Project "Slaapwel" Slaapwel: beter slapen kun je leren. Samenvatting
|
|
- René Nathan Michiels
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Project "Slaapwel" Slaapwel: beter slapen kun je leren Annick Vangindertael, dienst Gezondheidspromotie Samenvatting Een goede nachtrust is van levensbelang voor een goede gezondheid. We vinden goed slapen belangrijk, maar in de praktijk is het niet zo goed gesteld met onze slaap. Uit de Belgische gezondheidsenquête van 2013 blijkt dat zo n 30 % van de bevolking slaapproblemen ervaart. Bovendien is België een van de koplopers in het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen. We grijpen met z n allen veel te snel naar medicatie, terwijl er andere alternatieven zijn om slaapproblemen te verhelpen. Daarnaast werkt ook ons drukke leven het ontstaan van slaapproblemen in de hand. Met het gezondheidsproject Slaapwel wil CM mensen op weg helpen naar een betere en gezondere slaap. Wie goed en voldoende slaapt, wordt immers minder snel ziek, kan zich beter concentreren, maakt minder fouten en voelt zich beter in zijn vel. Sleutelwoorden: slaaphygiëne, slaapproblemen, chronische slapeloosheid, slaapmiddelen, slaaptraining 1. Hoe is het gesteld met onze slaap? 1.1. Gezondheidsenquête % van de bevolking van 15 jaar en ouder heeft slaapproblemen. Bovendien nemen slaapproblemen toe met de leeftijd. Dat blijkt uit de Belgische Gezondheidsenquête van Slaapproblemen komen voor bij: 33 % van de vrouwen 26 % van de mannen 24 % van de jongeren tussen 15 en 24 jaar 37 % van de 75 plussers In vergelijking met de Gezondheidsenquête van 2008 is de prevalentie van slaapproblemen sterk toegenomen. Daar waar in 2008 één persoon op vijf slecht sliep, is dit in 2013 toegenomen tot bijna één persoon op drie (grafiek 2). Bovendien blijkt uit de Gezondheidsenquête van 2013 dat 13 % van de bevolking een slaap- en kalmeringsmiddel gebruikt (in de twee weken voorafgaand aan de enquête). Bij vrouwen (16 %) is dit vaker het geval dan bij mannen (10 %). Wat opvalt is dat het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen zeer sterk toeneemt met de leeftijd (grafiek 3). 1.2 Gezondheidsproject over slaap De cijfers liegen er niet om, het is niet zo goed gesteld met onze slaap. Dat terwijl een goede nachtrust belangrijk is om zowel lichamelijk als geestelijke te herstellen van de activiteiten van de voorbije dag. Af en toe een nacht slecht slapen is geen ramp. Je lichaam zet vanzelf een proces in gang om de gemiste slaapduur in te halen. Maar langdurig slecht slapen heeft een negatieve impact op je levenskwaliteit en verhoogt je risico op allerhande gezondheidsproblemen. Daarom lanceerde CM in februari 2015 het gezondheidsproject Slaapwel om de bevolking op weg te helpen naar een betere en gezondere slaap. CM-Informatie 261 september
2 Grafiek 1: Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) met slaapproblemen, volgens leeftijd, Gezondheidsenquête, België, 2013 Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) met slaapproblemen, volgens leeftijd, Gezondheidsenquête, België, % 30% 27% 33% 32% 29% 37% 10% 0% Grafiek 2: Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) met slaapproblemen, per jaar, Gezondheidsenquête, België, 2013 Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) met slaapproblemen, per jaar, Gezondheidsenquête, België, % 2 21% Grafiek 3: Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) dat in de afgelopen 2 weken slaap- en kalmeringsmiddelen heeft gebruikt, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013 Percentage van de bevolking (van 15 jaar en ouder) dat slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt, volgens leeftijd, Gezondheidsenquête, België, % 30% 10% 0% 3 11% 2% 4% 6% CM-Informatie 261 september 2015
3 2. CM-slaapenquête 2.1. Methodologie In de aanloop naar de campagne Slaapwel organiseerde CM een enquête over slaap bij haar leden. De dataverzameling van de CM-slaapenquête gebeurde in juni Via een elektronische mailing naar een representatief staal van de Vlaamse volwassen CM-leden, werd een online vragenlijst verstuurd die door Vlamingen werd ingevuld. Hierbij werd onder meer gepeild naar de beoordeling van de slaap, klachten, levensstijl en gewoontes voor het slapengaan Resultaten CM-slaapenquête 42 % van de Vlaamse CM-leden is niet tevreden over zijn slaap en 30 % spreekt ronduit over een slaapprobleem. De resultaten van de enquête (grafiek 4) zijn verontrustend: 41 % voelt zich niet uitgerust wanneer hij opstaat 32 % voelt zich niet fit doorheen de dag 32 % maakt zich zorgen over zijn slaap 26 % heeft overdag last van concentratieproblemen 30 % voelt zich slaperig doorheen de dag 13 % is vermoeid achter het stuur 8 % heeft de neiging in slaap te vallen achter het stuur Slaapscore Als we een score moeten plakken op onze slaap, dan komen we gemiddeld niet eens aan een 6 op 10. Ontevreden slapers geven hun slaap een schamele 4 op 10, in vergelijking met een score van 8 op 10 bij tevreden slapers (grafiek 5) Slaapgerelateerde klachten Ontevreden slapers hebben in de laatste vier weken voor de enquête meer last gehad van klachten dan tevreden slapers Gewoonten voor het slapengaan Met de gewoonten voor het slapengaan is het niet altijd goed gesteld. We zitten tot s avonds laat op onze computer of smartphone bezig (tabel 2 en tabel 3). Maar ondertussen boet onze slaap erbij in. Ook wat we drinken voor het slapengaan kan een negatieve invloed hebben op onze slaap (tabel 4). Grafiek 4: Stellingen over slaap 41% tevreden slapers 41% tevreden slapers Ik ben tevreden over mijn slaap 13% 28% 31% 11% Ik heb een slaapprobleem 9% 21% 21% 27% 23% 30% heeft slaapprobleem 50% geen slaapprobleem Ik voel mij uitgerust wanneer ik opsta 8% 28% 32% 9% Ik voel mij fit doorheen de dag 7% 31% 30% 27% Ik maak mij zorgen over mijn slaap 8% 22% 29% Ik heb overdag last van concentratieproblemen 21% 36% 12% Ik voel mij slaperig doorheen de dag 4% 34% 10% Ik ben vermoeid achter het stuur 2% 11% 41% Ik heb de neiging in slaap te vallen achter het stuur 2% 6% 43% 32% helemaal mee eens mee eens neutraal niet mee eens helemaal niet mee eens CM-Informatie 261 september
