n jaargang 29 n nummer 81 n najaar 2014 n Wim Ramselaar meester-docent

Transcriptie

1 n jaargang 29 n nummer 81 n najaar 2014 n Wim Ramelaar meeter-docent

2 jaargang 29 nummer 81 n najaar 2014 SCahier [e-ka-jee] verchijnt ind eptember 1985 ongeregeld al een chrift met eay, achtergronden, meningen en feiten over architectuur. Het i bedoeld om de relatie te informeren over de activiteiten van Architext (opgericht in 1978). Sommige nummer zijn al PDF te importeren vanuit de webwerf. Uitgeverij Architext Klein Heiligland EE Haarlem e-pot: c@architext.nl De maker c.q. rechthebbenden van de illutratie worden in een klein lettertype bij de betreffende afbeelding vermeld. Met het teken wordt aangeduid dat het een beeld betreft van de IJgarage danwel Archiphoto Haarlem. Foto omlag: een bewerking van een foto uit een brochure TU- Eindhoven, 1991 Dit nummer i geprint met een Xerox 7750 GX PS op papier met FSC-keurmerk. eindredactie: Id Haagma vormgeving: de IJgarage Haarlem Rob van Wetreenen 2014 Architext Inhoud SC81 Dit nummer i geheel gewijd aan Wim Ramelaar die op tweede kertdag 2013 overleed. Link: Wim Ramelaar, zelfportret, geigneerd maart De werken van Wim Ramelaar in dit SCahier zijn, tenzij ander vermeld, voor publicatie ter bechikking geteld door Jacqueline Monné. SCahier nummer 80 had ogenchijnlijk het formaat van A6 maar had een openingfoto met de breedte van A3. Het wa de eerte aflevering gewijd aan de weidheid van de kleinte tad van zuidwetelijk Nederland: Sint Anna ter Muiden. Een beeldeay. In voorbereiding i een peciaal nummer over deze tad. Het nummer(tje) werd alleen in een papieren editie uitgebracht. Vooralnog zijn er (bewut) geen plannen om het in electroniche vorm te verpreiden. Al wa het maar dat daarmee de verraende weidheid ervan verloren raakt. Brief naar een andere Ruimtetijd Dag Wim... van Id Haagma in de praktijk zijn toegepat. A En zomaar, op tweede kertdag chteraf zal 2013, in een wat koortachtige het je nog verbaad hebben dat doodgaan het geheel kwijt. Het werelde ambiance, raakte je de greep op zo betrekkelijk alledaag i. licht ontglipte je, je raakte verzeild in een heel andere dimen- Op het ene moment maak je plannen om nog meer gebouwen van Jan de Jong te analy- beruting. ie en nu voel je alleen maar eren, en zo opeen wordt alle Ik moet de laatte tijd veel denken aan de jou wel bekende vertoord door een lijfelijke aandoening. Je wit dat het Pieter Dijkema. Deze architectfilooof wa eigenlijk z n hele le- lichaam fragiel wa geworden, je wit ook dat het lijf niet meer ven geobedeerd door de overgang in de architectuur van het optimaal wa, en je wit dat het allemaal wat voorzichtiger buiten naar het binnen, waarbij moet,- maar je geloofde tellig dat dit ongemak wel geno- komen bij een binnen waar- het uiteindelijk ging om uit te men kon worden. Juit omdat achter geen ander binnen meer je het zo leuk begon te vinden, mogelijk i. Eenmaal daar aangekomen ben je al het ware in dat gepuzzel met de maten van een ontwerp en je ook razend het heilige der heiligen. nieuwgierig begon te worden Mij heeft dat altijd geboeid. of die vermaledijde opvattingen over tedenbouw van je moet toekennen aan de weg, Niet alleen de waarde die je vroegere werkgever ooit een de route, de gang naar dat heilige der heiligen, maar ook aan het beef dat er een eindigheid i aan het binnen. Dat het ergen ophoudt. En toch ook weer niet. En jij, Wim, kwam die vroege