29 Berlare Uitbergen Schellebelle

Transcriptie

1 Turfputtenroute 29 Berlare Uitbergen Schellebelle Het huidige landschap van het Donkmeer werd voornamelijk in de 18de en 19de eeuw gevormd door turfvorming. Eeuwen lang had de natuur gezorgd voor turfvorming in de bodem van dit vroegere overstromingsgebied van de Schelde. Toen de turfwinning stopte, liepen de gevormde putten geleidelijk vol water en ontstonden het Berlaars en Overmeers Broek. Het Berlaars Broek werd een eerste maal in 1862 en nogmaals na de Eerste Wereldoorlog leeggepompt om bebossing met wijmen voor de mandenvlechterij toe te laten. Het Overmeers Broek daarentegen werd nooit leeggepompt en groeide uit tot het hedendaags Donkmeer, een toeristische attractie voor waterliefhebbers, maar evenzeer voor fietsers, wandelaars en liefhebbers van lekker eten. Het huidige Donkmeer ligt grotendeels op het grondgebied van de deelgemeente Uitbergen, maar tijdens de fietstocht maak je ook uitgebreid kennis met Berlare zelf en de andere deelgemeente, Overmere. Onderweg staat ook nog een stukje Kalken, een deelgemeente van Laarne, op het menu. De tocht km De startplaats van deze route, de Bareldonkkapel (1) in de Donklaan, ligt enkele honderden meters van de drukste Donkmeeractiviteit. De bouw van de verre voorloper van de Bareldonkkapel situeert zich in het begin van de 14de eeuw, toen hier bedevaartsoord Onze-Lieve-Vrouw ter Groenestraete ontstond, dat vooral druk bezocht werd in tijden van hongersnood en pest. Tegen 1774 was de kapel getransformeerd naar rococostijl en was ze ondertussen ook reeds toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw der Zeven Smarten. Je kunt er in een nog betrekkelijke rust de laatste voorbereidingen treffen voor je kennismaking met een prachtig stukje natuur. Je fietst door een flinke halve kilometer Donkmeerdrukte vooraleer het lusgedeelte van de Turfputtenroute aan te vangen. Je fietst daarvoor rechts de Donklaan op, waar het fietspad, tussen het water van het Donkmeer links en de restaurants rechts, je naar de veel rustigere Zandstraat rechts brengt, ter hoogte van eethuis Regina. Pas op dat je niet op de vluchtheuvel terechtkomt. De route gaat nu rechts verder door de Damweg en op de rand van het Berlaars Broek rechts. In het laatste eindje van de Damweg neemt de menselijke bewoning geleidelijk weer de overhand op de natuur. Links gaat het nu in de Kamerhoek en dan spoedig rechts in de Haststraat. De weg kronkelt nu rustig verder te midden van een relatief open en vlak landschap met hier en daar enige bebouwing. Je fietst zowat twee kilometer in de straat als zich een wegsplitsing aandient. Blijf gewoon rechtuit fietsen, de enige verandering die er te noteren valt, is dat je nu in de Waterhoek bent. De menselijke bewoning dunt snel uit in de Zandstraat en weldra blijven er alleen nog de natuur en de eventuele andere fietsers. Het landelijke karakter van

