Open Compute Project disruptive in het datacenter

Transcriptie

1 Alles over innovatie in ICT Jaargang 6, nr. 5 / 2015 Trend Open Compute Project disruptive in het datacenter SPECIAAL KATERN CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN EN EID Congres Digitaal zakendoen en elektronische identiteit: een nationale ambitie Cloud-technologie De wereld verbeteren met behulp van big data En verder ITSM + DCIM = perfecte combinatie De uitdagingen van Data Center Interconnect Cloudapplicaties op de werkvloer anno 2015: de ins en outs Nationale IT-Security Monitor 2015 De laatste cloudrevolutie: Telephony-as-a-Service Altijd consistente en betrouwbare opslagprestaties

2 V BEST B E PUBLIC SECTO UD START-UP BEST C BEST BUSINESS CASE PRIVA BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTO UD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BES CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUB BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST B E PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST ART-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTO INESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-U OUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTO OUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS C ECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BU LIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUS UBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINES PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CAS BLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE P SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLI SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START-UP BEST CLOUD PRODUCT BEST BUSINESS CASE PRIVATE SECTOR BEST BUSINESS CASE PUBLIC SECTOR BEST CLOUD START SCHRIJF NU IN VOOR DE EUROCLOUD NEDERLAND AWARDS 2015! Ook dit jaar reikt EuroCloud NL in samenwerking met CloudWorks de EuroCloud Nederland Awards uit. Sponsors zijn EMC en VMware. Noteer alvast 18 juni in uw agenda. Cloud talk Eindelijk CloudWorks kent - zoals u ongetwijfeld weet - ook een zusterproject. Dat is DatacenterWorks. Het gebeurt nog wel eens dat mij gevraagd wordt wat nu precies het verschil is tussen die twee mediaplatformen. Waar het bij CloudWorks vooral draait om de IT-kant van het datacenter, stelt DatacenterWorks de technische infrastructuur van het datacenter centraal. Met andere woorden: power, koeling, bekabeling, fysieke beveiliging en dergelijke. Dat is een logische indeling. Maar wel eentje die gestoeld is op historisch gegroeide verschillen. Power en koeling worden vaak gezien als iets facilitairs, terwijl voor veel mensen het hart van het datacenter toch vooral bestaat uit IT-systemen en applicaties. Toch hebben beide werelden veel meer met elkaar te maken dan veel mensen zich realiseren. Dat geldt overigens zowel voor de DatacenterWorks-lezers als voor de IT ers die vooral in Cloud- Works zijn geïnteresseerd. De ene laag van het datacenter kan immers niet zonder de andere. In menig datacenter is men nog niet zover. Daar heerst nog een strikte scheiding tussen beide vakgebieden. Dat is niet alleen jammer, maar ook nog eens onverstandig. De beschikbaarheid en de prestaties op infrastructuurgebied bepalen in belangrijke mate de mogelijkheden van de IT-laag om te voldoen aan de eisen en wensen van de business. Een koeling die niet naar behoren functioneert of een haperende stroomvoorziening kunnen de IT-operatie danig parten spelen en de business-processen van de organisatie flink in de war schoppen. Andersom geldt natuurlijk ook. Een datacenter manager die zich laat verrassen door nieuwe applicaties of nieuwe manieren van werken op de IT-laag, kan wat power en koeling betreft flink tekort schieten. Neem alleen al de invloed van virtualisatie en het live verplaatsen van VM s van de ene server naar de andere of zelfs van het ene datacenter naar het andere. Wie dat niet goed onder controle heeft, komt wat power en koeling betreft al snel in de problemen. Langzaam maar zeker zien we deze werelden nu naar elkaar toe kruipen. Een duidelijk bewijs daarvoor zien we in deze editie van CloudWorks in het artikel van Ferry Waterkamp waarin hij de integratie van IT Service Management en Datacenter Infrastructure Management onderzoekt. Stap voor stap zien we dat dit soort voorheen volstrekt gescheiden management-tools met elkaar leren samenwerken. In feite ontstaat daarmee een nieuwe discipline. Laten we het maar Datacenter Management noemen. Alles wat zich in het datacenter afspeelt dient als één geheel beheerd en aangestuurd te worden. Alleen dan levert het datacenter optimale prestaties. Daarmee wordt de aloude scheidslijn tussen IT en facilitair eindelijk opgeheven. Robbert Hoeffnagel, hoofdredacteur CloudWorks Categorieën Best Business Case Private sector Best Business Case Public sector Best Cloud Start-up Best Cloud Product De winnaars dingen ook deze keer weer mee naar de EuroCloud Europe Awards in september Kijk op voor meer informatie Colofon In CloudWorks staat innovatie centraal. Met traditionele ICT-omgevingen is het steeds moeilijker om de business goed te ondersteunen. Innovatieve oplossingen op het gebied van bijvoorbeeld cloud computing, mobility, Big Data, software defined datacenters en open source kunnen echter helpen om de IT-omgeving ingrijpend te moderniseren en klaar te maken voor de toekomst. Vragen over abonnementen: abonnementen@fenceworks.nl. Uitgever Jos Raaphorst jos@fenceworks.nl Twitter: LinkedIn: nl.linkedin.com/pub/dir/jos/raaphorst Hoofdredacteur Robbert Hoeffnagel robbert@fenceworks.nl Twitter: LinkedIn: nl.linkedin.com/in/robberthoeffnagel Facebook: robbert.hoeffnagel Advertentie-exploitatie Will Manusiwa will@fenceworks.nl Eindredactie/traffic Ab Muilwijk Vormgeving Studio Kees-Jan Smit BNO Druk Control Media Kennnispartners: Data Centre Alliance, EuroCloud Nederland, Green IT Amsterdam, NEN, SaaS4Channel 2015 CloudWorks is een uitgave van FenceWorks BV. CloudWorks - nr. 5 /