kertochtend op het punt waarachter geen ander leven meer mogelijk i, en op mirakele wijze overchreed je dat punt. Nu, voorbij dat leven, ben je in de poitie te ervaren dat de hele weg die je je leven lang hebt afgelegd om tot dit punt te komen, dat dit achteraf gezien een inten, lingerend en vooral tatend en zoekend ritueel i geweet. Boekenplanken. Een aantal keren heb ik dit jaar achter je bureau op de zolder van je hui in Wijk bij Duurtede gezeten. Ik zag door het dakraam voor me het luchtige uitzicht naar het helle en ijle Een deel van de boekenplank van Ramelaar naat zijn bureau op zolder. 2 3

3 rivierlicht. En vaak heb ik je toel gedraaid, en door het andere raam, achter me, gekeken naar het intieme, gevarieerde tade dakenlandchap met zijn verweerde, rode pannen, z n pronte choortenen en zijn hoge bomen. Zittend achter je bureau, in de nok van je hui, wa je omringd door weidheid van voren en belotenheid van achteren. En daar tuenin die geborgen werkkamer zelf. Met niet alleen de childerezel, de kwatenlorry en het bed vol tekeningen, maar ook de planken. Sommige met zorgvuldig gerangchikte parafernalia die je ongetwijfeld alle in je tekeningen, aquarellen en childerijen hebt verwerkt, maar vooral ook de boekenkaten. In het hok naat je werkkamer taan vele boekenplanken, maar hier in je werkkamer de boeken die aanloten bij je dagelijke overdenkingen. Toen ik zo naar die boekenplanken keek, wit ik bijna zeker dat jij ook het beef, het inzicht, het gevoel had dat we in on leven naat de warmte van onze dierbaren ook voortdurend behoedzaam vergezeld worden door menen die al het punt waar leven waarachter geen leven meer mogelijk i gepaeerd zijn. Vitruviu. Najaar 1963 publiceerde K.B. tijdchrift voor architectuur en beeldende kunt vier aftudeerontwerpen van de curu kerkelijke architectuur (alle van mentor Jan de Jong) waaronder het project van Wim Ramelaar: een parochiekerk met patorie in een tadwijk ( geef het complex zijn eigen buitenruimte en itueer het geheel zodanig dat het wordt opgenomen in de tedelijke buitenruimte zonder hierin een belangrijke plaat in te nemen ). De Groninge architect Coen Bekink beprak deze projecten: naar mijn gevoelen domineert in de meete ontwerpen de rechtzinnigheid in de leer, boven het kenmerkende van de peroonlijke viie en het voltrekt eigene van het peroonlijk talent. Dit nummer bevatte ook nog een bijdrage van dom Van der Laan, maar het riep vele en felle reactie op. Feitelijk betekende dit het einde van de belangtelling van het Katholiek Bouwblad voor de Boche School. Palladio. Alberti. Van Campen. Pot. Ze hebben niet aan waarde ingeboet, terker ze zijn altijd actueel gebleven en praken even duidelijk tot on al de levenden die zich later bij hen hebben gevoegd zoal Granpré Molière en dom Han van der Laan, al hebben die laatten het voordeel dat hun gechreven woorden worden gekleurd door de herinnering aan hun tem. Deze voorbeeldige erflater in de ware betekeni van het woord zijn in taat vanuit hun andere dimenie invloed uit te oefenen op on denken, doen en michien vooral op on laten. En verdomd, nu behoor ook jij tot die hechte club die trootend waakt over de nog levenden en de nog ongeborenen. Je zult nu wel tegenpartelen en proteteren, maar niet voor niet gaf je vriend Gerard van Zeijl zijn in memoriam over jou de treffende titel mee Overbodig In 1975 ging Wim Ramelaar met negen anderen waaronder de jonge Han van der Laan, Gerard Wijnen en John Körmeling met een Volkwagenbuje naar Zuid-Engeland om het megalithiche monument Stonehenge op te meten. Dit wa lang een wen van dom Han van der Laan die aan de hand van deze opmeting zijn theorie van het platiche getal wilde toeten en dat inderdaad ook deed. Recht een foto die Ramelaar detijd maakte. 