2 Natuurgebieden in een oksel van de Schelde Praktisch AFSTAND 34 km. BEWEGWIJZERING Zeshoekige bordjes met de naam van de route in rode letters. VEILIGHEID Behoorlijk veilige route. Evenwel uitkijken op de toeristisch-drukke Donklaan. AARD VAN DE WEG Hoofdzakelijk geasfalteerde wegen; de aardewegen op het parcours zijn in normale omstandigheden behoorlijk berijdbaar. 40 % verkeersvrij. AANBEVOLEN VERTREKPUNT Bareldonkkapel, Donklaan, Berlare. INFORMATIE Infokantoor Scheldeland-Donkmeer, Donklaan 93, 9290 Berlare, , , M info@scheldeland.be, 2 VVV Donkmeer, Donklaan 163, 9290 Uitbergen (Berlare), 4 en , 2 FIETSENVERHUUR Infokantoor Scheldeland-Donkmeer, Donklaan 93, 9290 Berlare, Taverne Waterhoek, Waterhoek 23, 9290 Berlare, ETEN EN DRINKEN In de omgeving van het Donkmeer is er een uitgebreide keuze aan horecazaken, voor elke beurs en elke smaak. De restaurants staan bekend om hun palinggerechten, maar je vindt er even makkelijk een ijsje, een pita of een belegd broodje. de Zandstraat, ook na een haakse bocht naar links, uit zich ook in het wegdek. Geleidelijk aan gaat dat over in een behoorlijk brede aardeweg met de nodige putten en bulten. Een geasfalteerde weg hoeft trouwens ook niet echt in het Berlaars Broek. De Zandstraat loopt dood voor de Gratiebossen, het laatste restant van de beboste zone die in de 17de en 18de eeuw bestond tussen Berlare, Lokeren en Zele. Langs beschermde natuurgebieden km Met een bocht brengt de Waterhoek je naar de Schelde (2). Tot in Uitbergen zul je nu op de Scheldedijk fietsen, zowat negen kilometer. De naam Waterhoek doet allicht een belletje rinkelen. Hier werd gedraaid voor de film die Willeke Van Ammelrooy wereldberoemd zou maken tot in het kleinste Vlaamse dorp: De teleurgang van de Waterhoek, naar het werk van Stijn Streuvels. Vaak heb je de keuze aan de Scheldedijk. Ofwel fiets je inderdaad echt boven

3 205 op de dijk en geniet je van iedere meter Schelde naast je. Als het weer ietsje winderiger is, geef je er misschien de voorkeur aan om de weg beneden in de luwte van de dijk te volgen. Als je onderweg toch weer liever boven op de dijk wilt, heb je daarvoor wel hier en daar de mogelijkheid. Terug met onze gedachten naar de Scheldedijk nu, voor een rustige en zogoed als verkeersvrije rit. Als je wat geluk hebt, loopt er een kudde schapen te grazen en te mekkeren. Je ziet al bijna meteen aan de overzijde Appels liggen, nu een deelgemeente van Dendermonde. Het gebouw aan de andere Scheldeoever is de huisvuilverwerkings- en composteringsinstallatie van de intercommunale D.D.S. (Dender, Durme en Schelde), waar het huisvuil van de meeste gemeenten van het arrondissement Dendermonde aangevoerd wordt. De hier beschreven route volgt dus niet het ommetje naar Berlare-dorp, tussen de Konkelstraat en de Sarrosstraat, dat aangegeven wordt door de bewegwijzering. Je vergeet dat de bewegwijzering je rechts in de Konkelstraat wil brengen en blijft naast de Schelde stroomopwaarts fietsen. De Scheldebrug die je route kruist, verbindt Schoonaarde met Berlare. Tussen jouw Scheldeoever en de Scheldedijk liggen twee kleine natuurgebieden: Bredeschorre en Konkelschorre. Vooral watervogels voelen zich thuis tussen de rietkragen, die onder invloed van het ritme van de getijden tweemaal daags onder water staan. Beide natuurgebieden staan onder het beheer van vzw Natuurreservaten. Het beekje dat door het landschap rechts loopt, heet Broekmeer. Het levert zijn bescheiden bijdrage om van de Schelde een machtige stroom te maken. Schoonaarde is het dorp dat zo nodig het grondgebied van de stad Dendermonde moest aanvullen. De geelbruine brasserie langs de dijk heeft flink wat producten te bieden die fietsers kunnen behagen. Ongeveer een kilometer verder zie je rechts dat de bewegwijzerde route, die een ommetje maakte naar Berlare, weer aansluiting zoekt met de Schelde. Voorbij de plaats waar de route uit Berlare weer aansluit op het beschreven traject, kom je aan de Hoge Berg, ooit een alluviale vlakte met Scheldeduinen. De Hoge Berg ligt ongeveer tegenover de Sint-Gertrudiskerk van Wichelen, aan de overzijde van de Schelde. Het natuurgebied dat zich de volgende kilometers rechts naast je uitstrekt, werd door de Europese Gemeenschap erkend als vogelrichtlijngebied wegens zijn grote ecologische waarde. Op Vlaams beleidsniveau is dit gebied erkend als natuurontwikkelingsgebied in de Groene Hoofdstructuur Vlaanderen. Naast de eerste zijstraat die je ontmoet op dit eind Scheldedijk, ligt Den Beirleir, een vroegere Scheldearm. Als er rechts een kasteeltje met park opduikt, besef je dat je weer in een gebied komt waar de mens zijn wil tracht op te leggen aan de natuur. Turfputtenroute km Even verder verlaat je de Scheldedijk om rechts via de Veerstraat in de dorpskern van Uitbergen (3) te belanden. Aan de overzijde van de dorpskern en links ten opzichte van je rijrichting volg je nu de Kleine Kouter, een landelijke weg waar je spoedig de laatste bebouwing achterlaat. Bij het kruisen van de Strijpwegel verandert de straatnaam in Slot; een naam die overigens behouden

