BEVEREN HAMME LOKEREN SINT-NIKLAAS WAASMUNSTER ZWIJNDRECHT Magazine van de cultuur- en gemeenschapscentra van het Waasland

Transcriptie

1 accenten BEVEREN HAMME LOKEREN SINT-NIKLAAS WAASMUNSTER ZWIJNDRECHT Magazine van de cultuur- en gemeenschapscentra van het Waasland PB- PP B BELGIE(N) - BELGIQUE AFGIFTEKANTOOR SINT-NIKLAAS MAIL AFGIFTEDATUM SEPTEMBER 2014 ERK. P ACC ENTEN / DRIEMAANDELIJKS / JAARGANG 19 NUMMER 1 / GRATIS AFZENDER: WACCO, GROTE MARKT 1, 9100 SINT-NIKLAAS / V.U. ANNEMIE CHARLIER, GROTE MARKT 1, 9100 SINT-NIKLAAS

2

3 INHOUD september - oktober - november - december theater / podium Theater Antigone 8 met Dagboek van een soigneur ZIN IN EEN VERRASSENDE DATE? SINCOLLECTIEF 11 met Rumble in da Jungle - Het essentiële gebaar van Junior Mthombeni Bart Van Nuffelen over Dinska Bronska 16 Ik wil sprookjes over de moderne tijd vertellen Tg Nunc We zijn allemaal Borgia 19 Sympathie voor de baarlijke duivel Vernieuwd Gents Volkstoneel 22 presenteert Slechte Vrienden - Tragikomedie met Chris Van den Durpel en Bob De Moor Hans Van Cauwenberghe speelt Brodeck - 33 Parabel over goed en kwaad muziek Mich & Raf Walschaerts 4 Kommil Foo-broers op de solotour Taksim Trio 15 Ottomaans klassiek versus Westerse jazz The King of Swing 18 Benny Goodman Bram Vermeulen 26 Geen doodgewone jongen Met de cheque uit de folder kan u intekenen op een culturele date. Het aanbod van de Wase CultuurCentra is zo overweldigend dat onbekende, kleinere, maar waardevolle voorstellingen wat op de achtergrond blijven. Omdat onbekend onbemind is, willen wij u over de streep trekken met deze aantrekkelijke, gratis kennismaking. U kiest een voorstelling uit de folder. U reserveert met vermelding waccodate en bezorgt de cheque. Uw kaartjes liggen aan de kassa klaar. De folder met cheque ligt in uw cultuurcentrum en bij de gemeentelijke informatie. U kan hem ook bekijken en downloaden op U herkent deze voorstellingen aan het symbool vlek Meer info: Cultuurmagazine accenten Musical Geef ons oorlog 30 Kiezen voor oorlog is altijd absurd Bjorn Eriksson en Nathalie Delcroix 38 over hartstocht, dood en tequila De Piepkes 40 willen Tante Selle bellen dans If A then C 28 het A B C van twee kunstenaars project Kunstbende Waasland Dé wedstrijd in kunst (13-19 jaar) Is uw adres niet correct? Is het niet meer actueel? Krijgt u accenten 2 keer toegestuurd? Wil u daarentegen graag een extra exemplaar om in winkel, wachtzaal enz te leggen? Meld het ons via bea.vangarsse@sint-niklaas.be en en wij passen uw gegevens aan. tento 50 jaar migratie - Belgen met 2 culturen 41 Ecce Homo / Ecce Ensor - Xavier Tricot 44 confronteert Ensor met zijn Duitse navolgers GOED BEKEKEN accenten op podium 42 GOED GEVORMD accenten op vorming 45 AGENDA 46 REISWIJZER/COLOFON 55 CHECK accenten september

4 muziek/comedy TEKST: KATRIJN DE BLESER - FOTO: PAUL DE MALSCHE Mich & Raf Walschaerts Kommil Foo-broers op de solotour Mich (45 jaar) met Duizend man sterk, Raf (48 jaar) met Jongen toch, voorstellingen die de broers even moeten losmaken van Kommil Foo. Daarmee willen ze blijven vernieuwen in wat ze doen, want ook het verhaal van Kommil Foo is nog lang niet uitgeschreven. Raf en Mich gaan dan wel even hun eigen weg, toch coachen ze elkaar ook bij de solovoorstellingen. Een verhaal van twee broers die in elkaar verstrengeld zitten. In 1987 was Kommil Foo een vernieuwend duo: muziek, zang, slapstick. Hebben jullie dat zelf ook ervaren als vernieuwend? MICH: Wat we toen deden was gewoonweg vernieuwend. RAF: We deden iets waar niemand in 1987 op die manier mee bezig was. De combinatie tussen Nederlandstalige liederen met inhoud en een zeker sérieux die tien seconden later overgaan in slapstick, is een vorm van theater dat mensen vandaag nog steeds heel weinig te zien krijgen. Vanaf de eerste dag deden we dat al en nu, bijna dertig jaar later, doen we dat nog steeds. In 1987 was dit eerder een lucky shot, een kaart die we toevallig getrokken hebben. MICH: Het was toen logischer om rockmuzikant of acteur te worden, net als zoveel collega s. Aanvankelijk was ik helemaal niet van plan om van Kommil Foo mijn beroep te maken. Toen we Kommil Foo net opstartten, ben ik nog een opleiding begonnen om een vak te leren. RAF: Je moet wel toegeven dat je die opleiding slechts vier maanden hebt volgehouden (lacht.) Maar het klopt wel dat we er helemaal niet aan dachten om professioneel te gaan optreden. Toen ik afstudeerde als psycholoog begon Kommil Foo net goed te lopen en zo heb ik tot vandaag nog geen dag gewerkt als psycholoog. Wisten jullie dertig jaar geleden al dat Kommil Foo zo n groot deel van jullie leven zou gaan innemen? MICH: Nee, daar had ik geen flauw idee van. Door de jaren heen begin je wel te voelen dat Kommil Foo iets waardevol is dat er uitspringt. Maar in het begin had ik zeker geen idee over wat er zou komen en of het dit nu was wat ik wilde blijven doen. Ik ben nu 45 jaar en er zijn soms nog dagen waarop ik denk gek dat ik dit al mijn hele leven doe. Dat is heel raar. RAF: Bij mij ligt dat iets anders. Ik voelde na het eerste optreden al: Waw, moesten we dit nu eens kunnen uitbouwen, ik zag dan ook meteen heel wat mogelijkheden. Dat waren toen eigenlijk heel onrealistische dromen. Mijn vader vertelt nu nog het verhaal van 25 jaar geleden. Ik zei hem toen: Goh, ik zou het zo graag eens beestig druk hebben met Kommil Foo. Nu kijken we daar lachend op terug en weten we dat het ook effectief zo is. Kommil Foo is ons leven. Mich daarentegen was meer afwachtend en vroeg zich tot tien jaar geleden nog af of dit het nu wel was. Heeft Raf Mich meegenomen in het hele Kommil Foo avontuur? RAF: Nee, Mich is heel getalenteerd. Ik heb hem misschien wel aan zijn hoofd moeten brengen dat zijn plaats op het podium is, soms heb ik hem een beetje moeten overhalen. Maar dat hij nu doet waarvoor hij in de wieg gelegd is, dat is wel duidelijk. Mich, had je het alleen ook blijven doen? MICH: Dat weet je natuurlijk nooit, maar ik denk dat de kans groot is dat ik het alleen niet had gedaan. Toen we begonnen, 4 accenten september 2014

