Samen sterker ouder worden in de gemeente Mill en Sint Hubert. Nota ouderenbeleid

Transcriptie

1 Samen sterker ouder worden in de gemeente Mill en Sint Hubert Nota ouderenbeleid 2018

2 Inhoud Inleiding... 2 Hoofdstuk 1 Omschrijving van de doelgroep... 3 Hoofdstuk 2 Wettelijk en gemeentelijk beleidskader... 4 Hoofdstuk 3 Visie, uitgangspunten en doelstelling van het ouderenbeleid... 5 Hoofdstuk 4 Recente onderzoeksgegevens m.b.t. senioren/ouderen... 7 Hoofdstuk 5 Actiepunten... 9 Hoofdstuk 6 Communicatie en inspraak, uitvoering en financiën Bijlage 1 Wat doen de diverse partijen? Bijlage 2 Aanbevelingen nota Nooit te oud om gehoord te worden Bijlage 3 Demografie Bijlage 4 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Bijlage 5 Onderzoek naar kwetsbaarheid van ouderen Bijlage 6 Onderzoek naar preventieve ouderenzorg Bijlage 7 Resultaten gezondheidsmonitor ouderen 2016 GGD Hart voor Brabant Bijlage 8 Reacties Lokaal Beraad Ouderenbeleid Gemeente Mill en Sint Hubert op 21 maart Bijlage 9 Reacties t.a.v. senioren gemaakt tijdens de Gezondheidsbijeenkomst Land van Cuijk op 23 november Bijlage 10 Overige cijfers Versie november 2017 Pagina 1 van 35

3 Inleiding Voor u ligt de Nota ouderenbeleid Deze nieuwe nota beschrijft welke activiteiten de gemeente de komende tijd gaat ondernemen voor en met ouderen/senioren. Daarbij is deze nota een min of meer logisch vervolg op de in 2013 vastgestelde nota ouderenbeleid Nooit te oud om gehoord te worden Het is van belang om op te merken dat met deze nieuwe nota de visie op het ouderenbeleid zoals in 2013 is vastgesteld niet gewijzigd wordt. Dit omdat de visie, en de daaraan gekoppelde uitgangspunten en doelstellingen nog steeds van toepassing zijn. Hierop zal in het vervolg nader worden ingegaan. De nieuwe nota heeft vooral als doel om aan de hand van opgedane ervaringen met de huidige nota en met gebruikmaking van recente (landelijke) onderzoeken opnieuw te bepalen wat we willen bereiken en wat we daarvoor gaan doen. Hierbij is gebruik gemaakt van de uitkomsten van de RIVM 1 notitie Ouderen van nu en straks : zijn er verschillen in kwetsbaarheid?, de RIVM nota Goede preventieve ouderenzorg: welke elementen zijn van belang, de GGD- ouderen monitor 2016 en de input van de diverse organisaties die betrokken zijn bij de uitvoering van het ouderenbeleid in de afgelopen jaren. Deze input is onder andere geleverd door de Stichting Welzijn Ouderen Mill (SWOM), de vier KBO s, Stichting Senioren Hobby Centrum en het Platform Gehandicaptenbeleid Mill. Deze organisaties zijn allen actief om de belangen van de senioren (en mensen met een beperking) in onze gemeente te behartigen.(bijlage 1) Voor de uitvoering van het ouderenbeleid is enkele jaren geleden het Lokaal Beraad Ouderenbeleid ingesteld. Aan dit beraad nemen naast de zojuist genoemde organisaties ook deel: de Dorpsraad Langenboom, Sociom, Mooiland, Steunpunt Mantelzorg, de GGD, Pantein en een fysiotherapeut. Vanuit de organisaties in dit beraad zijn er diverse werkgroepen gevormd die aan de slag zijn gegaan met de uitwerking van de aanbevelingen uit de nota (bijlage 2) Dit heeft gezorgd voor veel zinvolle activiteiten en een actieve en betrokken samenleving. Een verbeterpunt hierin is echter dat er niet altijd voldoende samenhang was in de activiteiten. De beste aanpak voor gezondheidsproblemen is via een integrale aanpak. Dit betekent afgestemde interventies en activiteiten in verschillende settings in samenwerking met meerdere partners en zo mogelijk een mix van activiteiten uit de onderstaande pijlers van een integrale aanpak: Fysieke en sociale omgeving: maatregelen gericht op een gezonde leefomgeving die gezond gedrag stimuleert. Regelgeving en handhaving: regels, reglementen, wetten, beleidsmaatregelen, protocollen en de handhaving daarvan. Deze pijler is niet bij alle gezondheidsproblemen van toepassing, maar bijvoorbeeld wel een belangrijke pijler bij aanpak (overmatig) alcoholgebruik. Voorlichting en educatie Signalering, advies en ondersteuning. Deze nota moet ruimte bieden om te zijner tijd te kunnen opgaan in een mogelijke toekomstige nota zoals een nieuwe nota sociaal domein, regionale nota, integrale nota ets. Vandaar dat er geen einddatum aan deze nota wordt verbonden. Het Lokaal Beraad Ouderenbeleid is betrokken geweest bij het opstellen van deze nieuwe nota. Zij zullen ook meewerken aan de realisatie van de aanbevelingen. De nota is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 1 wordt nader ingegaan op de omschrijving van de doelgroep. Het wettelijk en gemeentelijk beleidskader wordt in hoofdstuk 2 nader belicht. De visie, uitgangspunten en doelstellingen, komen in hoofdstuk 3 aan de orde. Nadat in hoofdstuk 4 recente onderzoeksgegevens worden beschreven, worden concrete actiepunten in hoofdstuk 5 benoemd. Tot slot wordt in het 6 e en laatste hoofdstuk aandacht besteed aan de communicatie, inspraak, uitvoering en financiën. 1 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Pagina 2 van 35

4 Hoofdstuk 1 Omschrijving van de doelgroep De komende jaren neemt het aantal ouderen ook in onze gemeente rap toe. De dubbele vergrijzing is een demografisch gegeven. Er komen meer ouderen en de oudere wordt ook steeds ouder. De manier waarop mensen ouder worden verschilt van persoon tot persoon. In deze nota wordt niet uitgegaan van een leeftijdsgrens voor senioren/ouderen. De pensioengerechtigde leeftijd schuift van 65 jaar naar minimaal 67 jaar. De AOW-leeftijd wordt vanaf 2022 op gezette tijden automatisch aangepast aan de stijging van de gemiddelde resterende levensverwachting. In deze nota zijn beschikbare gegevens gebruikt van zowel 65 als 67 jaar. Er is bovendien een grote diversiteit in opvattingen over wanneer men een senior is. Vanaf 50+ kun je bijvoorbeeld lid worden van de Bond van ouderen en naar de Seniorenbeurs gaan. Een groeiend aantal personen voelt zich tot aan de pensioengerechtigde leeftijd geen oudere of senior. Voor anderen is het belangrijk om zich vroegtijdig voor te bereiden op het ouder worden. Meer uitgaande van de vragen/behoeften van burgers en het feit dat de doelgroep senioren geen homogene groep betreft, worden in zijn algemeenheid vier groepen onderscheiden: Vitale senioren Senioren met een verhoogd risico op kwetsbaarheid Kwetsbare senioren zonder complexe problematiek Kwetsbare senioren met complexe problematiek Voor vitale senioren is het van belang dat de vitaliteit zo lang mogelijk behouden blijft. Een gezond leefpatroon, een veilige en vertrouwde omgeving, aangename sociale contacten en een zinvolle dagbesteding zijn daarvoor belangrijke voorwaarden. Binnen de doelgroep senioren zetten vitale senioren zich in voor kwetsbare senioren. Voor de overige drie groepen is het van belang dat de regie over het eigen leven zolang mogelijk behouden blijft. Ook hier is een gezonde leefstijl, kunnen deelnemen aan zinvolle activiteiten, een comfortabele woning en woonomgeving, waar senioren met een beperking letterlijk en figuurlijk uit de voeten kunnen, belangrijk. Evenals de nabijheid van mensen met wie contact kan worden onderhouden en die de helpende hand willen toesteken. In bijlage 3 zijn nadere demografische gegevens weergegeven. Pagina 3 van 35

5 Hoofdstuk 2 Wettelijk en gemeentelijk beleidskader Bepalende wetten voor de uitvoering van het ouderenbeleid binnen het Sociale Domein zijn de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015), de Wet publieke gezondheid (WPG) en de Participatiewet. Voor de uitvoering van deze wetten draagt de gemeente de verantwoordelijkheid. Daarnaast zijn er nog de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Zorgverzekeringswet (Zvw) die niet vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeente maar wel raken aan het gemeentelijk ouderenbeleid. Hieronder wordt in het kort ingegaan op deze wetten 1. Wet maatschappelijke ondersteuning Het hoofddoel van de Wmo is ondersteuning bieden zodat inwoners mee kunnen doen in de samenleving en zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. In de Wmo 2015 staat in de eerste plaats de eigen kracht en zelfredzaamheid(participatie) van inwoners centraal. In het beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo Brabant Noordoost-oost zijn de uitgangspunten opgenomen die ook gelden voor deze nota ouderenbeleid. Voor deze uitgangspunten wordt verwezen naar bijlage Wet publieke gezondheid In de Wet publieke gezondheid (Wpg) is vastgelegd dat gemeenten hun beleid ten aanzien van de publieke gezondheid vastleggen in een nota. Ter uitvoering hiervan is in 2017 het Gezondheidsbeleid Land van Cuijk vastgesteld. De focus van dit beleid ligt hierbij op de volgende speerpunten: Overgewicht en diabetes Alcohol en drugs Eenzaamheid en depressie Sociaal economische gezondheidsverschillen Vluchtelingen Hierbij is positieve gezondheid het uitgangspunt. Onder positieve gezondheid wordt verstaan: Gezondheid als het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Op 1 juli 2010 is artikel 5a van de Wpg in werking getreden, dat gemeenten opdraagt te zorgen voor de uitvoering van de ouderenzorg (65 jaar en ouder) met de volgende taken: op systematische wijze volgen en signaleren van ontwikkelingen in de gezondheidstoestand van senioren en van gezondheidsbedreigende- en bevorderende factoren; ramen van de behoeften aan zorg; vroegtijdige opsporing en preventie van specifieke stoornissen of ziekten geven van voorlichting, advies, instructie en begeleiding; formuleren van maatregelen ter beïnvloeding van gezondheidsbedreigingen. Het belang van preventieve ouderenzorg is groot. Het gaat niet alleen om het voorkomen en uitstellen van ziekte en sterfte, maar ook om het voorkomen en terugdringen van beperkingen in het functioneren en het bevorderen van zelfredzaamheid, participatie en een goede kwaliteit van leven. Voor de uitvoering van dit artikel van de Wpg wordt gebruik gemaakt van de ouderenmonitor van de GGD, de inzet van ouderen-, welzijns-, zorg- en belangenorganisaties en het Sociaal Kernteam. 3. Participatiewet Iedereen die kan werken maar daarbij ondersteuning nodig heeft, valt sinds 1 januari 2015 onder de Participatiewet. De wet is er om zoveel mogelijk mensen met of zonder arbeidsbeperking werk te laten vinden, bij voorkeur bij een reguliere werkgever. Aanvullend op de Participatiewet bieden inkomensmaatregelen voor senioren, zoals de IOAW en IOAZ, oudere werknemers of voormalig zelfstandigen een aanvulling tot bijstandsniveau. Het beleid is vastgelegd in het regionale beleidskader Participatiewet Brabant Noordoost-oost. Pagina 4 van 35