4 5 wim ramelaar becheiden. Heu, die meanderende zoektocht van je heeft iet opgeleverd en je bent in taat geweet dat door te geven. En niet alleen aan je tudenten. Onopgemukt. Op je huidige plek kun je beter en cherper inzien dat we allemaal uit verleden, heden en toekomt gezamenlijk pruten, knutelen, bouwen, werken en cheppen aan iet groot. Vaak heb ik me de afgelopen maanden afgevraagd, wat het toch wa dat on verbond. Ik ga niet de chijn ophouden dat dit vanaf het allereerte moment er wa, die verbondenheid. We hebben elkaar wat argwanend en ceptich afgetat. Jij dacht ongetwijfeld enkele keren dat Hilde en ik je heren leeg wilden zuigen en met jouw kenni wilden gaan pronken. Dat oort dingen had je meer aan de hand gehad. En wij hadden, zeker in het begin, de vree te maken te hebben met weer zo n tarre gelovige in het Laänime waarvan we alleen nog moeten bepalen of ie nou behoorde tot de rekkelijken of de preciezen. Toen we eenmaal in je woonkamer in Wijk bij Duurtede waren doorgedrongen, toen tal je m n hart. Die boekenkat, die keukenkat, de toelen, de tafel Tot twee keer toe vroeg ik je of je echt bedoelde dat ze in de maat tonden, en tot twee keer toe knikte je alleen maar. Iemand die zo vrij, zo open en zo fri met het platiche getal om prong, die kon niet lecht zijn. We waren het heu niet in alle met elkaar een, maar we hielden wel van goede, intrigerende bouwel die een verhaal vertellen en het niet zo zeer moeten hebben van afleidende blikvanger, van piegeltje en kraaltje. En ik wa zo getroffen door de onopgemukte wijze waarop je je eigen herinneringen aan Jan de Jong had opgechreven, dat ik ze eert al een apart boekje wilde uitgeven. Maar bij een herlezing wa het duidelijk: dit zouden Hilde en ik nooit kunnen overtreffen. Jouw woorden moeten integraal in de monografie worden opgenomen. Ondertuen onttond een leuk panningveldje, waarvan je nu aan gene zijde de humor en de waarde belit kunt inzien. In jouw verhaal uit 2003/04 gaf je ruim baan aan je cepi over de tedenbouwkundige opvat-

4 tingen van Jan de Jong. En je lichtte dat later tegen on vele malen toe met makelijke anecdote, vermoeden, terzijde en zelf - het zij je vergeven - een uitert poradiche roddel. Hilde en ik echter, wij werden daardoor teed nieuwgieriger naar die opvattingen. Je zou bet gelijk kunnen hebben dat het allemaal prut en bagger wa, maar dan wilden we het wel zelf nog een kunnen beoordelen. In onze zoektocht naar de tedenbouwkundige theorie van Jan heb je on teed minzaam aangehoord, en al bleef je bij je eigen tandpunt, je dacht teed met on mee en gaf uggetie. We kregen daarom teed meer boven water, en je vond het amuant wat we deden en je werd zelf, zij het wat aarzelend, teed nieuwgieriger naar de manucripten van De Jong over tedenbouw. Tot we Jan toelichting vonden op de tedenbouwkundige ontwikkeling van het tadje Grave. We hebben het in deel twee van de monografie, op pagina 391, vatgelegd hoe je ogen toen even oplichtten, en je de woorden prak Nee, Jan de Jong wa bepaald niet gek. Het idee wa toen nel geboren: de monografie werd opgedeeld in twee boeken, wat on tijd