3 Open Compute Project disruptive in het datacenter 8 Het Open Compute Project (OCP) kan op steeds meer aanhangers rekenen. Naast de bekende Internet-scale datacenters van Facebook of Google, maakt ook de financiële sector op steeds grotere schaal gebruik van apparatuur die is ontworpen op basis van de OCP-richtlijnen. Dat bleek tijdens de Open Compute Project Summit die in maart van dit jaar plaatsvond in het Amerikaanse San José. Organisaties die met OCP aan de slag gaan, zullen echter merken dat de disruptieve technologieën die voortkomen uit het project ook weer nieuwe problemen introduceren in het datacenter. inhoud 25 SPECIAAL KATERN CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN EN EID En verder 7 Gregor Petri over cloud migratie 10 ITSM + DCIM = perfecte combinatie 13 Altijd consistente en betrouwbare opslagprestaties 18 Atlantis verhuist storage-taken naar de server 20 Veel internationale sprekers tijdens LeaseWeb Tech Summit 22 Cloudy with a chance of digital disruption 24 Spice in Finance De uitdagingen van Data Center Interconnect Voor de vierde achtereenvolgende keer organiseerde Arcadiz Networks op 21 april jl. haar jaarlijkse seminar. Dit keer stond het thema Data Center Interconnect centraal. De belangstelling voor het event was groot. In een sfeervolle omgeving in kasteel Woerden werden de gasten geïnformeerd over de nieuwste mogelijkheden en ontwikkelingen op het gebied van optische netwerken. Ook was er uitgebreid de mogelijkheid om te netwerken. 14Een stralende zon maakte de dag compleet. De wereld verbeteren met behulp van big data Vancis heeft verschillende partners met wie samen aan R&D wordt gewerkt. Een van de samenwerkingspartners op het gebied van big data is SURFsara. Het is duidelijk dat big data een steeds belangrijkere plek krijgt in onze samenleving. Wat zijn de nieuwste technologieën waar SURFsara en Vancis samen aan werken? En wat heeft de toekomst in petto op het gebied van big data? 41 Blog Bright Computing 42 Cloudapplicaties op de werkvloer anno 2015: de ins en outs 46 Nationale IT-Security Monitor De laatste cloudrevolutie: Telephony-as-a-Service 50 SPIE-ICS bouwt voor KPN eerste CO 2 -negatief datacenter 54 EU stelt strengere eisen aan online-transacties 56 Sligro Food Group bouwt VDI op Webscale IT van Nutanix Digitaal zakendoen en elektronische identiteit: een nationale ambitie 4 Alles over innovatie in ICT Op 10 en 11 juni vindt er in het Postillion Hotel in Bunnik een groot congres plaats waarbij de meeste spelers in het domein van elektronische dienstverlening aanwezig zullen zijn. Aanbieders van diensten, leveranciers van middelen en vertegenwoordigers van de overheid zullen op informele wijze twee informatieve dagen met elkaar doorbrengen. Het congres Digitaal Zakendoen en eid beoogt met 700 bezoekers dan ook een moment in de ontwikkeling van de Nederlandse eidindustrie te markeren, waarbij we niet alleen kijken naar waar de toekomst ons zal brengen, maar vooral ook waar we op dit moment al goed in zijn Landal GreenParks centraliseert en versnelt back-up 60 Nieuws van EuroCloudNL 62 Legal Look Go! CloudWorks - nr. 5 /

4 Tune into the Cloud Thinking out (c)loud Tune into: cloud migratie door Gregor Petri Anders dan in Thinking out Loud - waar singer-songwriter Ed Sheeran bezingt hoe hij tot zijn zeventigste in love zal blijven moeten we Denkend aan Cloud nog maar afwachten hoe lang de liefde zal duren. In de IT zijn liefdes namelijk vaak van korte duur. Zo kort dat we spreken over hypes. Bij Gartner hebben we hiervoor de hype cycle bedacht. Een curve die aangeeft hoe na het overspringen van de eerste vonk (de trigger) we snel de top van onredelijke verwachtingen en een flinke desillusie bereiken. Op de Gartner hype cycle staat cloud computing inmiddels aan het begin van het productiviteitsplateau (of in Ed s terminologie: het begin van de blijvende liefde). En daarmee lijkt cloud inderdaad een blijvertje te worden. Best bijzonder, want veel hypes hebben dit plateau nooit bereikt en werden vroegtijdig afgedankt met het weinig aantrekkelijke label obsolute before productivity. APC APC by Schneider by Schneider Electric Electric -producten, -producten, -oplossingen, -oplossingen, en -diensten en -diensten zijn integraal zijn integraal onderdeel onderdeel van het vanit-portfolio het IT-portfolio van Schneider van Schneider Electric. Electric. How Data Centre How Management Data Centre Management Software Improves Software Planning Improves andplanning and Cuts Operational CutsCosts Operational Costs Contents > Executive summary > Executive summary Contents Een platform dat wel kan rekenen op een trouwe schare aanhangers, die inmiddels zelf vaak inderdaad in de zeventig, onvoorwaardelijk trouw blijven aan hun eerste liefde, is het mainframe. En hoewel ik diverse mainframe veteranen ken die beweren dat wat zij indertijd bouwden op de 360 architectuur eigenlijk de eerste echte incarnatie van cloud-denken was, lijkt mainframe op het eerste gezicht een vreemde eend in de bijt in een tijdschrift gewijd aan cloud. Maar de overgang van mainframe naar de volgende generatie, de generatie van distributed, RISK-based ofwel Open Systemen, kan ons wel degelijk iets leren over de aanstaande overgang naar de cloud. Zo is ondanks het succes van de nieuwe generatie, de omzet van de mainframe sector nu groter dan hij ooit was in de gloriedagen van de 360 en 370 architectuur. Die nieuwe generatie is namelijk niet groot geworden door de migratie van bestaande applicaties naar nieuwe platformen. De groei van open systemen kwam met name doordat de nieuwe generatie applicaties - zoals SAP/R3 - alleen beschikbaar kwamen op de nieuwe generatie infrastructuur. Niet dat er in die tijd geen lift en shift achtige migraties plaatsvonden, er was zelfs een naam voor: downsizing of in IBM termen rightsizing. Veel van die verplaatste applicaties zijn inmiddels weer terug gemigreerd naar het platform waarvoor ze oorspronkelijk ontworpen waren (omdat ze daar nu eenmaal beter pasten) of vervangen door nieuwe applicaties speciaal gebouwd voor de nieuwe architectuur. Die nieuwe applicaties waren overigens bijna altijd standaard pakketten en niet langer specifiek voor het bedrijf ontwikkelde maatwerk applicaties. Als we deze historische ontwikkelingen als leidraad nemen voor de aanstaande transitie naar de cloud, dan mag je ook nu verwachten dat de grote overgang niet plaats zal vinden omdat bedrijven bestaande standaard pakket software gaan migreren, maar omdat zij overgaan op een nieuwe generatie speciaal voor de cloud ontwikkelde applicaties. En in veel gevallen zal dit om een ander soort applicaties gaan. Namelijk multi-tennant - of liever nog multienterprise - SaaS applicaties. Multi-tenant applicaties delen de onderliggende infrastructuur en middleware voor meerdere klanten. Multi-enterprise applicaties delen daarnaast ook de data (de content) en vaak zelfs de business processen over meerdere klanten. Denk hierbij aan voorbeelden als Google Maps en LinkedIn. Als Google Maps alleen de rekencapaciteit en de applicatiecode deelde, maar iedere gebruiker nog zijn eigen kaarten (en foto s van iedere straathoek) moest meenemen, of als LinkedIn alleen de algoritmes leverde maar ieder bedrijf nog zelf de cv s van iedere kandidaat en medewerker moest inbrengen, dan waren deze cloud diensten lang niet zo nuttig als ze nu zijn. Persoonlijk verwacht ik dan ook niet zo veel van lift en shift cloud migraties. Hoewel er ongetwijfeld dappere pogingen gedaan zullen worden en diverse dienstverleners er een aardige boterham aan zullen verdienen (zoals ondergetekende dat ooit deed met diverse rightsizing projecten). Maar in historisch perspectief zullen dit niet de projecten zijn waardoor we over enige decennia nog aan de cloud denken, laat staan blijvend van de cloud zullen houden. Singer songwriter Ed Sheeran bereikte moeiteloos 6 keer platinum met zijn eerste album in zijn thuisland Groot-Brittannië. Inmiddels heeft hij de wereld veroverd door het creëren van nieuw materiaal voor wereldwijde acts zoals One Direction en Taylor Swift en met het door hemzelf gezongen Thinking out Loud. CloudWorks - nr. 5 /