6 Hoofdstuk 3 Visie, uitgangspunten en doelstelling van het ouderenbeleid Zoals in de inleiding al werd aangegeven wordt met deze nota geen nieuwe beleidsrichting bepaald, omdat de visie, uitgangspunten en doelstelling nog steeds passend zijn. In de nota Ouderenbeleid is beleidsmatig ingezet op het stimuleren van: 1. zelfredzaamheid van senioren 2. deelname van senioren aan maatschappelijke verbanden en activiteiten. 3. saamhorigheid en solidariteit tussen (oudere) burgers. Uitgangspunten hierbij zijn dat het ouderenbeleid: is gericht op zowel vitale als kwetsbare senioren samen met bij senioren betrokken partijen wordt opgepakt belemmerende omgevingsfactoren reduceert/opheft en omgevingsfactoren die een bevorderende invloed uitoefenen op de zelfredzaamheid, maatschappelijke participatie en saamhorigheid tussen mensen, versterkt De doelstelling van het ouderenbeleid is: dat senioren mee doen in de samenleving en zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Indien nodig krijgen zij daarbij ondersteuning (Meedoen en zelfstandig wonen) het voorkomen van kwetsbaarheid bij senioren ( Preventie) om in samenwerking met diverse organisaties goede ondersteuning en zorg gerealiseerd waarbij senioren zoveel mogelijk de regie houden. (Zorg en ondersteuning thuis) In hoofdstuk 5 wordt nader uitgewerkt wat we voor de komende jaren met de doelstellingen willen bereiken en wat we daar voor gaan doen. Overigens moet ook bedacht worden dat de positie van senioren in de samenleving verandert als gevolg van een hogere levensverwachting, een hoger opleidingsniveau en een gemiddeld hoger inkomen. Senioren hebben een grote betekenis voor de samenleving en vormen niet alleen een bron van zorg. De gemiddelde senior is mondiger dan voorheen, kritischer, wil kunnen kiezen en voelt zich niet kwetsbaar. Senioren wensen in alle opzichten als volwaardig lid deel te nemen aan de samenleving. De Stichting Welzijn Ouderen Mill, de vier KBO s, Stichting Senioren Hobby Centrum en het Platform Gehandicaptenbeleid Mill zijn allen actief om de belangen van de senioren (en mensen met een beperking) in onze gemeente te behartigen. Wat mensen zelf kunnen moet niet worden overgenomen door vrijwilligers, het welzijnswerk, de sociale kernteams of de eerstelijnszorg. De vrijwillige ouderenadviseurs, cliënt ondersteuners, MEE, Sociom en Steunpunt Mantelzorg Land van Cuijk bieden laagdrempelige ondersteuning waar dit nodig is. In Mill en Sint Hubert werken we integraal. Ons beleid is gericht op alle inwoners van Mill en Sint Hubert. Dat betekent dat diverse beleidsvelden worden ingezet ter ondersteuning van onze senioren: Vrijwilligerswerk Het verrichten van vrijwilligerswerk is een goede manier om actief en betrokken te blijven en een sociaal netwerk op te bouwen en/of in stand te houden. Veel senioren verrichten vrijwilligerswerk en krijgen daar ook de waardering voor. De uitdaging is en blijft om deze vrijwilligers te behouden en deze groep uit te breiden. In september 2017 is het rapport "Vrijwilligerswerk Mill en Sint Hubert vastgesteld en zijn de aanbevelingen overgenomen. Mantelzorg Voor mantelzorgers is vrijwillige inzet geen keuze maar noodzaak. De groep senioren die mantelzorger is(voor de partner of voor ouder(s)) is al groot en is in de afgelopen jaren significant toegenomen (ouderenmonitor GGD 2016). De groep senioren die mantelzorg verleent zal alleen maar toenemen. Deze inzet staat op gespannen voet met vrijetijdsbesteding, ontspanning of betaald werk. Pagina 5 van 35

7 Daar komt bij dat oudere mantelzorgers ook vaak al beperkingen ervaren. De druk op mantelzorgers wordt steeds groter. Mantelzorgondersteuning, - waardering en respijtzorg zijn dan ook belangrijk. In 2017wordt het regionaal beleidsplan mantelzorg Land van Cuijk geëvalueerd en worden er aanbevelingen gedaan voor nieuw beleid. In het nieuwe beleid zal o.a. mantelzorgondersteuning, mantelzorgwaardering en het respijtzorg worden opgenomen. Dagbesteding In het kader van de transformatie in het sociale domein is het wenselijk om dagbesteding meer gericht te maken op de behoefte van de individuele deelnemer. Dit betekent integraal, nabij, zoveel mogelijk verbonden met het dagelijks leven in de omgeving naar keuze van de deelnemer. Het gaat hierbij niet alleen om de geïndiceerde dagbesteding maar ook om alle vormen van ontmoeting en dagbesteding zonder indicatie. Zowel professionele aanbieders als informele aanbieders zijn in gesprek om gezamenlijk te bezien of een doorontwikkeling van de dagbesteding mogelijk is. Accommodatiebeleid Toekomstbestendig accommodatiebeleid draagt bij aan de vitaliteit, de redzaamheid en de sociale verbondenheid in de dorpen. De nota Op weg naar toekomstbestendige gemeenschapsaccommodaties is vastgesteld. Met inbreng van de betreffende beheerstichtingen en sleutelfiguren vanuit de vier dorpskernen zijn uitgangspunten en actiepunten geformuleerd om gezamenlijk toe te werken naar toekomstbestendige gemeenschapsaccommodaties. Sportbeleid Sport is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Veel mensen doen aan sport en bewegen, zetten zich in als vrijwilliger bij een sportvereniging of genieten op een andere manier van sport. Daarnaast vertegenwoordigt sport belangrijke maatschappelijke waarden: sport verbroederd, sport stimuleert sportief gedrag. De Sportnota gemeente Mill en Sint Hubert wordt in 2018 geactualiseerd. Strategische visie Land van Cuijk en Toekomst visie gemeente Mill en Sint Hubert Bovenstaande visie, uitgangspunten en doelstellingen passen binnen de Strategische visie Land van Cuijk (25 juni 2013) en de Toekomstvisie gemeente Mill en Sint Hubert 2025 (17 december 2015) In de Strategische visie is opgenomen dat het ruime en diverse zorgaanbod moet worden behouden en met het oog op de vergrijzing moet worden uitgebouwd. Vrijwilligers en mantelzorgers worden zo goed mogelijk gefaciliteerd. Ditzelfde geldt voor initiatieven zoals het opzetten van zorgcoöperaties waarin de zorg voor elkaar wordt gebundeld en geborgd. In de toekomstvisie van de gemeente Mill en Sint Hubert wordt de nadruk gelegd op een toereikend aanbod van zorgwoningen en het belang van de aanwezigheid van voldoende voorzieningen, zoals zorgcoöperaties en dorpshuizen, in de diverse dorpskernen. Bovengenoemde beleidsterreinen hebben een eigen nota, uitvoeringsplannen of ontwikkelingstraject. Op genoemde beleidsterreinen zal in deze nota niet verder worden ingegaan. Pagina 6 van 35

8 Hoofdstuk 4 Recente onderzoeksgegevens m.b.t. senioren/ouderen Zoals al in de inleiding is aangegeven heeft deze nieuwe nota vooral als doel om met gebruikmaking van recente (landelijke) onderzoeken opnieuw te bepalen wat we willen bereiken en wat we daarvoor gaan doen. Hiervoor is gebruik gemaakt van de volgende gegevens: De resultaten van de RIVM 2 notitie Ouderen van nu en straks: zijn er verschillen in kwetsbaarheid?, de RIVM nota Goede preventieve ouderenzorg: welke elementen zijn van belang, de GGD- monitor Gezondheidsmonitor Ouderen 2016 gemeente Mill en Sint Hubert de input van het Lokaal Beraad Ouderenbeleid en diverse organisaties RIVM notitie Ouderen van nu en straks Het RIVM heeft in december 2015 een onderzoek uitgevoerd naar de kwetsbaarheid van ouderen 3. Inzicht in factoren die samenhangen met kwetsbaarheid levert kennis op die nodig is voor de toekomstige ontwikkeling van preventieve interventies en voor vroeg opsporing van kwetsbaarheid.(bijlage 5) De definitie van kwetsbaarheid is: Kwetsbaarheid bij senioren is een proces van opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen, opname, overlijden) 4. Kwetsbaarheid bij senioren kan worden verdeeld in vier domeinen: fysiek, psychisch, cognitief en sociaal. Volgens het onderzoek zijn de meeste mensen kwetsbaar op één domein. Een beperkt aantal is kwetsbaar op twee of drie domeinen en een slechts een enkele is kwetsbaar op alle vier de domeinen. Uit onderstaand overzicht blijkt welke factoren een positieve dan wel negatieve invloed hebben op de mate van kwetsbaarheid van senioren/ouderen. Uit het bovenstaande overzicht blijkt bijvoorbeeld dat bewegen op alle domeinen een positieve invloed heeft. Het is daarom goed om te zien dat uit de lokale gegevens van de ouderenmonitor van de GGD uit 2016 blijkt dat het % ouderen dat voldoet aan de Nederlandse norm voor bewegen in 4 jaar tijd significant is gestegen van 65 naar 80%. Ook werken en een gezond voedingspatroon hebben een gunstige invloed op de mate van kwetsbaarheid. Factoren zoals, roken, te lang of te kort slapen en multimorbiditeit (twee of meer chronische ziekten tegelijk) verhogen daarentegen de kwetsbaarheid. RIVM notitie Goede preventieve ouderenzorg Preventieve ouderenzorg staat in de belangstelling. Het veld is in beweging en de verschillen in behoefte aan ondersteuning en zorg zijn groot. Het RIVM heeft in december 2016 onderzoek verricht naar welke elementen van belang zijn bij goede preventieve ouderenzorg 5. 2 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu 3 RIVM nota Ouderen van nu en straks: zijn er verschillen in kwetsbaarheid 4 Sociaal Cultureel Planbureau, RIVM nota Goede preventieve ouderenzorg: welke elementen zijn van belang Pagina 7 van 35