4 Grafiek 5: Slaapscore totale groep tevreden slapers ontevreden slapers 4,02 5,95 7, Tabel 1: Klachten waarvan men de laatste vier weken vaak tot altijd last van had. Ontevreden slapers Tevreden slapers s Morgens gevoel niet uitgeslapen te zijn 70 % 12 % Vermoeidheid de hele dag door 35 % 5 % Overdag bijna in slaap vallen 20 % 6 % Tabel 2: Activiteiten tijdens laatste uur voor slapengaan (soms tot altijd) Een programma of film bekijken (op TV, computer, tablet) Totale groep 9 Gesprek met partner 70% Lezen 60% Een warm bad of douche nemen 44% Gebruik maken van sociale media 43% Op stap gaan (bijv.: iets gaan drinken, uitgaan, naar de film,...) Huishoudelijke taken (bijv.: wassen, strijken, kuisen, ) 39% 32% Telefoneren Werken (voor het werk) 21% Tabel 3: Tabel 4: Gebruik van computer, tablet of smartphone tijdens het laatste uur voor slapengaan (soms tot altijd) Wat drink je tijdens het laatste uur voor het slapengaan? (1 of meer glazen / koppen) Totale groep Computer 63% Tablet 29% Smartphone 27% Totale groep Alcohol 2 Thee 18% Cola 13% Frisdrank (andere dan cola) 13% Koffie 9% Water 7 40 CM-Informatie 261 september 2015
5 Zorgen, stress en piekergedachten Niet alleen slechte slaapgewoonten, maar ook zorgen, stress en piekergedachten houden ons uit onze slaap. Ontevreden slapers ondervinden hier vaker last van dan tevreden slapers. Grafiek 6: Uit de slaap gehouden door zorgen, stress of piekergedachten zorgen ontevreden slapers tevreden slapers totale groep stress ontevreden slapers tevreden slapers totale groep piekergedachten ontevreden slapers tevreden slapers totale groep 6% 4% 3% 1 3% 2% 14% 8% 3% 43% 33% 47% 1 40% 31% 36% 37% 39% 33% 36% 2 47% 36% 40% 43% 28% 10% 8% 14% 4% 1 9% 0% 10% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% altijd vaak soms zelden nooit CM-Informatie 261 september
6 Grafiek 7: gebruik van slaapmiddelen in de vier weken voorafgaand aan de enquête Slaapmedicatie 83% ja nee 3. Gezondheidsproject Slaapwel Wie vaak slordig omgaat met zijn slaap loopt het risico om een langdurig slaaptekort op te bouwen. De grootste oorzaak van zo n langdurig slaaptekort is onze levensstijl. We hebben meer verplichtingen dan vroeger, stellen onze slaap regelmatig uit en hebben slechte slaapgewoontes. Zo n drukke levensstijl zet je slaap dan ook serieus onder druk. Wie op dat moment onvoldoende oog heeft voor zijn slaap, loopt op lange termijn zelfs risico op ernstigere slaapproblemen. Slaapmiddelen bieden meestal geen oplossing om van je slaapprobleem af te geraken. Gelukkig kun je met een goede slaaphygiëne problemen voorkomen en aanpakken. CM wil mensen op weg helpen door juiste informatie te geven, misverstanden tegen te gaan en concrete tips aan te reiken. Dat doet CM onder meer met een gratis online slaaptest. Je ontdekt er je slaapprofiel en ontvangt er bruikbaar slaapadvies. Naast de slaaptest, geeft CM ook een praktisch doe-boekje uit en organiseert het regionale infosessies en workshops. Voor wie aan chronische slapeloosheid lijdt, is er een CM-tegemoetkoming voor slaaptherapie. De slaaptest en alle info over slaap zijn te vinden op Om onze slaapproblemen te lijf te gaan, grijpen we maar wat graag naar slaapmiddelen. 17 % gebruikte in de vier weken voorafgaand aan de enquête een slaapmiddel (grafiek 7). De meest gebruikte slaapmiddelen bij de deelnemers van de enquête zijn die met zolpidem als actief bestanddeel, met bijvoorbeeld Stilnoct als merknaam. Daarna volgen lormetazepam (merknamen als Loramet en Noctamid ) en lorazepam (merknamen als Serenase en Temesta ). Voor geen enkele van deze slaapmiddelen is een terugbetaling voorzien vanuit de ziekteverzekering Mythes Helpt alcohol om beter te slapen? Tellen de uren slaap voor middernacht dubbel? Moet je minstens acht uur slapen om voldoende uitgerust te zijn? Over slaap bestaan vele mythes. Hoe meer je weet over het natuurlijke verloop van de slaap, hoe meer je in handen hebt om zelf je slaap te bevorderen. Slaapmiddelen hebben echter enkel zin in zeer ernstige gevallen of voor acute situaties. Bovendien leidt langdurig gebruik alleen maar tot meer problemen. Slaapmiddelen zijn verslavend en er treedt snel gewenning op. Je hebt er alsmaar meer van nodig om hetzelfde effect te bereiken. Gebruik je ze langdurig, dan treden er ontwenningsverschijnselen op wanneer je probeert te stoppen. Slaapmiddelen hebben ook nevenwerkingen zoals duizeligheid, valneigingen, sufheid en verminderde concentratie. Die kunnen ook optreden bij kortstondig gebruik. Daardoor vergroot de kans op ongelukken, zoals vallen bij ouderen. De inname van slaapmiddelen is ook gevaarlijk in het verkeer. 42 CM-Informatie 261 september 2015