5 Spelen wordt eigenlijk altijd maar toffer. Het was een droom om elke avond te spelen in een schouwburg en die droom is uitgekomen. was ik zeventien jaar. Dat is natuurlijk heel jong. Mijn overtuiging en toewijding is er door de jaren heen gekomen. Ik ben later overstag gegaan voor het vak dan mijn broer. Artistieke broers vinden samen hun weg Is er een taakverdeling binnen Kommil Foo? Iemand die meer de muziek doet? Iemand die zorgt voor humor? MICH: Bij Kommil Foo loopt alles wat door elkaar. Als we een nieuwe voorstelling maken, zitten we eerst maanden samen en verzinnen we duizend dingen waarvan we er op het einde honderd overhouden. Een echte taakverdeling is er niet maar componeren is misschien net iets meer Raf zijn ding. RAF: Ik ben gewoon meer bezig met componeren. Het maken van dingen doe ik elke dag, zo schrijf ik ook columns voor kranten. We zijn door de jaren heen meer naar elkaar toe gegroeid. Ik was in het begin de persoon die het inhoudelijke meer stuurde en meer schreef. Mich was dan weer onmiddellijk een fantastische zanger en een grappig persoon op het podium. Ik voelde me meer de muzikant terwijl Mich in de spotlights stond. Intussen ben ik meer gaan zingen, we schrijven samen en ook op het podium doen we alles samen. Is het niet zo dat Mich meer voor de grappige noot zorgt terwijl Raf de serieuzere stukken voor zijn rekening neemt? RAF: Dat was twintig jaar geleden zo maar dat klopt nu niet meer. MICH: Op het podium klopt dat intussen ook niet meer want ik zing de meest intrieste liedjes. RAF: De humor zit nu echt meer tussen ons in. Mich heeft wel nog steeds een meer explosieve uitstraling op een podium, hij zal voor de verrassing zorgen. Als er iemand moet struikelen op het podium, dan is het Mich. Een mens wordt wat breder en wat zekerder van zichzelf. Als je altijd maar samen op een podium staat en altijd maar samen voorstellingen maakt dan probeer je wel eens iets nieuws. Als dat slaagt, neem je dat mee naar de volgende voorstelling. Zo heb je door de jaren heen minder schrik om te musiceren én aan cabaret te doen én rechtstreeks tegen het publiek te praten. Spelen wordt eigenlijk altijd maar toffer. Het was een droom om elke avond te spelen in een schouwburg en die droom is uitgekomen. Als dat geen droom is, wat dan wel? Hebben jullie de voorbije dertig jaar nooit discussies gehad bij het maken van een voorstelling? MICH: Nee, we zitten ongelofelijk op één lijn. RAF: Voor Kommil Foo gaan we steeds op dezelfde manier te werk. Eén van de twee heeft een idee, maar als hij de ander niet kan overtuigen van het idee, gaat het de vuilbak in. Dat accenten september

6 muziek/comedy is een goede regel. Als ik een wereldidee heb en ik krijg Mich niet overtuigd, weet ik al snel dat het eigenlijk niet zoveel zal voorstellen. Het is een soort filter die ingelegd is tussen ons. De enige voorwaarde is dat je niet te snel gekwetst mag zijn. Mich: Dat is misschien het voordeel van broers te zijn. Je kán elkaar minder snel kwetsen. Mensen die beide voorstellingen zien, zullen zeggen: Als je dit samen zet, heb je Kommil Foo. Het is wel eens gezond om de zoektocht aan te gaan naar wat we apart kunnen. De wegen van de broers scheiden Wat was de aanleiding om allebei een solovoorstelling te maken? MICH: Dat hebben we een beetje onafhankelijk beslist. Toen ik terugkwam van een wereldreis, wilde ik iets alleen doen. En jij ook. RAF: Ja, ik wilde eens weten hoe ver ik alleen geraak. Ik ben blij met het resultaat, het is goed gelukt en dat voelt toch als een stap vooruit voor mezelf. Wat ik al jarenlang met mijn broer doe, is een levende droom, dit is gewoon iets heel nieuw. MICH: Het was ook voor mij een echte uitdaging. Als artiest sta ik nu even met de voeten in het onbekende. Maar dat moet je af en toe ook gewoon doen als mens. We konden gewoon rustig voortdoen met wat we deden en om de drie jaar een nieuwe show maken met Kommil Foo. Maar dit is goed om ons scherp te houden. Het is wel vreemd dat we in hetzelfde circuit, op het zelfde moment en in hetzelfde seizoen op de planken staan. We gaan elkaar nu eigenlijk beconcurreren. RAF: Je moet het niet echt zien als concurrentie want we doen dit ook om een frisse wind te laten waaien door Kommil Foo. Geven de solovoorstellingen een gevoel van bevrijding omdat de ander jouw ideeën niet in de vuilbak kan gooien of geeft het eerder een onzeker gevoel? RAF: De soloproductie is vooral spannend. Mijn solovoorstelling is iets helemaal anders dan Kommil Foo. Aan de solovoorstellingen zal je kunnen zien waaruit Kommil Foo eigenlijk bestaat, waar het vandaan komt en welke combinatie het is. Toeschouwers kunnen zien dat we eigenlijk toch heel andere personen zijn. Mijn solo is één verhaal, één man op het podium. Er zijn wel enkele grappige noten maar dat blijft beperkt. Ik laat ook ethische thema s en politiek aan bod komen. Bij Mich is het veel grilliger en hij laat zich omringen door meer muzikanten. Het zal veel met elkaar te maken hebben en toch iets heel anders zijn. MICH: Mensen die beide voorstellingen zien, zullen zeggen: Als je dit samen zet, heb je Kommil Foo. Het is wel eens gezond om de zoektocht naar wat we apart kunnen aan te gaan. We zitten al zo erg vervlochten in ons artistieke zijn dat het goed is om dat te onderzoeken. Het voelt niet als een verlossing? RAF: Nee. Anders zouden we het geen dertig jaar volgehouden hebben. Moest het een verlossing zijn, zouden we gewoon solo gaan voor altijd. Maar we werken intussen ook aan een nieuwe voorstelling van Kommil Foo. Dit is gewoon een tussendoortje om onze agenda nog wat voller te zetten. (lacht) Maar als dit nu barslecht is, gebeurt het nooit meer. MICH: Zeker niet. Dit voelt als iets vernieuwend dat we in deze situatie kunnen doen omdat Kommil Foo al bepaalde poorten voor ons opende. RAF: Nu is het de uitdaging om opnieuw de verwachting waar te maken. De culturele centra kennen ons en geven ons ook de kans om er solo op te treden. Het is fantastisch om in al die culturele centra te mogen staan, vooral in het Waasland (lacht uitbundig terwijl Mich volmondig beaamt).... maar blijven elkaar steeds weer kruisen Jullie hebben nu wel twee aparte websites voor de soloproducties maar die hebben dezelfde structuur. In de tekst over de voorstellingen staat bij jullie allebei dat de voorstelling gaat over leven en liefde én er is ook te lezen dat jullie elkaar coachen bij jullie voorstelling. Is dat bewust zo gedaan? MICH: In elk tekstje van Kommil Foo staat vermeld dat het over leven en liefde gaat. Daar schrijven we nu eenmaal over, waarover anders? Iedereen schrijft daar toch over? RAF: Dat is niet waar, niet iedereen schrijft daarover. Maar het liefdesleven is nu eenmaal een onuitputtelijke bron om over te schrijven. Een relationeel bestaan is politiek op de vierkante meter. Het is vertrouwen, verraad, angst, coalitie en niet overeen komen. Het is oneindig, het is een geweldige voedingsbron om over te schrijven. Maar er is wel degelijk altijd iets gelijklopend in wat jullie doen, jullie lijken elkaar niet te kunnen loslaten. RAF: Dat klopt gedeeltelijk. Voor de soloproductie gingen we allebei apart aan de slag. Ik werk met een regisseur, hij ook. MICH: Met dezelfde regisseur, weliswaar (lacht). RAF: Het is leuk om eens met iemand anders te werken maar er is niemand die mij zo goed kent en weet wat ik kan als Mich. Andersom ook. Het zou dus heel raar zijn om elkaar er niet bij te betrekken. Als ik Mich niet zou kennen, dan zou ik nog bij hem uitkomen. MICH: We laten elkaar wel vrij. We voelen dat we niet elke dag bij elkaars voorstelling betrokken moeten worden, zodat we geen twee Kommil Foo voorstellingen maken. RAF: Maar als we dan eens drie dagen samenwerken na een maand apart te repeteren, gebeurt er wel ineens heel veel. Want Mich ziet onmiddellijk je doet dat niet zo graag, Raf. Dan besef ik dat hij gelijk heeft. Het spannendste moment van het productieproces was toen ik de hele voorstelling voor de eerste keer aan Mich toonde. Het zit er zo ingebakken bij ons: als hij het niet goed vindt, ben ik al mijn zelf- 6 accenten september 2014