9 De belangrijkste bevindingen uit het onderzoek zijn: De doelgroep is divers. Zingeving is belangrijk voor senioren: Wat maakt het leven de moeite waard? Wat kunnen senioren nog bijdragen aan de maatschappij? Maatwerk: interventies op de diverse onderdelen zijn het meest succesvol als zij in samenspraak met senioren of door senioren bedacht en uitgevoerd worden. Senioren onderschatten hun eigen kwetsbaarheid en anticiperen weinig: Senioren houden lang vol dat ze niet kwetsbaar zijn, misschien omdat zij zich, ongemerkt, aanpassen aan het niveau van functioneren. Hierdoor anticiperen zij te weinig op een slechter wordende gezondheid. E-health voor senioren is in opkomst. Het aanbod voor apps en domotica voor preventieve ouderenzorg is groot en groeiende. Zie voor nadere informatie bijlage 6 Gezondheidsmonitor Ouderen 2016 gemeente Mill en Sint Hubert In het najaar van 2016 heeft de GGD een gezondheidsmonitor ouderen uitgevoerd. Dit geschiedde in de vorm van een enquête. De belangrijkste bevindingen uit de ouderenmonitor zijn verwerkt in hoofdstuk 5. Voor meer informatie over de ouderenmonitor wordt verwezen naar bijlage 7. Input lokaal Beraad Ouderenbeleid en andere organisaties Op 21 maart 2017 heeft er overleg plaatsgevonden met Lokaal Beraad Ouderenbeleid. De reacties zijn verwerkt evenals waar mogelijk de opmerkingen die zijn gemaakt t.a.v. senioren tijdens de Gezondheidsbijeenkomst Land van Cuijk op 23 november De reacties vanuit het Lokaal Beraad Ouderenbeleid, de gezondheidsbijeenkomst Land van Cuijk en overige informatie vindt u in bijlage 8 tot en met 10. Pagina 8 van 35

10 Hoofdstuk 5 Actiepunten In het voorgaande is geschetst welke aspecten van belang zijn voor het uitvoeren van een effectief ouderenbeleid. Naast de input van organisaties uit het directe werkveld zijn hiervoor ook recente onderzoeksgegeven gebruikt. Vervolgens is deze informatie vertaald naar concrete actiepunten. 1. Meedoen en zelfstandig wonen De meeste senioren willen zo lang mogelijk de regie houden over hun eigen leven en blijven participeren, ook als ze hulp of zorg nodig hebben. Om met voldoende kwaliteit zelfstandig te kunnen blijven wonen, gaat het niet alleen om voldoende geschikte woningen, maar ook om woonomgeving, leefbaarheid en voorzieningen in de nabije omgeving. Voor gemeenten, corporaties en zorgaanbieders betekent dit een gezamenlijke ruimtelijke-fysieke opgave met betrekking tot: de woning zelf; de voorzieningen waar mensen gebruik van kunnen maken; de bereikbaarheid en toegankelijkheid ervan. In de gemeente Mill en Sint Hubert heeft 75% van de respondenten van de ouderenmonitor van de GGD een koopwoning en 25% een huurwoning. 60% heeft aangegeven dat zij met aanpassingen in de woning, zelfstandig kunnen blijven wonen indien zij slecht ter been zijn/worden. Informatievoorziening aan (jonge) ouderen en mantelzorgers over de mogelijkheden om veilig, prettig en langer zelfstandig te kunnen wonen is belangrijk. Voor deelname aan de samenleving is het van belang dat mensen zich kunnen verplaatsen. Senioren moeten de voorzieningen zoals winkels, gemeenschapsaccommodaties etc. kunnen bereiken. Senioren blijven langer autorijden en fietsen. Daarnaast zijn er senioren die gebruik maken van een scootmobiel of die aangewezen zijn op hulp van anderen om een locatie te bereiken (9% ouderen-monitor GGD). Vervoer is een aandachtspunt om senioren in staat te stellen sociale contacten te (blijven) houden.7% van de senioren kan zich niet of met grote moeite verplaatsen buitenshuis. In oktober 2017 hebben de gemeenten in het Land van Cuijk een onderzoek laten uitvoeren naar fysieke bereikbaarheid en toegankelijkheid van voorzieningen. Met andere woorden: hoe kunnen inwoners de voorziening bereiken en zijn de voorzieningen toegankelijk voor bepaalde doelgroepen. De resultaten van dit onderzoek worden afgewacht en kunnen nog leiden tot een aanvullend actiepunt voor deze nota. Doel: Senioren doen mee in de samenleving en kunnen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Het is belangrijk dat senioren zelf de regie behouden. Indien nodig krijgen zij hierbij ondersteuning. Wat willen we bereiken? 1. We willen inwoners bewust maken van hun eigen verantwoordelijkheid om vroegtijdig hun woning levensloopbestendig te maken. 2. We willen inwoners bewust maken van de mogelijkheden m.b.t. een mantelzorgwoning/wonen met zorg. Wat gaan we doen? 1.1 We gaan voorlichting, informatie en advies geven met betrekking tot langer zelfstandig wonen. 1.2 We gaan de uitreiking van het welkomstpakket aan nieuwe inwoners continueren. 2. We gaan voorlichting geven m.b.t. de mogelijkheden van een mantelzorg- woning/wonen met zorg. Pagina 9 van 35

11 2. Preventie Met de diverse transities in het maatschappelijk domein, de veranderingen in de zorg en uitgaande van positieve gezondheid, wordt het belang van preventie onderstreept. Voorlichting en educatie en een vroegtijdige signalering van mogelijke problemen draagt bij aan het voorkomen of zoveel mogelijk beperken van kwetsbaarheid. Het gaat hierbij om alle vormen van kwetsbaarheid, dus zowel fysiek, psychisch, cognitief en sociaal. Het RIVM schat dat 27% van de ziektelast van chronische ziekten, toe te schrijven is aan leefstijlkenmerken (inclusief overgewicht). Veel ziekten worden in onze moderne samenleving geschaard onder de noemer welvaartziekten. Dit zijn bepaalde hart- en vaatziekten, verschillende soorten kanker, diabetes type II en longziekten zoals COPD. Een ongezonde leefstijl is hier in meer of mindere mate voor verantwoordelijk. Voorbeelden hiervan zijn roken, alcoholconsumptie, voedingsgewoonten en een zittend bestaan. Uit de lokale ouderenmonitor van de GGD uit 2016 blijkt dat 9% van de ouderen in de afgelopen 3 maanden een letsel heeft opgelopen door een val. Dit is aanzienlijk meer dan 3% in 2012 en betekent een grotere fysieke kwetsbaarheid. Een opvallend gegeven uit de ouderenmonitor van de GGD uit 2016 in de gemeente Mill en St. Hubert is eenzaamheid. 51% van de ouderen voelt zich eenzaam. Dit is significant meer dan in 2012, toen het percentage 38% was. Er is aanvullend onderzoek nodig om hier de precieze oorzaken voor aan te wijzen. Eenzaamheid kan individuele oorzaken hebben zoals weinig zelfvertrouwen, lichamelijk of psychische problemen. Of komen door veranderingen in het sociale netwerk zoals echtscheiding, verhuizing, overlijden van een dierbare. Maar ook de veranderende maatschappij speelt een rol. Deze individualiseert door toegenomen welvaart en mobiliteit, de sociale verbanden van kerk, dorp en verenigingen worden losser, de gezinnen worden kleiner. De budgetten in de zorg zijn teruggelopen waardoor er minder zorg geleverd kan worden en er minder tijd is om een praatje te maken met cliënten. Uit de ouderenmonitor blijkt ook dat 3% van de ouderen in het afgelopen jaar niet goed is behandeld in de thuissituatie. Het gaat hier om belediging, treiteren, uitschelden en financieel benadelen. Voor onze gemeente zijn dat 65 personen. Voldoende reden om hier de komende jaren aandacht aan te besteden. Cijfers van de Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie laten zien dat het aantal mensen met dementie in de gemeente zal oplopen met 37% in 2030 ten opzichte van (zie bijlage 8) In 2015 zijn er plussers met dementie en dit loopt naar verwachting op tot 190 in 2020 en 270 in In de gemeente Mill is 23% van de senioren kwetsbaar, waarbij psychische kwetsbaarheid de meest voorkomende vorm is gevolgd door sociale- en fysieke kwetsbaarheid. Doel: Het voorkomen van kwetsbaarheid (fysiek, psychisch, cognitief en sociaal) bij senioren Wat willen we bereiken? 1. We willen inwoners bewust maken van het belang van een gezonde leefstijl en met name het belang van bewegen. 2. Het percentage aantal eenzame senioren is in 2020 verminderd naar 48% 3. Het percentage senioren dat wordt mishandeld is gedaald naar 2% 4. We zijn een dementievriendelijke gemeente 5. Het percentage kwetsbare ouderen is verminderd naar 20% Wat gaan we doen? 1.1 We gaan voorlichting, informatie en advies geven ter bevordering van de gezonde leefstijl (meer bewegen, gezonde voeding, verantwoord alcohol gebruik etc.) 1.2 We gaan preventieve activiteiten opzetten of aansluiten bij initiatieven van organisaties ter bevordering van gezonde leefstijl 2. We gaan inzetten op bewustwording en bestrijding van eenzaamheid onder senioren(o.a. door een theatervoorstelling en maatjesmarkt LvC) 3. We gaan voorlichting, informatie en advies geven ter voorkoming van ouderenmishandeling. 4. We willen een passend aanbod (activiteiten, zorg en ondersteuning) voor mensen met dementie en hun mantelzorgers creëren. 5. We gaan de signalering en doorverwijzing van kwetsbaarheid bij senioren optimaliseren. Pagina 10 van 35