5 Trend Belangrijke oplossingen maar ook nieuwe problemen Open Compute Project disruptive in het datacenter Het Open Compute Project (OCP) kan op steeds meer aanhangers rekenen. Naast de bekende Internet-scale datacenters van Facebook of Google, maakt ook de financiële sector op steeds grotere schaal gebruik van apparatuur die is ontworpen op basis van de OCP-richtlijnen. Dat bleek tijdens de Open Compute Project Summit die in maart van dit jaar plaatsvond in het Amerikaanse San José. Organisaties die met OCP aan de slag gaan, zullen echter merken dat de disruptieve technologieën die voortkomen uit het project ook weer nieuwe problemen introduceren in het datacenter. Na een her-design van zijn datacenter in Prineville (Oregon) besloot Facebook in april 2011 om de ontwerpen van de hier toegepaste datacenter-producten openbaar te maken. Facebook hoopte dat dit net zo zou gaan werken als in de open-source softwarewereld gebruikelijk is: door het basisontwerp (de source ) te delen, kunnen andere datacenter-ontwerpers het concept verder verbeteren. Een verdere aanscherping hiervan moet het uiteindelijk mogelijk maken om de meest efficiënte datacenter-infrastructuur met de grootste operationele kostenbesparingen te bouwen. Inmiddels is het Open Compute Project een initiatief geworden dat breed wordt gedragen. Initiatiefnemer Facebook heeft binnen het project de steun gekregen van bedrijven als Microsoft en Apple die hun eigen datacenter-ontwerpen hebben ingebracht. Hardware-fabrikanten zoals Juniper Networks en Cisco helpen het project vooruit met hardware-ontwerpen die zijn gebaseerd op de richtlijnen van het Open Compute Project (OCP). Daarnaast zien we dat met name Aziatische hardware-fabrikanten inmiddels speciale OCP-apparatuur op de markt brengen. Financiële sector omarmt OCP Ook aan de kant van de afnemers kan OCP op grote bijval rekenen. Het Open Compute Project wordt bijvoorbeeld omarmd door enkele grote organisaties uit de financiële sector, zo bleek tijdens de laatste Open Compute Project Summit in San José. Een goed voorbeeld daarvan is Goldman Sachs: van alle servers die deze internationaal opererende investeringsbank vandaag de dag aanschaft, is tachtig procent gebaseerd op OCP-richtlijnen. Andere voorbeelden van organisaties binnen de financiële sector die OCP-technologieën toepassen binnen hun datacenters zijn JP Morgan, Bloomberg, Fidelity Investments en Capitol One. Na de Amerikaanse financiële instellingen zullen de financiële instanties uit het Verenigd Koninkrijk snel volgen met de adoptie van OCP-technologieën, op de voet gevolgd door de rest van Europa en Azië. Dat is geen lukrake voorspelling, maar een inschatting gebaseerd op eerdere ervaringen. Vanaf het IBMmainframe veertig jaar geleden hebben nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ICT zich altijd volgens dit vaste patroon meester gemaakt van de wereldwijde financiële sector. Disruptieve technologieën Deze financiële instellingen krijgen met de introductie van OCP in hun datacenters echter ook te maken met disruptieve technologieën die we enkele jaren geleden nog niet voor mogelijk hielden, maar die het ontwerp van het datacenter wel degelijk kunnen verstoren. Die verstoring ondervind ik zelf ook aan den lijve tijdens mijn ontwerpwerkzaamheden voor enkele banken in Turkije. Voordat gebruik wordt gemaakt van OCP-technologieën, is het dan ook goed om eerst in kaart te brengen welke problemen OCP in het datacenter kan introduceren. { Door het basisontwerp te delen, kunnen andere datacenter-ontwerpers het concept verder verbeteren Probleem 1: Wat moet ik doen met mijn huidige 19-inch racks die niet conform de OCP best practices zijn? Het Open Compute Project is een voorstander van 21-inch racks zoals die ook binnen telco-omgevingen worden toegepast. Om OCP-storage en -servers toch in een 19-inch rack geplaatst te krijgen, kan gebruik worden gemaakt van zogeheten Open Bridge Racks zoals Fidelity Investments in al zijn datacenters heeft toegepast. Maar wat als de 19-inch racks niet geschikt kunnen worden gemaakt voor de 21-inch OCP-apparatuur? Goldman Sachs heeft dit probleem opgelost door 19-inch versies van de OCPservers te ontwikkelen, met als grote nadeel dat die aangepaste servers meer rack-ruimte in beslag nemen. Probleem 2: Hoe verplaats ik alle stroom- en netwerkaansluitingen van de achterzijde naar de voorzijde van het rack? Dit is ingewikkelder dan het in eerste instantie lijkt. Afhankelijk van hoe de communicatie- en voedingskabels lopen, kan dit mogelijk alleen door de verbindingen één voor één te verbreken, te her-routeren en opnieuw te verbinden en te testen. Probleem 3: Zal mijn gestructureerde bekabeling 10GBaseT ondersteunen? Als glasvezel breed is uitgerold binnen het datacenter, dan zou het kunnen zijn dat de beoogde OCP-servers niet kunnen worden ingepast binnen het enterprise datacenter. Wie nog gebruikmaakt van Cat5e zal nieuwe bekabeling moeten aanleggen. Dat is een kostbare aanpassing. Als gebruik wordt gemaakt van Cat6 Unshielded Twisted Pair-bekabeling is er hoop: het vervangen van de 26AWG stranded conductor patch door 23AWG solid conductor bonded pair cords kan al volstaan. Probleem 4: Hoe kan bij het gebruik van zogeheten OCP Ambient Servers de energie-efficiëntie worden geoptimaliseerd? OCP Ambient Servers kunnen met een hoge temperatuur tot wel 40 graden Celsius worden gekoeld waardoor een flinke energiebesparing op de koeling kan worden gerealiseerd. Maar dan moet het binnen het datacenter wel mogelijk zijn om de opgewarmde lucht die door de servers wordt uitgestoten goed af te voeren. Als die warme afvoerlucht niet afgesloten wordt afgevoerd, kan { Hoe kan bij het gebruik van OCP Ambient Servers de energie-efficiëntie worden geoptimaliseerd? dat schade veroorzaken aan bedrijfskritische apparatuur zoals de UPS en en de Static Transfer Switches. Probleem 5: Hoe gaan we om met redundantie? Om downtime te voorkomen, worden servers traditioneel voorzien van twee voedingen, wat niet de meest energie-efficiënte oplossing is. Het is alsof je een auto uitrust met een benzine slurpende stand-by motor, puur voor het geval dat de primaire motor uitvalt. Bij OCP-designs worden voedingen dan ook binnen het rack gedeeld waardoor we voor veertig servers geen tachtig voedingen meer nodig hebben, maar bijvoorbeeld zes grote voedingen. Dan moet echter wel goed worden nagedacht over het ontwerp voor een N+1- of N+2-configuratie. Voorbereiden op OCP Wie vandaag met OCP aan de slag wil gaan, doet er goed aan om zich eerst te verdiepen in de problemen die mogelijk in het datacenter worden geïntroduceerd. Dat zijn er meer dan de vijf die we hierboven hebben behandeld. Een goed startpunt voor de voorbereiding is mogelijk het bekijken van de video s die zijn gemaakt van de presentaties en engineering workshops tijdens de Open Compute Project Summit in maart van dit jaar. Ook een bezoek aan kan geen kwaad. John Laban is Mission Critical Facilities Consultant 8 Alles over innovatie in ICT CloudWorks - nr. 5 /