7 Hoeveel weet jij over slapen? Doe de test. 1. De uren voor middernacht tellen dubbel. 2. Als je ouder wordt, verandert je slaap. 3. Je moet minstens 8 uur per nacht slapen. 4. Uitslapen in het weekend helpt om slaap in te halen. 5. Elke avond rond hetzelfde uur gaan slapen en elke ochtend rond hetzelfde uur opstaan, helpt voor een goede nachtrust. 6. Een glas wijn voor het slapen zorgt ervoor dat je beter slaapt. 7. s Avonds intensief gaan sporten, bezorgt je een verkwikkende slaap. 8. Elke ochtend om 5 uur opstaan is niet gezond. 9. Wanneer je voor een verre reis naar het oosten gaat, heb je meer last van jetlag dan wanneer je naar het westen gaat. 10. Vanuit je bed tv kijken, helpt je om gemakkelijker in slaap te vallen. Antwoorden 1. Fout. De eerste uren van je slaap zijn wel de belangrijkste uren omdat dan de diepe slaap overheerst. Kruip je pas rond middernacht onder de wol, dan zijn vooral de uren tussen middernacht en ongeveer 3 uur belangrijk. 2. Juist. Als je ouder wordt, krijg je een meer onderbroken, lichtere en kortere slaap. Senioren hebben vaak aan 6 tot 6,5 uur slaap genoeg. Het duurt niet alleen langer voor je in slaap valt, ook wordt je slaap oppervlakkiger omdat je minder diep slaapt. 3. Fout. De gemiddelde behoefte aan slaap ligt ergens tussen de 7 en 8 uur. Maar slaap is heel persoonlijk en voor iedereen verschillend. Kortslapers hebben aan zes uur slaap vaak al voldoende, terwijl langslapers soms negen tot tien uur slaap nodig hebben. 4. Fout. Na een drukke werkweek, heb je vaak de neiging om lekker lang uit te slapen in het weekend. Hierdoor creëer je een verschillend slaapritme ten opzichte van de week. Wat je interne klok verstoort. Langer dan een uur uitslapen zorgt ervoor dat je slaapritme verschuift waardoor je s avonds moeilijker in slaap geraakt. 5. Juist. Wie elke dag min of meer rond hetzelfde tijdstip opstaat en gaat slapen, vermijdt dat de interne klok ontregeld wordt. Je lichaam krijgt dan s avonds ook automatisch het signaal dat het bijna tijd is om te gaan slapen. Waardoor je ook makkelijker in slaap valt. 6. Fout. Je voelt je misschien wat suf en hebt de indruk dat je gemakkelijker in slaap valt. Alleen verstoort alcohol het natuurlijke verloop van de slaap. Je slaapt minder diep en wordt vaker wakker zodat je s morgens minder uitgerust bent. 7. Fout. Je kiest beter voor ontspannende activiteiten zoals rustig zwemmen, yoga of wandelen. Intensieve sporten zoals joggen bemoeilijken het inslapen. Voorzie vooral voldoende tijd om je avond af te bouwen, tot rust te komen en letterlijk af te koelen van je sportieve inspanning. 8. Fout. Sommige mensen zijn ochtendmensen en hebben er geen probleem mee om vroeg op te staan. Zolang je voldoende slaapt en overdag goed kunt functioneren, is er geen probleem om dagelijks om 5 uur op te staan. 9. Juist. In het oosten komt de zon eerder op dan je gewoon bent. Je lichaam verzet zich hiertegen omdat het vroeger dan normaal moet opstaan en naar bed gaan. In westelijke richting kun je langer opblijven. 10. Fout. Van je slaapkamer maak je beter geen verlengstuk van je woonkamer. Tv, computer, tablet houden je actief en wakker. CM-Informatie 261 september
8 3.2. Tien tips om beter te slapenn De basis voor een goede nachtrust zijn vaste gewoontes. Elke dag ongeveer op hetzelfde tijdstip opstaan of gaan slapen, zorgt ervoor dat je een regelmatig slaappatroon opbouwt. Op die manier programmeer je je lichaam om aan te voelen wanneer het tijd is om te gaan slapen. Wat kun je overdag doen? 1. Kom zoveel mogelijk buiten. Buitenlucht en daglicht zorgen ervoor dat je interne klok stabiel blijft. 2. Geef jezelf regelmatig de tijd om even tot rust te komen. 3. Let op je voeding. Gezonde en gevarieerde maaltijden geven je meer energie. 4. Wat je overdag doet, beïnvloedt je behoefte aan slaap. Overdag voldoende bewegen (wandelen, zwemmen, ) kan je helpen om beter te slapen. 5. Let op je cafeïnegebruik. Dranken als koffie, thee, cola of energiedranken stimuleren je hersenen en werken dus ook in op je slaap. Wat kun je s avonds doen? 6. Schakel je tablet, smartphone of computer uit in het laatste uur voor je naar bed gaat. Deze schermen hebben vaak zo n sterk licht dat ze je wakker maken of houden. 7. Drink voor je gaat slapen geen alcohol meer. 8. Eet niet te laat en vermijd zware maaltijden vanaf zo n 2 uur voor het slapen. Heb je s avonds honger? Eet dan een lichte snack. 9. Geef jezelf de tijd om je dag af te bouwen en doe s avonds vooral ontspannende activiteiten. 10. Bouw een vaste slaaproutine op. Zet bijvoorbeeld de tafel klaar voor de volgende morgen, doe je pyjama aan, poets je tanden en lees nog een stukje uit een ontspannend boek. Je vindt er informatie, oefeningen, tips en een slaaptest. Met de slaaptest krijg je meer inzicht in je slaappatroon. Je ontvangt een gratis slaapprofiel en concreet slaapadvies Infosessie en cursussen CM organiseert regelmatig infosessies en cursussen in het kader van slaap en mentale gezondheid (zoals mindfulness, piekeren, relaxatie). Het actuele aanbod vind je op agenda CM-voordeel slaaptherapie Voor mensen met aanhoudende inslaap- en doorslaapproblemen, kan een slaaptraining helpen. Cognitieve Gedragstherapie voor Insomnia (CGT-I) is een wetenschappelijk onderbouwde slaaptraining die chronische slapeloosheid aanpakt zonder slaapmedicatie. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat deze therapie zorgt voor de beste en meest langdurige resultaten.cm-leden krijgen de helft van de kostprijs terugbetaald, als ze een slaaptraining in groepsverband volgen in een door CM erkend slaapcentrum. Dit met een maximum van 150 euro. 5. Referenties LCM Slaapenquête. Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) Gezondheidsenquête 2013: Rapport 1 Gezondheid en welzijn Geestelijke gezondheid. Geraadpleegd op 3 juli 2015, van NL_2013.pdf 4. Besluit Met het gezondheidsproject Slaapwel wil CM mensen op weg helpen naar een betere en gezondere slaap. CM maakt zo haar opdracht als gezondheidsfonds waar Slaapwel Hoe zit je slaap in elkaar? Hoeveel slaap heb je nodig? Hoe kun je slaapproblemen voorkomen? En wat als slecht slapen echt een probleem wordt? Ontdek er alles over op 44 CM-Informatie 261 september 2015