12 3. Zorg en ondersteuning thuis Naarmate mensen ouder worden neemt de behoefte aan ondersteuning toe. Met name vanaf de leeftijd van 75 jaar en ouder is er een toename in het zorggebruik. Met de decentralisaties zijn de mogelijkheden toegenomen voor de gemeente om zorg en welzijn met lokaal maatwerk dicht bij de burger te organiseren. Gemeente en zorgverzekeraar zijn samen verantwoordelijk voor zorg en ondersteuning aan inwoners die zelfstandig thuis wonen. De zorgverzekeraar financiert op basis van de Zorgverzekeringswet eerstelijnszorg zoals wijkverpleging, huisarts, fysiotherapeut en apotheek. De gemeente zorgt voor ondersteuning in het kader van de Wmo, in de vorm van algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen zoals hulp bij het huishouden, begeleiding, woonvoorziening, vervoersvoorziening, rolstoel, maatschappelijke opvang of beschermd wonen. Het streven is dat door betere preventie, meer inzet van het sociale netwerk en innovatieve algemene(welzijns) voorzieningen er minder beroep op de professionals op de eerstelijn zal worden gedaan. Een goede afstemming tussen de nulde en eerstelijn zal leiden tot minder inzet in de tweede lijn. Afstemming tussen alle partijen is een noodzakelijke voorwaarde om dit te bereiken. Burgerinitiatieven zoals zorgcoöperaties vormen een belangrijke en interessante ontwikkeling die er mogelijk voor zorgt dat mensen zich minder eenzaam voelen en langer thuis blijven wonen. Dagbesteding(formeel en informeel) ontlast enerzijds de thuissituatie en bevordert anderzijds de sociale contacten. 66% van de senioren geniet er van om plannen te maken en uit te voeren en 61% geeft aan het gevoel te hebben een doel en richting te hebben in het leven. Dit betekent dat meer dan 1 op de 3 senioren geen doel/richting in het leven heeft. 86% van de senioren heeft de regie over het eigen leven blijkt uit de ouderenmonitor van de GGD. Dit betekent dus ook dat 14% weinig of geen regie heeft over het eigen leven. De ouderenorganisaties dragen met hun welzijnsdiensten en activiteiten bij aan het welzijn van de senioren. Samen met mantelzorg, respijtzorg en de inzet van vele vrijwilligers ontstaat er een samenhangende ondersteuningsstructuur die het mogelijk maakt dat thuiswonende kwetsbare senioren zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en zoveel mogelijk de regie houden. 43% Van de senioren verricht vrijwilligerswerk. Het is belangrijk de inzet van de vrijwilligers te ondersteunen en deze groep uit te breiden. Doel: In samenwerking met diverse organisaties goede ondersteuning en zorg te realiseren voor thuiswonende kwetsbare senioren waarbij deze zoveel mogelijk de eigen regie houden. Wat willen we bereiken? 1. Senioren zijn voldoende op de hoogte van het aanbod voor zorg- en dienstverlening thuis. 2. We willen meer algemene voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn creëren. Wat gaan we doen? 1.1. We gaan voorlichting, informatie en advies geven over het belang van een sociaal netwerk. 1.2 We blijven voorlichting, informatie en advies geven over welzijn-, zorg- en Wmo- voorzieningen. 2 We bieden cursussen aan zoals de cursus Kennis delen doe je samen om senioren/vrijwilligers te ondersteunen en meer kennis te geven van vrijwilligerswerk en het vervullen van een bestuursfunctie. Pagina 11 van 35

13 Hoofdstuk 6 Communicatie en inspraak, uitvoering en financiën Communicatie en inspraak Deze nota is tot stand gekomen via een interactief proces. Er is informatie ingewonnen bij het Lokaal Beraad Ouderen gemeente Mill en Sint Hubert. Tevens is er gebruik gemaakt van de ervaringen die zijn opgedaan bij de vorige nota ouderenbeleid en van reacties vanuit het werkveld en diverse bijeenkomsten. Daarnaast is ook de Adviesraad Sociaal Domein Mill en Sint Hubert om advies gevraagd. Tot slot zijn ook de resultaten van de gezondheidsmonitor 2016 van de GGD (juli 2017) bij het opstellen van deze nota betrokken Uitvoering Voor de uitvoering van de actiepunten die in deze nota zijn opgenomen, vragen wij de medewerking van diverse organisaties. Het Lokaal Beraad Ouderenbeleid Gemeente Mill en Sint Hubert zal twee maal per jaar bijeenkomen om de voortgang van de acties te bespreken. De uitvoering van de acties vindt plaats via werkgroepen en zullen nader worden uitgewerkt en opgenomen in een uitvoeringsplan. Indien nodig worden de voorgenomen acties in overleg met het Lokaal Beraad Ouderenbeleid bijgesteld. Aan deze nota is vooralsnog geen einddatum verbonden. Voor een evaluatie wordt gebruik gemaakt van de gezondheidsmonitor ouderen van de GGD. De eerstvolgende vindt plaats in 2020 waarna de cijfers in 2021 beschikbaar zullen komen. Financiën De gemeente subsidieert een aantal organisaties die uitvoering geven aan het ouderenbeleid. Dit zijn o.a. de Stichting Welzijn Ouderen Mill de KBO s Stichting Senioren Hobby Centrum Sociom ( ter uitvoering van de brede opdracht, waarbinnen ook aandacht is voor de doelgroep senioren) MEE (voor de onafhankelijke cliëntondersteuning aan ouderen). GGD ( ter uitvoering van de brede opdracht, waarbinnen ook aandacht is voor de doelgroep senioren) Diverse zorgcoöperaties Daarnaast worden op diverse beleidsterreinen gemeentelijke middelen beschikbaar gesteld welke ook raken aan het Ouderenbeleid. Bijvoorbeeld de inkoop van professionele dagbesteding en andere Wmo voorzieningen, de Sociale Kernteams, mantelzorgondersteuning. Voor de concrete uitvoering van de in deze nota vermelde actiepunten is een aanvullend activiteitenbudget noodzakelijk. In 2013 zijn middelen beschikbaar gesteld voor initiatieven voortkomend uit de nota ouderenbeleid Van dit bedrag resteert nog ongeveer ,00. Dit resterende budget zal voor de uitvoering van de nota ouderenbeleid 2018 (en volgende jaren) worden benut. Pagina 12 van 35

14 Bijlage 1 Wat doen de diverse partijen? SWOM zet zich in voor het welzijn van alle senioren. Stichting Welzijn Ouderen Mill (SWOM) zet zich al sinds 16 juni 1987 in voor het welzijn van senioren in de gemeente Mill en Sint Hubert. SWOM is een vrijwilligersorganisatie met meer dan 220 vrijwilligers. SWOM kent een bestuur dat volledig uit vrijwilligers bestaat. Leefomgeving De SWOM staat op de bres voor een fijne, gezonde en veilige leefomgeving in onze gemeente voor alle burgers en voor onze senioren in het bijzonder. Een gemeenschap waar het voor senioren prettig is te leven, te wonen, te ontspannen en van het leven te genieten. Gefinancierd De SWOM wordt gefinancierd door de gemeente Mill en Sint Hubert door middel van een prestatiesubsidie en productafspraken en de financiële bijdrage van de gebruikers van diensten en deelnemers van de activiteiten. Taken De taken van de leden van het bestuur en van de werkgroepen zijn complex en divers. Zie voor de personen die momenteel het bestuur vormen van de SWOM met de desbetreffende taakverdeling de website Verder telt de SWOM 11 werkgroepen die zich bezig houden met de diensten en activiteiten van de SWOM. Ook hierover geeft genoemde website opheldering. Voor de activiteiten trekt de organisatie professionele docenten aan. De administratie wordt professioneel gevoerd met hulp van vrijwilligers. Foto Hen Daams: De SWOM organiseert voor de vrijwilligers ieder jaar een gezellige avond. Aanbod De SWOM heeft een breed aanbod aan diensten en activiteiten voor alle senioren van de gemeente Mill en Sint Hubert. Het diensten- en activiteitenaanbod biedt ondersteuning aan het langer zelfstandig kunnen blijven wonen, gezond en fit te blijven, actief te blijven in de maatschappij en contact te houden met anderen. De SWOM heeft haar antennes uitstaan naar de wensen en behoeften van de ouderen in de gemeente. Het beleid wordt daarop afgestemd. Zonder informatie en goede communicatie geen participatie. Daarom geeft de SWOM via het magazine d n Booi, folders, persberichten, de tweewekelijke 50 Plus pagina van alle seniorenorganisaties in de Neije krant en de website voorlichting en verwijst, indien van belang, naar andere instanties. Pagina 13 van 35

15 KBO-KRING MILL VOOR ALLE SENIOREN KBO-Kring Mill (een samengaan van de KBO afdelingen van Langenboom, Mill, Sint Hubert en Wilbertoord) is een actieve organisatie voor senioren vanaf 50 jaar. De leden vormen het hart van de organisatie. Samen zetten ze zich in voor actieve deelname van ouderen in de samenleving, voor de bevordering van onderlinge sociale contacten en zelfredzaamheid en dragen bij aan een plezierig leefklimaat in onze wijken en dorpen. KBO-Kring Mill is een organisatie met meer dan 1300 leden. De leden nemen deel aan sociale en culturele activiteiten en ondernemen diverse activiteiten o.a. op het gebied van ontspanning en beweging. Deze activiteiten worden vooral mogelijk gemaakt door de vrijwillige inzet van een grote groep actieve leden. Lid zijn van een afdeling betekent tevens een lidmaatschap van de overkoepelende organisatie KBO-Brabant met meer dan leden. Deze komt, op lokaal, provinciaal en landelijk niveau actief op voor de belangen van 50-plussers op het terrein van inkomen, welzijn, zorg, mobiliteit en dienstverlening. Zij verzorgt cursussen voor bestuurders en vrijwilligers van afdelingen en kringen en organiseert bijeenkomsten om kennis en kwaliteit te bevorderen. KBO leden kunnen voor hun individuele belangen een beroep doen op de Thuisadministrateur, de Belastinginvuller, de Vrijwillige ouderenadviseur en Clientondersteuners, opgeleid en getraind door KBO-Brabant. SAMENWERKING De KBO afdelingen hebben goede contacten en werken samen met o.a. Stichting Welzijn Ouderen Mill, Senioren Hobby Centrum, Zonnebloem, Platform Gehandicapten Mill, de Huiskamer, de Zorgcoöperatie s van Langenboom, Sint Hubert en Wilbertoord en zijn vertegenwoordigd in diverse overlegorganen binnen onze gemeente. Contact: KBO - Langenboom E: kbo-langenboom@outlook.com KBO - Mill E: kbo-mill@ziggo.nl KBO - Sint Hubert E: kbosinthubert@gmail.com KBO - Wilbertoord E: pietjanssenkbo@kpnmail.nl KBO - Kring Mill Contactpersoon: Bereikbaar op: kbo-kringmill@outlook.com De Kring KBO Mill verzorgt de website Pagina 14 van 35