6 DCIM ITSM + DCIM = perfecte combinatie Screenshot van Raritans DCIM-oplossing. Binnen de meeste organisaties zijn IT Service Management (ITSM) en Data Center Infrastructure Management (DCIM) twee op zichzelf staande werelden. Een gemiste kans. Wie de twee werelden combineert, zal zien dat de efficiëntie en betrouwbaarheid van zowel het datacenter als het IT-beheer omhoog gaan. Soms zit het tegen en kan het gebeuren dat het serverpark wordt getroffen door twee verschillende storingen. Storing 1 haalt de servers onderuit die intern worden gebruikt om files te uploaden naar een gedeelde schijf, terwijl storing 2 de server treft die wordt gebruikt voor de dienstverlening aan de belangrijkste klanten. En om de rampspoed compleet te maken, kan de door reorganisaties en een griepepidemie getroffen IT-afdeling maar één storing tegelijkertijd verhelpen. Het spreekt voor zich dat de dienstverlening als eerste weer in de lucht moet zijn, maar dan moet het voor de beheerder wel snel inzichtelijk zijn dat die cruciale dienst wordt getroffen door storing 2... Op dat fatale moment mag de getroffen organisatie van geluk spreken als er gebruik wordt gemaakt van een gecombineerde ITSM/DCIM-oplossing, zo schetst DCIM-specialist Raritan in een recente whitepaper met als titel DCIM Software and IT Service Management Perfect Together. Met de informatie verkregen uit een gecombineerde ITSM/DCIM-oplossing kunnen datacenterprofessionals een betere inschatting maken van de impact die de storingen hebben en prioriteit geven aan het herstellen van de dienstverlening aan de belangrijkste klanten omdat dat de meest positieve invloed heeft op de business. DCIM subset van ITSM Zoals het voorbeeld hierboven al duidelijk maakt, gelooft Raritan in de operationele efficiëntie die een organisatie kan realiseren als Data Center Infrastructure Management wordt geïntegreerd met IT Service Management. In de visie van Raritan is het ook niet meer dan logisch om DCIM- en ITSM-software gecombineerd te gebruiken, aangezien de twee disciplines grote overeenkomsten vertonen en uiteindelijk dezelfde business dienen. ITSM door ervoor te zorgen dat IT-diensten de behoeften van de business optimaal invullen, en DCIM door te zorgen voor een optimale performance van het datacenter dat het hart vormt van de IT-dienstverlening. Deze gemeenschappelijkheid geeft aan dat er voordelen zijn te behalen met integratie, zo stelt de auteur van de whitepaper. In zekere zin kan DCIM worden gezien als een subset van ITSM. IT Service Management-software van bijvoorbeeld BMC Software, HP of CA wordt al sinds jaar en dag gebruikt voor het aansturen van het IT-beheer op basis van richtlijnen en standaarden zoals ITIL en ISO Een belangrijke component binnen een ITSM-oplossing is de Configuration Management Database (CMDB). In deze centrale repository wordt alle informatie opgeslagen over de componenten binnen een netwerk die nodig zijn voor het aanbieden van een IT-dienst, met als doel om relaties tussen die componenten snel inzichtelijk te maken. Daarnaast biedt ITSM onder andere processen voor beheer, een ticketingproces voor het aanvragen en implementeren van wijzigingen en een workflow engine voor het controleren van wijzigingen. { Onvoorziene kosten en uitloop van een IT-project kunnen vaak eenvoudig worden voorkomen Bijna dezelfde componenten treffen we ook aan in een DCIMpakket dat wordt gebruikt voor het aansturen van het datacenter door middel van het verzamelen en beheren van de informatie over de datacenter-assets, het gebruik van resources en de operationele status. Zo treffen we bij DCIM eveneens processen voor beheer en monitoring aan, een ticketingproces van het aanvragen van fysieke wijzigingen in het datacenter en workflowmanagement om de status van een move, add of change te kunnen volgen. En net zoals ITSM-software biedt ook DCIM en centrale database, in dit geval voor de opslag van de informatie over alle fysieke en virtuele datacenterassets. Sterker nog: een deel van de informatie die wordt opgeslagen in een CMDB treffen we ook aan in een DCIM-database. Voordelen van integratie Ondanks de grote overlap tussen DCIM en ITSM zijn het in de praktijk toch nog vaak strikt gescheiden disciplines. Deze scheiding gaat ten koste van de operationele efficiëntie van zowel het ITbeheer als van het datacenter in zijn geheel. Zonder een koppeling biedt de CMDB bijvoorbeeld alleen de documentatie over de huidige staat van alle IT-middelen zoals servers, software en licenties en de processen en tools die worden ingezet voor het beheer en het doorvoeren van wijzigingen. Voor real-time en historische informatie over bijvoorbeeld het gebruik van ruimte, power en koeling en over de fysieke verbindingen in het datacenter moet de DCIM-database worden geraadpleegd. Maar het beheer van zowel de IT-omgeving als het datacenter is alleen te optimaliseren als alle informatie op één centrale plaats beschikbaar is zodat onderlinge afhankelijkheden ook sneller inzichtelijk zijn. Het aanbrengen van een koppeling tussen het ITSM- en het DCIM-systeem levert dan ook aanzienlijke operationele voordelen op: Het IT-personeel kan efficiënter zijn werk doen. ITSM wordt de primaire engine voor zaken als het indienen van wijzigingsverzoeken en het afhandelen van tickets waar al het IT-personeel inclusief het datacenterpersoneel gebruik van kan maken. Als een gebruiker een wijzigingsverzoek indient waarvoor ook een wijziging in het datacenter nodig is, komt er automatisch een ticket in DCIM terecht. Als wijzigingen in het datacenter zijn doorgevoerd, wordt er automatisch een update teruggekoppeld naar het ITSM-systeem. De CMDB wordt de centrale bron voor alle IT-data waardoor de informatie over de middelen die binnen de IT-omgeving en in het datacenter worden ingezet een stuk accurater wordt. Alle geautoriseerde gebruikers hebben immers dezelfde, identieke bron 10 Alles over innovatie in ICT CloudWorks - nr. 5 /