Vier op de tien slaapt slecht Bijlage
1) Grafieken en tabellen Vier op de tien slaapt slecht Bijlage Grafiek 1: Stellingen over slaap (totale groep 3.297 personen) Kijk naar jezelf (op een gemiddelde dag) en duid aan in welke mate je het eens
Nadere informatieGIDS. voor een. rustige nacht
GIDS voor een rustige nacht Lekker geslapen? Lekker slapen en uitgerust wakker worden. Voor veel mensen is het een verre droom. Naar schatting één op de vijf mensen in ons land kampt geregeld met slaapproblemen.
Nadere informatieAdviezen om beter te slapen
Slaapcentrum Slingeland Medische psychologie en Maatschappelijk werk Adviezen om beter te slapen i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft last van slapeloosheid. Dit kan invloed hebben
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieSLAAP BIJ OUDEREN. - Tips voor een goede nachtrust-
SLAAP BIJ OUDEREN - Tips voor een goede nachtrust- Aandacht voor het slapen is belangrijk. Tijdens de slaap kan je lichamelijk en geestelijk herstellen. Er worden bovendien reserves opgebouwd om de volgende
Nadere informatieNiet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek
Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatiePatiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen Slaap bevorderende adviezen.indd 1
Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen 20170044 Slaap bevorderende adviezen.indd 1 01-09-17 13:41 Slaap bevorderende adviezen Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,
Nadere informatieSLAAP- EN KALMEERMIDDELEN, DENK EERST AAN ANDERE OPLOSSINGEN. BEWEGING, VOEDING, RELAXATIE,...
SLAAP- EN KALMEERMIDDELEN, DENK EERST AAN ANDERE OPLOSSINGEN. BEWEGING, VOEDING, RELAXATIE,... SLAAP- EN KALMEERMIDDELEN MOETEN DE LAATSTE OPTIE ZIJN. 1.260.034 ELKE DAG WORDEN ER EENHEIDSDOSISSEN SLAAP-
Nadere informatieAdviezen om beter te slapen
Adviezen om beter te slapen U heeft last van slapeloosheid. Dit is een veel voorkomende klacht, waarvoor vaak geen duidelijke oorzaak te vinden is. In deze folder leest u tips om beter te kunnen slapen.
Nadere informatieTIPS OM BETER TE SLAPEN
TIPS OM BETER TE SLAPEN Heeft u last van problemen tijdens het slapen en/of wordt u vaak vermoeid wakker? In deze folder kunt u tips en adviezen vinden voor een betere slaap. Slaapproblemen zijn een vaak
Nadere informatieSlaaphygiene tips voor een gezonde slaap
Slaaphygiene tips voor een gezonde slaap Inleiding Deze folder geeft u informatie over slapeloosheid. Slapeloosheid is een veelvoorkomende klacht. Er zijn mensen die moeite hebben om in slaap te vallen,
Nadere informatieSlaapadviezen. Havenziekenhuis. Bij slapeloosheid
Slaapadviezen Bij slapeloosheid Heeft u moeite met inslapen en/of doorslapen? In deze folder leest u een aantal tips voor een goede nachtrust. Ga voor uzelf na of u deze slaapadviezen echt toepast en neem
Nadere informatieSlaapproblemen bij jongeren. Informatie voor ouders
Slaapproblemen bij jongeren Informatie voor ouders Jongeren hebben een goede nachtrust nodig zodat ze voldoende energie hebben en zich lichamelijk en geestelijk goed voelen. Het verschilt per jongere hoeveel
Nadere informatieKALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW
KALMEER- EN SLAAPMIDDELEN DE AFBOUW Ik wil stoppen met slaapmiddelen In het kort Een goede voorbereiding maakt stoppen met slaapmiddelen makkelijker. Uw huisarts helpt u graag bij het stoppen. Als u stopt,
Nadere informatieRapportage Opiniepeiling nationale slaapweek maart 2015
Rapportage Opiniepeiling nationale slaapweek maart 2015 In opdracht van: Hersenstichting Datum: Maart 2015 Projectnummer: 2015019 Auteurs: Els van der Velden & Rik Wester Inhoud 1 Achtergrond & opzet 3
Nadere informatieSlaaphygiëne. Tips om beter te slapen. Hoofdpijn polikliniek
Slaaphygiëne Tips om beter te slapen Hoofdpijn polikliniek Soms is het moeilijk om in slaap te vallen of om door te slapen. Hier geven wij u enkele tips die misschien kunnen helpen om tot een gezonde slaap
Nadere informatieHelp, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren
1 Help, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren 2 Help, ik kan niet slapen! Slaapproblemen bij jongeren Slaap jij ook zo slecht? Uit onderzoek blijkt dat één op de tien jongeren zo nu en dan last
Nadere informatieSLAAPPROBLEMEN APOTHEEK.NL
SLAAPPROBLEMEN WAT KAN IK ZELF DOEN MEDICIJNEN BIJ SLAAPPROBLEMEN (BENZODIAZEPINES) AUTORIJDEN STOPPEN MET EEN BENZODIAZEPINE WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN INFORMATIE APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN Slaapproblemen
Nadere informatieGezond slapen? Slaapadvies voor rusthuisbewoners.
