Arbeidshof te Brussel

Transcriptie

1 Repertoriumnummer Uitgifte Uitgereikt aan 2016/ Datum van uitspraak 23 mei 2016 Rolnummer op JGR 2015/AB/188 Arbeidshof te Brussel vijfde kamer Arrest

2 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 2 ARBEIDSRECHT - arbeidsovereenkomst arbeider tegensprekelijk arrest definitief REULEN NV, met maatschappelijke zetel te 8750 WINGENE, Gravestraat 7 bus 5, appellante, vertegenwoordigd door mr. L'ALLEMAND Thierry, advocaat te 2000 ANTWERPEN, Britselei 47/49 bus 1 tegen B. M., geïntimeerde, vertegenwoordigd door mr. Maarten BROEKX loco mr. VANDEBROEK Nicolas, advocaat te 3000 LEUVEN, C. Meunierstraat 111 *** * Na beraad, spreekt het arbeidshof te Brussel het hiernavolgend arrest uit: Gelet op de stukken van rechtspleging, inzonderheid: - het voor eensluidend verklaard afschrift van het bestreden vonnis, uitgesproken op tegenspraak op door de Nederlandstalige arbeidsrechtbank Brussel, 3e kamer (A.R. 13/6280/A), - het verzoekschrift tot hoger beroep, ontvangen ter griffie van dit hof op , - de conclusies voor de appellante, neergelegd ter griffie op , , , , - de conclusies voor de geïntimeerde, neergelegd ter griffie op , en , - de voorgelegde stukken. *** * De partijen hebben hun middelen en conclusies uiteengezet tijdens de openbare terechtzitting van 18 april 2016, waarna de debatten werden gesloten, de zaak in beraad werd genomen en voor uitspraak werd gesteld op heden.

3 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 3 De feiten en de procedure in eerste aanleg 1. De heer B. trad op 22 juni 1981 als arbeider in dienst van de heer R., op basis van een schriftelijke arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Het bedrijf vervaardigde salami en de heer B. werkte voltijds. De onderneming werd in 1985 overgenomen door de bvba Reulen die de heer B. verder tewerkstelde. De heer B. woonde in Zaventem en later te Kortenberg (deelgemeente Meerbeek) en werkte steeds op de zetel van de onderneming te Machelen. 2. Op 8 oktober 2012 richtte de bvba Reulen volgende brief aan haar werknemers: "Bij deze dienen wij U, zij het noodgedwongen, nu ook schriftelijk te berichten dat wij, met ingang van 5 november 2012 onze ganse bedrijfsactiviteit dienen over te hevelen naar het adres gelegen te B Wingene, Gravestraat, nummer 7b. U zal aldaar onverminderd tewerkgesteld worden in Uw huidige functie, met inachtname van alle bestaande loon- en arbeidsvoorwaarden. Zoals U weet hadden wij, bij het nemen van deze beslissing, hoegenaamd geen enkele andere keuze. De verplaatsing van de plaats van tewerkstelling is immers onze enige kans om het verder voortbestaan van onze onderneming te vrijwaren, onder meer gelet op de buitengewoon extreme (financiële,.-.) klappen dewelke wij sedert eind 2011 hebben dienen te incasseren. Inderdaad, gezien de recall van Delhaize op de tiroler tgv listeria is onze omzet ernstig gedaald en worden we geconfronteerd met enorme uitzonderlijke kosten. Uiteindelijk is Delhaize zelfs gestopt met het afnemen van dit product. Het betrof hier onze voornaamste klant en produc,. Deze listeria affaire heeft ook een impact op de omzet van andere producten en klanten die afhaken of minder bestellen. We hebben ondertussen niet stil gezeten en getracht om deze omzet daling om te buigen. Tot onze spijt moeten we u mededelen dat dit ons op heden niet lukt. Gezien de hierdoor gerezen toestand en de verdere economische noodwendigheden binnen ons bedrijf is deze optie (o.m. ingegeven vanuit een doorgedreven besparingsperspectief) onze laatste kans om onze continuïteit te kunnen verzekeren, U werd daarover trouwens reeds, in alle transparantie, op de hoogte gebracht, waarbij U de evolutie (w. o. verlies van cliënteel en dus van cruciale en lucratieve contracten, productievolumes,...) op de voet kon volgen. Onder de gegeven omstandigheden menen wij dan ook op Uw begrip te kunnen rekenen. Wij verwachten U dan ook vanaf 5 november 2012 op onze nieuwe locatie en rekenen daarbij op Uw onverminderde inzet. " 3. De heer B. reageerde als volgt met een brief van 31 oktober 2012 :