7 DCIM tot hun beschikking. Moves, adds en changes in het datacenter komen via het DCIM-systeem automatisch terecht in de CMDB, die ook wordt verrijkt met real-time en historische informatie over bijvoorbeeld het gebruik van koeling, power en ruimte. Storage Uniserver verhoogt storageperformance met PernixData Altijd consistente en betrouwbare opslagprestaties Raritans DCIM-software verbindt naadloos met IT Service Management-software Sneller reageren op calamiteiten In het geval van Raritans DCIM-oplossing kan de tooling voor het beheer van de datacenterinfrastructuur via een application programming interface (API) worden geïntegreerd met een ITSM-systeem naar keuze. Dankzij een dergelijke koppeling kan de data uit het ITSM-systeem worden gecorreleerd met DCIM data waardoor direct inzichtelijk is wat de impact op de business is als een server in een van de datacenters onderuit gaat en kan er sneller actie worden ondernomen door bijvoorbeeld een IT-load te verplaatsen naar een ander datacenter. Ferry Waterkamp is freelance journalist Meer weten over de kracht van DCIM in combinatie met ITSM? Dit artikel is gebaseerd op een whitepaper van Raritan met als titel DCIM: The Physical Heart of ITSM. DCIM Software and IT Service Management Perfect Together. Deze whitepaper kan na registratie worden gedownload via IaaS-specialist Uniserver, die zijn diensten aanbiedt via een omvangrijk partnernetwerk, bood met gegarandeerd 800 IO-operaties per seconde per virtuele machine en een latency onder de tien milliseconden al een stevige performance. Maar bijvoorbeeld SAP-omgevingen of SQL-clusters vragen nog veel meer, stelt Hugo van Diepen, medeoprichter en salesdirecteur van Uniserver. Met de FVP-software van PernixData hebben we de opslaglatency teruggebracht van milliseconden naar microseconden, terwijl we het aantal IOPS op een kosteneffectieve manier kunnen opschalen. Er zijn verschillende manieren om de performance van de storage die is gekoppeld aan een virtuele server te verhogen, zo schetst Hugo van Diepen, maar die zijn bijna allemaal gericht op het verhogen van de performance voor het lezen van de data. Wij zochten een oplossing om zowel het lezen als het schrijven van de data te versnellen. Een andere belangrijke wens van Uniserver was de mogelijkheid om IOPS toe te kunnen wijzen aan individuele virtuele machines, en het aantal per maand te kunnen aanpassen. De gekozen oplossing moest bovendien efficiënt gebruikmaken van Solid State Drives om zo de kosten voor de opslagmedia beperkt te houden. media. De FVP-software creëert een pool van alle opslagmedia in de servers en maakt hierbij ook gebruik van de RAM. Als er meer capaciteit nodig is, dan kan deze worden toegevoegd door een opslagmedium naar keuze aan de pool toe te voegen, ongeacht of dat flash- of RAM-geheugen is. FVP zorgt ervoor dat we onze klanten altijd consistente en betrouwbare opslagprestaties kunnen bieden, concludeert Van Diepen. Zij willen bovendien graag hun diensten per VM afnemen, met de mogelijkheid die diensten per maand aan te passen als dat nodig is. Met de software van PernixData kunnen we dat nu ook probleemloos aanbieden. High Performance Storage De implementatie van de software van PernixData heeft geleid tot een nieuwe dienst binnen het portfolio van Uniserver, genaamd High Performance Storage. Deze dienst is een add-on op bestaande contracten en op Uniserver s Cloudserver en biedt een performance tot maximaal IOPS en een latency onder de 2 milliseconden. Op verzoek is een rapport aan te leveren met daarin een overzicht van het aantal IOPS, de latency en de hitrate, aldus Van Diepen. FVP van PernixData Al snel kwam Uniserver uit bij de FVP-software van PernixData, die opslagintelligentie toevoegt aan de bestaande snelle opslag- Ferry Waterkamp is journalist { Opslaglatency teruggebracht van milliseconden naar microseconden Hugo van Diepen is medeoprichter en salesdirecteur van Uniserver. De componenten waaruit een DCIM-oplossing is opgebouwd 12 Alles over innovatie in ICT CloudWorks - nr. 5 /

8 Event De uitdagingen van Data Center Interconnect { De vier belangrijkste trends van dit moment: cloud, mobile, social en big data vragen om een transitie op technologiegebied Voor de vierde achtereenvolgende keer organiseerde Arcadiz Networks op 21 april jl. haar jaarlijkse seminar. Dit keer stond het thema Data Center Interconnect centraal. De belangstelling voor het event was groot. In een sfeervolle omgeving in kasteel Woerden werden de gasten geïnformeerd over de nieuwste mogelijkheden en ontwikkelingen op het gebied van optische netwerken. Ook was er uitgebreid de mogelijkheid om te netwerken. Een stralende zon maakte de dag compleet. Het belang van datacenters, als fundament voor de continuïteit van de digitale samenleving, neemt in sneltreinvaart toe. Arcadiz Networks, specialist op het gebied van optische netwerken, heeft dagelijks te maken met de uitdagingen en de complexiteit waar organisaties tegenaan lopen. Rol datacenters steeds belangrijker Overheid, banken, zorgverzekeraars en andere zakelijke dienstverleners worden geconfronteerd met een toenemende verschuiving van offline naar online en de daarmee gepaard gaande, vaak onvoorspelbare, informatievraag. Dit veranderende consumentengedrag stelt nieuwe eisen aan het datacenter. Maar ook de snelgroeiende hoeveelheid Big Data en de komst van het Internet of Things vereisen steeds meer dataopslag- en verwerkingscapaciteit. De noodzaak aan steeds grotere datacenters groeit en de behoefte aan clustering van datacenters en virtualisatie van computing power neemt enorm toe. Dit alles vereist grotere transmissiecapaciteit van het datacenter. Daarnaast ontstaat door de integratie van vaste en mobiele communicatie een groeiende complexiteit binnen het netwerk. Bestaande protocollen voldoen hier immers niet meer. Om ervoor te zorgen dat deze almaar toenemende complexiteit geen verstikkende fuik wordt, moeten netwerkconcepten eenvoudiger. Maar hoe komt u tot de juiste keuzes? Tijdens het seminar gaven diverse sprekers een toelichting op de verschillende aspecten die betrekking hebben op de interconnectie tussen datacenters en de keuzemogelijkheden hierin. Eigen dark fiber Een eerste aspect hierbij is de keuze tussen zelf doen of uitbesteden van een glasvezelverbinding. René Bartelink, director Technology & Solutions bij Arcadiz, ging uitgebreid op dit onderwerp in en bracht een aantal redenen naar voren waarom het interessant is om te kiezen voor een eigen dark fiber. Zo is het in veel gevallen goedkoper, biedt het een hogere betrouwbaarheid, heeft u de mogelijkheid tot encryptie, kunt u het beheer uitbesteden en toch zelf de controle houden, is het eenvoudig om een offsite storage back-up te realiseren en vereenvoudigt het de architectuur van uw netwerk. Encryptie Een tweede belangrijk aspect is het niveau van beveiliging. Met de toenemende digitalisering neemt ook het belang van information security