7 vertrouwen kwijt. Maar gelukkig vond hij alles goed (lacht.) Of toch bijna alles. Zouden jullie zonder elkaar en zonder Kommil Foo verder kunnen? RAF: Dat zou wel kunnen, denk ik. (stilte) Maar we veronderstellen dat het niet gebeurt. Moest het toch zo zijn, zou ik eigenlijk niet goed weten wat ik moet gaan doen. MICH: Ik hoop dat we nog twintig of 25 jaar voorstellingen mogen maken. RAF: Langer, toch? MICH: Dertig jaar dan? RAF: Binnen dertig jaar ben ik er 78, dat is toch nog niet te oud? We bekijken steeds voorstelling per voorstelling dus we hebben geen idee van de toekomst. Als we goesting hebben om een nieuwe voorstelling te maken, en tot hiertoe is dat nog steeds zo, dan doen we dat en dan wil dat zeggen dat de volgende drie jaar onze agenda helemaal vol zit. Door de solovoorstellingen te maken, ben ik ervan overtuigd dat we allebei een solocarrière kunnen uitbouwen moest Kommil Foo om de één of andere reden stoppen. Het gevoel dat je het ook alleen kan, is een erg mooie basis om samen te werken. Dat we toch aangewezen zijn op elkaar zal dan alleen maar leuker zijn, omdat we weten dat het niet per se samen moet. MICH: Ik ga er gewoon van uit dat de solovoorstelling zal slagen en dat ik me goed zal voelen bij de solovoorstelling en bij de nieuwe voorstelling van Kommil Foo. RAF: Het geeft ons een vrijheid, hé Mich. Het gevoel dat je het ook alleen kan, is een erg mooie basis om samen te werken. Dat we toch aangewezen zijn op elkaar zal dan alleen maar leuker zijn omdat we weten dat het niet per se samen moet. Mich Walschaerts Duizend man sterk zaterdag 11 oktober u Waasmunster, Zaal Hoogendonck info en tickets: en vrijdag 28 november u15 Hamme, Jan Tervaert info en tickets: en zaterdag 28 februari u Sint-Niklaas, Stadsschouwburg info en tickets: en zaterdag 21 maart u Beveren, CC Ter Vesten UITVERKOCHT Raf Walschaerts Jongen toch zaterdag 20 september u Beveren, CC Ter Vesten UITVERKOCHT vrijdag 3 oktober u15 Hamme, CC Jan Tervaert info en tickets: en zaterdag 14 maart u15 Lokeren, Cultureel Centrum info en tickets: en accenten september

8 De ingrediënten van de koers zijn dezelfde als die van de tragedie Theater Antigone met Dagboek van een soigneur Tom Dupont haat fietsen. Net daarom is zijn respect voor de wielrennerij zo groot en schrijft/regisseert hij er een stuk over: Dagboek van een soigneur bij Theater Antigone. Hij wordt geflankeerd door een wielerfan en een wielertoerist, met name: Lucas Van den Eynde en Jos Verbist. 8 accenten september 2014

9 theater TEKST: ELS VAN STEENBERGHE - FOTO: PAUL DE MALSCHE Gent, een zonnige zomerdag. Lucas Van den Eynde waait als eerste het café binnen waar we afspraken. Hij komt helemaal uit Lier. Met de auto, niet met het vliegtuig. Er is in Gent amper plek om te landen, lacht hij. Jawel, hij heeft een vliegbrevet en doorklieft al eens het Belgisch luchtruim. Terwijl hij door de lucht vliegt, doorkruist Jos Verbist ook van Lier en naast acteur en regisseur ook artistiek leider van Theater Antigone België het liefst met de fiets. Als het mooi weer is, is het toch heerlijk om tachtig kilometer te fietsen?. Beide theaterhelden kennen elkaar al een leven lang en dat is te merken aan de steken onder en boven water tijdens het interview. De speelvogels worden enigszins in bedwang gehouden door Tom Dupont, een generatie jonger en een pak kalmer. Hij vliegt niet, fietst niet mijn vrouw wel, ze richt binnenkort een wielertoeristenclub voor vrouwen op maar voetbalde zich een weg naar de volwassenheid. Nu voetbalt hij niet meer. Hij maakt theater. En hij is vader. Wat kijk je bedrukt, Tom. TOM DUPONT: Ach, wat familiekwesties. Niets erg. Klaar je die kwesties uit in jouw stukken? DUPONT: Uitklaren is veel gezegd maar familie is een thema dat ik in mijn theaterwerk graag onderzoek. Enkele jaren geleden schreef en regisseerde ik Christophe en Willy (Bronks, 2008) over een vader-zoonrelatie. Dat het stuk zich afspeelde op een voetbalveld, heeft niet alleen met mijn jeugd te maken maar evengoed met het verlangen om die voetballertjes ook eens van het theater te laten proeven. Ik voetbalde tot mijn 22ste in clubverband maar er was geen enkele medespeler die naar het theater ging. Wanneer wist je dat niet het voetbalveld maar het podium jouw leven zou worden? DUPONT: Moeilijk te zeggen. Het waren van kindsbeen af al twee grote passies. Misschien dacht ik wel dat theater een beter medium was dan voetbal om de wereld te veranderen? Jammer genoeg moet ik toegeven dat de wereld iets complexer in elkaar zit dan ik toen dacht. Zowel voetbal als theater kunnen mensen voor 90 minuten doen dromen, hopen, lachen, huilen en ontnuchteren. Het is een live gebeuren dat je samen beleeft, dat je deelt met anderen. Ik heb al een paar jaar een abonnement op de Gantoise en zou het voor geen geld meer kunnen missen. Zoals ik het theater ook niet meer kan missen. In Dagboek van een soigneur focus je op de relatie tussen twee broers. Ook autobiografisch geïnspireerd? DUPONT: Ik heb geen broer. Maar ik heb wel twee zoontjes en het is zo pakkend en schoon om de haat-liefdeverhouding tussen die twee te zien. Nu al! Ze zijn amper drie en vijf jaar oud. Al is het broergegeven niet de grootste aanleiding van dit stuk. Dat is vooral mijn verlangen om iets over de koers te schrijven. Ik haat fietsen maar mijn respect voor wielrenners is daardoor des te groter. Wat die renners allemaal doen! Meer dan 200 kilometer op de fiets zitten en dan door je oortjes of via een bordje langs de weg vernemen dat je toch niet voor de overwinning mag trappen zoals Gert Steegmans begin juli tijdens het Belgisch Kampioenschap Wielrennen in Wielsbeke meemaakte. JOS VERBIST: Ongezien hoe kwaad hij zich maakte voor de camera s. Ik focus in het stuk bewust niet op de wielrenners. Zoals je het niet over de koning maar over de nar hebt, zo vertellen wij een verhaal over de soigneurs in de plaats van over de wielrenners. LUCAS VAN DEN EYNDE: Ik heb de laatste twintig kilometer gezien. Steegmans had toch gewoon kunnen en moeten winnen? Hij mocht toch zijn kans wagen? Die mensen rijden een ganse rit op kop en dan op het einde. (Met ongeloof) Enfin, zo werkt het blijkbaar. DUPONT: De tragedie is dat Steegmans geen contractverlenging krijgt en voelt dat ze geen vertrouwen meer hebben in hem. Koers gaat vaak over geloof en vertrouwen. Al focus ik in het stuk bewust niet op de wielrenners die al veel aandacht krijgen. Zoals je het niet over de koning maar over de nar hebt, zo vertellen wij een verhaal over de soigneurs in de plaats van over de wielrenners. Wie zijn die soigneurs? DUPONT: Dat zijn de mensen die je net na de aankomst bij de wielrenners ziet staan. Zij vangen de wielrenners op, dat is hun moment de gloire. Veel soigneurs vinden hun taak zelfs belangrijker dan de taak van de sportdirecteur die in de oortjes en met de bordjes bevelen geeft. Elke wielrenner heeft een soigneur, ook al is dat bij de amateurs vaak hun moeder, vader of nonkel. VERBIST: Wielrennen is typisch Belgisch omdat het een underdogsport is. Als kleintje kan je met niets meer dan een fiets en veel verbetenheid een hele grote worden. De hele familie trekt er mee op uit als er een coureur in de familie zit. Zoals de oudere broer van enkele van mijn jeugdvrienden. Hij won nooit, maar zijn familie en vrienden waren zijn grootste fans. En na de wedstrijd werd hij in een bassintje gezet en gewassen door zijn moeder. Ontroerend om te zien. Het meegaan in die strijd van het individu tegenover de massa, dat is toch het sap van het leven? Waarom zijn jullie Toms uitverkoren soigneurs? DUPONT: Dat is organisch gegroeid. Jos stelde Lucas als tegenspeler voor en dat vond ik fantastisch. VERBIST: We wilden altijd al eens broers spelen. Lucas en ik hebben een lang verleden samen. We komen beiden uit Lier en mijn moeder kocht voor ons gezin (we waren met negen) soep bij Lucas vader die een soepbedrijfje had en met heerlijke soep rondging. VAN DEN EYNDE: (Schalks) Toen mijn vader met die soepkar rondging, kreeg Jos zoals elk kind een fruittoffee van mijn vader. Jos heeft zeker een kilo snoep naar binnen gekapt! Ruw geschat. En ik zag Jos oom spelen in het amateurtheater van Lier. In 1986 speelden we voor het eerst samen, in NTGents Peter Pan. In die productie werd gevlogen. Niet machinaal maar manueel, met een Engelse installatie. Elke vliegende acteur had een levend tegenwicht op de grond. Mijn tegenwicht was Jos. Ik beloofde hem een accenten september