Gezond slapen? Slaapadvies voor rusthuisbewoners. WAT IS SLAAP? Slaap is een toestand van rust. Het is een natuurlijk proces waarbij je lichaam zich herstelt, maar ook om ervaringen van de dag te helpen
Nadere informatieSlaapdienst Verstoorde nachtrust
Slaapdienst Verstoorde nachtrust Tips voor een goede slaap. Ik kan niet slapen! Woelen, draaien, het maalt maar door in uw gedachten. Steeds bent u bezig met wat er die dag allemaal gebeurd is of wat u
Nadere informatieSlaapproblemen? Gezonde slaap
Dit is een folder van www.orthoconsult.nl geschreven door dhr. drs. Ard Nieuwenbroek, trainer/ therapeut bij Ortho Consult. Deze folder is op een aantal punten aangepast en aangevuld door de stressbegeleiders
Nadere informatieSlapen mag! B E T E R L ER EN SL A P E N, B E T E R VO ELEN.
Slapen mag! BETER LEREN SLAPEN, BETER VOELEN. Altijd een moe gevoel? Zou je graag meer energie willen overhouden? Dit E-book helpt je te begrijpen hoe slaap werkt. Hoe je met eenvoudige tips je nachtrust
Nadere informatieLekker slapen. Tips voor een goede (nacht)rust
Lekker slapen Tips voor een goede (nacht)rust Slaap: onmisbaar voor lichaam en geest. We hebben rust nodig om te herstellen van de dag. Bij kinderen is slapen daarnaast belangrijk voor een goede groei.
Nadere informatieLekker slapen. Tips voor een goede (nacht)rust
Lekker slapen Tips voor een goede (nacht)rust Slaap: onmisbaar voor lichaam en geest. We hebben rust nodig om te herstellen van de dag. Bij kinderen is slapen daarnaast belangrijk voor een goede groei.
Nadere informatieBeter slapen kun je leren. Inhoud. Wat is slapen? 4. Wat als goed slapen niet meer gaat? 15 Langdurig slaaptekort 15. Hoe verloopt je slaap?
Slaapwel Doe-boek Beter slapen kun je leren Inhoud Slapen is geen geringe kunst: je moet er de hele dag voor wakker blijven, zei de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche. Wat is slapen? 4 Hoe verloopt je
Nadere informatieOmgaan met slapeloosheid
Omgaan met slapeloosheid Beste patiënt Vrijwel iedereen heeft wel eens een slapeloze nacht. Sommigen daarentegen genieten zelden of nooit van een heerlijke nachtrust. Dat is vervelend. Samen kunnen we
Nadere informatie7 tips. voor een betere nachtrust
7 tips voor een betere nachtrust Word jij 90 jaar oud en heb je een goede nachtrust? Dan heb je 32 jaar van je hele leven geslapen. Zonde van je tijd? Juist niet! In dit E-book lees je waarom slaap onmisbaar
Nadere informatieBenzo de baas. Succesvol zelf uw slaap- en kalmeringsmiddelen afbouwen
Werkboek van Benzo de baas Succesvol zelf uw slaap- en kalmeringsmiddelen afbouwen Dit werkboek helpt u om stap voor stap te stoppen met slaap- en kalmeringsmiddelen. Over zes weken kunt u weer zonder
Nadere informatieOmgaan met slapeloosheid Adviezen door de psychologen van het Slaapcentrum
Omgaan met slapeloosheid Adviezen door de psychologen van het Slaapcentrum Slaaprestrictie Achtergrondinformatie Slechte slapers hebben vaak de neiging om langer in bed te blijven liggen in de hoop dat
Nadere informatieOuderen en slaap(problemen)
Ouderen en slaap(problemen) Dr. Winni Hofman Somnio, Personal Health Institute Int. Psychologie, Universiteit van Amsterdam 1 Waar gaan we het over hebben Invloed van veroudering op de slaap De biologische
Nadere informatieBIJLAGE. Slapeloosheid
BIJLAGE B Slapeloosheid Een van de vervelendste gevolgen van een angststoornis - en van de depressie die daar vaak mee samenhangt - is slapeloosheid. Sommige mensen hebben moeite met in slaap vallen (inslaapstoornis;
Nadere informatieSlaapproblemen? patiënteninformatie. campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23
0000 2026 - SV - oktober 2012 Slaapproblemen? campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters Antwerpen patiënteninformatie
Nadere informatieLekker slapen. Tips voor een goede (nacht)rust
Lekker slapen Tips voor een goede (nacht)rust Slaap: onmisbaar voor lichaam en geest. We hebben rust nodig om te herstellen van de dag. Bij kinderen is slapen daarnaast belangrijk voor een goede groei.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom
Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaap bevorderende adviezen bij het Slaapapneu Syndroom Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,
Nadere informatieSlapen op voorschrift. Persconferentie 27 maart 2015
Slapen op voorschrift Persconferentie 27 maart 2015 Op de agenda I. Inleiding II. Onderzoeken voorschrijfgedrag huisarts III. Besluit & eisen I. Inleiding I. Inleiding Huisarts heeft uitgebreid takenpakket
Nadere informatieRusteloze benen restless legs syndrome (RLS)
Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1159 Wat zijn rusteloze benen? Het rusteloze benen syndroom (ofwel restless legs syndrome, afgekort RLS) is een
Nadere informatieReken maar eens uit wat je per week, per maand of per jaar uitgeeft aan het kopen van sigaretten, sigaren of andere rookwaren!