steeds meer toe. Zeker in de financiële dienstverlening en de gezondheidszorg is er daarom een steeds grotere behoefte aan encryptie op Layer 1. Bij sommige protocollen is dit vaak ook de enige mogelijkheid (denk aan FiberChannel). Bij optische netwerken is dit eenvoudig toe te passen. Hierbij dient men zich wel te realiseren dat dit uitsluitend beveiliging op Layer 1 betreft en als zodanig als onderdeel gezien moet worden van een integraal informatiebeveiligingsbeleid. { Het belang van datacenters, als fundament voor de continuïteit van de digitale samenleving, neemt in sneltreinvaart toe Latency Veel organisaties stellen Low Latency als belangrijke requirement in hun Request for Proposal. Er is een aantal manieren om de latency te verlagen: zorg ervoor dat de afstand van fiber tussen de endpoints zo kort mogelijk is; gebruik high quality switches en routers en beperk het aantal ervan zoveel mogelijk; vervang elektrische switches door optische netwerken; en als u de latency ècht wil verlagen: gebruik hollow core fiber. Bovengenoemde oplossingen zijn in de praktijk echter lang niet altijd haalbaar en hebben vaak een enorme impact op de kosten. Het is dus zaak om al deze aspecten goed tegen elkaar af te wegen. SDN & NFV De vier belangrijkste trends van dit moment: cloud, mobile, social en big data vragen om een transitie op technologiegebied, hetgeen leidt tot het derde platform. Hierbij spelen Software-Defined Networking (SDN) en Network Functions Virtualisation (NFV) een belangrijke rol. Bij SDN wordt de control plane gescheiden van de data plane. De applicaties worden daarmee losgekoppeld van de fysiek infrastructuur. Bij NFV gaat het om het virtualiseren van functies binnen het netwerk, zoals routers, load balancers en firewalls. In beide gevallen heeft dit als doel: meer flexibiliteit en schaalbaarheid in het datacenter. Dat SDN & NFV de toekomst hebben, staat buiten kijf. In welke hoedanigheid dit de meeste voordelen biedt, is per organisatie verschillend. Het is dus van belang om u er nu alvast in te verdiepen zodat u op termijn de juiste keuzes kunt maken. Hoe maakt u de juiste keuze? Hoewel dit erg lastig is, is het cruciaal om te bepalen hoe het groeiscenario van uw organisatie er in de komende jaren uitziet. En in het bijzonder welke impact dit heeft op de toename van de hoeveelheid data. Arcadiz Networks heeft al meer dan 15 jaar ervaring met het ontwerpen, implementeren en onderhouden van business kritische netwerkinfrastructuren. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de meest vooruitstrevende optische technologieën, die organisaties helpt bij de steeds groeiende vraag naar bandbreedte, veiligheid en efficiëntie. Vanuit deze ervaring kan Arcadiz Networks meedenken bij het opstellen van de business case en het maken van de juiste keuzes. Meer informatie: 14 Alles over innovatie in ICT CloudWorks - nr. 5 /

9 Congres 10 en 11 juni in Bunnik Digitaal zakendoen en elektronische identiteit: een nationale ambitie Op 10 en 11 juni vindt er in het Postillion Hotel in Bunnik een groot congres plaats waarbij de meeste spelers in het domein van elektronische dienstverlening aanwezig zullen zijn. Aanbieders van diensten, leveranciers van middelen en vertegenwoordigers van de overheid zullen op informele wijze twee informatieve dagen met elkaar doorbrengen. Het congres Digitaal Zakendoen en eid beoogt met 700 bezoekers dan ook een moment in de ontwikkeling van de Nederlandse eid-industrie te markeren, waarbij we niet alleen kijken naar waar de toekomst ons zal brengen, maar vooral ook waar we op dit moment al goed in zijn. Accent komt te liggen op wat er op dit moment al mogelijk is, geïllustreerd aan een aantal veelzeggende praktijkvoorbeelden. Een gemeente die zijn gemeenthuis opheft, elektronische vrachtbrieven, paspoorten die aan huis geleverd worden, artsenbezoek via de webcam; allemaal voorbeelden van dienstverlening waar één of andere vorm van elektronische identiteit en authenticatie op de achtergrond een onmisbare rol speelt. Jaap Kuipers, de organisator van het congres en initiatiefnemer van Platform Identiteitsmanagament Nederland: Wie het programma bekijkt, ziet daarin weerspiegeld dat het elektronisch zakendoen in Nederland in veel branches en ketens eigenlijk al tot de standaard behoort. Maar niet het hele veld is homogeen bezig. Soms is dat vanwege de te maken investeringen, maar ook weet men niet altijd wat er te krijgen is op het gebied van diensten, producten en standaardisatie. Digitaal Zakendoen en eid, georganiseerd door Platform Identiteitsmanagement Nederland (PIMN) en ECP, levert een bijdrage om gezamenlijk hier een aantal stappen in verder te komen. Stapsgewijze innovaties Niet dat er de afgelopen tien jaar niets is gebeurd, integendeel. De laatste jaren is er sprake geweest van diverse stapsgewijze innovaties. Stap voor stap werden verbeteringen aangebracht in diverse sectoren door digitalisering. Soms ging dat gepaard met veel vuurwerk en tromgeroffel, maar vaak zijn elektronische toepassingen geruisloos in de mainstream terechtgekomen, gewoon omdat ze efficiënt en gebruikersvriendelijk zijn. Daarnaast lijken we ons ook steeds meer te realiseren dat Nederland in de wereld van digitale Jaap Kuipers dienstverlening het bepaald niet slecht doet in vergelijking met andere landen binnen en buiten Europa. Een goede digitale infrastructuur komt onze positie en imago van international handelsland ten goede, zeker als je daar onze sterke logistieke sector bij optelt. En Europa wordt steeds belangrijker. De afgelopen jaren heeft de Europese Commissie, onder de bezielende en krachtige leiding van voormalig Eurocommissaris Kroes, het digitaal één worden van de Europese markt gestimuleerd. Dat is goed voor Nederland als handelsland. Maar om deze ontwikkeling in klinkende munt om te zetten hebben we behoefte aan elektronische vertrouwensdiensten voor rechtszekerheid op internet. Hiervoor heeft de EU op 3 april 2014 de Verordening voor Elektronische Identificatie en Vertouwensdiensten voor Elektronische Transacties in de Interne Markt vastgesteld. De verordening is al van kracht in 2016 en vervangt de huidige regels voor elektronische handtekeningen. Jaap Kuipers hierover: Nederland kan tijdens haar EU voorzitterschap in 2016 de Europese digitale handschoen oppakken en een nieuwe impuls geven. We hebben al eerder laten zien dat we als klein land belangrijke invloed in Europa kunnen hebben. Dit is een grote kans voor Nederland-Transactieland. Nederland onderkent belang Nederland onderkent het belang van digitale dienstverlening en regelt het recht op elektronisch zakendoen met de overheid per Dat is al over 3 jaar. In voorbereiding daarop stimuleert het Ministerie van Economische Zaken doorbraakprojecten met ICT, waaronder het project Massaal Digitaal. Dit