10 theater bakje witloof (zijn lievelingsgroente) als hij me altijd zacht en goed zou laten neerkomen. Het werkte! Na de laatste opvoering van Peter Pan stond ik met een bakje witloof in de coulissen. (Algemene hilariteit) Naast witloof houden jullie ook van wielrennen en theater. Wat hebben die laatste twee met elkaar gemeen? VERBIST: De koers is een strijd alleen. Het is een competitiesport die al het schone en lelijke in de mens naar boven haalt. Overwinning, verlies, nederlaag, kameraadschap, verraad: alle ingrediënten van de wielerkoers zijn ook de ingrediënten van het theater. Wat ze voorlopig niet gemeen hebben, is hun publiek. Met deze voorstelling boren we een vorm en thema aan waarmee we een breder publiek willen bereiken. Dat is onbedoeld een politiek statement. Het theater heeft zo nood aan meer publiek. In juni bezocht ik het Holland Festival in Amsterdam en van de 500 mensen in de zaal kende ik zeker de helft. De andere helft was ook verbonden aan de kunst- en cultuursector. Dat is problematisch! Maar men doet amper moeite om meer mensen aan te spreken dan hetzelfde kringetje toeschouwers. VAN DEN EYNDE: Voor een ander publiek spelen, kan nochtans zo veel deugd doen. Toen we met Blauwe Maandag Compagnie Wilde Lea (1992) speelden, kwam daar een veel breder publiek op af door de mond-tot-mondreclame. Een geweldige ervaring! Hoe bereiden jullie dit stuk voor? Door je volop te verdiepen in wielersport en wielerhelden, bijvoorbeeld? VERBIST: We volgen de wielersport wat nauwgezetter en denken wat vaker aan wielerfenomenen als Stan Ockers of Roger De Vlaeminck maar meer niet. Het echte werk gebeurt op de speelvloer. DUPONT: Ook de tekst groeit mee tijdens het repeteren op de vloer. Waar haal je de schrijfinspiratie? DUPONT: Ik interviewde verschillende soigneurs en excoureurs waaronder Nico Mattan. Het viel me op hoe vaak die mensen van huis zijn, hoe hard hun privéleven daar onder lijdt en hoe moeilijk het voor hen is om in te schatten hoe close ze moeten/kunnen zijn met die wielrenners. Ik las ook stapels boeken en we bekeken samen de documentaire over wielrenner Dimitri De Fauw. VAN DEN EYNDE: Wat een bewogen portret. Die man pleegde zelfmoord omdat hij gebukt ging onder zijn talent én een schuldgevoel. Want de Spaanse wielrenner Isaac Galvéz overleed na een botsing met De Fauw op de wielerpiste. Het stuk heet Dagboek van een soigneur. Waarom? DUPONT: Dat heeft simpelweg met het verhaal te maken: Lucas speelt een soigneur die niet meer meedraait aan de wielertop maar geen afscheid kan nemen van de wielerwereld en dus van parochiezaal naar parochiezaal trekt om er lezingen te geven over het soigneur zijn en het belang van de soigneur. Jos speelt Lucas broer. Hij brengt zijn broer naar elke zaal en wordt meegesleept in diens verlangen om in de koerswereld te blijven hangen. Niet uit volle goesting, evenwel. De twee zijn kameraden maar ze ergeren zich ook aan elkaar. De zoon van Jos personage is ook wielrenner en woonde lang bij zijn nonkel. Meer verklap ik niet. Behalve dat we in een eenvoudige setting spelen, mét video die vooral ingezet wordt als een PowerPointpresentatie. Dan kan deze voorstelling evengoed in een parochiezaal spelen? DUPONT: Jazeker. Alleen al om nog meer mensen te bereiken! Want ik ben een beetje een missionaris. Het is mijn missie om zoveel mogelijk mensen naar het theater te krijgen. Theater is mijn geloof. Leg dat eens uit? DUPONT: Omdat het empathie genereert en de ervaring veel sterker is dan film. Uiteraard is niet elke voorstelling geslaagd maar je streeft er als theatermaker wel telkens naar om een stuk te maken dat doet huilen van plezier en ontroering. Dat kan heel bevrijdend werken. Als je na zo een ervaring de zaal verlaat, voel je je honderd man sterk. Leer je dat ook aan de deelnemers van het sociaalartistieke luik binnen Theater Antigone? DUPONT: Ik studeerde voor opvoeder en ging pas daarna naar de toneelschool. Tijdens mijn stage als opvoeder merkte ik dat de welzijnssector de mensen vaak benadert vanuit hun problemen en beperkingen. Als theatermaker kan ik bezig zijn met hun sterktes en talenten die deze mensen soms niet eens zelf kennen. Dat werkt ook voor hen bevrijdend. Die mensen bloeien open. Zou je niet meer willen doen voor hen? VERBIST: (Fel) Méér doen? Is het dan niet veel wanneer je hun zelfbeeld en zelfvertrouwen opkrikt? Ik kan tal van voorbeelden geven van mensen die als schuchtere, gesloten en verkrampte wezens begonnen maar intussen door onze sociaal-artistieke werking zelfverzekerde mensen werden die gebeten zijn door het theater en dankzij dat theater opnieuw gebeten zijn door het leven. Wat kan je nog meer doen? Vroeger werden zulke mensen in de maatschappij geïntegreerd maar nu worden ze weg gemanaged, weg gerationaliseerd. Kortom, theater is een soigneur voor deze mensen. Heeft de wereld nood aan meer soigneurs? VAN DEN EYNDE: Meer dan ooit. VERBIST: Voor sommigen is Bart De Wever de ideale soigneur, voor anderen is dat Kris Peeters. DUPONT: De wereld heeft altijd nood aan soigneurs. En vooral aan een mentaliteitswijziging. Sport staat op maatschappelijk vlak veel verder dan het theater. Kijk naar de Rode Duivels, een sterke ploeg vol jongens uit alle klassen en culturen van onze samenleving. Dat vind je niet in het theater. Daar vind je vooral een middenklasse publiek. Wij willen dit graag openbreken en een zo ruim mogelijk publiek in het theater krijgen. Leve The Beatles! (Lacht) Theater Antigone Dagboek van een soigneur Dinsdag 7 oktober u Sint-Niklaas, Stadsschouwburg info en tickets: en Vrijdag 14 november u Beveren, CC Ter Vesten UITVERKOCHT 10 accenten september 2014

11 theater/muziek TEKST: ORLANDO VERDE - FOTO: MOUS LAMRABAT SINCOLLECTIEF met Rumble in da Jungle Het essentiële gebaar van Junior Mthombeni Op 13 juli 2014 stierf Nadine Gordimer, Zuid-Afrikaanse schrijfster, Nobelprijswinnares en politiek activiste. The Essential Gesture is een van haar meest invloedrijke essays, een veelzijdige analyse van het engagement, waarin ze vaststelt dat het werk van een schrijver - van een maker, bij uitbreiding zijn fundamentele geste is als sociaal wezen, the essential gesture by which he enters the brotherhood of man. accenten september