4 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 4 "Ik nam kennis van uw brief d.d U zal wel willen begrijpen dat ik niet kan ingaan op uw verzoek om vanaf te Wingene te komen werken. Tot op heden kon ik met mijn motorfiets binnen de kortste tijd vanuit mijn woonplaats te MEERBEEK op mijn werk te MACHELEN geraken daar dit nauwelijks 20 minuten in beslag nam. Wanneer ik echter vanuit Meerbeek dagelijks tot in Wingene zou moeten komen werken, dien ik 280 km heen en terug af te leggen. Met het openbaar vervoer dien ik hiervoor immers met een autobus vanuit Meerbeek naar Leuven te rijden, vervolgens de trein Leuven-Brussel en Brussel-Brugge te nemen en tenslotte weer een autobus naar Wingene en 's avonds de omgekeerde richting. Ik zou dan s morgens tussen de 2u 56 en 3u 16 onderweg zijn en s 'avonds hetzelfde, hetgeen zou betekenen dat ik +/- 6 uren per dag van en naar het werk onderweg ben zodat ik 14 uren per dag voor mijn werk weg zou zijn. Door mij te verplichten voor mijn werk van Machelen naar Wingene te verhuizen, wijzigt U dan ook op een essentiële wijze de arbeidsvoorwaarden en verbreekt u eenzijdig de arbeidsovereenkomst. Ik kan dan ook ongetwijfeld aanspraak maken op een verbrekingsvergoeding. Vermits ik 31 jaar dienst heb, kan ik aanspraak maken op volgende verbrekingsvergoeding: Paritair Comité 118; Ancieniteit = 31 jaar Opzeg: 301 kalenderdagen,.hetzij in het totaal 301 x 5/7 = 215 werkdagen Brutoloon per dag: 14,22 x 7,36 (= 5 dagen week) = 104,65 per werkdag Hetgeen in totaal als verbrekingsvergoeding geeft: 215 x 104,65 = Ik verwacht dan ook de betaling van dit bedrag op mijn rekeningnummer ( ). In de gegeven omstandigheden zal ik mij op vanzelfsprekend niet aanbieden ten Wingene zoals door u gevraagd in uw brief d.d Huidig schrijven wordt u gericht onder voorbehoud van alle recht en zonder enige nadelige erkentenis. 4. De bvba Reulen antwoordde met een brief van 21 november 2012 : Ik kom terug op uw brief van 31 oktober 2012 waarin u vaststelt dat ik de tussen ons bestaande arbeidsovereenkomst onrechtmatig verbrak.ik betreur uw reactie ten zeerste. Wijziging van een plaats van tewerkstelling kan - in uitzonderlijke gevallen - een verbreking van het contract met zich brengen. U vergeet evenwel dat uw plaats van tewerkstelling geen essentieel element was van uw overeenkomst. Bovendien was de beslissing ingegeven door economische noodwendigheden, die de continuïteit van het bedrijf moet garanderen. Uw persoonlijk nadeel in deze, quod non, weegt hiertegen niet op. U meende dan ook ten onrechte een verbreking in mijn hoofde te moeten vaststellen. Dit geldt des te meer nu u, hoewel de rechtspraak u hiertoe verplicht, geen voorafgaande ingebrekestelling lanceerde.

5 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 5 U stelde dan ook ten onrechte de verbreking van het contract vast. Bij deze stel ik u dan ook in gebreke om binnen de acht dagen vanaf heden over te gaan tot betaling van een verbrekings vergoeding gelijk aan 56 kalenderdagen. Gelet op uw duidelijke stellingname, hoeft u alleszins geen ziektebriefjes meer te bezorgen.". 5. De partijen raakten het niet eens en op 6 mei 2013 liet de heer B. zijn werkgever dagvaarden. Met een vonnis van 16 december 2014 verklaarde de Nederlandstalige arbeidsrechtbank te Brussel de vorderingen van de heer B. gedeeltelijk gegrond en veroordeelde de bvba Reulen tot betaling aan de heer B. van een opzeggingsvergoeding van ,75 EUR bruto, te vermeerderen met moratoire interest aan de wettelijke rentevoet vanaf het ontslag op 31 oktober 2012 tot de betaling en tot afgifte van een verbeterd C4 document en de nodige loonfiches met betrekking tot deze vergoeding. De rechtbank verklaarde de tegenvordering van de bvba Reulen tot betaling van een opzeggingsvergoeding ongegrond en veroordeelde de bvba Reulen tot betaling van de gedingkosten, voor de heer B. begroot op dagvaardingskosten van 199,88 EUR en een rechtsplegingsvergoeding van 2.200,00 EUR. De vorderingen in hoger beroep 6. Met een verzoekschrift van 25 februari 2015 stelde de bvba Reulen hoger beroep in. Zij vordert : De bestreden beslissing (gedeeltelijk) te vernietigen, en opnieuw rechtdoende : INZAKE DE HOOFDEIS : De vordering van de heer B. volledig ongegrond te verklaren, Dienvolgens hem er volledig van af te wijzen, Ondergeschikt, voor zover als nodig, de NV toe te laten om met alle middelen van recht, getuigen inbegrepen aan te tonen dat: "- het voltallige personeel eerst mondeling en vervolgens pas per brief dd. 8 oktober 2012 werd ingelicht van de wijziging van zetel (en dus van plaats van tewerkstelling) van Machelen naar Wingene, - ook op de nieuwe zetel te Wingene de productielijn in werking is, nu er ook aldaar vers vlees is dat verwerkt kan en moet worden, - de heer B. (op 5 november 2012 doch zelfs nu bij in beraad name van de zaak) onmiddellijk, onder bijna identieke omstandigheden, terug aan de slag kon of thans zou kunnen en zijn functie als vleesbereider opnieuw kon of thans zou kunnen opnemen,