project stimuleert meer digitale dienstverlening voor burgers en bedrijven. Bovenstaande ontwikkelingen komen niet uit de lucht vallen, aan veel bouwstenen wordt al jaren gewerkt. Meer dan ooit begrijpen we dat vertrouwen randvoorwaarde is voor digitaal zakendoen, partijen moeten voldoende zekerheid hebben over de (nieuwe) klant aan de andere kant. Nu het fysieke aspect bij zakendoen losser wordt (onder andere door de smart phone en plaatsonafhankelijke dienstverlening), wordt het voldoende betrouwbaar en verifieerbaar kunnen vaststellen van de online identiteiten van de transactiepartners een randvoorwaarde. Technische middelen daarvoor komen als paddenstoelen uit de grond. Digitaal Zakendoen & eid gaat spelers helpen om hierin hun weg te vinden, zodat oplossingen gevonden worden die passen bij een bepaalde dienstverlening. Conferenties, workshops en seminars Het congres Digitaal Zakendoen & eid bestaat uit twee conferenties en een 11-tal workshops en seminars. Onderwerpen lopen van strategie en beleid, tot uitvoering en standaardisatie. Brede overzichten zullen gegeven worden door onder andere Digicommissaris Bas Eenhoorn en Elly Plooij (voorzitter van e-stelselraad, het Strategisch Beraad voor eherkenning). Naast grote trends en ontwikkelingen wordt er ook ingegaan op stand van zaken en dagelijkse praktijk van vertrouwensdiensten en eid in Nederland, zoals elektronische identiteiten in de praktijk, het stelsel, standaardisatie, best practices en de rol van de overheid. Een meer praktijkgerichte invalshoek wordt behandeld door middel van onderwerpen zoals vertrouwen en veiligheid, fraudepreventie en -detectie, privacy, wetgeving, sociale adoptie bij digitaal zakendoen en plaatsonafhankelijk werken. Behalve luisteren kunnen deelnemers ook actief meepraten in de 11 workshops en seminars, die verspreid plaatsvinden over de twee dagen. Wie graag van dichtbij wil zien hoe bepaalde producten en diensten werken is er de Mini Expo, een laagdrempelige expositie van bedrijven en dienstverleners. Dat Nederland toe is aan een dergelijk verbindend evenement is duidelijk: de respons is groot en daarmee ook de verwachte opkomst. Kaarten zijn beperkt beschikbaar, dus reserveer snel. Max Snijder is medeorganisator van Digitaal Zakendoen en eid 16 Alles over innovatie in ICT CloudWorks - nr. 5 / Max Snijder MEER INFORMATIE EN KAARTEN Zie het speciale katern in het hart van CloudWorks.

10 Storage HyperScale koppelt USX aan hardware van HP, Lenovo, Cisco of Super Micro Atlantis verhuist storage-taken naar de server Onlangs kondigde Atlantis Computing HyperScale aan, een all-flash hyperconverged appliance. Het is een signaal dat steeds meer partijen zich roeren op het vlak van hyperconverged storage. Partijen als Nutanix en Simplivity krijgen daarmee gezelschap van nieuwe spelers in het segment, die vanuit een andere achtergrond de markt betreden. In het geval van Atlantis Computing is dat VDI. De Amerikaanse storage-leverancier werd in 2006 opgericht door Chetan Venkatesh. Hij ontwikkelde software om primaire storage-taken, zoals deduplicatie en compressie, op de server in het RAM-geheugen te laten uitvoeren in plaats van op het SAN. Het doel was de prestaties van virtuele machines te verbeteren. De toepassing bleek vooral goed aan te sluiten bij virtual desktop-omgevingen, waar knelpunten kunnen ontstaan door pieken in het verkeer naar de storageomgeving en door capaciteitsallocatie binnen het SAN of NAS. Grootschalige implementaties In 2009 lanceerde Atlantis haar eerste product gebaseerd op haar In-memory storage technologie, ILIO, dat alle grote hypervisors ondersteunt. Het volledig op software gebaseerde product is vooral gericht op grootschalige VDI-implementaties en vindt haar klanten over een brede linie, maar vooral binnen de financiële wereld en bij zorginstellingen. Enkele voorbeelden zijn JP Morgan Chase en het Nederlandse Franciscus Ziekenhuis. Er zijn ook nog andere niet nader te benoemen Nederlandse VDI-klanten, maar de markt op het gebied van server based computing is traditioneel verdeeld. In Nederland genieten van oudsher Citrix Xen App en Microsoft Remote Desktop Services een behoorlijk grote populariteit, erkent Michel Schipperijn, sinds twee jaar de Benelux-verantwoordelijke voor Atlantis. Maar we zien dat wel veranderen, we hebben inmiddels enkele grote implementaties gedaan. Naast het feit dat de lokale markt volgens Schipperijn steeds meer richting VDI beweegt, is Atlantis bezig met een koerswijziging. Van een pure VDI-storage specialist is het bedrijf bezig te transformeren naar een hyperconverged speler met een software based-oplossing voor organisaties die hun gehele storage willen virtualiseren. De eerste aanzet daartoe kwam in februari 2014, toen tijdens de VMware Partner Exchange Atlantis USX werd aangekondigd. Het hyperconverged product werd destijds gepresenteerd als dé manier om de dataopslag van virtuele workloads te optimaliseren door alle aanwezige resources (SAN, NAS, RAM of DAS) te verzamelen in een pool en deze centraal te managen. Kostencyclus doorbreken Volgens Schipperijn zijn de trends van hyperconverged en software defined storage in belangrijke mate klantgedreven: Het is logisch dat bedrijven naar hun storage-omgeving kijken. Naast het feit dat ze via allerlei kanalen geconfronteerd worden met thema s als software defined en hyperconverged, hebben ze te maken met de realiteit dat storage veertig tot vijftig procent van de IT-kosten kan uitmaken. Bovendien worden risico s traditioneel vaak gemanaged door meer hardware aan te schaffen. Wij denken dat die kostencyclus doorbroken kan worden. Atlantis claimt dat door het verschuiven van een deel van de storage-taken naar een server-omgeving, het SAN efficiënter kan worden ingezet en de prestaties van de toepassingen zelf verbeteren. En dat tegen een veel lagere investering. Daar is het bedrijf niet uniek in. Ook partijen als VMware, PernixData en Nexenta volgen deze benadering. Atlantis Hyperscale Met de recente aankondiging van HyperScale wil Atlantis haar claim extra kracht bijzetten. Deze all-flash hyperconverged appliance moet de middenmarkt over de drempel gaan helpen richting de nieuwe generatie storage-oplossingen. HyperScale is in feite USX in combinatie met Intel Xeon-servers van HP, Lenovo, Cisco of Super Micro. We zijn grotendeels complementair aan wat zij leveren, daarom is de match zeker met Cisco en Super Micro ook zo goed. Momenteel worden de Xen App en VMware-hypervisors ondersteund. Andere hardware-vendors en hypervisors volgen mogelijk later dit jaar. De reversed design -aanpak die Atlantis kan hanteren speelt de softwareleverancier behoorlijk in de kaart, aldus Schipperijn. Michel Schipperijn van Atlantis Computing { Het is logisch dat bedrijven naar hun storage-omgeving kijken. Storage maakt