16 Doelstelling Senioren Hobby Centrum gemeente Mill en Sint Hubert Het Senioren Hobby Centrum is de plek waar ontspanning en inspanning samengaan. Samen doen, samen delen, samen creatief bezig zijn, met je eigen leeftijdsgenoten is het streven. Zodat men betrokken blijft bij het sociale leven binnen onze gemeenschap. Hiermee bereiken we tevens dat we mensen uit hun eventuele eenzaamheid/isolement halen. Kernpunt is dat niets meer moet. Achterliggende gedachte van het Senioren Hobby Centrum is dat mensen contact blijven houden met andere mensen in een sociaal maatschappelijk klimaat. Voor iedere medior en senior is er een plek in ons sociaal centrum. Deze doelstelling trachten wij te bereiken d.m.v. het aanbieden van de volgende hobby s: Bloemschikken, boetseren, creatieve vaardigheden (quilten-textiel), fotografie, film-video, muziek-gitaar, glas in lood, hout, metaal, koken, stamboom café, lezen, tekenen, schilderen, taal: Frans, Duits en Engels, koper slaan-bewerking, modelbouwhout en natuur excursie waarbij men gezellig samen bezig kan zijn, men elkaar kan stimuleren en contacten kan leggen en/of onderhouden, in ongedwongen sfeer. Leidraad in ons handelen is: Bevordering van integratie en sociale contacten. Bestrijding van eenzaamheid en/of isolement. Bereiken van ontspanning en zelf ontplooiing. SHC projecten: Inloop Computer Café: dinsdag in de oneven weken I.C.T ondersteuning voor inwoners van de gem. Mill en Sint Hubert. Hobby Reparatie Centrum: 1x per maand reparatie van materialen-kleding waar mogelijk is. Vrije inloopt voor alle inwoners van onze gemeente. Beurs Hobby Doe Wat: 1 ste zondag van oktober-sporthal De Looierij. Al meer dan 32 jaar een van de grootste vrijetijd manifestatie in Z. Nederland. Per 1 september 2017 waren 275 deelnemers actief. Zij komen uit 22 dorpen in onze regio. Gezamenlijk hadden zij in het jaar contacten (ontmoetingsmomenten). Onze leidende spreuk is: TALENT GAAT NOOIT MET PENSIOEN SAMEN KUNNEN WE VEEL, ALLEEN STEEDS MINDER. VEELZIJDIGHEID IS ONZE KRACHT Voor meer informatie: bestuur@seniorenhobbycentrum.nl Pagina 15 van 35

17 Stichting Beweegtuin Mill Wie zijn wij: Marcel Peters (voorzitter) Hans Verhallen (secretaruis) Sjan van Boekel (penningmeester) Peter van Lanen (bestuurslid) Corné Kremers (bestuurslid) Missie en Doel van de Stichting in relatie tot de ouderen in de gemeente Mill c.a. : Natuurlijk bewegen voor iedereen, wat impliceert: - Buiten bewegen in de frisse lucht - Op elk haar eigen niveau/uitdaging - Voor minder valide (rolstoel/rollator) en topsporter - Eigen regie (vitaliteit van binnenuit) - Preventief (gewicht en conditie) - Curatief (diabetes en obesitas) - Kostenloos - Op elk gewenst moment - Alleen of met ander, groep (of met kinderen, kleinkinderen, vrienden, mantelzorger enz.) - Dicht bij huis Middelen: - 5 multifunctionele natuurlijk uitziende en in landschap passende robinia toestellen in kanaalzone tussen kanaal en domeinenstraat - Natuurlijke elementen (bankjes, houten brug over kanaal, bomen, stenen) - QR codes op toestellen aanwezig voor instructiefilmpjes - Instructieboeken (geplastificeerd) voor nog veel meer oefeningen - GPS tracks voor wandelingen op website ( ) met familiewandeling, stevige wandeling van 4,5 km en wandelingen voor scootmobielen en rolstoelen - In herfst en voorjaarsvakantie in samenwerking met Myllesheem een(gratis) wandeling voor Opa s en oma s met kinderen en kleinkinderen Wij denken met betrekking tot het ouderenbeleid in Mill een rol te kunnen spelen met betrekking tot 5 van de 7 pijlers van de gezondheidsschets van de GGD, nl: - Lichaamsfuncties - Sociaal functioneren - Zingeving - Mentaal functioneren - Kwaliteit van leven Door met name samenwerkingverbanden aan te gaan met de ouderenorganisaties in de gemeente, kunnen we de kenbaarheid en de mogelijkheden van de beweegtuin voor ouderen verbreiden, waardoor de doelen bereikt kunnen worden. Pagina 16 van 35

18 We geloven in een brede kijk op gezondheid en de kracht van samenwerking. Samen met anderen bereiken we meer. Dit zorgt voor een sterkere regio en betere gezondheid van de inwoners in de regio. Dit is de reden dat ik mijn aandeel in de werkgroep gezondheid van het lokaalberaad van belang vind. De bestaanswaarde van Pantein is het bieden van een krachtig en betrouwbaar gezondheidsnetwerk voor de mensen in de regio. Een netwerk waarin de mensen van de regio centraal staan. Waarin wij alles doen om mensen te ondersteunen om zo gezond en vitaal mogelijk te blijven. Een netwerk waarin we waarde toevoegen aan het leven van mensen. Waarin we ervoor zorgen dat mensen meedoen en onderdeel zijn van de gemeenschap. Vitaal zijn en deel kunnen nemen aan het maatschappelijk leven is niet alleen belangrijk voor hoe mensen zich voelen, maar is ook economisch van grote waarde. Ziek zijn zorgt immers voor hoge kosten en leidt tot ziekteverzuim bij werkgevers, voortijdig schooluitval van leerlingen, werkeloosheid en soms ook voor eenzaamheid en isolement. Maatschappelijke dilemma s die we met z n allen zoveel mogelijk willen voorkomen. Wij kunnen hier als zorgorganisatie, in het samenspel met anderen, het verschil maken. We kunnen bijdragen aan een vitale bevolking en een bijdrage leveren voor mensen aan een fijne dag. De inzet van Pantein voor de toekomst is om de zorg in samenwerking met anderen nog beter af te stemmen op maatschappelijke en individuele behoeften. Zorg die zo persoonlijk mogelijk is en goed voelt. Een goede samenwerking tussen mensen vormt daarin de sleutel voor succes. Sacha Lukassen Coördinator informele zorg locatie Aldenhorst Mill Sociom Ieder mens heeft talenten. Tegelijkertijd zijn we soms kwetsbaar en hebben elkaar nodig. Juist daar waar mensen elkaar helpen en aanvullen, is het goed samenleven. Sociom helpt daarbij. Wij maken ons sterk voor een prettige leefomgeving; een omgeving waarin mensen aandacht hebben voor elkaar. Dat doen we door mensen samen te brengen. Sociom zet mensen in hun kracht, herkent talenten en brengt ze in beweging. In het lokaal beraad is de sociaal werker van Sociom aanwezig, en werkt samen in de werkgroepen gezondheid en vrijwilligers. Het Vrijwilligerspunt Sociom is er ook voor de oudere inwoners van onze gemeente, desgewenst kunnen ze gebruik maken van een coach die hen begeleidt naar passend vrijwilligerswerk. Voor onafhankelijk advies betreffende wonen, welzijn en zorg kunt u de sociaal werker bevragen. Is er sprake van een complexere vraag of probleem dan gaat het sociale kernteam waar onze sociaal werkers in vertegenwoordigt zijn samen met u op zoek naar het juiste antwoord of aanpak voor uw situatie. Sociaal werker Mill: Catheleine Verstraten catheleineverstraten@sociom.nl Sociaal kernteam: sociaalkernteam@cgm.nl Pagina 17 van 35

19 Steunpunt Mantelzorg Land van Cuijk Onze visie We zijn voor zorg steeds meer op elkaar aangewezen, waardoor de druk op mantelzorgers alsmaar toeneemt. Steunpunt Mantelzorg streeft naar de herkenning en erkenning van mantelzorgers, met aandacht en ruimte voor hun werk en hun wensen. Welke zorg wil en kan de mantelzorger verlenen? En wat heeft hij daarvoor nodig? Goede en gelijkwaardige samenwerking tussen zorgprofessionals en mantelzorgers is belangrijk. Zo zorgen we ervoor dat mantelzorgers meer voldoening uit hun werk halen, de regie over hun leven houden en niet overbelast raken. Onze missie De herkenning en erkenning van mantelzorgers in het Land van Cuijk bevorderen: dat is ons doel. We bieden expertise, zorgen voor bewustwording, innoveren en fungeren als aanjager op dit gebied. Mantelzorgers kunnen bij ons terecht voor informatie, advies, voorzieningen, regelingen en cursussen. Ook bieden we ondersteuning aan professionals en vrijwilligers die met mantelzorgers te maken hebben. Met onze inzet helpen we mantelzorgers om hun werk met voldoening te doen en de regie over hun eigen leven te houden. Steunpunt Mantelzorg Land van Cuijk is het advies- en expertisecentrum op het gebied van mantelzorg in het Land van Cuijk. Wij ondersteunen mensen die intensief of langdurig zorgen voor iemand in de directe omgeving. Dat kan een partner zijn, een familielid, een kennis of een goede buur. Mantelzorgers kunnen bij ons terecht voor informatie en advies. We organiseren mantelzorggroepen, informatiebijeenkomsten, cursussen, workshops en de Dag van de mantelzorg. Mantelzorgers kunnen zich gratis abonneren op de nieuwsbrief. Daarnaast staan wij klaar voor professionals en vrijwilligers, die in hun werk met mantelzorgers te maken hebben. Ook zij kunnen bij ons terecht voor informatie en advies. Pagina 18 van 35