gaf diepergaand op de ontwerpmethode van Jan de Jong in te gaan en we - wie weet - zelf zijn tedenbouwkundige theorie met voorbeelden uit de praktijk konden illutreren. Terwijl wij het eerte deel perklaar maakten, begon jij al met de analye van de gebouwen van Jan. Het panningveldje tuen on had zich rimpelloo en zonder wanklank opgelot. Architectuur. Je hebt nooit verhuld dat je niet zo veel ophad met al te theoretiche bechouwingen. Je vond de Boche School een goede, intrigerende oort van architectuur die het betuderen en het proberen waard wa. Je wa zeker niet blind voor de mogelijkheden van het platiche getal. Je pate het getal immer zelf toe in het ontwerp van je meubelen en bouwwerken, maar het ging daarbij uiteindelijk om het reultaat. Onbevangen kijken naar het driedimenionale ruimtebeeld Zorgvuldig gerangchikte parafernalia. Jacqueline en Wim zoal het altijd zal blijven. dat architectuur heet en vooral nieuwgierig zijn naar de redenen, overwegingen, gevoelen, emotie, motieven, theorieën, gedachtegangen die er aan ten grondlag hebben gelegen. Dat i wat je je tudenten, je collega, en Hilde en mij hebt meegegeven. En wat je ook hebt uitgedragen in je publicatie. En zult blijven uitdragen, want je behoort nu tot dat gezelchap van bewaarder, behoeder, bechermer van de architectuur. En jou kennende zal je aandacht vooral uitgaan naar die ruimtelijke uitingen die niet van nature chreeuwen, die niet ijdel zijn en die zich niet opdringen. Ze kunnen erop vertrouwen dat ze - mede dank zij jou - toch ooit gehoord zullen worden. Wim, dank daarvoor. In memoriam Overbodig becheiden Op verzoek van de redactie van het tijdchrift Thematimo chreef Gerard van Zeijl een in memoriam voor zijn vriend en oud-collega Wim Ramelaar. Van Zeijl (1940) wa van 1992 tot 2005 hoogleraar architectuurgechiedeni en architectuurtheorie aan de Techniche Univeriteit Eindhoven en aan de Vrije Univeriteit Bruel. Van Zeijl en Ramelaar. Een jaar geleden overleed Wim Ramelaar. Wie hem van nabij heeft meegemaakt, koetert een dierbare herinnering aan een becheiden men en een erudiet architect. Hij tond bekend om zijn nuchtere relativering, vooral om de wijze waarop hij zijn brede kenni naar voren bracht. Graag wil ik hier ook zijn verborgen talenten ontluieren. In on beider loopbaan aan de faculteit bouwkunde van de Techniche Univeriteit Eindhoven bereikten we, ondank on verchil van inzicht en betrokkenheid, in architectuur een grote overeentemming, die via collegialiteit tot vriendchap leidde. Na zijn vroege penionering groeide dit uit tot een intene briefwieling, afgewield met geprekken tijden het bezoek aan divere intereante tentoontellingen of boeiende gebouwen. Veel onderwerpen paeerden de revue: van architectuur tot muziek of van gechiedeni tot filoofie. In de tue prak hij lecht op verzoek over de Boche School. Hij voelde zich uitgedaagd om mij al buitentaander de principe ervan geduldig en met kenni van zaken uit te leggen, maar hij pate ervoor om mij in te wijden. Hij wa immer, naar zijn eigen zeggen, geen gelovige. In 2011 chreef hij: nog een zorgvuldig te willen nagaan, wat ik van de Boche School kan en wil geloven. Toen zijn eerte meije hem ooit naar een kerk van Jan de Jong meenam, keek hij enthouiat, maar uitluitend naar de toepaing van dom Van der Laan gedachtegoed. Van meet af aan nam hij aftand van de bezwerende wijze, waarop De Jong architectuur met het hoger ideaal van het Room