4 ROUTE 40% verkeersvrij SITUERING 34 km AFSTAND REFERENTIEPUNTEN vertrek 1 Bareldonkkappel in Berlare 7 km 19 km 23 km 31 km Schelde in Berlare Dorpskern van Uitbergen Twee cafeetjes in Schellebelle Domein Nieuwdonk in Berlare m m Overmere Donk 1 5 Belham Uitbergen 4 Voetveer 3 WICHELEN Bareldonk Kast. Blauwhof BERLARE Paardebroek 2 Waterhoek Schoonaarde Schelde Donkmeer Nieuwdonk NOORDZEE E19 BRUGGE Turnhout ANTWERPEN Oostende E17 E313 E19 E40 GENT Berlare Leie E17 E40 A17 LEUVEN BRUSSEL Schelde E40 er E403 E429 Nijvel E19 E42

5 Wegwijzer 207 Vertrekpunt: Bareldonkkapel (1) (Berlare) 1 t 2 7 km Donklaan Zandstraat Zandstraat Damweg Kamerhoek Haststraat Waterhoek 2 t 3 12 km Schelde (2) (Berlare) Scheldedijk Veerstraat 3 t 4 4 km Dorpskern Uitbergen (3) Kleine Kouter Slot Slot Aard 4 t 5 8 km Twee cafeetjes (4) (Schellebelle) Scheldedijk Blokstraat Hemelrijkstraat Burgveldstraat Molenstraat s Herenmeersstraatje Koningstraat Broekstraat Paepenbogtstraat 5 t 1 3 km Domein Nieuwdonk (5) (Berlare) 31 km Brielstraat Donklaan Bareldonkkapel (1) (Berlare) blijft als je bij een wegsplitsing links aanhoudt. Bij een T-splitsing zit er niet veel anders op dan links de Aard te blijven volgen. Ga je rechts, dan loopt je weg dood in de polder van Belham. Uitbergen, de kleinste van de drie deelgemeenten van Berlare, werd reeds in 967 vermeld al Bergina, een naam die verwijst naar een hoge woonplaats die meer stroomafwaarts lag ten opzichte van Destelbergen. De kerk van Sint-Pietersbanden voor je is het resultaat van eeuwen bouwen en verbouwen. De toren met klokkenhuis heeft nog een romaanse oorsprong (11de eeuw), het koor en het schip dateren oorspronkelijk uit respectievelijk de 14de en 16de eeuw, maar het schip werd in het begin van de 20ste eeuw grotendeels in neogotische stijl herbouwd.