20 Bijlage 2 Aanbevelingen nota Nooit te oud om gehoord te worden De aanbevelingen zijn verdeeld over diverse werkgroepen. De nummers corresponderen met de aanbeveling zoals opgenomen in genoemde nota. Aanbeveling 24 Breng een Lokaal Beraad tot stand, een overleggroep die 2 x per jaar bijeenkomt en waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn die een rol vervullen op het gebied van welzijns-, woon- en zorgbeleid voor ouderen. Werkgroep gezondheid 1 Continueer de themabijeenkomsten waarin dieper wordt ingegaan op gezondheid en op lichamelijke, geestelijke en sociale veranderingen die met de levensfase ouderdom te maken hebben. Continueer de jaarlijkse gezondheidsdag waar het 2 belang van gezond gedrag op verschillende manieren onder de aandacht wordt gebracht. 3 Bevorder nog meer het bewegen voor ouderen van alle leeftijdscategorieën, onder meer door de ontwikkeling van een beweegtuin op een gemakkelijk bereikbare en herkenbare plek in het dorp, die ook voor andere doelgroepen dan ouderen kan worden benut. Stimuleer daarbij bewegingsprogramma s die met een vaste regelmaat door professionele trainers gegeven worden. Breng de vervoersdienst van SWOM onder de aandacht voor vervoer van huis naar de beweegtuin van senioren die moeilijk ter been zijn. Toelichting Er hebben 8 bijeenkomsten plaatsgevonden van het lokaal beraad. De werkgroep Communicatie heeft drie nieuwsbrieven uitgebracht om de werkgroepen tussentijds te rapporteren over de voortgang van de activiteiten en heeft de publiciteit m.b.t. de diverse activiteiten verzorgd. Er hebben diverse voorlichtingsbijeenkomsten vanuit de KBO s voor leden en niet leden plaatsgevonden over de Wmo en zorgverzekeringen. Op 19 november 2015 heeft een voorlichtingsbijeenkomst plaatsgevonden Laat mij je helpen met medewerking van sociaal geriater Anneke van de Plaats. De lezing werd bijgewoond door 180 personen. 120 personen namen deel aan de 7 workshops. In de gemeente kan er op drie niveaus worden gegymd: Meer Bewegen voor Ouderen Docenten van de SWOM geven gymles in Aldenhorst Vitale ouderen gaan naar Fitland/sportverenigingen Op de Sociaal Culturele Dag van de KBO Land van Cuijk (14 oktober 2016) was het thema Vitaal ouder worden en gezond genieten. In samenwerking met de GGD zijn er filmpjes getoond, wedstrijdjes gehouden en is er actuele informatie verstrekt. Op 8 oktober 2017 is de open dag Gezond de gemeente door georganiseerd. In alle kerkdorpen hebben activiteiten plaatsgevonden in het kader van gezondheid, zorg en welzijn in brede zin. 4 Breng de samenwerking van SWOM met Fitland ten behoeve van een aanbod van indoor fitness voor ouderen nog meer onder de aandacht. 6 Geef de gemeente, in haar streven Mill en Sint Hubert meer als toeristisch gebied op de kaart te zetten, het imago van fitland voor ouderen mee. Tijdens de regionale Senioren Beurs in Fitland op 9 april 2016 is een workshop gehouden voor 55 plussers waarin wordt verteld wat risico s zijn om te vallen en wat men kan doen om een val te voorkomen. Onder begeleiding van een fysiotherapeut zijn balanstesten en oefeningen uitgevoerd.(lokaal Beraad 21 maart 2017) In het voorjaar en najaar wordt de Opa en Oma wandeling gehouden in de Beweegtuin. Op 27 februari 2015 is Stichting Beweegtuin Mill officieel opgericht. (Lokaal Beraad 21 maart 2017) 21 Besteed continue aandacht aan de belastbaarheid en begeleiding van mantelzorgers door naar de aanwezige respijtzorgvoorzieningen en naar het Steunpunt mantelzorg te verwijzen, door informatie te verstrekken over dementie en ouderdom gerelateerde ziekten en verschijnselen, door lotgenotenbijeenkomsten te beleggen en door vaste tijdelijke vervangers thuis te regelen. Regel ook de grenzen van de inzet van informele zorgverleners en professionele zorgverleners. De workshop kinesthetiek is door weinig deelnemers niet doorgegaan. Op 8 juni 2017 heeft met medewerking van theatergezelschap Theducator de bijeenkomst Mantelzorg, een kwestie van liefde en grenzen plaatsgevonden. Werkgroep wonen 5 Wooncomfort Het idee was om alle thema s samen te voegen in een brochure. Pagina 19 van 35

21 Nodig woningstichting Mooiland en andere ontwikkelaars van woningen voor ouderen uit een proactief beleid te voeren, gebaseerd op de geconstateerde en toenemende diversiteit aan woonbehoeften van mensen van 60 jaar en ouder. 7 Geef ruimte aan de behoefte om het aantal kangoeroewoningen of mantelzorg- of mobiele zorgwoningen uit te breiden, waardoor kwetsbare ouderen bij hun kinderen kunnen blijven wonen. 8 Investeer in domotica die het wooncomfort verhoogt, senioren met fysieke beperkingen en met geheugenstoornissen (dementie) de mogelijkheid biedt langer thuis te kunnen blijven wonen en die het mogelijk maakt online contacten, bij voorkeur beeldspraakverbindingen, te hebben over vragen m.b.t. de zelfredzaamheid. Sluit bij de ontwikkeling hiervan aan bij de lopende gedachtevorming van de KBO s en Pantein ter zake Co-Living en schakel het computer opleidingsteam van SWOM in. 20 Bevorder, met steun van vrijwilligers, de ontwikkeling van kleinschalig wonen in de kernen met een steunpunt of wijkpunt voor de continue bereikbaarheid en periodieke aanwezigheid van medische, paramedische en verpleegkundige disciplines. 22 Onderzoek de mogelijkheid van een early warning system of burgernet voor thuiswonende kwetsbare ouderen die een beperkt sociaal netwerk hebben. Betrek de zorgverzekering er bij voor de investering in een pilot project. Werkgroep vrijwilligers 11 Interesseer ouderen die nog geen ervaring hebben met vrijwilligerswerk voor bestaande en nieuwe kort cyclische vrijwilligersactiviteiten, zoals de aanleg van een beweegtuin, zorg dragen voor vervoer van mensen, een rol vervullen om de veiligheid in de buurt te vergroten, het doen van klusjes ed. Maak daarbij gebruik van het coördinatiepunt van Actieradius. 12 Ondersteun kartrekkende bestuursfuncties in het vrijwilligerswerk door een structureel aanbod van scholing of deskundigheidsbevordering en door het, op ad hoc basis, geven van een professionele (eventueel ambtelijke) bijstand. 13 Specialiseer een groep vrijwilligers tot vertrouwenspersonen en tot mediator, die de sociale vaardigheid hebben om in vertrouwen te worden genomen, die in staat zijn levensvraagstukken te bespreken met ouderen die dat wensen en die het netwerk hebben om ouderen, desgewenst, nieuwe contacten te laten opdoen. Communiceer hun mogelijke rol met betrokken instanties, waaronder huisartsen en paramedici. 14 Benut het gegeven uit het behoefteonderzoek, dat het merendeel van de 80-plussers geen vrijwilligerswerk (meer) verricht, terwijl meer dan de helft van deze groep lid is van een ouderenbond en aangeeft zich gezond te voelen. Benader ouderen uit deze groep De werkgroep heeft geconcludeerd dat er al veel bestaat en informatie snel verouderd. De SWOM, Mooiland en de gemeente voeren een actief beleid om ouderen te wijzen op de mogelijkheden om hun wooncomfort te verbeteren. (Lokaal beraad 11 oktober 2016) De gemeentelijke plannen bieden voldoen mogelijkheid om te voorzien in Mantelzorg en Wonen. (Lokaal beraad 11 oktober 2016) Dit onderdeel komt onder de aandacht in het foldermateriaal van de SWOM. Daarnaast kan het huidige sociale alarmeringssysteem wat de SWOM toepast hiervoor indien nodig uitgebreid worden. (11 oktober 2016 Lokaal Beraad) Ontwikkelingen voor kleinschalig wonen is opgenomen in het gemeentelijk woningplan alsmede het woonprogramma van Mooiland. Wat steunpunt of wijkpunt betreft is er de laatste jaren veel vooruitgang gemaakt door ontwikkeling van de ontmoetingspunten van de zorgcoöperaties en De Huiskamer. (Lokaal Beraad 11 oktober 2016) Burgernet is een telefonisch netwerk. Via dit netwerk krijgen bewoners en werknemers van bedrijven, die zich hebben aangemeld een oproep als de politie een zoekactie begint. De politie zet Burgernet in bij urgente zaken waarbij de politie een duidelijk signalement heeft. Een burgernet is bedoeld voor de gehele gemeenschap, dus niet alleen voor ouderen. In het Lokaal Beraad van 24 maart 2015 is geconcludeerd dat de ontwikkeling in het laatste jaar aangeeft dat de animo voor vrijwilligers voldoende is. In de kerkdorpen is er op dit moment geen vraag. Bij een nieuw op te zetten activiteit is er voldoende aanbod van vrijwilligers. Om ouderen te steunen en meer kennis te geven over het vervullen van een bestuursfunctie heet de werkgroep en Vrijwilligerssteunpunt Actieradius Mill een cursusaanbod Kennis delen doe je samen ontwikkeld. Er waren 7 deelnemers. (Lokaal Beraad 21 maart 2017) Conclusie van het Lokaal Beraad op 13 oktober 2015: Vanuit de SWOM zijn de vrijwillige ouderen adviseurs actief en vanuit de KBO zijn vrijwilligers opgeleid tot vertrouwenspersoon/ cliëntondersteuner De huiskamer/zorgcoöperaties voorzien in een mogelijkheid tot gezelschap aan kwetsbare ouderen. Bovendien is gebleken dat er voldoende vrijwilligers beschikbaar zijn voor activiteiten voor ouderen (Lokaal beraad 13 oktober 2015) Pagina 20 van 35