Katholicime, verbond. Wim had überhaupt het geloof in God reed lang geleden laten vallen. Zo zei hij: Geloof i niet meer van deze tijd. Ooit la hij veel Nietzche, maar hij haakte af vanwege dien fragmentariche en morele tekten. Morele verantwoording kende Wim niet echt: Mocht een banketbakker in de oorlog taartje bakken voor de Duiter? zo relativeerde hij. Buitentaander. Eigenlijk waren wij beiden, ieder op eigen wijze, buitentaander al het om architectuur ging. Wij toorden on eraan al architectuur voor het karretje van opgewonden meningen of dogmatiche ideologie werd gepannen. Wim baeerde zich liever op de regel, die hij, reed tijden zijn opleiding aan de tu Delft, in de Boche School herkende. De grove Rotterdame taal van de functionalit en hoogleraar Van den Broek kon hij lecht waarderen. De bechaafde Granpré Molière charmeerde hem zeker, maar hij telde vragen bij dien bekering tot het Katholicime. Het deerde hem niet, dat dom Van 6 7 collectie van zeijl

5 der Laan eenzelfde geloof deelde, want hij had vooral oog voor dien heldere omgang met architectoniche regel. Eindelijk een theorie te midden van al het geharrewar, verzuchtte hij. Deze zou hij met volle overtuiging gedurende zeven jaar bij Jan de Jong in praktijk brengen. Wim bewonderde dien vakmanchap. Mede vanwege Wim gevoel voor compoitie almede zijn muzikaal vermogen op zijn vleugel vertolkte hij o.a. Bach, Debuy en Bartok bereikte hij een genuanceerder uitwerking van de architectoniche regel dan zijn werkgever vermocht. Samenwerking liep paak, toen deze vanuit zijn tellige opvattingen het peroonlijke leven van Wim begon te kritieren én te dirigeren. Levenweg. Wim heeft in de kloeke monografie over het vergeten genie Jan de Jong, die hij eind 2013 amen met Hilde de Haan en Id Haagma realieerde, op onnavolgbaar gewone wijze zijn eigen levenweg opgetekend. Een verlag waarin hij uiteindelijk uit de chaduw Aquarel van Wim Ramelaar ondertekend met Potmia trad, daar zijn becheidenheid overbodig bleek en het geniale van Wim zelf duidelijk werd. Zo verraten zijn dochter hem bij zijn tachtigte verjaardag met een boek, waarin tal van zijn tekeningen en childerwerken waren afgedrukt en toegelicht. Hierin bleek, dat hij na zijn loopbaan aanvankelijk zijn vermogen tot waarnemen verder cultiveerde, en daarna enigzin met het childeren van tilleven brak om op een vrolijke vorm van urrealime over te chakelen: hij bechikte wel degelijk over fantaie, waarin humor zich met kritich commentaar vermengde. Recent chreef hij: nooit op erkenning uit te zijn geweet. I dit becheidenheid of gebrek aan durf en zelfvertrouwen? Ik ben nooit een profeet geweet, ook niet van het platich getal. Toen om zijn bijdrage aan het genoemde boek werd verzocht, prikkelde dit zijn eergevoel. Publicatie ergerden hem van onverbeterlijke betweter, die de Boche School al trenge dogmatiek poneerden. Hij beefte een te meer hoe hij zich altijd een kritich adept voelde. Een paradox, die in katholieke kring ooit met de term God linkerhand werd aangeduid. Wim voelde al ex-gelovige nu de aandrang om eindelijk te preken. Zijn plot lechte gezondheid vormde lecht een extra timulan om haat te maken met het op chrift te tellen van zijn genuanceerde inzichten. Zijn brieven bevatten in die tijd, in plaat van vaak peele bechouwingen in telegramtijl, uitgebreide verlagen van wat hij al overbodig onderzoek van zijn lichamelijke gebreken typeerde, immer bleken aanname