12 theater/muziek Geen twee weken na de dood van Gordimer mag ik Maurice Sephunyane Junior Mthombeni interviewen, naar aanleiding van Rumble in da Jungle, een totaalspektakel van SINCOLLECTIEF, een onconventioneel portret van Muhammad Ali tijdens zijn historisch gevecht tegen George Foreman in het toenmalige Zaïre van Mobutu Sese Seko. Niet alleen die essential gesture is een raakvlak tussen Mthombeni en Gordimer: de recente Zuid-Afrikaanse geschiedenis speelt voor beiden een rol van fundamenteel belang. Gordimer heeft meer dan eens haar bewondering geuit voor wie gestreden heeft, terwijl zij in alle eenzaamheid zat te schrijven. Meer dan eens sprak ze over hoe moeilijk het was om alleen te zitten schrijven, terwijl de strijders gevangen werden genomen, gefolterd werden of moesten vluchten uit de handen van de moordenaars van het apartheidsregime. Mthombeni is opgegroeid met die strijd: Ik ben geboren en getogen in Mechelen. Mijn vader is een Zuid-Afrikaanse verzetsstrijder die actief was bij het African National Congress (ANC). Hij heeft het land verlaten en werd als politiek vluchteling erkend in België, waar hij als spokesman fungeerde en de anti-apartheidsbeweging mee organiseerde, gaande van boycotacties tot gesprekken op scholen. In die tijd waren er zelfs pro-apartheidsorganisaties in België. De verandering van de publieke opinie heeft jaren geduurd. Het doet me denken aan de ontwikkelingen rond het conflict in Palestina: het heeft lang geduurd voordat men daarop verontwaardigd reageerde. Ik herinner me niks anders dan de anti-apartheidsstrijd, van kleins af aan ben ik mee gaan betogen. Dat heeft me gevormd tot wie ik nu ben. Zuid-Afrika was in ieder geval meer dan apartheid. En dat was ook te merken ten huize Mthombeni: We hebben een café gehad, café Jambo. Daarna ook een cultureel centrum, de Berimbau, waar heel veel broeierigheid was. Veel grote jazzmuzikanten zijn bij ons geweest: Johnny Dyani, Dudu Pukwana, Julian Bahula, noem maar op. In hun muziek was er pijn en gemis van hun thuis. Een groot verdriet, het verdriet van de verbanneling. Muziek was hun houvast. Kunst en verzet, dat was mijn voedingsbodem, vandaar mijn passie. Maar de strijd heeft ook te veel druk gezet op ons gezin, het heeft ons te veel tijd en energie en zelfs geld gekost. Bij het puberen heb ik me daar ook tegen afgezet. Ik heb de school verlaten, ik was even het noorden kwijt en heb minder gunstige kanten van onze samenleving van dichtbij gezien. Maar ik had een enorm rijke bagage gekregen van mijn contact met intellectuele, geëngageerde en artistieke kringen, dat hield me wakker. Een bijzonder parcours Ik heb mijn eerste optreden gegeven toen ik zes of zeven was, herinnert Mthombeni zich. Ik deed percussie en zang. Ik heb ook piano gespeeld, maar percussie was voor mij bijna een obsessie. Rond die tijd was regisseur Tone Brulin op zoek naar een muzikant voor een voorstelling. Zijn compagnie Tiedrie was een van de eerste in België om zwarten op een podium te zetten, in plaats van geschminkte acteurs. We spreken over de jaren tachtig: dat was toen revolutionair. In die tijd werd ons café meermaals aangevallen door de VMO, de Vlaamse Militanten Orde. Ook daardoor leefden we onder spanning. Ondertussen repeteerde ik van 7u s morgens tot 7u s avonds. Brulin is komen kijken en bleek in slaap te vallen terwijl ik speelde. Tot hij zijn ogen open deed en zei ja, we gaan samenwerken. Ineens zat ik in de KNS, nu Het Toneelhuis, in een grote productie te werken. We reisden rond in Europa en vlogen naar Zuid-Afrika. Dat was mijn eerste keer: die grote ongelijkheid heb ik toen voor het eerst van dichtbij gezien. Blanken die met opwinding vertelden dat ik de eerste zwarte man was die bij hen ging slapen en zwarten die me een bedreigende blik gaven omdat ik naast blanken stond. It was a shock. En toch was het ook een soort thuiskomen in de township. Omdat je al die verhalen meedraagt. Maar dan werd Junior toch muzikant: Ik heb heel veel muziektheater en jeugdtheater gedaan met onder andere Theatergezelschap Salibonani. Maar dan besliste ik voluit om voor de muziek te gaan. Jazzmuzikant Chris Joris kwam naar ons café toen hij nog kunstschilder was. We speelden vaak samen en zo ben ik mee in de muziek getrokken. Ik woonde toen in Antwerpen en leerde de scene kennen, zo ben ik samen met ska-band The Internationals beginnen spelen. Zoals wel vaker, deed ik ook mee aan andere projecten, zoals Obatalá, met Kobe Proesmans. Maar zelfs dan had ik het gevoel dat je niet alles met muziek kan vertellen. Dat er veel aan de hand is, dat je het begin van een verrechtsing in de lucht voelt en muziek alleen niet voldoet om jouw verhaal kwijt te kunnen. Daarom die sprong terug naar theater, naar zelf iets willen oprichten. Kinderen van dezen tijd Art is on the side of the oppressed schreef Gordimer, zich bewust van haar boutade. Think before you shudder at the simplistic dictum and its heretical definition of the freedom of art, voegde ze dan toe. Kunst en verzet in de woorden van Mthombeni, een tijdloze en vruchtbare combinatie. Dat geldt voor de Zuid-Afrikaanse strijd, maar ook voor de jonge, rebelse jaren van Muhammad Ali. De tijd van Wattstax, van de Black Panthers, van brother Malcolm, de Civil Rights movement en de Nation of Islam. Rumble in da Jungle is een studie van die tijdsgeest, een logische stap in het parcours van Junior Mthombeni. De bel gaat, de boksers beginnen te vechten en het publiek stroomt binnen. De hele voorstelling is een gevecht. Jazzmen, hiphoppers, klassiek geschoolde muzikanten, slam poets en acteurs van zo veel mogelijk etnische en culturele achtergronden staan op het podium, in de ring. Een echte post-raciale bende. Een samenwerking tussen gelijkwaardige mensen die veel te lang een mislukte prioriteit is geweest voor alle cultuurcentra van ons land. Allemaal kinderen van dezen tijd zoals Elisabeth Severino Fernandes laat horen tijdens haar strijdlustig betoog. Tijdens een passage over het bittere lot van de vluchtelingen, op de tonen van Stimela van Hugh Masekela, worden woorden vervangen door een trompetsolo van Angel Calvo Pérez, en dat is genoeg, want elke noot spreekt boekdelen over verdriet en machteloosheid. Net zoals de muzikanten van café Jambo ooit hun verdriet vertaald hebben in muziek en meer uit hun instrumenten haalden dan wiskunde. Daar ben ik, zowel in muziek als in theater, telkens naar op zoek, vertelt Mthombeni met overtuiging. Het meditatieve, de kracht van de herhaling, verder gaan dan de vorm. 12 accenten september 2014

13 Rumble in da Jungle is een studie van de tijdsgeest van Wattstax, de Black Panthers, van brother Malcolm, de Civil Rights movement en de Nation of Islam, maar ook van de jonge, rebelse jaren van Muhammad Ali. Het stuk is een logische stap in het parcours van Junior Mthombeni. Tegenwoordig houden we te veel van afstand, van koele analyse, van de vorm. We zoeken de kunst in het niet benoemen. We hebben bijna schrik van het expliciete, we willen geen pamfletten maken, we willen geen opgestoken vinger. Maar kijk, we need it. Het moet scherper, we moeten daar een esthetiek voor vinden. Ik vrees dat de boodschap te vaak verloren gaat, want anders zouden de kunsten al lang voor verandering hebben gezorgd. Ik voel te vaak geen emotionaliteit als ik naar stukken kijk. En ik hou wel van die beleving. Vlaamse theatermakers en kunstenaars hebben zich lang bezig gehouden met abstractie. Gordimer schrijft dat in de tijd van de nouveau roman, schrijvers zoals Flaubert went as far as it is possible to go from any societal demand. Has God ever expressed an opinion? was hun verantwoording. Kunstenaars probeerden komaf te maken met bestaande structuren, to transform the world by style. Maar die sociale transformatie, die poging tot een vernieuwde bewustwording, was niet genoeg voor slachtoffers van concretere drama s zoals oorlog, ongelijkheid en armoede. We zijn geen leger Rumble in da Jungle telt een paar ongemakkelijke momenten. Verschillende aspecten van de persoonlijkheid van Ali, zoals zijn gemengde identiteit als Afrikaan en Amerikaan, zijn moslim-zijn of zijn alombekend egocentrisme worden in het stuk geïnterpreteerd door slam poets. Maar Ali was geen zachte, en dat levert heel confronterende momenten op: We schieten hard, maar we try to include. We zijn geen leger. We gaan niemand bang maken, dat maakt deel uit van een bepaalde openheid: begrip hebben voor mensen die het moeilijker hebben om om te gaan met de evolutie van onze samenleving. Zolang er een openheid is, hoeft niemand zich aangevallen te voelen. Wat we zoeken is dialoog: we maken ruimte voor redelijkheid. Een terugkerend element in de stukken van SINCOLLEC- TIEF is de prominente plaats van emoties en expliciete aanklachten. Langs een kant kennen we de dos & don ts. Langs de andere kant, we don t care. Dan zijn er nog een paar dingen die we willen doorbreken: je kan Rumble in da Jungle zien als een opeenstapeling van clichés. Men ziet een djembe en Afrikaanse dans en denkt tja, typisch. NO! Als dat goed gedaan is, als dat professioneel gedaan is, is dat kunst. Het is niet pas als er een viool onder Afrikaanse dans steekt, dat je het op een ander niveau tilt. We doen daar niet aan mee. Het grijpt me, het is mooi, het is professioneel: het is kunst. In ons cultuurlandschap wordt er compulsief een onderscheid gemaakt tussen artistiek en sociaal-artistiek, tussen kunst en ambacht, professioneel en amateur, hoge en lage cultuur; velen willen nog sneller resultaten categoriseren wanneer etnische, contextuele of disciplinaire diversiteit aan bod komt. Mensen die zo denken zitten vast in structuren die hen belemmeren om kunst te produceren en zelfs om kunst te beleven. Probeer je los te maken van al die kaders! Dat is heel belangrijk. Dan pas ontstaat een openheid. Ik ben een kind van vele subculturen. Zo ontstaat er nog een raakvlak tussen Mthombeni en Gordimer: It s absolutely fatal to your writing to think about how your work will be received. It s a betrayal of whatever talent you have, schreef ze ooit. In dat opzicht is de houding van Mthombeni niks anders dan respect voor zijn eigen talent en het talent van de hele crew van Rumble in da Jungle. Een grootse onderneming De voorstelling heeft in het kader van de Zomer van Antwerpen heel de maand juli gespeeld in de Antwerp Boxing Academy. Als je het gastenboek van de voorstelling doorbladert, accenten september