22 persoonlijk voor het doen van vrijwilligersactiviteiten, zoals het bieden van gezelschap aan kwetsbare ouderen. Werkgroep leefbaarheid 9 Ontwikkel buurtprojecten die tot doel hebben het geloof in eigen kunnen van buurtgenoten van jaar te behouden en te versterken, door hen bij te laten dragen aan projecten die de buurt verfraaien, verlevendigen of veiliger maken. Ga uit van het principe van co-creatie, waarbij de prioriteiten van aanpak van de buurt mede bij de buurtbewoners wordt gelegd. Door middel van het uitzetten van enquêtes onder buurtverenigingen is geprobeerd om buurten te stimuleren tot buurtprojectjes. Er zijn geen reacties binnen gekomen die tot het gewenste resultaat hebben geleid. Er is vanuit verschillende kanten gekeken of het mogelijk is de huidige werkwijze, waarbij KBO, Zonnebloem, SWOM etc. actief huisbezoek doen, te combineren met een manier van activerend huisbezoek. Binnen de werkgroep is er hard aan gewerkt om tot een gezamenlijke aanpak te komen. De verschillen in benadering zijn te groot gebleken om dit te combineren. Gezien het bovenstaande en alle ontwikkelingen/initiatieven die door burgers zelf zijn opgepakt wordt de aanbeveling als afgehandeld beschouwd (Lokaal beraad 22 maart 2016) 10 Stel een buurtgebonden budget ter beschikking om de sociale cohesie te versterken, nieuwe buurtbewoners te introduceren, kwetsbare buurtgenoten bij buurtactiviteiten te betrekken en buurtgenoten informele diensten en zorg te laten leveren. Bepaal het budget op basis van concrete doelstellingen en output. 15 Breng ouderen die zijn verhuisd binnen 2 maanden na hun verhuizing een bezoek. Informeer hen over de nieuwe buurt en over mogelijkheden om vrijwilligerswerk te gaan doen. 16 Stimuleer sport- recreatie en sociaal-culturele verenigingen om een zogenoemd plusprogramma, oftewel een programma dat op de doelgroep ouderen is gericht, te ontwikkelen. 17 Behandel in het Platform Verkeer en het Platform Gehandicapten het verzoek van ouderen om rustbanken te plaatsen op plekken waar veel ouderen wonen en/of naar toe gaan. Behandel ook het verzoek om de staat van voetpaden die naar belangrijke voorzieningen leiden te verbeteren en verbeter de veiligheid van door ouderen veel gebruikte oversteekplaatsen. 18 Onderzoek de mogelijkheid van een boodschappenbus om aan de behoefte van minder mobiele ouderen aan winkelen aan huis tegemoet te komen. 19 Breng op basis van een sociaal architectuur plan, waarbij een analyse wordt gemaakt van vervoersbewegingen, de vervoersproblemen en vervoersmogelijkheden voor en de vervoerswensen van senioren gedetailleerd in beeld. Werkgroep communicatie 23 Hef de onbekendheid over de mogelijkheden en bereikbaarheid van de reductieregeling op. Informeer de doelgroep voor de reductieregeling met behulp van verschillende media en organiseer jaarlijks bijeenkomsten voor ouderenbonden, verenigingen en Er is een welkomstpakket samengesteld voor nieuwe inwoners. Het welkomstpakket is in beheer van de SWOM en zij zullen zorgen voor actualisering. Het welkomstpakket wordt uitgereikt zodra er een nieuw gezin zich vestigt. Zie ook aanbeveling 9 (Lokaal Beraad 21 maart 2017) Zie aanbeveling 9 en 10 De SWOM biedt diverse sportvormen aan en anticipeert op nieuwe sportbehoeften van ouderen. Tussen Fitland en de SWOM bestaat een goede samenwerking op dit gebied. Ten aanzien van cultuur bestaat het Filmhuis in Myllesweerd en de toneelgroep 4 in een treedt s middags op. (Lokaal beraad 22 maart 2016) Het Lokaal Beraad heeft op 18 maart 2014 geconcludeerd dat de genoemde onderwerpen worden besproken in het PGM en het Platform Verkeer. Highlights uit PGM en Platform Verkeer worden in het Lokaal Beraad besproken. De SWOM heeft een gesprek gehad met het Nationaal Ouderenfonds voor een Wensbus. De ideeën worden nog verder uitgewerkt (september 2017) Zie aanbeveling 17 Via diverse kanalen vindt informatieverstrekking plaats over de reductieregeling. (Lokaal beraad 24 maart 2015) Pagina 21 van 35

23 organisaties waarin de regeling wordt toegelicht. 25 Stimuleer zorg innovatieve ideeën, zoals een vroegtijdige signalering van kwetsbaarheid, en van initiatieven die gemeenschapszorg of een burgernet op een hoger plan brengen. Betrek het onderwijs, het verenigingsleven en het zakenleven daarbij en reik op de jaarlijkse gezondheidsdag prijzen uit voor de beste ideeën. Zie aanbeveling 22 Pagina 22 van 35

24 Bijlage 3 Demografie Op 1 januari 2017 heeft de gemeente Mill en Sint Hubert inwoners. Hiervan is 17,94% ouder dan 67 jaar. Jaar Mill Langenboom Sint Hubert Wilbertoord Totaal 50 tot en met tot en met tot en met totaal In de volgende tabel wordt een prognose gegeven van het aantal senioren in de gemeente Mill en Sint Hubert van 67 jaar en ouder: Leeftijdsgroep jaar Verschil % Mill % Langenboom % Sint Hubert % Wilbertoord % totaal gemeente Mill % Leeftijdsgroep Verschil % Mill % Langenboom % Sint Hubert % Wilbertoord % totaal gemeente Mill % In totaliteit zien we in de vier dorpskernen hetzelfde beeld van vergrijzing en ontgroening. De dorpen Langenboom, Sint Hubert en Wilbertoord maken de komende jaren als het ware een inhaalslag ten opzichte van Mill in termen van vergrijzing en ontgroening. In Sint Hubert, Wilbertoord en Langenboom neemt het aantal senioren naar verwachting toe met 50-60%. In de dorpskern Mill is in de komende jaren een minder sterke verdergaande vergrijzing en ontgroening te verwachten dan in de andere drie kerkdorpen. Toch zal er naar verwachting ook in de dorpskern Mill een druk ontstaan bij scholen en (sport)verenigingen vanwege een daling van 25% van de Millse jeugd. De behoefte aan voorzieningen door en voor senioren zal verder toenemen. Bron: Demografische ontwikkeling gemeente Mill en Sint Hubert Pagina 23 van 35

25 Bijlage 4 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Het hoofddoel van de Wmo is ondersteuning bieden zodat inwoners mee kunnen doen in de samenleving en zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. In de Wmo 2015 staat in de eerste plaats de eigen kracht en zelfredzaamheid(participatie) van inwoners centraal. In het beleidsplan Transformatie van AWBZ naar Wmo Brabant Noordoost-oost zijn de uitgangspunten opgenomen die ook gelden voor deze nota ouderenbeleid. 1.1 Mogelijkheden burger centraal De burger, de hulpvrager, zal anders naar zijn probleem en mogelijke oplossingen moeten gaan kijken en waar nodig geholpen worden. Een kanteling van afhankelijk zijn naar eigen verantwoordelijkheid nemen: wat kan ik nog zelf en wat wil ik weer kunnen? Daarbij hebben we ook aandacht voor de mogelijkheden van burgers om een bijdrage te leveren (je inzetten voor een ander geeft voldoening, waardering en respect). 1.2 Inclusief beleid Bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid houden we rekening met de verschillen tussen mensen. Het gaat dan vooral tussen mensen met en zonder een beperking. De directe leefomgeving hoort bij te dragen aan de zelfredzaamheid van burgers en nodigt uit tot participatie. 1.3 De kracht zit in de nulde lijn Ondersteuning moet zo dichtbij mogelijk geboden worden, en dat is bij voorkeur in en door de eigen omgeving. Dit noemen we de nulde lijn 6. De algemene voorzieningen in de nulde lijn zijn in principe beschikbaar voor elke burger. Het is de bedoeling dat deze voorzieningen door een bredere toegankelijkheid (voor een deel) de aanspraak op specialistische ondersteuning kunnen voorkomen c.q. verminderen. Bijvoorbeeld in de vorm van groepsactiviteiten voor mensen met een beperking. Het gaat om gewoon mee kunnen doen van mensen met een beperking als deelnemer aan activiteiten, en als vrijwilliger in de wijk en het verenigingsleven. Het voornaamste doel is om mensen met elkaar actief te laten zijn. Het is niet de bedoeling de organisatie van activiteiten over te nemen van bewoners en verenigingen. We zorgen ervoor dat het mogelijk is dat zij deze activiteiten zelf kunnen organiseren. 1.4 De ondersteuning door de eerste en tweede lijn De eerste lijn 7 en tweede lijn 8 hebben de taak de eigen omgeving van mensen te ondersteunen. Als iemand een hulpvraag aan de eerste of tweede lijn stelt, is de eerste actie, kijken of de vrager zijn probleem (eventueel met ondersteuning) zelf kan oplossen. Hierdoor start er een beweging van de tweede naar eerste en van de eerste naar nulde lijn. De inkoop van ondersteuning in de eerste en tweede lijn moet de eigen kracht van de burger en zijn omgeving versterken. We zorgen ervoor dat de professionele ondersteuning aanvullend is op en ondersteunend aan de hulpmogelijkheden uit de directe omgeving. De eerste en tweede lijn bieden ondersteuning aan mantelzorgers, vrijwillige hulpen dienstverlening en algemene voorzieningen. Hierdoor houdt de nulde lijn het bieden van hulp beter en langer vol en is het beter mogelijk langer thuis of in de eigen vertrouwde omgeving te blijven wonen, ook als hulp nodig is. Positief bijeffect is dat aanspraak op (dure en schaarse) professionele ondersteuning wordt uitgesteld. Er moet een goede samenwerking ontstaan tussen de nulde, eerste en tweede lijn. Zij vullen elkaar aan. Dit vraagt van alle betrokkenen dat zij elkaar op het juiste moment kunnen vinden en de juiste hulp inschakelen. 6 Het betreft hier algemene voorzieningen en informele netwerken zoals: mantelzorgers, familie, wijkbewoners, buurtaccommodaties, vrijwilligers, kerken, scholen, sportclubs, verenigingen, maar ook bijvoorbeeld het OV etc. 7 Het betreft hier (sociale) professionals op het gebied van welzijn en zorg zoals: huisarts, maatschappelijk werk, Centrum voor jeugd en gezin, welzijnswerker. 8 Het betreft hier professionele specialistische voorzieningen zoals: jeugdzorg, hulp bij het huishouden, verslavingszorg, psychiatrie, medisch specialisten Pagina 24 van 35

26 1.4.1 Wat verwachten we van professionals in de eerste lijn? De eerste lijn is verantwoordelijk voor het versterken van de nuldelijn. De professionele ondersteuning van de eerste lijn zorgt dat mensen de benodigde ondersteuning zelf gaan organiseren en biedt hulp als dat niet lukt. De burger en zijn netwerk zijn leidend in het verbeteren van de eigen leefsituatie. Mensen krijgen ondersteuning in de eigen omgeving. De eerste lijn bestaat uit generalisten die zich ook richten op (potentieel) kwetsbare groepen. Dit vraagt om integrale welzijns- /eerste lijnswerkers. Ze moeten generalistisch werken en ruimte houden voor specifieke expertise en kennis. Wij willen dat de eerste lijn een grotere rol pakt in de signalering van (potentieel) kwetsbare burgers en in de ondersteuning van kwetsbare burgers om zelf (met zijn netwerk) problemen op te lossen. Daarnaast zorgt de eerste lijn voor het cement 9 van de nulde lijn. Dit cement zorgt voor sociaal burgerschap nu en in de toekomst Wat verwachten we van professionals in de tweede lijn? Zorgprofessionals uit de tweede lijn ondersteunen de eerste lijn en de algemene voorzieningen in de nulde lijn. Ze zorgen voor deskundigheidsbevordering, zijn beschikbaar voor consultatie en zorgen indien nodig voor ondersteuning. Daarnaast blijft het bij zwaardere problemen mogelijk, dat mensen direct ondersteund worden door specialisten uit de tweede lijn. 9 bijvoorbeeld door vrijwilligers te werven, te activeren en te ondersteunen Pagina 25 van 35