Bezint voor ge begint ROKEN Stoppen met roken is niet eenvoudig! Iets afleren is altijd veel moeilijker dan iets aanleren. DAAROM: begin niet met roken! WANT: In tabaksrook zitten heel wat stoffen die
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN SLAAP- EN KAL MERINGSMIDDELEN OORDEELKUNDIG GEBRUIK
INFO VOOR PATIËNTEN SLAAP- EN KAL MERINGSMIDDELEN OORDEELKUNDIG GEBRUIK INHOUD 01 Wat zijn slaap- en kalmeringsmiddelen? 4 02 Mogelijke risico s 5 03 Alternatieven 7 04 Afbouwen 11 05 Oordeelkundig gebruik
Nadere informatieVan slaappillen kan je vallen
Van slaappillen kan je vallen Praat erover met je arts of apotheker U gebruikt een geneesmiddel om beter te kunnen slapen of om te kalmeren (een benzodiazepine of een aanverwant product). Ontdek wat deze
Nadere informatieInslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D
Inslaapproblemen bij kinderen met AD(H)D Ongeveer 30% van de kinderen met AD(H)D heeft chronische inslaapproblemen. Dit zien we ook vaak bij onder andere kinderen met een ontwikkelingsachterstand, autisme,
Nadere informatieSlaapproblemen? Een aantal feiten. Gezonde slaap. Soorten Slecht Slapen
Niet waar Soms waar Wel waar Slaapproblemen? Een aantal feiten Uit onderzoek blijkt dat èèn op de 10 jongeren zo nu en dan last heeft van slaapproblemen. Dit kan iedereen overkomen en eigenlijk is het
Nadere informatieSessie 1 Informatie en slaaphygiëne
Sessie 1 Informatie en slaaphygiëne Bespreken ingevulde lijsten De lijsten die u voor deze sessie heeft ingevuld, worden kort besproken. Ze zijn vooral bedoeld als meting vooraf. In latere sessies zullen
Nadere informatieOmgaan met slaapproblemen
Leven met Multipele Sclerose uitgave 12 Omgaan met slaapproblemen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Tekst: drs. Bep Franke-Barendse Uitgever: Nationaal MS Fonds 2 Inleiding We besteden ongeveer eenderde
Nadere informatieWil jij minderen met social media?
Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.
Nadere informatiekennistoets. wat weet jij nou van slapeloosheid?
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M23 van juli 2005. Met behulp van de Kennistoets kunnen de praktijkassistentes nagaan hoe hun kennis over hun handelen bij slapeloosheid en slaapmedicatie
Nadere informatieBURN- OUT RISICO CHECK
BURN- OUT RISICO CHECK Vul onderstaande vragenlijst in door ja of nee aan te kruisen. VRAAG JA NEE 1 Nemen jij en je gezin s ochtends rustig de tijd om op te staan en goed te ontbijten? 2 Zie je vaak tegen
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Slaaphygiëne bij ouderen. Tips om goed te slapen
PATIËNTEN INFORMATIE Slaaphygiëne bij ouderen Tips om goed te slapen Bij het ouder worden verandert het normale slaappatroon. De slaap wordt korter, minder diep en het kan voorkomen dat u vaker wakker
Nadere informatieSLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE
SLAAPSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Slapen lijkt zo normaal. Toch zijn er heel wat mensen bij wie slapen niet vanzelf gaat. 20 tot 30% van de mensen heeft wel eens een paar slechte nachten achter
Nadere informatiePeriodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD)
Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1160 Wat zijn periodieke beenbewegingen van de slaap? Bij periodic limb movement
Nadere informatieBASIS GGZ: DOEN WAT WERKT BEHANDELING VAN SLAAPSTOORNISSEN IN DE BASIS GGZ
BASIS GGZ: DOEN WAT WERKT BEHANDELING VAN SLAAPSTOORNISSEN IN DE BASIS GGZ PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN & DR. ELS DOZEMAN WORKSHOP 45 MINUTEN Introductie Definitie, omvang en gevolgen slaapproblemen
Nadere informatieRusteloze benen. restless legs syndrome (RLS) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Rusteloze benen restless legs syndrome (RLS) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Wat zijn rusteloze benen? Het rusteloze benen syndroom (ofwel restless legs syndrome, afgekort
Nadere informatieTips tegen nervositeit
Vijf jaar lang heb ik een slaapmiddel gebruikt om in slaap te komen soms had ik de moed om het eens zonder dat tabletje te proberen. Ik sliep dan zo slecht, dat ik de moed snel weer opgaf. Toch vond ik
Nadere informatieSlaapproblemen, angst en onrust
Slaapproblemen, angst en onrust WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WAT GEBEURT ER ALS U STOPT AUTORIJDEN INFORMATIE ADRESSEN HULPVERLENING VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN,
Nadere informatieHoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Hoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl n Hoofdpijn Hoofdpijn bij kinderen komt regelmatig voor. Vaak is de oorzaak duidelijk, bijvoorbeeld slaapgebrek, drukte of lawaai.
Nadere informatieMelatonine bij verlate slaapfase Experiment, nog geen bewijzen
Melatonine bij verlate slaapfase Experiment, nog geen bewijzen Door Sandra Kooij Nieuwsbrief voor Patiënten, Programma ADHD bij volwassenen, jaargang 4, nummer 2, mei 2008. De meerderheid (zo'n 70%) van
Nadere informatieHet droogbed boek Werkboek bij de droogbedtraining in het ziekenhuis.
Het droogbed boek Werkboek bij de droogbedtraining in het ziekenhuis. Dit werkboek is bedoeld als ondersteuning bij het trainingsprogramma. De droogbedtraining is speciaal ontwikkeld voor kinderen en jongeren
Nadere informatieEn hoe blijf jij fit in je hoofd?
