J e r e m i a 2 9 : o k t o b e r

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "J e r e m i a 2 9 : o k t o b e r"

Ruben Gijs Visser
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Preek Gemeente van Christus, Toen was geloof heel gewoon. Dat is de titel van een serie uitzendingen van de EO over veranderingen in Nederland als het gaat om kerk en geloof. We zien Andries Knevel in een klassieke Citroën door het land rijden en met mensen praten over die veranderingen. Het zijn TV-programma s die heel wat hebben losgemaakt. Veel herkenning vooral Als voorbereiding van deze preek heb ik een paar fragmenten teruggekeken. Vooral het gesprek met Henk Binnendijk viel me op. Het heimwee dat er in zijn woorden klonk naar een tijd die voorbij is. Definitief voorbij. Een tijd waarin de EO nog een half uur of drie kwartier Bijbelstudie uitzond op TV. Het raakte hem tot tranen toe. Heimwee. Omdat het zo niet meer kan. Omdat de wereld veranderd is. Zeg maar gerust: drastisch veranderd. Welkom in de wereld van Jeremia 29. De situatie waarin Jeremia in Naam van God moest profeteren. Een brief van God over moest brengen aan de eerste ballingen die naar Babel waren afgevoerd. Wij denken bij het woord ballingschap al snel aan een grootse volksverhuizing, van Israël naar Babel. Maar zo moeten we ons dat niet voorstellen. Het ging meer geleidelijk. En kleinschaliger ook. Jeremia 29 speelt zich af in een jaar waarin Babel inderdaad mensen weghaalt uit Israël, Jeruzalem vooral. Maar dat deden ze slim. Ze haalden de toplaag weg. De politici en de technici (de smeden). En de rest bleef achter. Gedesoriënteerd. Ballingschap. Daar gaat het dus vanmorgen over. Over een wereld die ingrijpend verandert. Waarin vertrouwde kaders wegvallen. Jeremia schrijft een brief aan die eerste groep ballingen in Babel. En tegelijkertijd luisteren de achterblijvers in Juda mee. Wat is het Woord van God in deze situatie? Als je daar even over nadenkt, kun je je voorstellen wat een enorme schok dat 1

2 geweest moet zijn, die ballingschap. Als je altijd gewoond hebt in het beloofde land, dicht bij de tempel. Als iedereen om je heen geloofde in die ene God. En je komt dan in het heidense Babel terecht. Opeens ben je een uitzondering, een vreemdeling. Er is niemand die gelooft in deze God, de God van Israël. Dat is ook de ervaring van veel christenen vandaag. Dat de wereld veranderd is. Dat geloven in God niet meer de regel, maar de uitzondering is. Een ervaring van ballingschap dus. Van vreemdeling zijn in een vreemd land. Die ervaring moet een enorm trauma geweest zijn voor het Joodse volk. Zoals het voor christenen vandaag vaak enorm confronterend is te merken dat geloof vandaag ongewoon is. Dat merk je aan reacties van anderen. Maar we moeten vanmorgen het mes nog iets dieper neerzetten. Dat geldt misschien ook wel voor onszelf: dat je niet meer kunt geloven zoals vroeger Dat ook je eigen geloof veranderd is. Ook dat bracht de EO-serie mooi in beeld, bijvoorbeeld in het gesprek over schepping en evolutie. Ook daar kun je soms van schrikken als je je realiseert dat je eigen geloof veranderd is. Misschien wel onder druk staat. Niet meer vanzelf spreekt. Nogmaals: welkom in de wereld van Jeremia 29. En dan is de vraag: wat heeft Jeremia ons dan te zeggen? Wat zijn de woorden die in zijn brief naar ons toe komen namens God zelf? Je kunt die boodschap in drie woorden samenvatten: blijven, bouwen, bidden. Gods 3B boodschap. I. Het eerste woord is dus blijven. Jeremia zegt dat zo niet letterlijk, maar het is de grondtoon van zijn brief. Het klinkt misschien als een overbodige opdracht. Want die ballingen konden natuurlijk nergens heen. Vluchten was geen optie. Jeruzalem lag veel te ver weg. En toch is dit geen overbodige instructie. Om te blijven. Je proeft in de woorden van Jeremia de ernst. Het zal niet zomaar even snel voorbij zijn. Het gaat 70 jaar duren. 2