van arten vaak onjuit. Tenlotte eite zijn voormalige voorkeur voor Gauloie een hoge tol en operatie volgde. U ben de bocht om, verzekerde de chirurg hem. Voortaan leefde hij met één long. Wim vond dat geen probleem, immer voelde hij zich genezen en vooral bevrijd van overbodig gedoe. Hij wa in zekere zin uit de dood herrezen om nog vier jaar te leven. Zo betrok hij een, tegen Paen, het wegwentelen van de teen gekcherend op zichzelf. Al ging het om een Optanding, wijdde hij zich minutieu aan een tekt, die, behalve het relaa over zijn werk op het architectenbureau, ook dat van zijn opleiding en zijn loopbaan aan de tue inhield. Aanvankelijk waardeerde hij Habraken vanwege dien eruditie en nuchter redeneren, maar hij zag hem ook zoal De Jong? vertarren om tenlotte naar mit te vertrekken. Studie. Wim kreeg, na het relatief iolement bij Jan de Jong, opnieuw ruimte voor tudie. Toen er vanaf 1970 hoogleraren architectuur werden benoemd, begon Wim, belezen al hij reed wa, vanuit een fundamentele behoefte, het vak architectonich ontwerpen architectuur-theoretich Geigneerd WJR, jan te verbreden. Het univeritaire klimaat peelde zowel tegen al mee. Wim ditantieerde zich, op vaak ironiche wijze, van de opkomende politiering van architectuur en telde naat de volle breedte van het vakgebied vooral haar intrinieke regel aan de orde. Hij geloofde er niet in, dat architectuur een ideale amenleving kon afdwingen, maar zag architectuurtheorie al noodzakelijke bai van het toen nog altijd vage ontwerpambacht. Wim werd al wetenchappelijk medewerker door de hoogleraren Quit en later Eijkelenboom, gevraagd om college te geven: een zoektocht naar een balan tuen methode en verbeeldingkracht. Menig tudent bewaart goede herinneringen aan zijn helder, maar bechouwelijk doceren en begeleiden, dat teven al milde vorm van kritiek werd gezien. Hij wa in architectuurgechiedeni geïntereeerd, maar wendde zich reoluut af al het, volgen hem, in meedogenloze kritiek ontaardde of in te complexe theoretiche betogen. Grenverleggende inzichten in de beeldende kunt, die hij onder meer in Kael of Venetië volgde, werden op een zelfde wijze gewogen. Het moet allemaal niet te academich worden. Daar hij het overbodig vond om zich actief in het circu van het debat te begeven, onthield hij zich van expliciet commentaar. Een Nietzcheaane terughouding? Toen hij mij een paar keer op congreen vergezelde, bleef zijn rol die van de becheiden obervator, die de divere tandpunten helder verwoordde. Aan de obervatie van zijn eigen oeuvre, al levenwerk en levenpad, i lecht toe te voegen, dat hij overbodig becheiden wa. Hij wa een tille en zoekende kracht in het architecturaal landchap, dát i en blijft zijn betekeni. Gerard van Zeijl 8 9

6 google treetview Lijt van ruimtelijke werken Woningen, verbouwingen, retauratie en meubel Geheel boven: woonhui Hilvarenbeek, Boven: Woonhui Macharen, Onder: verbouwing en retauratie: Kolonel Wiltraat 19 en 21 (recht), Raventein, 1971, Geheel onder: woonhui Maurik, Lijt van werken van ir Wilhelmu Johanne Ramelaar (7 februari december 2013) zoal door hem zelf opgeteld. Vrijtaande woonhuizen 1963 Rogier van Leefdaeltraat 23, Hilvarenbeek Woonhui met praktijkruimte; opdracht: Th. C. M. van Rhijn, art; opgeleverd: Poldertraat 9, Macharen Woonhui voor J.J. Molenaar, 1967/ Dijkhof, Maurik Woonhui voor J. van der Kuip; opdracht: 1993, nieuw plan na wijziging ituatie 1994; opgeleverd Verbouwing