-neutraal als vanzelf groeit. Goed gedetailleerd en verzorgd gaat het als

Transcriptie

1 42 j u n i

2 h o u ta f va l j u n i b e s ta at n i e t r e c yc l i n g va n koz i j n e n e n d e u r e n Hout is een product dat CO 2 -neutraal als vanzelf groeit. Goed gedetailleerd en verzorgd gaat het als deur of kozijn vele decennia, en soms vele eeuwen mee. En als dit product aan het eind van zijn gebruiksduur komt, begint het basismateriaal aan een tweede leven: als grondstof voor plaatmateriaal, of als hoogwaardige brandstof in biomassacentrales. Storten van hout komt niet voor. Jaarlijks komen tientallen miljarden kilo s afval vrij door werd nog ruim 6 Mton bouw- en sloopafval gestort de productie bij onder meer de industrie, de energievoor- (ongeveer 50% van het totaal). Door de stijging van de ziening, en door de consumptie bij onder andere huishou- storttarieven en de toegenomen toepassingsmogelijkhe- dens. den in Nederland en het buitenland werd in 2005 slechts De voetafdruk voor afval van de Nederlandse samenle- 0,5 Mton gestort. Het aantal nuttige toepassing van het ving is groot. De totale hoeveelheid in Nederland vrijge- afval is momenteel gegroeid tot ongeveer 97%. komen afval bedroeg in miljoen kg. Verantwoordelijk voor deze afvalberg waren grotendeels Recycling Er zijn geen aparte gegevens beschikbaar industrie ( miljoen kg), consumenten (9.290 van het percentage dat oude houten en kunststof kozijnen miljoen kg), handel en diensten (5.018 miljoen kg) en niet in deze afvalstroom innemen. Er is wel iets te zeggen over in de laatste plaats de bouw ( miljoen kg). de mogelijkheid tot recycling van beide grondstoffen. Voor kunststof ramen aan het eind van hun levensduur Kunststof en hout De jaarlijkse hoeveelheid bouw- betekent nuttige toepassing hergebruik van producten of en sloopafval is in hoeveelheid sinds 2000 redelijk stabiel. materialen of verbranding in elektriciteitscentrales en bij foto s: het houtblad/kdv We onderscheiden daarin naast hout, isolatiemateriaal, papier/karton, kunststoffen, folies, metalen, gips, gibo en gasbeton. Verder omvat deze stroom schoon puin (metsel- en betonpuin, betonresten en straatwerk), groenafval en gevaarlijk afval (verfblikken en kwasten, PUR-spuitbussen, kitkokers, lijmen, harsen en verharders). In 1985 de cementproductie. Een moeilijkheid daarbij is het aandeel polyvinylchloride (pvc). Bij verbranding ontstaat zoutzuur, dat niet alleen de eigenschappen van cement verslechtert, maar ook corrosief is waartegen in de verbrandingsinstallatie speciale maatregelen moeten worden genomen. Een andere verwerkingstechniek zet Alle afvalhout begint na zijn primaire aan zijn secundaire leven.

