in hoes thuis Poëzie in het UMCG

Transcriptie

1 BEELDEN BEELDEN VAN VAN BUITEN BUITEN thús Academie thoes Minerva thuus in het UMCG in hoes thuis Poëzie in het UMCG

2 Poëzie in het UMCG Groningse, Friese, Drentse en Nederlandse pöezie in het UMCG Ik zel der stief mien best veur doun zei Henk Scholte van het Huis van de Groninger Cultuur toen we drie maanden geleden vroegen of we een beroep op hun expertise mochten doen voor de expositie van gedichten in het UMCG. Ook Jan Germs van Huus van de Taol uit Drenthe en Sito Wijngaarden van Afûk uit Leeuwarden reageerden enthousiast As wij kunt, wark we graag in ien of aandere vörm met. Dagelijks stromen duizenden bezoekers, patiënten en medewerkers uit de regio het UMCG in. Het is dus voor de hand liggend gedichten in het Gronings, Fries, Drents en Nederlands te laten zien en horen. De taal van thuis, in een vreemde en soms verwarrende omgeving. Geïnspireerd door onder meer Poëziefestival Dichters in de Prinsentuin en De 100 mooiste Groningse gedichten organiseert het Kunstgenootschap Thomassen á Thuessink de tentoonstelling Poëzie in het Universitair Medisch Centrum Groningen. Gewend aan exposities van beeldende kunst, ging er voor de organisatoren een wereld open. Stad-Gronings, Hoog-Drents, Frysk: dialect of taal?

3 De bewondering is alleen maar gegroeid voor de honderden dichters, medewerkers, vrijwilligers en instanties die zich dagelijks inzetten voor het behouden en laten floreren van dat wat ons zo vertrouwd is: de eigen taal. Voor toeschouwers en luisteraars biedt de Fonteinstraat van het UMCG gedichten in eigen taal; voor wie even thuis wil beleven. Een selectie van vijf gedichten uit de expositie is opgenomen in deze brochure, voor een indruk van deze bijzondere expositie waaraan velen hebben bijgedragen. Te zien en te horen in de Fonteinstraat van het UMCG, een rijkdom aan prachtige woorden, zinnen en verhalen. Skitterjend! Kunstzaken UMCG, Anna Kramer

4 Thuis in woorden Wat betekent thuis zijn? Meubels, resten uit een oude inboedel, een platte televisie van klein formaat, toiletmiddelen op de wastafel, boodschappen in de keuken, een bos rode tulpen op het dressoir. Zijn het de spullen die van een huis een thuis maken? Als dezelfde spullen een andere ruimte vullen en ze vallen onder andermans hoede, dan vormen ze niet het thuis. Thuis zijn betekent dat er ooit een keuze was tussen behang of rustig witte muren. Thuis zijn dierbaren vereeuwigd op ingekaderde familiefoto s. Thuis staan meubels die door het leven zo geordend zijn dat men er ziende blind zijn plekje vindt. Thuis is een huis als landkaart van het leven: met verwijzingen naar het verleden en richtinggevend voor de toekomst. Het zijn niet de spullen afgeschermd door muren van gestapeld baksteen. Thuis zijn betekent leven binnen de begrenzing van een ruimte. Je leeft in jouw huis, daar is jouw persoonlijke geschiedenis, niet bij de buren. Het huis vormt een duidelijk zichtbare en tegelijk doorgankelijke grens tussen een ik of een wij en de buitenwereld. In de binnenwereld staan de spullen en leven de mensen waartoe je je verhoudt. Vrienden en familieleden maken de wereld onschadelijk. Binnen de muren van hen die je lief zijn heb je niets meer te vrezen. Mensen binnen een ruimte van vloeibare grenzen verhouden zich tot elkaar en tot hun omgeving. Thuis zijn is je verhouden tot.

5 Er is meer dan het ogenblik van het nu. Thuis zijn betekent dat het verleden van je af valt, terwijl je de meest dierbare herinneringen koestert. Je verhoudt je tot de jaren die geweest zijn. Herinneringen materialiseren in het landschap. Ze leven in de diepenring of in de Olle Grieze. Ze leven langs een kanaal. Ze leven in akkers en velden. Ze leven in kronkelweggetjes, boerderijen en dorpsrandbosjes. Ze leven in het uitzicht op dorre verkommerde tuintjes en vervallen loodsen. De verhoudingen tussen het Zelf, het huis, vrienden, familie en het landschap versmelten tot één wordingsgeschiedenis: het thuis. In deze tentoonstelling worden verhoudingen met woorden onderzocht. Want, zo schreef George Perec: Zo begint de ruimte, met alleen maar woorden, tekens die op het witte papier worden gezet. De ruimte beschrijven houdt in dat je haar een naam geeft, dat je haar uittekent, zoals de makers van portulanen, die de kusten volschreven met namen van havens, namen van kapen, namen van kreken, totdat de aarde aan het eind steevast door een ononderbroken tekstlint van de zee was gescheiden. Japke Brouwer

6 ANNEKE CLAUS Genetica het zit dus in de familie om wat je met je handen maakt met je handen kapot te maken zijn portretten, haar naakten, mijn boeken alles moet eraan vuur wil ook wat wij geven het wat het verlangt en schrikken wakker in stofvrije kamers opgeruimd, als heel gewone mensen. Uit: De 21ste eeuw in 185 gedichten, Uitgeverij Passage