6 Door de Kalkense Meersen naar Nieuwdonk km Op de Aard zie je aan de overzijde van de stroom de gotische Sint- Janskerk van Schellebelle. Met enig gekronkel slingert de Aard zich tussen twee cafeetjes op de Scheldoever (4) naar de Scheldedijk rechts. Nog zowat driehonderd meter kun je genieten van het uitzicht op Vlaanderens machtigste stroom en dan duik je de Kalkense Meersen in via de Blokstraat rechts. Ongeveer drie kilometer loopt je traject door de beschermde Kalkense Meersen, veruit het belangrijkste natuurgebied in Laarne, waarvan Kalken een deelgemeente is. Een paar honderd meter naar links loopt de Kalkensevaart, waarlangs vroeger kleine schepen tot vlak bij de dorpskern van Kalken konden varen. Tussen de weg en de vaart loopt ook nog de Driessloot, die eveneens zijn water aan de Schelde afstaat. Wat verder zal dit watertje plots van richting veranderen en je pad kruisen. Ongeveer ter hoogte van de rare kronkel die de Vingelinkbeek maakt, ruil je het grondgebied van Kalken voor dat van Overmere en verandert de straatnaam in Hemelrijkstraat. Op het einde ervan moet je rechts in de Burgveldstraat en deze voert je naar de T-splitsing met de Molenstraat. In principe loopt jouw route hier naar rechts Nog maar net ben je in de Molenstraat of je moet al links de s Herenmeersstraatje in trappen. Het overige verkeer heeft hier geen toegang. Je kunt zorgeloos van de natuur genieten, tenminste, als je dit traject niet net na een lange regenperiode wilt verkennen. Nagenoeg ongemerkt verandert de straatnaam in Koningstraat. Bij de Broekstraat rechts krijg je gegarandeerd weer een stevig wegdek onder de wielen. Via een bocht naar links beland je in het Paepenbogtstraatje, dat je toch wel een flinke kilometer zult volgen. Als je onderweg eerst de dorpskern van Overmere wilt verkennen, fiets je ongeveer 1300 meter naar links waar de wegwijzer het aangeeft. Overmere is de laatste van de drie Berlaarse deelgemeenten die je aandoet. Het dorpje kreeg een plaats in de Vlaamse geschiedenis omdat hier de Boerenkrijg ontvlamde in oktober van het jaar Op het dorpsplein staat een gedenkteken dat herinnert aan die opstand voor outer en heerd tegen de Franse bezetters km Rechts in het Paepenbogtstraatje vind je de toegang tot het domein Nieuwdonk (5). Nadat de straatnaam is overgegaan in Brielstraat kom je rechts bij de ingang van de Eendenkooi. Naarmate je vordert in de Brielstraat heb je meer uitzicht op het eigenlijke Donkmeer, maar krijg je ook het gezelschap van steeds meer toeristen. Het Donkmeer is een 25 hectare grote waterplas die vooral werd uitgebouwd voor de waterliefhebbers die er komen zwemmen, zeilen of surfen. Een strand, een speeltuin en een cafetaria zorgen ervoor dat het hier druk is bij mooi zomers weer. Ooit werd de omgeving van de Eendenkooi uitgebouwd voor het lokken en vangen van wilde eenden, die dan allicht hun leven eindigden in een of andere braadpan op een kermiszondag. De dieren die er vandaag verblijven, maken kans op een vreedzamer leven, want sinds 1961 wonen ze hier in een dierenpark. Onder de bewoners tel je onder meer tientallen blauwe reigers.

7 209 Met het aantal toeristen groeit ook het aantal gelegenheden waar je terechtkunt voor uiteenlopende producten van de toeristische industrie. Kwantiteit is er alleszins in overvloed en met enig uitkijken vind je ook wel de kwaliteit die je wenst. Turfputtenroute Een eeuw toerisme aan het Donkmeer Het toerisme rond het Donkmeer werd reeds voor de Eerste Wereldoorlog op gang getrokken. Tussen de twee wereldoorlogen is de ontwikkeling definitief gestart. Wandelen, vissen, spelevaren en zwemmen waren de voornaamste activiteiten. Ook de restaurants kwamen erg in trek en de palinggastronomie rond het Donkmeer vormde een belangrijke aantrekkingskracht. Vandaag wordt de levende paling ingevoerd, maar ondergaat hij nog altijd een waterkuur in het daarvoor geschikte water van het Donkmeer. Het meer kan men nu verkennen met roeibootjes, kano s, motorboten en waterfietsen. Er is ook een overzetboot, die vanaf de aanlegsteiger een verbinding met het dierenpark de Eendenkooi verzorgt. Je volgt de Brielstraat tot je weer aan de Donklaan bent. Over het fietspad gaat het nu rechts, te midden van een nog grotere greep uit het toeristische aanbod, weer in de richting van de Bareldonkkapel (1) van Berlare.