3 j u n i Jaarlijks weet circa ton afvalhout verwerker Van Vliet in Nieuwegein te vinden. Na sortering van het huisvuil is de stapel houtresten aanzienlijk. kunststofafval om in grondstoffen voor de petrochemische industrie. Buiten Nederland wordt deze methode al beperkt gebruikt, in Nederland nog niet. De derde en milieuvriendelijkste manier om kunststof te verwerken is de methode van mechanisch hergebruik, waarbij het materiaal wordt gezuiverd, gesmolten en opnieuw wordt toegepast als grondstof voor kunststofproducten. Productieafval van de kunststofindustrie zelf is het geschiktst voor hergebruik omdat dit schoon is. Dit afval mag sinds 1 januari 2000 niet meer gestort worden. Een TNO-rapport uit 2008 in opdracht van Stichting Recycling VKG signaleert dat het inzamelsysteem van oude kunststofkozijnen lang niet optimaal is. Het staat nog in de kinderschoenen: Er vindt vermenging met andere bedrijfsdoelstellingen plaats, aangezien men alleen oude profielen terugneemt indien men nieuwe kan plaatsen, feitelijk is inzameling bij het VKG-recyclesysteem alleen mogelijk als er parallel nieuwe kunststofkozijnen worden aangeschaft. Het aantal inzamelpunten is beperkt. Veruit de meeste VKG-locaties hebben geen inzamel- en opslagfaciliteiten voor aanbieders (particulieren en bedrijven) van oude profielen, aldus het TNOrapport. Het signaleert een gerecyclede hoeveelheid van 585 ton in Het recyclesysteem is bovendien niet toegankelijk voor niet-vkg leden. Het Europese systeem Recovinyl is dat wel en zamelde in 2006 in Europa ton pvc-afval in, waarvan ton bij de vijf recyclingbedrijven in Nederland. De conclusie is dat het recyclen van kunststof kozijnprofielen slechts op zeer beperkte schaal plaatsvindt. ABC De verwerking van houtafval leest daartegenover als een successtory. Timmerfabrieken en andere houtverwerkers gebruiken hun eigen schone restafval in eerste instantie voor hun eigen energievoorziening; enkele bedrijven leveren de overcapaciteit aan het net. Ook wordt veel schone houtmot gebruikt voor strooisel in stallen voor bijvoorbeeld paarden en kippen maar het wordt ook verkocht aan dierspeciaalzaken voor thuisge-

4 Het afvalhout wordt bij binnenkomst gescheiden tussen het schone A-hout (links) en het bewerkte B-hout (rechts). Na menging ontstaat een homogeen eindproduct. Uit het consumentenhuisvuil worden ook de houtdelen gewonnen. Dat is voor een belangrijk deel handwerk. 45 j u n i Na verkleining en het verwijderen van metaalresten ontstaat een homogene spaander van circa 60 mm. Andere afmetingen zijn op klantvraag mogelijk. bruik in konijnen- en caviahokken. De stroom afval- en sloophout (ramen, deuren, pallets, plaatmateriaal en wat dies meer zij) zijn volledig te verwerken. Allereerst wordt deze stroom daarvoor verder gescheiden in drie categorieën. Allereerst is er het A- hout, puur massief hout, onbehandeld en ongeschilderd. In de categorie B-hout vallen alle houtmaterialen al dan niet voorzien van hang-en-sluitwerk (geverfd of ongeverfd), hardboard, zachtboard, triplex en geplastificeerde houtsoorten. Het C-hout wordt gevormd door geïmpregneerde houtsoorten als bielzen en tuinhout. Terwijl de eerste twee categorieën hun verwerking in Nederland krijgen, gaat het C-hout vanwege Nederlandse overheidsregels over het algemeen naar gespecialiseerde biomassaverbrandingsovens in Duitsland en Zweden ton Nederland telt een aantal gespecialiseerde verwerkers van afvalhout. Een van de bekendste is de Van Vliet Groep met vestigingen in Utrecht en Mijdrecht. Wie het verwerken van afvalhout wil zien, moet echter naar Nieuwegein. Daar krijg je ook een goed idee van de werkwijze van de onderneming die verder nog chemisch afval inzamelt, samen met ziekenhuisafval en bruin- en witgoed. Op de vestiging in Nieuwegein verwerkt Van Vliet Groep sinds 2004 jaarlijks tussen de en ton afvalhout. Dat is circa 15% van de totale Nederlandse markt. Hout is een waardevolle component, die zo n 15% tot 20% van het bouw- en sloopafval uitmaakt bij ons, aldus operationeel manager recycling Johan Peter Post. Het bouw- en sloopafval wordt voor een belangrijk deel per container gescheiden aangeleverd. Daarnaast is er nog een houtstroom die via het grofvuil de houtfabriek bereikt. Deze stroom wordt voor een belangrijk deel mechanisch en met lucht vrijgemaakt van kunststof, ijzer, papier en karton. Aan het eind van deze stroom staan vijf paar handen aan een lopende band deze stroom te ontdoen van zwaardere delen als ijzer en ander restmateriaal voordat het in de hakselaar gaat. Afval scheiden is voor een belangrijk deel handmatig werk dat je niet zo gemakkelijk aan een machine kunt