en retauratie 1968 Landpoorttraat 8, Raventein, winkel-woonhui Opdracht: mejuffrouw Verhoeven, 1968; opgeleverd Kolonel Wiltraat 19, Raventein, woonhui Opdracht: W.J. Ramelaar; opgeleverd: Kolonel Wiltraat 21, Raventein, woonhui. Opdracht: J. Groot, 1975; opgeleverd Kolonel Wiltraat 13, Raventein, woonhui. Opdracht: echtpaar Van Leeuwen-Egbert; opgeleverd Verbouwingen Plan voor verbouwing Kruidenhui Gemert tot woonhui met dierenartpraktijk voor de heer en mevrouw Van Bommel- Ramelaar; niet uitgevoerd Keuken, douche en inpandige voordeur voor W.J. Ramelaar. Ruijchenbergtraat 6, Gemert Nieuwe trap in de gang, tuenwand met watafel, trap naar peel-laapkamer. Maadijk 40, Raventein Plan verbouwing winkel-woonhui, Markttraat 29, Raventein. Opdracht: Th. den Ouden; niet uitgevoerd Verbouwing winkel-woonhui, Markttraat 29, Raventein Opdracht Th. den Ouden; uitgevoerd Verbouwing Nieuwtraat 25, Gemert Opdracht: C.S. van Bommel-Ramelaar Tochtportaal en verplaaten van een binnenwand. Gorkumlaan 2, Eindhoven. Opdracht: W.J. Ramelaar Verbouwing woonhui Walplantoen 20, Wijk bij Duurtede. Opdracht: W.J. Ramelaar. Verbouwing woning en werkplaat, Tiendweg 7b, Willigelangerak Opdracht: G.T. Blanken; uitgevoerd: Plan voor pliting pand Nieuwtraat 25, Gemert Opdracht C.S. van Bommel-Ramelaar; niet uitgevoerd Verbouw bungalow Reeënbergweg 21, Beekbergen Opdracht: echtpaar Boerlage-Beverlui; uitgevoerd: Plan voor overdekt zwembad bij woning Sionweg 13, 1962 Heiligelandtichting, Nijmegen Opdracht: echtpaar Lauman- Van der Meulen; niet uitgevoerd. Carport, Dr. Cuypertraat 15, Wijk bij Duurtede Opdracht: P. van der Hoeven Plan voor verbouwing woning Brueletraat 50, Maatricht Opdracht: echtpaar Willeme-Ramelaar; niet uitgevoerd. Meubel en lichtornamenten Stalen buifauteuil. Ontworpen en uitgevoerd in het militair revalidatiecentrum in Doorn Tafel en tweeperoonbed Uitgevoerd door Kee Valkenhoef, meubelmaker te Amerfoort Schemerlamp en ondertel voor een wieg van meedijzer Uitgevoerd door een mid in Gemert. Legkat, ladekat en watafelkatje. Uitgevoerd door timmerman Van Haren uit De Reek. Bedombouw en kaptok In opdracht van de heer en mevrouw Van Bommel-Ramelaar; uitgevoerd door een timmerman. Boekenkat Voor ir. J. van der Linden; uitgevoerd door een timmerman Kachelombouw Twee bedden en een fauteuil Keukenkat en twee hangkaten uitgevoerd door aannemer Walk, Raventein. vier krukje Tafel en toel. Stoel Twee bureautje Decoratie flat Geldrop; afgebroken en weggedaan Bed. Wandlamp (cadeau gedaan en daarna zoekgeraakt ) (2) Carport, (1) 10 11

7 Twee fauteuil. Fauteuil in multiplex. Wandlamp; afgekeurd en weggedaan Boekenkat Tafellamp. Handdoekenrek. Bijzettafel Hangkat en bedombouw voor M.S.W. Ramelaar Uitgevoerd door G.T. Blanken, meubelmakerij, Schoonhoven 1987 Aluminium lamp Hangkat en legkat Uitgevoerd door G.T. Blanken, meubelmakerij, Schoonhoven. Muziekkat en keukenkat Uitgevoerd door G.T. Blanken, meubelmakerij, Schoonhoven Boekenkat Walplantoen 20, Wijk bij Duurtede Katje voor Jacqueline; uitgevoerd 1991 (wr). Schapje in de gang. Tuinkat Hang- en legkat voor de heer en mevrouw Van Leeuwen- Egbert uitgevoerd door een timmerman. Pick-up tafeltje. Lamp plafond lekamer. Hanglamp woonkamer Garderobekat wachtkamer Walplantoen 20, Wijk bij Duurtede Bankje voor wachtkamer uitgevoerd door G.T. Blanken, meubelmakerij, Schoonhoven Boekenkatje voor Hanneke Ramelaar. Kwatenlorry Stoel. Bureau Kandelaar