3 En 70 jaar moet je niet alleen letterlijk nemen. Dat ook. Maar het is ook een symbolisch getal. Het staat voor volheid. Aan alles proef je: dit gaat lang duren. En dat is wat Jeremia namens God tegen de ballingen in Babel moet zeggen. Ze moeten blijven Niet alleen letterlijk, maar ook geestelijk. Je kunt ook geestelijk vluchten. In heimwee naar vroeger. Je leeft wel in het nu, maar eigenlijk denk je voortdurend aan vroeger. Ik moet daarbij altijd aan een vrouw denken die ik tegen kwam in Amsterdam, toen ik daar als vicaris werkte. In alles wat ze zei proefde je het heimwee naar toen, toen de kerk nog vol zat. Zelf zat ze er nog. Op de achterste rij Elke zondag. Je kunt ook wegvluchten naar de toekomst. Ook daarover spreekt Jeremia in zijn brief (vers 8). Geloof de leugenprofeten niet, die zeggen dat het allemaal snel goed zal komen. Ook dat gebeurt in christelijk Nederland wel. Dat er gesproken wordt over een Opwekking, een revival, een grootschalige bekering. Maar is dat geen vlucht? Een vrome wensdroom? Misschien wel het meest confronterende in Jeremia s woorden is dat deze ballingschap niet buiten God om gaat. Vers 4 maakt duidelijk dat het de Here zelf is die Zijn volk naar Babel heeft laten voeren. De ballingschap kwam ook niet uit de lucht vallen. Jaren en jaren had Jeremia gewaarschuwd. Nu moeten de gevolgen gedragen worden. Er is geen snelle remedie mogelijk. Misschien geldt dat ook wel voor onze situatie, gemeente. Ontkerkelijking staat niet los van wat we er zelf van gemaakt hebben. Eerlijk is eerlijk. Dat is wat ik in ieder geval leer uit deze woorden. II. En toch is dat niet het laatste woord. Want de opdracht is niet alleen blijven, maar ook bouwen. Jeremia 29 geeft heel concrete aanwijzingen: bouw huizen, ga erin wonen, plant tuinen en akkers aan, eet van de vrucht ervan, ga trouwen, krijg kinderen en laten ook zij weer trouwen Al deze woorden gaan over wat de lange termijn. Een huis bouwen, dat duurt wel even 3

4 Akkers aanplanten en eten van de opbrengst ook. En dan hebben we het nog niet eens over trouwen en kinderen krijgen. En zelfs meemaken dat je kinderen weer gaan trouwen. Dan praat je over jaren en jaren. Wat gebeurt hier? Je zou kunnen zeggen: God richt als het ware de blik van Zijn volk op Babel. Niet Jeruzalem, niet Juda, maar dit is nu jullie plek!, zegt God! En dat zal het ook 70 jaar zijn. Blijf daarom niet aan de kant staan. Maar pak het leven weer op! Voel je wat hier gebeurt? De Joden in Babel krijgen een nieuwe kijk aangereikt op hun situatie. Ze vormen nu een kleine minderheid als ballingen. Het stelt in aantal niets voor in het grote Babel. En toch is hun opdracht om te bouwen in Babel. Dat heeft ook ons als kerk anno 2017 veel te zeggen. Jeremia biedt geen groots visioen van een opwekking in Babel. Hij profeteert ook niet dat alle inwoners van Babel tot geloof zullen komen. Maar dat is geen reden om aan de kant te blijven staan. Bouw huizen, plant akkers Dat is ook onze roeping in een situatie van ballingschap. Ook wij hebben geen belofte dat heel Nederland spoedig weer tot geloof komt (als dat trouwens al ooit het geval was). Maar ook voor ons geldt de opdracht om present te zijn op de plek waar we leven, dienstbaar en bescheiden. Om als kerk, als gemeente, als christen constructief aanwezig te zijn: in onze samenleving, op je werk, op school, in de buurt. Blijf niet aan de kant staan Ook als minderheid heb je een roeping. III. Toch is dat nog niet alles wat Jeremia te zeggen had. De profeet roept de ballingen op om ook te bidden. Te bidden voor Babel. Dat was waarschijnlijk nog het meest schokkende deel van zijn brief. Dat hij zou zeggen dat ze daar in het verre Babel moesten blijven bidden voor de vrede van Jeruzalem, dat zou voor de hand liggen. Maar bidden voor de shalom van Babel? Bidden voor de stad van de vijand? Dat gaat wel heel erg ver. 4