6 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 6 - andere collega's wel de overstap maakten : bijvoorbeeld mevrouw B. B., collega's "N." K.en R.." In voorkomend geval, de beslissing inzake de kosten aan te houden. INZAKE DE TEGENEIS : De vordering van de BVBA ontvankelijk en gegrond te verklaren, Dienvolgens de heer B. te veroordelen tot betaling van : 4.260,75 EUR verbrekingsvergoeding niet te verminderen met enige sociale inhouding en te vermeerderen met de wettelijke intresten op het brutobedrag vanaf 31 oktober 2012 en met de gerechtelijke intresten vanaf 31 juli 2013, INZAKE DE KOSTEN : Tot slot de heer B. te veroordelen in de kosten van het geding aan de zijde van concluante tot op heden begroot op : ,00 EUR rechtsplegingsvergoeding ,00 EUR rechtsplegingsvergoeding beroep. De heer B. stelde geen incidenteel beroep in. 7. Het blijkt niet dat het vonnis werd betekend zodat mag aangenomen worden dat het hoger beroep tijdig werd ingesteld. Ook de vormvoorwaarden werden nageleefd. Het hoger beroep is bijgevolg ontvankelijk. Bespreking 8. In hoger beroep voert de bvba Reulen dezelfde argumenten aan als in eerst aanleg en in haar brief aangehaald in het feitenrelaas. 9. Artikel 20, 1 de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten bepaalt dat de werkgever verplicht is de werknemer te doen arbeiden op de wijze, tijd en plaats zoals is overeengekomen. Verder geldt zoals het Hof van Cassatie bevestigde: dat krachtens artikel 1134 van het Burgerlijk Wetboek alle overeenkomsten die wettig zijn aangegaan tot wet strekken van de partijen die ze hebben aangegaan en niet kunnen worden herroepen dan met hun wederzijdse toestemming of op gronden door de wet erkend; Dat die wetsbepaling op arbeidsovereenkomsten toepasselijk is; Dat die bepaling, op zich beschouwd, inhoudt dat de werkgever, tenzij anders is bedongen, niet eenzijdig de overeengekomen voorwaarden kan wijzigen of herroepen;