27 Bijlage 5 Onderzoek naar kwetsbaarheid van ouderen Het RIVM heeft in december 2015 een onderzoek uitgevoerd naar de kwetsbaarheid van ouderen 10. Inzicht in factoren die samenhangen met kwetsbaarheid levert kennis op die nodig is voor de toekomstige ontwikkeling van preventieve interventies en voor vroeg opsporing van kwetsbaarheid. De definitie van kwetsbaarheid is: Kwetsbaarheid bij senioren is een proces van opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen, opname, overlijden) 11. In het onderstaande schema wordt inzichtelijk dat kwetsbaarheid vier domeinen bevat: Fysiek, psychisch, cognitief en sociaal. Iedereen kent wel oudere mensen die fragiel of kwetsbaar zijn. Of, wanneer en in welke mate mensen kwetsbaar worden, is voor elke mens anders. De vier domeinen van kwetsbaarheid zijn geen uitsluitende categorieën. Mensen kunnen op meerdere domeinen kwetsbaar zijn. Sociaal Cognitief Psychisch Fysiek Zoals uit bovenstaande figuur blijkt is de overlap tussen de domeinen echter gering. 81% van de kwetsbaren is dit op één domein. 15% is kwetsbaar op twee domeinen, 3% op drie domeinen en slechts minder dan 0,5% is kwetsbaar op alle vier de domeinen. 10 RIVM nota Ouderen van nu en straks: zijn er verschillen in kwetsbaarheid 11 Sociaal Cultureel Planbureau,2011 Pagina 26 van 35

28 Bijlage 6 Onderzoek naar preventieve ouderenzorg Het RIVM heeft in december 2016 onderzoek verricht naar welke elementen van belang zijn bij goede preventieve ouderenzorg 12. Naast de lichamelijke en psychische gezondheid van een individu is de sociale- en woonomgeving van belang. Met sociale omgeving wordt het welzijn van de senior en het sociaal netwerk, inclusief mantelzorgers bedoeld. Met de woonomgeving wordt zowel de woning als de buurt en of iemand daar kan blijven wonen als iemand kwetsbaar wordt bedoeld. De belangrijkste aandachtspunten zijn: De doelgroep is divers. Zingeving is belangrijk voor senioren: Wat maakt het leven de moeite waard? Wat kunnen senioren nog bijdragen aan de maatschappij? Maatwerk: interventies op de diverse onderdelen zijn het meest succesvol als zij in samenspraak met senioren of door senioren bedacht en uitgevoerd worden. Senioren onderschatten hun eigen kwetsbaarheid en anticiperen weinig: Senioren houden lang vol dat ze niet kwetsbaar zijn, misschien omdat zij zich, ongemerkt, aanpassen aan het niveau van functioneren. Hierdoor anticiperen zij te weinig op een slechter wordende gezondheid. E-health voor senioren is in opkomst. Het aanbod voor apps en domotica voor preventieve ouderenzorg is groot en groeiende. Vitale senioren Senioren met een verhoogd risico op kwetsbaarheid Kwetsbare senioren zonder complexe problematiek RIVM Aanbeveling per groep senioren Voorzie tijdig van informatie over gezond ouder worden en levensloopbestendig wonen Het onderhouden van een gezonde leefstijl is essentieel. Niet alleen onderhouden van een sociaal netwerk RIVM Voorstel voor aanpak Voor een beter bereik van preventieve interventies is het belangrijk de interventies samen met vitale senioren te ontwikkelen of deze aan vitale senioren zelf over te laten. Voor het bevorderen van de zelfredzaamheid is het van belang dat ze mobiel blijven (o.a. door voldoende beweging) en hun sociale netwerk blijven behouden. Signaleer problemen, gecoördineerde aanpak opgevolgd door een gesprek met de senior over passende interventies. Verken E-health toepassingen en onderzoek of deze aansluiten bij de behoeften en vaardigheden van senioren. Nadenken over woningaanpassing of verhuizing Introductie van digitale zorgplatforms. 12 RIVM nota Goede preventieve ouderenzorg: welke elementen zijn van belang Pagina 27 van 35

29 Kwetsbare senioren met complexe problematiek maar ook inschakelen van het netwerk is van belang Meedoen aan leefstijlinterventies gericht op het verminderen van kwetsbaarheid en bevorderen van mobiliteit is essentieel. Woningaanpassingen om vallen te voorkomen en zelfstandigheid te bevorderen. Continuïteit en afstemming van preventie, ondersteuning en (mantel)zorg. Zorg voor gemakkelijk toegankelijke 24 uurs ondersteuning en respijtzorg. Voor sommige senioren is verhuizing naar een passend woon/zorgconcept essentieel voor hun kwaliteit van leven Een professional kiest samen met de oudere de preventieve interventies, ondersteunende diensten en (mantel)zorg zodanig dat optimaal gebruik wordt gemaakt van wat de kwetsbare senior zelf nog kan. Woning aanpassen Een casemanager/ professional is samen met de senior verantwoordelijk voor de afstemming. Intensieve zorg thuis(wlz) Verblijf in een zorginstelling bespreekbaar maken/verhuizen. Pagina 28 van 35

30 Bijlage 7 Resultaten gezondheidsmonitor ouderen 2016 GGD Hart voor Brabant Het onderstaande is een verkorte versie van de monitor. De volledige monitor kunt u inzien via Pagina 29 van 35

31 Pagina 30 van 35

32 Bijlage 8 Reacties Lokaal Beraad Ouderenbeleid Gemeente Mill en Sint Hubert op 21 maart 2017 Het is belangrijk dat senioren zelf de regie behouden Bewegen komt in alle domeinen naar voren. Kwetsbaarheid van senioren, vitale senioren zetten zich in voor kwetsbare senioren Verbinding met Wmo en Participatiewet Bevordering van samenwerking tussen ouderenorganisaties. Dementie Samenwerking met 1e lijnszorg(huisartsen) Leeftijdsgrens 50+ i.r.t. ontwikkelingen in de samenleving is een discussiepunt. Integrale aanpak in het sociaal domein is wenselijk: Vorm van nieuwe ouderennota aanpassen zodat deze te integreren is in een toekomstige integrale nota. Bijlage 9 Reacties t.a.v. senioren gemaakt tijdens de Gezondheidsbijeenkomst Land van Cuijk op 23 november 2015 Heb oog voor lokale initiatieven en waardeer die, maar houd ze ook lokaal, neem het niet over. Het enthousiasme van individuen is erg belangrijk, zorg ervoor dat enthousiaste burgers niet geremd worden door systemen Vrijwilligerssteunpunt Samen koken, samen eten Kosten van activiteiten kunnen een drempel zijn Ga naar mensen toe, vraag wat ze nodig hebben WWZ-coördinator is erg belangrijk, die kent de sociale kaart goed Activiteiten dicht bij huis organiseren en zorg dat men niet alleen hoeft te gaan de eerste keer Enthousiaste vrijwilligers zijn belangrijk, complimenten aan de SWO s. Allochtone senioren zijn een risicogroep, veel eenzaamheid Ondersteun burgerinitiatieven Zorg voor passend aanbod van bewegen en zingeving Nog meer sport voor senioren Ouderenverpleegkundige is belangrijke schakel tussen zorg en welzijn, het makelen is belangrijk Huiskamers, eetpunten, dit soort initiatieven zijn belangrijk Betrek ook doelgroep met lage SES Vergaande digitalisering kan een knelpunt zijn voor senioren De vele veranderingen in de zorg zijn soms een waar doolhof, wie kent de weg nog? Denk op langere termijn, kijk verder dan 4 jaar! Belangrijk om ook aandacht te hebben voor de mentale kant van ouder worden, zingeving, omgang met verlies Vrijwilligerswerk heeft op alle 6 dimensies een positief effect Goede link leggen tussen professionele en informele netwerken Houd voorzieningen in de kernen in stand Bezuinig niet op professionals Goed toerusten van oudere mantelzorgers In stand houden en stimuleren van het OV. Aandacht voor het pensioengat tussen 65 en 67. Bewustwording in de voorfase van het ouder worden, wat moet ik alvast regelen Grens tussen professionals en vrijwilligers bewaken, zorg dat die helder is Senioren moeten langer thuis wonen, zorg voor goede randvoorwaarden Benut de kwaliteiten en ervaringen van senioren De vrijwilligers veranderen, houdt hier rekening mee. Willen andere taken. Pagina 31 van 35

33 Bijlage 10 Overige cijfers Gemeente Mill en Sint Hubert Facts & Figures Dementie 2015 Dementie is een sluipende, niet te genezen ziekte met een progressief verloop. Zeker in de begin- periode worden de eerste ziekteverschijnselen, zoals toenemende vergeetachtigheid, vermindering van activiteit en verminderde spontaniteit, vaak niet door de omgeving en de patiënt (h)erkend als indicatie voor dementie. Dementie behoort samen met angst en depressie tot de meest voorkomende psychiatrische stoornissen bij ouderen boven de 60 jaar. De twee meest voorkomende vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer (70%) en vasculaire dementie (15%). De gemiddelde levensverwachting na de diagnose dementie is ongeveer 8 jaar. 10 jaar of langer is echter geen uitzondering. Door de hogere levens- verwachting van de bevolking in Nederland neemt de ziekteduur bij dementie nog steeds toe. Aantal mensen met dementie in uw gemeente Populatie totale groep t/m 64 jarigen plussers Index ten opzichte van Landelijke schattingen laten meer dan een verdubbeling zien van het aantal mensen met dementie in Verhouding aantal mensen met dementie in de Brabantse bevolking : : : 43 Behoefte aan verblijfsplaatsen met 24-uurs toezicht en zorg in uw gemeente Behoefte aan plaatsen % van de populatie dementie 20% van de populatie dementie De in de tabellen opgenomen gegevens zijn afgerond. Hierdoor kunnen er geringe afwijkingen voorkomen. Wie biedt zorg, begeleiding en/of toezicht? Zeker 70% van de mensen met dementie woont thuis met hulp van familie, al dan niet met ondersteuning van de professionele zorg. 60% van alle hulp die mensen met dementie ontvangen wordt verleend door familieleden, vooral gezinsleden. Mantelzorgers dus! Zonder hen zou de zorg voor mensen met dementie en dus thuis (kunnen blijven) wonen niet mogelijk zijn. 75% van de mensen met dementie heeft iedere dag zorg en toezicht nodig. Bijna 15% van de thuiswonenden met dementie heeft 24 uur, dag en nacht, zorg en toezicht nodig. Iedere persoon uit deze laatste groep wordt vaak maar door één mantelzorger verzorgd/begeleid. 44% van de thuiswonende mensen met dementie zijn alleenstaand. Deze groep kan onvoldoende rekenen op voldoende ondersteuning en begeleiding van mantelzorg. Anno 2015 woont/verblijft 30% van de mensen met dementie, intramuraal (verzorgingshuis, verpleeghuis of kleinschalig wonen of maakt gebruik van Volledig Pakket Thuis (VTP). Zij verkeren in de fase van matig ernstige of gevorderde dementie. Dit percentage zal afnemen naar 20% (strengere toegang tot zorgaanbod, vallend onder Wet langdurige zorg). Pagina 32 van 35