En hoe blijf jij fit in je hoofd? boekje-105x105-def.indd 1 30-01-2009 12:05:22 1,2,3,..., 10 stappen boekje-105x105-def.indd 2 30-01-2009 12:05:23 Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees
Nadere informatieI n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n
I n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Omgaan met slapeloosheid 3 INHOUD Een vicieuze cirkel...4 Slaap en slapeloosheid...5 Nooit meer slecht slapen...7 Sl a a p hy g i ë n e...8 Re l a x a t i
Nadere informatieEn hoe blijf jij fit in je hoofd?
En hoe blijf jij fit in je hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven in je hoofd en hebben al heel
Nadere informatiePeriodieke beenbewegingen van de slaap
Periodieke beenbewegingen van de slaap periodic limb movement disorder (PLMD) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Wat zijn periodieke beenbewegingen van de slaap? Bij periodic
Nadere informatieHelp, ik kan niet slapen!
Help, ik kan niet slapen! 7 Lees de teksten en antwoord op de vragen. Situatie Je bent op zoek naar tips om beter te slapen. Cursist A: lees de opdracht hieronder. Cursist B: ga naar p. 0. Cursist C: ga
Nadere informatieSessie 0 Slaapanamnese
7 Sessie 0 Slaapanamnese Samenvatting In deze sessie wordt een uitgebreide slaapanamnese gedaan om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over het slaapprobleem en de gevolgen daarvan voor het functioneren
Nadere informatieSLAAPMAKEND. Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB
Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB 11-06-2018 Slaapquiz: 1) Je hersenen rusten tijdens je slaap 2) Sommige mensen dromen nooit tijdens hun slaap
Nadere informatieCentrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW)
= Centrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW) Inhoudsopgave Inleiding 3 Het Centrum voor Slaap- en Waakstoornissen 3 De slaap 5 Wat is slaap? 5 Het verloop van de slaap 5 Hoe wordt de slaap geregeld? 6
Nadere informatieSugar Addiction Test
Sugar Addiction Test Hoe is het gesteld met jouw suikerverslaving? Ontdek het met deze test. SUGARCHALLENGE Is een initiatief van Food & Lifestylecoach Carola van Bemmelen Doe de Sugar Addiction test Ben
Nadere informatieEn hoe blijf jij Fit in je Hoofd?
En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven
Nadere informatieSlapen is heerlijk! Slaap lekker!
Slapen is heerlijk! We slapen graag en veel. Net als elk mens slaapt u ongeveer één derde van uw leven. U kunt dus gerust stellen dat slapen een belangrijk onderdeel is in uw leven! Slapen doet u vaak
Nadere informatieslaapproblemen en autisme Inservice Autisme 2018
Dia 1 slaapproblemen en autisme Inservice Autisme 2018 Bert van de Meeberg, Arts VG Dia 2 slaapproblemen en autisme Wat is slaap? Wat is gezonde slaap? Wanneer spreken we van een slaapprobleem? Waarom
Nadere informatieWake up call: Slaap voor een fit brein Eus van Someren en Lucas Schroder
Wake up call: Slaap voor een fit brein Eus van Someren en Lucas Schroder Van harte welkom! - Na succes van het eerste webinar over Stress, vandaag het tweede webinar over het onderwerp Slaap! - U komt
Nadere informatieSlapeloosheid (Insomnia)
Slaap Waak Centrum Slapeloosheid (Insomnia) Afspraak op het Slaap Waak Centrum Een slaapprobleem of een slaapgerelateerd probleem heeft vaak een brede aanpak nodig. In het Slaap Waak Centrum werken wij
Nadere informatieLangdurige slapeloosheid. Diagnose en behandeling van insomnie
Langdurige slapeloosheid Diagnose en behandeling van insomnie We spreken van langdurige slapeloosheid ofwel chronische insomnie als het niet in slaap vallen, het niet kunnen doorslapen en/of veel te vroeg
Nadere informatie15 tips om de dag ontspannen te beginnen
15 tips om de dag ontspannen te beginnen Het is voor werknemers met een drukke agenda vaak moeilijk goed voor hun lichaam te zorgen. Daarom heb je tools nodig om je lichaam en geest te ontspannen. Voor,
Nadere informatieslaap voorlichting Slaap Voorlichting 1. Toelichting 2. Doel, doelgroep en tijdsduur 3. Uitvoering 4. Organisatie
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M23 van juli 2005. Een gestructureerde slaapanamnese en goede voorlichting over slaapfysiologie en slaaphygiëne kunnen onnodig en ineffectief
Nadere informatieHospital ABCD studie Pinnummer: P 3. 3 maanden na ontslag (telefonisch)
P 3 3 maanden na ontslag (telefonisch) 1 Uw ervaringen zijn waardevol In dit interview gaan we het hebben over uw dagelijkse bezigheden en hoe u zich voelt. Uw ervaringen zijn waardevol en zullen worden
Nadere informatieSessie 1 Informatie en slaaphygiëne
Sessie 1 Informatie en slaaphygiëne Bespreek het slaapdagboek (zie bijlage) en beantwoord eventuele vragen over de algemene informatie over slaap. Psycho-educatie: leg het ontstaan van langdurige slapeloosheid
Nadere informatieDossier : vermoeidheid
Dossier : vermoeidheid Inleiding In slaap vallen achter het stuur kan fataal zijn. Toch rijden heel wat bestuurders gewoon door, hoewel ze zich moe voelen. Ze denken dat ze door een raam te openen of door
Nadere informatieHospital ABCD studie Pinnummer: P 2. 2 maanden na ontslag (telefonisch)
P 2 2 maanden na ontslag (telefonisch) 1 Uw ervaringen zijn waardevol In dit interview gaan we het hebben over uw dagelijkse bezigheden en hoe u zich voelt. Uw ervaringen zijn waardevol en zullen worden
Nadere informatieSlaap. Hoeveel slapen we? Slaap en vet verliezen
Slaap Voldoende slapen, een advies die jouw moeder je al van kleins af aan geeft. Geven we hier echter gehoor aan? Neen. We hebben allemaal altijd wel wat beters te doen dan te slapen. Hoe belangrijk is
Nadere informatie1. Hoe verloopt een normale slaap?
