het verzorgend personeel en de anesthesie afdeling staan bij eventuele vragen graag voor u klaar. 14

15 HET OPERATIEVERLOOP Het doel van de operatie 1 is om de versleten tussenwervelschijf - gedeeltelijk te vervangen - door een kunstmatig implantaat 2, de zogenaamde Cage, gedeeltelijk te vervangen. Deze wordt met een mengsel van uw eigen botmateriaal en eventueel kunstbot in de voormalige tussenwervelruimte geplaatst 3. Daarnaast worden de aangrenzende wervellichamen met schroeven en staven gestabiliseerd Voorbij de durale zak worden deze in het wervellichaam ingebracht en wordt de wervelkolom in overeenstemming met de natuurlijke vorm uitgelijnd 6. Afhankelijk van uw aandoening, reeds eerdere ingrepen/operaties en uw klachtenbeeld wordt u in rug, buik-of zijpositie geopereerd. Het precieze verloop wordt door de chirurg uitvoerig toegelicht. Het resultaat van de ingreep wordt door medische beeldvorming gecontroleerd

16 BLIJF RUSTIG IN BEWEGING: MOBILISATIE NA DE OPERATIE EN NABEHANDELING MOBILISATIE 16 Voor een vlotte genezing is het belangrijk dat u na de ingreep zo snel mogelijk in beweging komt. Daarom komt reeds de dag na de operatie de kinesitherapeut de eerste oefeningen met u doornemen en uitvoeren. Snel weer beginnen bewegen zorgt ervoor dat spieren terug geactiveerd worden en kan u uw vertrouwen opbouwen betreffende de houdbaarheid en functionaliteit van de bij u geplaatste implantaten. Direct na de operatie mag de wervelkolom al volledig belast worden De eerste oefeningen beperken zich tot het rechtkomen uit bed, gaan zitten en de eerste stappen onder begeleiding van de kinesitherapeut. De dagen daarna concentreert u zich op het verlengen van de wandelafstand en op alledaagse bewegingen, zoals trappen op- en afgaan. Ook thuis dient u het oefenschema verder te zetten om de spieren van de wervelkolom te versterken en de stabiliteit te bevorderen. De kinesitherapeut zal samen met u de oefeningen overlopen en uitvoeren, zodat u thuis de oefeningen kan voortzetten met uw persoonlijke coach. Let er altijd op dat u de oefeningen doet binnen de pijngrens. Van zodra u hevige pijn ervaart, doet u een stap terug in het oefenschema. Het is belangrijk dat u thuis niet te lang in bed blijft liggen. Actief aan uw spieropbouw werken zorgt voor langdurige stabiliteit van de wervelkolom. Let tijdens de periode van herstel ook goed op uw voeding. Een gebalanceerde en vitaminerijke voeding bevordert de genezing van uw lichaam.

17 VERDER IN BEWEGING BLIJVEN: ZORGEN VOOR LANGDURIGE MOBILITEIT ONTSLAG UIT HET ZIEKENHUIS Na ongeveer 5 dagen kan u het ziekenhuis verlaten en mag u naar huis. Voor de operatie zal een lid van het Rapid Recovery team u vragen stellen over uw thuissituatie zodat u na uw ziekenhuisopname thuiskomt in een omgeving waar alles zo optimaal mogelijk werd voorbereid. Om uw herstelproces te stimuleren en te zorgen dat u hoe langer hoe meer kan deelnemen aan het dagelijks leven, is het belangrijk dat u de oefeningen die u met uw kinesitherapeut hebt uitgevoerd dagelijks verder zet tot het moment van uw controleafspraak 6 weken na uw operatie. Bij deze afspraak zal een controle-rx genomen worden om na te gaan of de botingroei heeft plaatsgevonden. Dit wil zeggen dat uw wervelkolom verstijfd is en het schroeven-staaf-systeem geen stabiliserende functie meer hoeft over te nemen. Omdat u het implantaat normaal gesproken niet voelt, wordt dit niet verwijderd, aangezien de belasting van deze ingreep gelijk zou zijn aan de eerste ingreep bij het plaatsen van het implantaat. Vanaf het moment van volledige botingroei mag u ook weer intensievere bewegingen uitvoeren, zoals tillen en dragen van lasten. Belangrijk hierbij zijn voldoende sterke spieren die uw wervelkolom stabiliseren en daarmee voor extra bescherming zorgen tegen extreme belasting. Voor uw controleconsult bij uw chirurg wordt u eveneens getest door de kinesitherapeut van het ziekenhuis en zal u een nieuw oefenschema meekrijgen. Tijdens uw consult met de chirurg worden deze resultaten doorgenomen en bespreekt u de verdere revalidatie. 17