5 Toch wordt dat van hen gevraagd. Jeremia roept op om te bidden voor de shalom van Babel. Dat woord shalom is eigenlijk onvertaalbaar. Vaak wordt het vertaald als vrede. Maar in het Nederlands denk je bij vrede toch al snel aan de afwezigheid van oorlog. Maar shalom is meer dan dat. Daarom is de vertaling van de NBV eigenlijk wel een mooie vondst: bidden voor de bloei van de stad. Daar gaat het om! Dat is een verrassend zinnetje, vooral ook het vervolg. Want in de shalom van de stad is ook jullie shalom gelegen. In het NT kom je dat ook tegen. In 1 Timotheüs 2 roept Paulus op om te bidden voor alle koningen en gezagsdragers, opdat we rustig en ongestoord kunnen leven, in alle vroomheid en waardigheid. Dat is nuchtere wijsheid: als de verhoudingen goed zijn, dan heeft de kerk, de gemeente daar baat bij. Dan ontstaat er ruimte Jeremia roept de ballingen op om te bidden. Niet om protestmarsen te organiseren of grootscheepse acties. Bidden, dat is bescheiden werk. Ik hoor dat nogal eens terug in de woorden van ouders van wie de kinderen andere wegen gegaan zijn dan ze hoopten. Wat kun je doen? Preken? Beter van niet? Telkens discussiëren? Dat werkt meestal alleen maar averechts. Bidden. Dat kan wel. Dat is niet opdringerig, maar constructief. Dat is de houding waartoe Jeremia de ballingen oproept. En dat is ook de houding die wij als christelijke gemeente zullen moeten leren. Je hoeft bij je buren, je collega s, de mensen om je heen niet aan te komen met preken. Maar bidden kan wel Zo de mensen om je heen dragen. Het goede zoeken voor hen. De shalom van Lansingerland, van je buurt. Bidden is iets dat de priesters deden in Jeruzalem. Zij baden voor het volk. En dat is nu de roeping van de ballingen. Om daar in Babel aanwezig te zijn als priesters. Dat is ook onze roeping vandaag. Om priesters te zijn in ons dorp, onze buurt. 5

6 Toen was geloof heel gewoon Vandaag is het anders dan toen. Maar dat is geen reden tot pessimisme. God geeft je een opdracht: blijf, bouw, bid! Vouw je handen en bid voor de bloei van je buurt, je dorp, je land. Want God is Dezelfde. Hij is niet veranderd! Amen 6

Vergelijkbare documenten

Jeremia 29:7 Bidden voor bloei van de stad

Jeremia 29:7 Bidden voor bloei van de stad Liturgie Stil gebed Votum en vredegroet Zingen: GKB Gezang 37 : 1 en 2 Voorbede Schepping Zingen: Psalm 104 : 9 Voorbede Onrecht Zingen: Psalm 68 : 3 Voorbede