14 theater/muziek lees je heel veel enthousiasme: Ik ben heel blij met de reacties. Mensen ervaren een totale beleving en herkennen er de stad in. Er zijn ook mensen die het moeilijk hebben met de passage over moslimidentiteit. Het woord moslim triggert angst omdat het bijna uitsluitend geassocieerd wordt met negatieve connotaties. Iemand op een podium zien staan die zegt moslim te zijn en er nog fier op is ook, gaat voor velen te ver. En dan vergeten ze dat het Ali is die op het podium staat. Een pijnlijke herhaling van de geschiedenis, want Ali deed decennia geleden ook tenen krullen met niks meer dan de trotse verkondiging van zijn identiteit. Rumble in da Jungle is een ambitieus project. Meer dan 20 artiesten die moeten worden gecoördineerd, de minutieuze choreografie van een concert, van muziek, tekst, dans en video. Naar alle normen is het een grootse onderneming: De uitdaging was antwoorden op de vraag hoe je Muhammad Ali, zo n fantastisch, inspirerend iemand, naar vandaag kan vertalen. Met een monoloog? Hoe vertaal je al die gelaagdheden rond de Rumble in the Jungle: gevecht, concert, Congo, islam, identiteit, angst? Het werd interessant te proberen antwoorden op de vraag Hoe zit dat nu? Wat leeft er nu? ons aanbelangt. Laten we die ons op een zo breed mogelijke manier definiëren: makers, kijkers, schrijvers, lezers, journalisten, burgers, bestuurders, mensen, Laten we die geste, dat engagement, essentieel noemen. Onze verantwoordelijkheid nemen als sociale wezens, ten opzichte van onze medemensen. Laten we dan zien hoe ver we kunnen geraken. SINCOLLECTIEF Rumble in da jungle zaterdag 15 november 2014 Sint-Niklaas, Stadsschouwburg info en tickets: en Mensen hebben het moeilijk met een veranderende stad, met verrechtsing, met identiteit. Er zijn ook raakvlakken tussen de tijdsgeest van toen en wat we nu mee maken. En heel de beweging errond, de vele mensen die tot voor kort geen stem hadden, maar meer en meer zelfvertrouwen beginnen krijgen. Tegelijkertijd groeien armoede, racisme en ongelijkheid. We weten niet waar we zullen staan binnen tien jaar. Maar Ali predikte ook het psych yourself up, maak jezelf sterker. Tijdens Rumble in da Jungle is Junior MC, acteur, zanger, danser en muzikant, maar ook regisseur. En dat is geen uitzondering in het hedendaags theater. Vroeger was er meer focus op de regisseur. Vandaag is elke speler een maker, daar schuilt ook gevaar in. In SINCOLLECTIEF (gezamenlijke naam voor het werk van Junior Mthombeni, Ikram Aoulad, Nadia Benabdessamad, Fikry El Azzouzi en Cynthia Schenkels) zijn er geen vaste rollen, we trekken elkaar regelmatig andere richtingen uit. We houden elkaar wakker. We spreken een structuur af, maar binnen die structuur is er veel vrijheid en vertrouwen, en bewondering voor de mensen met wie we samenwerken. Dat motiveert en leidt tot een beter resultaat. Vandaag hou ik me bezig met verschillende rollen tegelijkertijd, maar dat kan veranderen in volgende projecten. Er zijn 10 à 15 stukken waaraan we willen werken. We hebben geen tekort aan inspiratie, aan verhalen die we willen vertellen. En het zijn verhalen die we moéten vertellen. Deze dringendheid typeert onze manier van werken, dat geldt voor Rumble in da Jungle. Ook voor Reizen Jihad, onze volgende stuk, over Syriëstrijders. Dat is onze contributie aan de maatschappij. Gordimer vraagt zich in haar essay af welke rol de vrijheid speelt in de vorm die die fundamentele geste uiteindelijk zal aannemen. Ze erkent het recht van de maatschappij om engagement te eisen van de kunstenaar, maar ook het recht van de kunstenaar om trouw te blijven aan zijn artistieke visie. Het conflict ligt in het evenwicht tussen die twee verantwoordelijkheden. Geen eenvoudige klus, allicht. Laten we het gebaar van Mthombeni begrijpen als een uitnodiging om niet stil te blijven, om ons te engageren in wat Junior Mthombeni is nog te gast met Amigos! (coproductie t,arsenaal en GEN2020) in de Stadsschouwburg van Sint-Niklaas op zondag 21 september 2014, 15u: Amigos! (vanaf 6j) is een swingende zuiders theaterconcert. Acteurs en muzikanten vertellen vol energie en enthousiasme verhalen over vriendschap uit alle windstreken live op het podium. De veelkleurige groep muzikanten speelt de pannen van het dak. Groot en klein krijgen een zuiderse fiesta voorgeschoteld waarvan de aanstekelijke liedjes nog lang blijven hangen. Amigos! = Feest! Michael De Cock en Gerda Dendooven realiseerden samen met een tiental jonge schrijvers en illustratoren - de pennen en penselen van vandaag en morgen - het project Verre vrienden, een tot de verbeelding sprekend boek met verrassende verhalen en illustraties én een prachtige luister-cd. Na het boek met de cd is er nu het swingende theaterconcert Amigos! Op woensdag 25 maart 2015, Stadsschouwburg Sint-Niklaas, 20u staat Junior Mthombeni samen met Ikram Aoulad in Troost, intrigerend muziektheater (Jong Geweld) van t,arsenaal en SINCOLLECTIEF info en tickets: en G.F. 14 accenten september 2014

15 muziek TEKST: STEVEN VERSCHOORE - FOTO: DE CASINO CONCERTZAAL Ottomaans klassiek versus Westerse jazz Taksim Trio De Casino Concertzaal en het Cultuurcentrum Sint-Niklaas presenteren in navolging van hun eerdere samenwerking op het gebied van Oriëntaalse muziek (Baba Zula, Natacha Atlas, Anouar Brahem, ) ook tijdens dit concertseizoen een opvallend ensemble uit het Oosten: het opzienbarende Taksim Trio uit de Turkse wereldstad Istanbul. De gepassioneerde topmuzikanten Hüsnü Şenlendirici (klarinet), İsmail Tunçbilek (baglama) en Aytaç Doğan (kanun) hebben sterk uiteenlopende muzikale achtergronden en toch delen ze de missie om de Ottomaanse hofmuziek nieuw leven inblazen en deze muziek te verrijken met elementen uit klassieke muziek en jazz. Het bekendste groepslid Hüsnü Senlendirici, die tot de beste klarinettisten ter wereld wordt gerekend en in Turkije supersterstatus geniet, vervult daarbij een eerder dienende rol en geeft live telkens weer alle ruimte aan de langhalsluit van Ismail Tunçbilek en de citer van Aytaç Dogan. Taksim Trio creëert dierlijke melodieën op het snijvlak tussen Oost en West, aldus de recensenten van Mixed Worldmusic. Het trio balanceert daarbij tussen traditie en vernieuwing, en schept een volstrekt uniek muzikaal universum, waarbij spelplezier, bezieling en improvisatie vooropstaan. De bundeling van vriend- en vakmanschap met veelvuldig samen improviseren resulteert in een gracieuze en meditatieve stijl, die het klassieke Ottomaanse idioom verbindt met volksmuziek uit Europa en het Midden-Oosten, plus invloeden uit rock, jazz, ambient en kamermuziek. Taksim De term Taksim betekent niet alleen improvisatie in het Turks, maar verwijst ook naar het Taksimplein in Istanbuls bruisende uitgaanswijk Beyoglu. Het ensemble koos bewust voor deze naam omdat het Taksimplein een plek is waar mensen uit de hele wereld elkaar ontmoeten. En dat is precies wat het trio wil uitstralen: een kruisbestuiving van culturen. Taksim Trio vrijdag 3 oktober u30 Sint-Niklaas, De Casino Concertzaal info en tickets: i.s.m. De Casino Concertzaal accenten september