7 SIGRID KINGMA Away from keyboard Lantearns sjitte oan, it is al let flugger fytsend fiel ik de kjeld net as ljocht ryd ik troch read fol fjoer de hân yn QWERTY-stân oan t stjoer AFK bin ik, mar tink ek no oan skerpe swurden en magyske skilden flechtige wurden en tsjoendersgilden AFK bin ik, mar tink ek no oan wat ik kin mei 6k oan jild flugger folgje ik it fjild Salang t myn kniperljocht net falt en ik gjin slak trochmidden spjalt oertink ik rêstich as ik yn it spul bin mei hokker character ik dalik begjin Dan dwaalt myn each omheech in senioare man bûgt him dreech foaroer behearst om net te kipen yn real life in kears út te knipen efkes fersmelte ús beide rêgen sjogge wy as ien út oer de brêgen hurder traapje oars ha ik aanst ferlern as ik bliuw om de kears dôfjen te sjen bin ik te let werom op it stee foar myn kostbere win of the day. Uit: Jonge dichters over eeuwige jeugd, BNG cultuurfonds

8 RUTGER KOPLAND Onder de appelboom Ik kwam thuis, het was een uur of acht en zeldzaam zacht voor de tijd van het jaar. de tuinbank stond klaar onder de appelboom. ik ging zitten en ik zat te kijken hoe de buurman in zijn tuin nog aan het spitten was, de nacht kwam uit de aarde een blauwer wordend licht hing in de appelboom toen werd het langzaam weer te mooi om waar te zijn, de dingen van de dag verdwenen voor de geur van hooi, er lag weer speelgoed in het gras en verweg in het huis lachten de kinderen in het bad tot waar ik zat, tot onder de appelboom en later hoorde ik vleugels van ganzen in de hemel hoorde ik hoe stil en leeg het aan het worden was gelukkig kwam er iemand naast mij zitten, om precies te zijn jij was het die naast mij kwam onder de appelboom, zeldzaam zacht en dichtbij voor onze leeftijd. Uit: Onder het vee, Uitgeverij G.A. van Oorschot

9 DANIËL LOHUES Achter t Huus Op de eindeloze snelweg Mag ik ok wel hiel graag weden mar toch blef t altied onrust En dan kom k mezölf integen Vanaf dan he k mar ien doel Naor mien eigen stoel Achter t huus Alles peis en vree hier achter t huus Achter t huus onder dizze sterren ben ik thuus beetie vuurtie branden Wat wo j nog meer dan? In mien eigen kleine wereld Denk ik groter as de wind weijt In de vlammen zie ik toekomst In de sterren eeuwigheid en dan tel ik zegeningen En dan gao ik zachies zingen Ik wul nog ooit s naor Timboektoe En ok Chili wul ik hen Mar ik weet nou al waor ik hen wul As ik daor n poosie ben Auteur: Daniël Lohues. Componist: Daniël Lohues

10 RENKO SIPKES Eerste moaltied Ze zitten mit heur baident veur eerste moal wat roar elk aan n kaant van toavel en kieken noar mekoar. Hai speult wat mit zien lepel, woar n zunnestroal langs glidt, dij wieder kropt noar t steeke tegenover woar zai zit. Zai ruiert ais in stippaan en schrikt van heur gegraim, mor in dij stille glimlach ligt baaider daip gehaim. Nou vòllen ze heur handen de klok tikt even zwoar din is t gewoon, ze stoan nou zo hail dicht bie mekoar. Uit: De 100 mooiste Groningse gedichten, Uitgeverij De Kleine Uil

11 colofon tentoonstelling pöezie in het umcg tentoonstelling groningse, friese, drentse en nederlandse poëzie 4 september - 4 december 2014 dichters albertina soepboer, amy campbell, anneke claus, anne doornbos, arjen nolles, babet kleefstra, daniël lohues, durk van der ploeg, ede staal, erik harteveld, fieke gosselaar, brochure g.n. visser, gerard nijenhuis, hanny michaelis, harmen wind, jabik veenbaas, jan boer, jan bos, jan glas, jan willem dijk, tekst umcg kunstzaken, anna kramer japke brouwer jean pierre rawie, joost oomen, karel ten haaf, kasper peters, leonie veraar, m. vasalis, marga kool, max niematz, pauline sparreboom, peter van der velde, r.r.r. van der leest, renée luth, renko sipkes, rieks siebering, rutger kopland, ontwerp sigrid kingma, swinder, tonko ufkes, tsead bruinja designdays, nynke visser insprekers productie chris russell anne doornbos, anneke claus, arjen nolles, babet kleefstra, dity venhuizen, erik harteveld, fieke gosselaar, froukje wielsma, ger westra, henk scholte, jan glas, een uitgave van kunstgenootschap thomassen à thuessink, universitair medisch centrum groningen jan oomkes, jan venhuizen, jan willem dijk, jean pierre rawie, joost oomen, karel ten haaf, kasper peters, leonie veraar, lukas koops, marietta janssen, pauline sparreboom, renée luth geluidsopnames afûk, audiogijs, streekradio de wolden, het kunstgenootschap thomassen à thuessink (tàt) organiseert tentoonstellingen, educatieve projecten en andere publieksactiviteiten waarin kunst, gezondheidszorg, wetenschap en de actualiteit elkaar raken. het is een samenwerkingsverband van academie minerva, het groninger museum, het drents museum, kunstruimte wagemans en het umcg. deze expositie in het umcg is een van de reeks van bijzondere activiteiten van het kunstgenootschap. wenckebach instituut umcg multimedia coördinatie, pr en communicatie umcg kunstzaken i.s.m. umc-staf communicatie met medewerking van afûk, huis van de groninger cultuur, huus van de taol, djuna ter beke, japke brouwer, pöeziepaleis groningen idee en realisatie umcg kunstzaken tentoonstellingsontwerp designdays, nynke visser

12 Universitair Medisch Centrum Groningen Hanzeplein 1 Postbus , 9700 rb Groningen