7 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 7 Dat de gezagsverhouding die de arbeidsovereenkomst kenmerkt, en de tijd waarover de overeenkomst wordt uitgevoerd, alleen daartoe geen grond opleveren. (Cass. 20 december 1993, Het volgt uit de voormelde wettelijke bepalingen en het werd herhaaldelijk bevestigd door het Hof van Cassatie dat de partij die eenzijdig een wezenlijk bestanddeel van de arbeidsovereenkomst wijzigt, onmiddellijk die arbeidsovereenkomst op onrechtmatige wijze beëindigt (vgl. ondermeer Cass. 11 oktober 2010, De heer B. werd aangeworven om te werken in het bedrijf te Machelen (Vlaams Brabant). Dit was dus de plaats van tewerkstelling die was overeengekomen in 1981 en de werkgever heeft hem er ook dertig jaar lang tewerkgesteld. Uit de brieven van de bvba Reulen van 8 oktober 2012 en 21 november 2012 blijkt dat zij eenzijdig, zonder de instemming van de heer B., besliste om de plaats van tewerkstelling vanaf 5 november 2012 over te brengen naar Wingene in West-Vlaanderen. Het was niet louter een voornemen maar een beslissing die daadwerkelijk werd doorgevoerd. Het betrof een belangrijke wijziging van een wezenlijk bestanddeel van de arbeidsovereenkomst. De nieuwe plaats van tewerkstelling bracht voor de heer B. immers onvermijdelijk een zeer aanzienlijke bijkomende verplaatsing mee waardoor hij dagelijks minstens vijf tot zes uur onderweg zou zijn om naar het werk te gaan en terug te komen, daar waar tot dan toe het traject woonplaats-werk minder dan een half uur bedroeg. 11. Zoals het Hof van Cassatie het verwoordde kan de werknemer na zulke wijziging, ofwel onmiddellijk de onregelmatige beëindiging van de arbeidsovereenkomst inroepen, ofwel de overeenkomst tijdelijk verder zetten in de nieuwe omstandigheden en de werkgever binnen redelijke termijn in gebreke stellen de wijziging binnen een gestelde termijn ongedaan te maken, bij gebreke waarvan de werknemer de arbeidsovereenkomst als beëindigd zal beschouwen. Wanneer de werkgever in dit geval, de wijziging na afloop van de gestelde termijn handhaaft, zal de arbeidsovereenkomst als onregelmatig beëindigd beschouwd worden op het ogenblik dat de werknemer de beëindiging vaststelt. (Cass. 7 mei 2007, Als werknemer had de heer B. de keuze. Het kon brutaal overkomen voor de werkgever dat de heer B. er meteen voor koos om de beëindiging van de arbeidsovereenkomst vast te stellen. Maar de bvba Ruelens had reeds op definitieve wijze de onderneming verplaatst en had hem voor een voldongen feit geplaatst, zodat een ingebrekestelling hoe dan ook weinig zin had. Het stond immers vast dat de werkgever niet zou terugkomen op zijn beslissing.

8 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 8 Het valt ook niet in te zien hoe de begeleidende maatregelen waarnaar de bvba Reulen verwijst aan de belangrijke wijziging konden verhelpen. De bijkomende reistijd bovenop de werkuren zou steeds aanzienlijk blijven. Het blijkt ook niet dat de bvba Reulen bereid was de bijkomende uren verplaatsing toe te rekenen op de werkuren. Zo verklaarde de werkgever tegenover de andere werkneemster (mevrouw B. B.) dat alleszins de 38 uur per week moesten worden gerespecteerd (stuk 1 bvba). 12. Het blijkt ook niet en de bvba Reulen beweert zelfs niet dat er sprake was van overmacht. Het feit dat er voor de bvba Reulen goede redenen waren om de onderneming te verplaatsen doet geen afbreuk aan het feit dat zij eenzijdig een dermate belangrijke wijziging van een wezenlijk bestanddeel van de arbeidsovereenkomst doorvoerde waarmee de werknemer niet hoefde in te stemmen. Door deze eenzijdige wijziging van een wezenlijke arbeidsvoorwaarde heeft de bvba Reulen de arbeidsovereenkomst verbroken. De feiten die de bvba Reulen met getuigen wenst te bewijzen zijn hoe dan ook niet pertinent bij de beoordeling van de vraag wie de arbeidsovereenkomst heeft verbroken. 13. De bvba Reulen is bijgevolg de vergoedingen verschuldigd waartoe zij door de eerste rechter werd veroordeeld en welke bedragen als dusdanig niet worden betwist. Daaruit volgde ook vanzelf dat de heer B. geen opzeggingsvergoeding verschuldigd was. OM DEZE REDENEN HET ARBEIDSHOF Gelet op de Wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, in het bijzonder artikel 24, Rechtsprekend op tegenspraak en na erover beraadslaagd te hebben: Verklaart het hoger beroep en de vorderingen van de bvba Reulen ontvankelijk, maar ongegrond, Bevestigt het bestreden vonnis en de beslissing over de kosten van het geding; Legt de kosten van het geding in hoger beroep, begroot op euro rechtsplegingsvergoeding voor de heer B. ten laste van de bvba Reulen.

9 Arbeidshof te Brussel 2015/AB/188 p. 9 Aldus gewezen en ondertekend door de vijfde kamer van het Arbeidshof te Brussel, samengesteld uit: Carla CORBISIER, raadsheer, Erik VAN LAER, raadsheer in sociale zaken, werkgever, Jean-Pierre VAN CONINGSLOO, raadsheer in sociale zaken, werknemer-arbeider, bijgestaan door : Dirk DE RAEDT, griffier. Carla CORBISIER; Dirk DE RAEDT; Erik VAN LAER Jean-Pierre VAN CONINGSLOO en uitgesproken op de openbare terechtzitting van maandag 23 mei 2016 door: Carla CORBISIER, raadsheer, bijgestaan door Dirk DE RAEDT, griffier. Carla CORBISIER Dirk DE RAEDT