16 Bart Van Nuffelen over Dinska Bronska Ik wil sprookjes over de moderne tijd vertellen Dinska Bronska van MartHa!tentatief is niet zo maar een voorstelling. Vormelijk is het een totaalkunstwerk bestaande uit dans, animatiefilm en een vertelling via voice over. Inhoudelijk houdt het de vinger aan de pols van de tijd: vanuit het standpunt van een kind wordt er een universeel verhaal verteld over ergens vertrekken en aankomen in een ander land. 16 accenten september 2014

17 jeugd TEKST: FILIP TIELENS - FOTO: PAUL DE MALSCHE Dat Dinska Bronska aanslaat, bewijst de selectie voor Het Theaterfestival en de enthousiaste reacties van het publiek. In een koffiebar in het centrum van Antwerpen waar Bart Van Nuffelen van MartHa!tentatief leeft en werkt, vertelt hij over zijn topjob en de keuze om grote verhalen over de kleine mens te vertellen. Dinska Bronska bestaat uit heel wat laagjes. Wat was het eerste idee en hoe is het puzzelen uiteindelijk in zijn werk gegaan? BART VAN NUFFELEN: Eerst was er de vraag van het Red Star Line Museum in Antwerpen om een voorstelling te maken rond migratie van vroeger en nu. Er zijn heel wat verbanden tussen de grote trek van de Europeanen naar Amerika honderd jaar geleden en de immigratie naar Europa vandaag. Maar er is ook een groot verschil: waar de oversteek naar het beloofde land omhangen was met glorie, nostalgie en heldendom, geldt dit zeker niet voor de meeste mensen die nu naar hier verhuizen. We wilden graag de schone esthetiek van vroeger zoals de grote steden die uit de mist opduiken wanneer je ze nadert met de stoomboot combineren met een migratieverhaal van nu. Toen ik het eindproject zag van Boris Sverlow, een jonge student animatiefilm, voelde ik meteen dat dit een goede vorm kon zijn om ons verhaal te vertellen omdat we via animatiefilm op een aantrekkelijke manier de verschillende tijdsperiodes in elkaar kunnen laten overvloeien. Daarnaast vond ik het ook erg belangrijk om het verhaal te laten vertellen door een kind dat echt de oversteek van daar naar hier gemaakt heeft. Arevik Akopian, een meisje met Armeense roots, vertelt het verhaal via voice over. Voor de kinderen die nieuw in ons land zijn, is taal vaak niet hun grootste kracht. Daarom besloten we niet met acteurs te werken maar met een danseres. Je ziet, verschrikkelijk veel laagjes die we dan op een interessante manier met elkaar moesten combineren (lacht). Het was niet gemakkelijk, maar ik denk wel dat we daarin geslaagd zijn, getuige onze selectie voor Het Theaterfestival. Ik ben ook bijzonder blij dat het de kinderjury was die ons selecteerde, wat toch bewijst dat we geen voorstelling over een moeilijk thema gemaakt hebben die enkel door volwassenen gesmaakt wordt. Om de tekst te schrijven heb je gesprekken afgenomen met kinderen uit OKAN-klassen (Onthaalklas Anderstalige Nieuwkomers). Kwamen daar verrassende inzichten naar boven die je zelf niet had kunnen bedenken? VAN NUFFELEN: Er is soms een groot verschil tussen wat kinderen fascineert en hoe volwassenen over hen denken. Wat opviel uit de gesprekken was dat veel kinderen het moeilijk hebben met het drukke verkeer in Antwerpen, omdat ze dat niet altijd gewoon zijn uit hun streek van herkomst. Verrassender vond ik dat ze erg verbaasd zijn over de naaktheid van ons straatbeeld: in alle etalages hangen foto s van schaars geklede mensen. Maar evenzeer bleek uit die gesprekken hoe lief ze de ontvangers wel niet vonden: de asielcentra-medewerkers, leerkrachten, sociaal werkers Wat ook opviel: honden vinden ze echt kei-raar. Dat deed me denken aan een van de schoonste beelden die ik ooit zag: een vrouw op het De Coninckplein waar ik woon die een kinderwagen voortduwde met daarin drie poedels in gele, blauwe en roze outfit. Ze zette die hondjes soms naast haar op het bankje, en op een keer passeerde er net op dat moment een grote Nepalese familie, compleet gepakt en gezakt. Hun kinderen keken stomverbaasd naar de poedels in de gekke kostuums. Had ik dit tafereel kunnen vastleggen, het zou dé foto van de nieuwe stad geweest zijn (lacht). We hebben Dinska Bronska ook gespeeld voor driehonderd kinderen uit OKAN-klassen. Zij herkenden zich erg goed in het verhaal op scène. Onze voorstellingen gaan immers nooit over koningen en prinsen, maar wel over de grote verhalen van kleine mensen. Achteraf praatte ik ook met de leerkrachten van die klassen en zij gaven aan hoe belangrijk het stuk was voor de kinderen. Hoe kadert de thematiek van Dinska Bronska binnen het parcours van MartHa!tentatief? VAN NUFFELEN: Met ons gezelschap proberen we te kijken naar de veranderende wereld om ons heen. Zo maakten we de afgelopen jaren de Revue van het ontembare leven waarin we erg documentaire voorstellingen maakten over de grootstad. Daarin proberen we de problematiek niet te schuwen, maar ook de mogelijkheden van verandering in kaart te brengen. Dat is mijn job als theatermaker en de bril waardoor ik naar de stad kijk. Ik heb enkele vrienden die rijkswachter zijn en het valt me op dat zij met andere ogen naar dezelfde stad kijken. Zo hebben zij het meteen gezien als iemand te lang op dezelfde plaats staat te wachten of er ergens gedeald wordt, terwijl ik daar totaal geen oog voor heb. Een heerlijke voorstelling bestaande uit dans, animatiefilm en een vertelling Wat zijn jouw toekomstplannen? VAN NUFFELEN: In onze documentaire insteek van de afgelopen jaren wil ik meer fictie injecteren. Graag zou ik sprookjes over de moderne tijd vertellen. Komend seizoen maken we een stuk voor volwassenen, getiteld De Fietsendief. Deze voorstelling gaat over de fietslessen voor migrantenvrouwen die de stad Antwerpen organiseert. Ik ben enkele van die lessen gaan prospecteren: volledig gesluierde vrouwen op een fiets, of extreem geschminkte vrouwen uit het Oostblok vol glitters die dan gillend omver vallen, supergraaf vind ik dat (lacht). In onze voorstelling gaan we een jonge vrouw casten die op dat moment echt leert fietsen, naast een speedverslaafde fietsendief, de hoofdspeurder van de drugsbrigade echt de coolste Antwerpse machoflik die ik ken, een oud-wielrenner die nu de fietslessen moet geven, en een ambtenaar, gespeeld door mijn favoriete actrice Sofie Decleir, die de vrouw wiens fiets gestolen wordt uiteindelijk niet verder helpt, omdat er daar volgens haar andere diensten voor zijn. Voor mijn onderzoek mag ik naar al die fietslessen gaan kijken en antwoorden op al mijn vragen uit die ambtenaren lospeuteren. Ik heb echt een topjob (lacht). MartHa!tentatief Dinska Bronska (vanaf 9 j.) vrijdag 12 december u Sint-Niklaas, Stadsschouwburg info en tickets: en accenten september