5 De spaanders gaan naar de spaanplaatindustrie in België en Duitsland. Elke spaanplaat bevat zowel oude als nieuwe spaanders. Ander hergebruik van resthout: kattenbakvulling of als ondergrond voor knaagdierhokken (beukensnippers).. overlaten, aldus Post. De operationeel manager geeft aan dat het recyclen van houtafval een stuk eenvoudiger en verder is dan die van kunststof. Aan de voorkant wordt de consument wel opgeleid zijn kunststofafval te scheiden, maar daar begint het probleem al. Iedereen weet hoe glas en hout er uitziet, maar van kunststoffen zijn er zo al elf verschillende soorten. We zijn nu de eerste ervaring aan het opdoen met kunststof kozijnen. Verder is de verwerking ervan nog niet geregeld. Metaal Bij binnenkomst in Nieuwegein wordt het houtafval op basis van verschillende gradaties gekwalificeerd in A-, B, en C. Daarna wordt het A- en B-hout in een voorbreker verkleind tot een grootte van circa 400 mm. Omdat in de restanten van deuren, kozijnen, pallets, meubels ook metalen delen zitten als spijkers, schroeven en beslag, wordt dit hout in twee stappen geschoond. De eerste stap is een metaaldetector en de tweede een elektromagneet. Het hout dat voor een groot deel is ontdaan van metaalhoudende delen, wordt in een hamermolen verkleind tot houtsnippers met een grootte van circa 60 mm. Deze kunnen nog steeds metaaldeeltjes bevatten, en er volgen nog twee stappen om deze te verwijderen. Een ferromagneet zorgt ervoor dat ijzerdeeltjes aangetrokken en verwijderd worden. Met een tweede stap worden via een zogenoemde Eddy Current-magneet de nonferrohoudende houtsnippers uit de processtroom gehaald. Het hout is nu zo goed als ferro- en non-ferrovrij. In de laatste productiestap wordt het stof uit de houtsnippers gehaald. Afhankelijk van de eindtoepassing kunnen hiervoor verschillende zeven met verschillende maasgroottes worden gebruikt. De eventuele verfresten die na alle stappen nog in de houtsnippers zitten, geven geen probleem bij onze klanten die deze snippers verder verwerken tot plaatmateriaal, aldus Post. Productcertificaat Er komen bij de houtfabriek in Nieuwegein verschillende klantspecifieke houtstromen vrij, zoals houtsnippers en -stof. Het stof vindt toepassing als brandstof voor energiecentrales. De snippers gaan vanuit Nieuwegein per schip naar de spaanplaatindustrie in België en Duitsland. We leveren uitgangsstromen met

6 j u n i De calorische waarde van één kilogram energiepellets is ongeveer 5 kwh, ofwel 0,5 m³ aardgas. foto: een productcertificaat, zodat we de klant een constante kwaliteit kunnen leveren, zegt Johan Peter Post. CO 2 Hout scheidt goed en houtafval is te kostbaar om simpelweg te verbranden, stelt Post. De onderneming plant een kwartaal vooruit om niet zonder grondstof te zitten. Inzamelen, scheiden en recylen is echter een ruimteconsumerende activiteit, waardoor de werkvoorraad op het terrein een productiebuffer heeft van (slechts) twee dagen. De houtsnippers worden opgeslagen in vijf silo s van m 3 ieder. Het transport naar onze klant gaat via schepen die langszij aan kunnen meren en vanuit de silo s met een lopende band gevuld worden. We hebben de mogelijkheid zo jaarlijks ton hout te verwerken. Een vrachtwagen kan maximaal 90 m 3 snippers vervoeren, oftewel zo n 18 ton. Een schip daarentegen kan maximaal m 3 oftewel ton vervoeren. Met een factor 55 in gewicht scheelt dit aanzienlijk in de brandstofkosten en de CO 2 -uitstoot. Alle houtproducten uit de recyclefabriek in Nieuwegein krijgen zo uiteindelijk een nieuwe toepassing. En mocht er toch hout op de stortplaats terechtkomen, dan wordt het biologisch volledig afgebroken waardoor toekomstige generaties niet met ons afval zitten opgescheept. k e e s d e v r i e s Bronnen: Van Vliet, Nieuwegein Stichting Recycling Vereniging Kunststof Gevelelementen (srvkg.nl) Bureau Leefomgeving Centraal Bureau voor de Statistiek Universiteit Wageningen (compendiumvandeleefomgeving.nl)