Stoel, ontwerp en uitvoering Badkamerkaten; uitvoering januari Hanglamp werkkamer Lezenaar. Diveren Woningbouwtudie voor architect A. Vermeulen Kitje voor de morfotheek. Voorlopige bibliografie (amentelling SCahier) Spijlkijken Bijzonder nummer van Carmina Burana t.g.v. XXXIXe Die Natali van Banzaai met o.m. gedichten en tekeningen van Ramelaar, zoal: Een trap van woorden tapelt / hoger hoger op / Ik klim er wel een in / en ta om eenklap boven. // Maar de trappen gaan veel neller / ze zeggen niet, ze zijn er / en in de kolenrook van / waarihoevandaan / ta ik ergen op de middaghoogte Sinteringen Bundeltje t.g.v. IIe lutrum Carmina Bura Linkboven: een tilleven van Wim Ramelaar uit 1999 waarop de bovente plank zichtbaar i van de door hem in 1989 ontworpen keukenkat (rechtboven). De ontwerpchet van deze keukenkat i nog niet gevonden, maar met behulp van een chet voor een andere kat uit ongeveer 1973 i het niet moeilijk de overwegingen van Ramelaar bij de keukenkat te achterhalen. 1/6 1/6 1/6 1/6 1/6 1/ /16 1/5 1/5 1/7 1/5 1/5 Boven: de opzet van de witte keukenkat uit 1989 i vrij impel: de kat heeft, incluief zijplanken, pootje en optand, een verhouding van 3:4, de grondverhouding van het platiche getal. In de breedte i een zedeling toegepat. In de hoogte i in het midden een ruimte van 1/7 van de hoogtemaat tuen de planken; de overige planken taan 1/5 van de hoogtemaat van elkaar.

8 Boven: aan het Delft Vogelboek uit 1960 leverde Ramelaar negen tekeningen waaronder de bovente na met gedichten van R.Th. de Leeuw, W.J. Ramelaar, V.Th. van Berketijn, J. van Doornewaard en L.P. Stahl. Tekeningen van K.J.C. Merk en J. Leering. Ramelaar gedicht Winkelier bevat twee torende zetfouten: in de tweede regel moet te vervangen worden door de, en in de vierde regel moet het woord echt worden toegevoegd tuen i en een Achter t Net. (bijzonder nummer van Carmina Burana ter gelegenheid van de XLIe Die Natali van het Muziek en Toneelgezelchap Banzaai) met tekeningen van Merk, Pröpper, Ramelaar en Tummer. Gedichten van Van Doornewaard, Hir, De Leeuw, Lelieveld, Merten, Pröpper en Stahl Het Delft Vogelboek Een ornithologiche uitgave onder aupiciën van Carmina Burana ter gelegenheid van het negende lutrum van het Muziek- en Toneelgezelchap Banzaai binnen de K.S.V. Sanctu Vergiliu te Delft. Ornithologen: B. Kraaijvanger, K. Pröpper, W. Ramelaar, C. Weeber. Oecologen: C. Aldenhuijen, K. Pröpper, P. van Wiechen, F. van de Seijp Fundamentele Architectonich-tedenbouwkundige begrippen Ir. J.W. Ramelaar ASO2 Afdeling Bouwwkunde, TH Eindhoven Inleiding Architectuur Ir. W.J. Ramelaar ASO2 Afdeling Bouwkunde TH Eindhoven Tein-Italië W. Ramelaar, J.F.G. Janen In: T. Dubbelman (redactie), Tein-Italië , Architectuur documentatie, Vakgroep BAS TH Eindhoven High-Tech Etc, Nieuwe Engele architectuur Jan Janen, Wim Ramelaar, Huub Smulder Van Gorcum, Aen/ Maatricht Het Jan de Jonghui een hui van de curu L.J.M. Tummer, J.M. Tummer-Zuurmond, Hanne de Jong, W.J. Ramelaar Van der Laan Stichting, Jan de Jong Stichting, Leuth, Schaijk 2013/14 Jan de Jong, de monografie (twee delen) Hilde de Haan, Id Haagma, Wim Ramelaar Architext, Haarlem. verchenen Hilde de Haan Id Haagma Wim Ramelaar an de Jong de monografie twee gebonden delen (544 pagina ) in caette Giden van het platiche getal in de boekhandel Gebouwen van het platiche getal n 29, Gebouwen van Jan de Jong n 19, X Dom Van der Laan in Waamunter n 12,

9 81