B348 juni 2016 Slaapwel! algemene informatie over de slaap en tips om goed te slapen 1. Hoe verloopt een normale slaap? De normale slaap verloopt in 4 à 6 blokken van telkens 1,5 à 2 uur. Elk blok is op
Nadere informatieVRAGENLIJST SLAAPGEDRAG OUDER
VRAGENLIJST SLAAPGEDRAG OUDER Vertaling en aanpassing van de Albany Sleep Problems Scale van V. M. Durand (1996) Vertaling van de Epworth Sleepiness Scale van Johns (1991) door A.P.H.M. Maas & M.P.J. Vervloed
Nadere informatieVerbetert je nachtrust en zorgt ervoor dat je s morgens uitgerust wakker wordt
trnd-projectboekje arkorelax slaap Verbetert je nachtrust en zorgt ervoor dat je s morgens uitgerust wakker wordt trndproject Projectblog www.trnd.com/be-nl/arkorelax Jouw contactpersoon louise@trnd.be
Nadere informatieMet het hele gezin gezond het nieuwe jaar in
Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.
Nadere informatieonregelmatige werktijden en eigen verantwoordelijkheid
onregelmatige werktijden en eigen verantwoordelijkheid Copyright Circadian Technologies Ltd 2012 ONDERWERPEN Biologische klok Slaap Ochtendmens/Avondmens Alertheid en veiligheid Voeding DE BIOLOGISCHE
Nadere informatieSLAAPPROBLEMEN. Wat kan ik eraan doen?
SLAAPPROBLEMEN Wat kan ik eraan doen? SLAAPPROBLEMEN Wat kan ik eraan doen? Wat is slaap? Slapen is een actief, essentieel en onwillekeurig proces waarvan zeker nog niet alle aspecten ontrafeld zijn. We
Nadere informatieOnderzoek je energiebalans*
Onderzoek je energiebalans* Om je gevoel van stress aan te pakken, is het van belang dat je eerst ziet hoe je energiebalans er uit ziet op 5 verschillende gebieden. Met deze vragenlijst krijg je inzicht
Nadere informatieAmitriptyline bij slaapproblemen
Amitriptyline bij slaapproblemen Ziekenhuis Gelderse Vallei U heeft een recept voor Amitriptyline gekregen. In deze folder vindt u meer informatie over dit geneesmiddel. Wat is Amitriptyline? De werkzame
Nadere informatieSlaapproblemen. GGD Regio Nijmegen
Slaapproblemen GGD Regio Nijmegen Slaapproblemen Problemen met het slapen, komen bij kinderen regelmatig voor. Als uw kind moeite heeft met slapen, is het goed om na te gaan waardoor dit komt. In deze
Nadere informatieJana Maes klinisch psycholoog en slaapexpert verbonden aan UZ Antwerpen en zelfstandige praktijk Mortsel www.slaapcoaching.be Aantal uitspraken Waar of niet waar Overzicht Onderbouwd door wetenschap Overzicht
Nadere informatieEenvoudige regels voor een goede nachtrust
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Eenvoudige regels voor een goede nachtrust voor mensen met de ziekte
Nadere informatieSlapen een probleem (4-12 jaar)
Slapen een probleem (4-12 jaar) 1 2 Slapen een probleem (4-12 jaar) Voldoende slaap belangrijk! Iedereen heeft slaap nodig. Voldoende slaap geeft een uitgerust en fit gevoel. Onvoldoende slaap leidt tot
Nadere informatieRust & Ontspanning 1
Rust & Ontspanning 1 Onderwerpen Invloed van stress Onthaasten Rust als basis Bewust leven Tips om te onthaasten Nachtrust Tips voor goede nachtrust Vragen 2 Invloed van stress In ons leven worden we frequent
Nadere informatieSlaapproblemen. na kanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie juli 2015 (object-id 16038)
Slaapproblemen Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! na kanker Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieOmgaan met nachtdiensten
Omgaan met nachtdiensten ALLES OVER WISSELENDE SLAAPDIENSTEN Week 7.2 RAOUL DE BRUIN OVERWINSLAPELOOSHEID.NL Omgaan met nachtdiensten De wereldeconomie is in de laatste jaren flink veranderd waardoor de
Nadere informatieOnderzoek je energiebalans*
Onderzoek je energiebalans* Om je gevoel van stress aan te pakken, is het van belang dat je eerst ziet hoe je energiebalans er uit ziet op 5 gebieden: Lichamelijk, mentaal, emotioneel, werk en privé. Het
Nadere informatieWat zouden we zijn zonder slaap?
Wat zouden we zijn zonder slaap? De gemiddelde Nederlander gaat om 6 minuten voor half 12 naar bed en staat om 18 minuten over 7 weer op. Dit betekent dat we gemiddeld 7 uur en 54 minuten per etmaal in
Nadere informatieLeefstijladviezen voor hoofdpijnpatiënten
Leefstijladviezen voor hoofdpijnpatiënten Afdeling neurologie De eerste gedachte bij de behandeling van hoofdpijn en of migraine is vaak het gebruik van medicatie. Echter voeding, stress en een onregelmatig
Nadere informatieSlaaptraining. Annelies Smolders Psycholoog - Psychotherapeut Slaaplabo Dr. Weytjens, verantwoordelijke arts. Jessa Ziekenhuis vzw.
Slaaptraining Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 30 90 22 Annelies Smolders Psycholoog - Psychotherapeut
Nadere informatieOnderzoeksopzet en -verantwoording
Onderzoeksopzet en -verantwoording Doelgroep: Nederlanders en Vlamingen van 18+. Steekproef: Werving: De steekproef bestaat uit in totaal 1019 completes, gespreid in de volgende subgroepen: Nederlanders
Nadere informatie