18 muziek TEKST: DIRK VERELST - FOTO: G.F. The King of Swing Benny Goodman Wat Elvis Presley realiseerde voor de rock- n-roll, deed Benny Goodman ( ) voor de jazz. Ze zorgden voor een doorbraak en erkenning bij een groot, jong en blank publiek. Composities zoals Sing, Sing, Sing, King Porter Stomp, St. Louis Blues en anderen groeiden uit tot klassiekers in de jazz. Benny Goodman werd geboren in een eerder arm Joods gezin en leerde klarinet spelen in een jeugdorkest. Hij werd vrij jong ontdekt en speelde op 16-jarige leeftijd mee in een van de betere jazzorkesten. Nog geen twintig jaar oud maakt hij zijn eerste opnames in eigen naam. Hij werd een sterk gewaardeerd sessiemuzikant. Hij was een goed voorbereide en betrouwbare speler, wat niet steeds het geval was in de jazz. Hij vormde zijn eigen band in 1932 en had een wekelijks radioprogramma, wat zorgde voor een enorme populariteit, aanvankelijk enkel in Californië maar vanaf 1935 ook nationaal wordt door jazzhistorici dan ook vaak aangeduid als het geboortejaar van de swing. Als eerste jazzmuzikant kreeg hij een optreden aangeboden in de beroemde Carnegie Hall in New York, tot dan toe dé tempel van de klassieke muziek in de VS. Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog ging het minder goed met de bigbands maar Goodman bleef spelen in weliswaar kleinere ensembles en bleef opnames maken. Goodman was niet alleen een begenadigd jazzmuzikant, hij was ook een begaafd klassiek speler. Hij speelde met brio werk van Mozart maar ook werk van 20ste eeuwse componisten stond op zijn repertoire: Stravinsky, Bernstein en Gould. Hij combineerde op een schitterende wijze de combinatie van expressiviteit (uit de jazz) met de perfecte klassieke techniek. Hij is eveneens verantwoordelijk voor een grote stap voorwaarts in de rassenintegratie. Aan het begin van de jaren dertig konden zwarte en blanke muzikanten nauwelijks samen spelen. Het was zelfs verboden in de zuidelijke staten van de VS. Benny Goodman ging hier tegenin en speelde met jazzpianist Teddy Wilson, later nam hij vibrafonist Lionel Hampton op in zijn groep en ook het jonge fenomeen Charlie Christian speelde jazzgitaar bij hem tot aan zijn vroegtijdige dood in Goodman was voldoende bekend, had geen financiële zorgen, en kon de zuidelijke staten links laten liggen. Zo werden zijn mede-muzikanten niet gearresteerd. Drie Vlaamse topmusici bundelen hun artistieke krachten om aan de King of Swing een eerbetoon te brengen. André Donni is tenorsaxofonist en klarinettist en de zoon van de legendarische jazzgitarist Willy. Hij kan een uitstekende staat van dienst voorleggen. Hij wordt bijgestaan door Peter Verbraken die o.a. jazzgitaar doceert aan het Gentse conservatorium. Chris Mentens is hoofd van de Antwerpse kunsthumaniora, doceert jazzgeschiedenis aan de universiteiten van Antwerpen en Brussel en is een gepassioneerd jazzbassist. André Donni, Peter Verbraken, Chris Mentens Benny Goodman, the King of Swing zaterdag 11 oktober u Zwijndrecht, OC t Waaigat tickets en info: en 18 accenten september 2014

19 theater TEKST: RUDI VAN HECKE - FOTO: PAUL DE MALSCHE Sympathie voor de baarlijke duivel We zijn allemaal Borgia accenten september

20 theater Schrijver en theatermaker Benjamin Van Tourhout kwam in de geheime archieven van het Vaticaan de legendarische pausenfamilie Borgia tegen. Historische archetypes van machtswellust, moord en incest. Meer dan genoeg verhalen om een trilogie uit te distilleren: Het Geslacht Borgia. De drie delen spelen op 15 november in CC Lokeren, in een marathonvoorstelling met spijs en drank. Verdring uw angst voor de cantarella, het dodelijke vergif waarmee de Borgia s hun vijanden naar de andere wereld hielpen. En daal met Van Tourhout en Toneelgroep NUNC af in de onderste regionen van Dantes hel, waar u meer zult herkennen dan u ooit had vermoed. We ontmoeten Benjamin Van Tourhout in de Gentse Vooruit, een koele en lege ruimte op die zomerse middag. Sit down, strap on, take off een gesprek met van Tourhout is een rit op een achtbaan die tot in de stratosfeer reikt. Adembenemend snel, zeer intens maar met onverwachte uitzichten op de voorbije eeuwen, en op de complexe constitutie van het dier dat mens heet. De historie begint in de jeugd van de auteur/regisseur: Mijn pa was historicus en theoloog. Mijn jonge leven is gedrenkt in verhalen van vroeger. Als ik vijftien jaar ben, valt voor het eerst de naam Borgia. Ik vind het meteen een intrigerend, krachtig woord. De geschiedenis van Rodrigo Borgia de latere paus Alexander VI en zijn familie, laat mij niet los. Ik zie parallellen met hedendaagse machthebbers, die een regime omverwerpen om het zelf beter te doen, en vervolgens ontsporen in onverzadigbare machtshonger en onvoorstelbare wreedheid. Een verhaal dat actueler is dan ooit. We zien het overal rondom ons. We zijn allemaal een beetje Borgia in onze ik-zucht, arrogantie en hebzucht. Fascinerende zoektocht In 2006 begint Benjamin Van Tourhout zijn research: Er is heel weinig literatuur over de Borgia s. Ondertussen zijn er wel een paar televisieseries gemaakt over de pausenfamilie, maar er is weinig gedegen onderzoek. Iedereen valt terug op dezelfde sappige details. Rodrigo Borgia is na zijn dood al heel snel gerecupereerd als symbool van een crimineel pervers kerkleider, een mythische sater. De volledige waarheid over Borgia is onmogelijk nog te achterhalen. Van Tourhout beseft dat hij naar de bron moet, de archieven van het Vaticaan. Hij leert Italiaans om de perkamenten te kunnen lezen. Een fascinerende zoektocht. Benjamin toont mij een foto van een gigantische, halfduistere Vaticaanse bibliotheekruimte. Met metershoge rekken vol boeken, en meubels van massief gepolierd hout. Het perfecte decor voor een film: Op een bepaald moment wist ik met grote zekerheid: dieper in de geschiedenis ga ik nooit geraken. Ik besefte al gauw dat ik inspiratie en materiaal genoeg had voor meer dan één theaterstuk. Waarom een trilogie? Drie is het getal dat paste bij het thema. Dat ook verwijst naar de Heilige Drievuldigheid van Vader, Zoon en Heilige Geest. Met een trilogie kreeg ik de ruimte om in te zoomen op de achterkant van de personages. Waarom doen ze wat ze doen? Het gaf mij rust, de mogelijkheid om niet alleen de hoofdfiguren te presenteren, maar ook hun entourage. Hartveroverende moordenaar Elk van de drie stukken is gebouwd rond een huwelijk van Lucrezia Borgia, de dochter van de paus. Rodrigo Borgia had een masterplan: hij wou een Borgia op een machtspositie in elk Europees hof van enige betekenis. In het eerste deel, Het Geslacht Borgia, Homo Carnale, rolt de familie Borgia vrolijk het Vaticaan binnen. Ze zien het helemaal zitten, zegt Van Tourhout. Rodrigo Borgia is dan al in de zestig. Hij maakt direct de tactische keuzes die nodig zijn. Zijn kinderen manipuleert hij als schaakstukken. Zoon Jofré geeft hij het leger, Cesare net als hijzelf een genie maakt hij kardinaal. Maar de zonen zijn daar niet gelukkig mee. Meteen begint het potje te koken, en de druk loopt gevaarlijk hoog op. De toeschouwer is helemaal mee, verkneukelt zich in de sluwe streken van Rodrigo, bewondert zijn brutaliteit en zijn lef. Maar het wordt steeds grover: bedrog, moord, incest. Intussen kleeft de kijker hopeloos vast in het web van de Borgia s. Dat is mijn bedoeling, ik wil dat ze die massamoordenaar leuk vinden. Frankenstein In het tweede deel van Het Geslacht Borgia, Home Fatale, krijgen De Borgia s de terugslag van al hun kuiperijen en criminaliteit. De machtige kardinaal della Rovere, aartsvijand van de paus, complotteert met de koning van Frankrijk. Paus Borgia krijgt een motie van wantrouwen in het Vaticaan, als eerste en enige paus in de kerkgeschiedenis. Hij wordt opgesloten. Over en uit met Rodrigo Borgia, denken velen. Maar in plaats van te breken, komt hij terug, groter en sterker dan ooit. Binnen zijn familie steekt de demon die incest heet, zijn afzichtelijke kop op. Cesare heeft in het eerste deel zijn liefde voor zijn zus Lucrezia bekend. Rodrigo heeft begrip, maar overtuigt hem om aan dat onnatuurlijke gevoel niet toe te geven. Tot Rodrigo Lucrezia verkracht, in een ongemeen schokkende scène. Cesare is razend op zijn vader. Het monster van Frankenstein dat zich tegen zijn maker keert, zegt de auteur. Rodrigo verbant Cesare naar Frankrijk, maar die komt terug, harder en geslepener dan ooit. Lucrezia hertrouwt, de familie viert feest, ook al is er eigenlijk niets te vieren. Maar ze moeten door, ze kunnen nooit meer terug, ze zijn ver voorbij the point of no return. Daardoor wordt alles nog heftiger, nog gulziger, nog genadelozer. Ook al raakt de machine vol zand. Het publiek is mee, identificeert zich met de personages, leeft zich in. Borgialand als spiegelpaleis, Sympathy for the devil. De personages hebben dan ook uitzonderlijk veel te bieden: ze zijn rad van tong, intelligent, mooi om te zien. Duistere helden. 20 accenten september 2014