18 TERUGKEER NAAR HET DAGELIJKS LEVEN TIJD NA DE OPERATIE Vanaf 1e week Vanaf 3e week 4e tot 6e week 6e week tot 3e maand 3e tot 6e maand 6e maand + ACTIVITEIT kinesitherapie huishoudelijk werk beroep reizen sport autorijden nazorg afspraak beroep sport huishoudelijk werk reizen sport tuinwerkzaamheden AANWIJZING 1-2 keer per dag de oefeningen uit het oefenschema uitvoeren, belasting langzaam verhogen Lichte werkzaamheden zoals stoffen zijn toegestaan, doe echter geen grote schoonmaak. De terugkeer op de werkplek is bij zittende werkzaamheden na overleg met uw arts mogelijk. Uitstapjes van 1-2 uur zijn toegestaan. Korte fietsafstanden, zwemmen in wisselende posities. Om verzekeringsredenen is autorijden vanaf de 10e week weer toegestaan, als u geen opiaten meer inneemt en uw reactietijd als normaal beoordeeld kan worden. Röntgen- of CT-controle bij de chirurg. Na bevestiging van de beginnende botingroeiing door de controle vindt een stapsgewijze re-integratie in fysiek zware beroepen plaats. Spieropbouwtraining onder begeleiding van een kinesitherapeut. Als een kinesitherapie- of een medische trainingssessie pijnvrij verloopt, kan gestart worden met normale sportactiviteiten, die de wervelkolom niet belasten. Alle werkzaamheden zijn mogelijk, met pauzes tussendoor. Bij het autorijden moet u vaker bewegingspauzes inlassen, ook bij vlieg- en treinreizen moet u tussendoor opstaan en in beweging komen. Ook sporten met rotatiebewegingen zoals golfen zijn na overleg met uw arts mogelijk. Begin langzaam en verhoog voorzichtig. Net zoals bij het sporten geldt: gematigd beginnen en langzaam verhogen. 18

19 TERUG NAAR HET ACTIEVE LEVEN Uw medewerking is van doorslaggevend belang voor het succes van de operatie. Een vroege mobilisatie op de dag na de ingreep is belangrijk. Intensieve kinesitherapie bevordert de spieropbouw en de beweeglijkheid en is bedoeld voor de langdurige stabiliteit van de wervelkolom. Beweging in het algemeen zorgt voor een voorspoedig en langdurig herstel. Let in het bijzonder op voldoende beweging in de vorm van wandelingen en vermijd onnatuurlijke lichaamshoudingen. Belangrijk is wel dat de belasting gericht en goed gedoseerd is. Zodra sterke pijn optreedt, moet de training onderbroken worden. In samenspraak met uw arts kan u beslissen over geschikte sportactiviteiten en wanneer u deze mag opstarten. AANBEVOLEN NA 6 WEKEN NIET AANBEVOLEN MET UW ARTS TE BESPREKEN ZWEMMEN FIETSEN BALSPORTEN (tennis, voetbal) SKIËN PAARDRIJDEN ATLETIEK LANGLAUFEN JOGGEN GOLFEN 19

20 Versie 0.1 In voege maart 2018 Documentnummer DC 1134 Afdeling orthopedie NUTTIGE CONTACTEN AZ Monica Antwerpen Harmoniestraat Antwerpen` Secretariaat T AZ Monica Deurne Fl. Pauwelslei Deurne Secretariaat T AZ Monica Antwerpen Harmoniestraat Antwerpen T F AZ Monica Deurne Fl. Pauwelslei Deurne T F info@azmonica.be