vaak veertig tot vijftig procent van hun IT-kosten uit Wij kunnen bij een klant naar binnen gaan, zijn IT-omgeving inventariseren en vrij snel bepalen wat hij nodig heeft om zijn doelen te behalen. Meestal hoeft hij niet vanaf scratch alles opnieuw aan te schaffen, omdat hij vaak al hardware in huis heeft van de partijen waarvoor we HyperScale leveren. Dan blijft zijn hardware-investering relatief beperkt. Bij andere leveranciers van hyperconverged oplossingen, zoals Nutanix, is de klant altijd gebonden aan de hardware van de aanbieder. Single line item Vanuit deze filosofie verwacht Atlantis dat ook middelgrote bedrijven tot de klantenkring kunnen gaan behoren. Het feit dat HyperScale als een single line item wordt aangeboden, waarbij de klant één aanspreekpartner heeft voor hardware, software en services, sluit daarbij aan. De markt vraagt om appliances, om eenvoud in gebruik en beheer tegen lagere kosten. In veel gevallen zal de reseller dit aanspreekpunt moeten zijn, maar is de huidige status dat IT-managers bij bedrijven soms voorlopen op het kanaal. Dit beaamt Schipperijn: Resellers zijn gebonden aan lopende contracten met vendors, ze kijken naar hun marges en naar de kennis die ze al in huis hebben. Ik vergelijk het met de ontwikkeling die server-virtualisatie heeft doorgemaakt. Daar kan nu ook geen enkele reseller meer omheen. De meeste marge is vandaag de dag te maken op software en dienstverlening, niet meer op hardware. Van de redactie 18 Alles over innovatie in ICT De Atlantis Hyperscale koppelt Atlantis USX aan server-hardware van HP, Lenovo, Cisco of Super Micro. CloudWorks - nr. 5 /

11 Event 4 juni in Amsterdam: Veel internationale sprekers tijdens LeaseWeb Tech Summit Programma LeaseWeb Tech Summit uur - Registration & Coffee uur - Opening uur - The value of Open Source uur - Our journey to a highly distributed and available Search service uur - Coffee Break uur Track 1: Docker orchestration using Tutum Track 2: Your name servers are hurting the internet uur Track 1: Azure Resource Manager Track 2: Session management for high-traffic websites uur - Lunch uur Track 1: Continuous Coolblue Track 2: SDN: A conservative evaluation uur Track 1: Growing Etsy s engineering culture Track 2: Automate and Program the network with SDN in a DevOps world uur - Serendipity in Logging uur - Coffee Break uur - How to roll your own CDN LeaseWeb organiseert begin juni voor de tweede maal de LeaseWeb Technology Summit. Tal van sprekers uit binnen- en buitenland verzorgen tijdens dit eendaags event presentaties over een groot aantal actuele onderwerpen rond hosting, open source, DevOps en meer. CloudWorks treedt op als mediapartner van deze conferentie. Met sprekers als Julien Lemoine (Algolia), Willem Gerber en Brad Lhotsky (beiden van Booking.com), Job Snijders (NTT Communications), Paul de Raaij (CoolBlue), Diggo Mónica (Docker) en Bart-Jan Menkveld (Cisco) kent de Technology Summit van LeaseWeb dit jaar een zeer interessante line-up. Het programma is technisch van aard, wat natuurlijk ook geheel in lijn is met het hoofddoel van de Technology Summit: het delen van technische kennis. ook kennisuitwisseling van cruciaal belang is om tot een hoogwaardige dienstverlening te komen. Daarom is LeaseWeb vorig jaar begonnen met het organiseren van een eigen technologieconferentie die ook voor externe partijen toegankelijk is. Voorheen kende LeaseWeb wel al technology conferences, maar die waren vooral bedoeld voor het uitwisselen van kennis en ervaring tussen eigen medewerkers uur - From 0 to 0xDEADBEEF: The security mistakes that will haunt your startup uur - Closing Meer informatie? Beschikken over een ecosysteem is voor hosting- en coloaanbieders zeer belangrijk geworden. Klanten en partners hebben meer en meer behoefte aan een breed pakket van diensten, terwijl Dit jaar vindt de conferentie plaats op 4 juni. Als locatie is Undercurrent in Amsterdam gekozen. CloudWorks doet dit jaar uitgebreid verslag van het event en de lezingen. Kijk voor meer informatie op 20 Alles over innovatie in ICT CloudWorks - nr. 5 /

12 Event Oracle Cloud Day 2015 Cloudy with a chance of digital disruption { Digital disruption is geen IT-strategie meer. Het is een businessstrategie bereid zijn een paar hordes te nemen, maar dan kom je uiteindelijk tot een IT-omgeving - waarschijnlijk hybride - die je business optimaal faciliteert. En denk erom: de meeste innovaties komen niet van de IT-afdeling, dus houd je oren en ogen open. HCM in actie Scholman gaf vervolgens de microfoon over aan Lisette Sloet van Atradius. Zij vertelde hoe Oracle deze organisatie hielp bij het implementeren van Oracle Human Capital Management Cloud. Het bedrijf wilde de verouderde PeopleSoft-applicaties van Oracle vervangen en op die manier zijn HR-processen moderniseren. Ook zocht de organisatie naar een oplossing die eenvoudig te beheren is en kosten helpt te reduceren. Van dit project werd fase één in januari 2015 succesvol opgeleverd en staat fase twee in de steigers. Zo zijn de leidinggevenden binnen Atradius nu verlost van een hoop klikwerk en werd de tool, in het bijzonder door de IT-afdeling, uiterst positief ontvangen. Het was een project met een strakke deadline, maar Atradius heeft samen met Oracle en implementatiepartner Profource bewezen dat een implementatiecyclus van zes maanden een haalbare kaart is. Cees Tolboom, Business Development Manager Cloud bij Oracle, kondigde vol enthousiasme de eerste spreker van de dag aan. Zijn collega Tino Scholman, VP Cloud EMEA, zou ons wel even iets uit de doeken doen over Digital Transformation: The Leadership Edge. En dat deed hij, met een zo mogelijk nog groter enthousiasme. Er zijn verschillende redenen waarom je van cloud houdt volgens Scholman. Daarvan is de meest belangrijke toch wel de innovatiedrang die het fenomeen met zich meebrengt. Een sprekend voorbeeld wordt aangehaald: de lancering van de iphone 4. Deze datum kun je zien als een markering in cloudhistorie. Waarom? Het was de smartphone die de mobile apps markt écht groot maakte. Op de iphone4 releasedatum in juni 2010 waren er vier miljard apps wereldwijd gedownload, nu zo n 90 miljard, om de impact maar te illustreren. Wat voor gevolgen dit heeft op de rest van de ITwereld? Bijvoorbeeld dat een innovatiecyclus idealiter nog maar een maand of drie, en dus geen drie jaar, hoeft te kosten. Want anders mis je de boot. Digital disruption Maar Scholman ging verder. Digital disruption is volgens hem al lang geen IT-strategie meer. Het is een business-strategie. Het zijn de succesvolle bedrijven die dit zien, en zichzelf ook als een IT-bedrijf zien. IT is een asset op de balans, ze hebben de service oriented cloud architecture volledig omarmd en weten wat social intelligence is en zetten dit in. Tot slot heeft zo n succesvolle organisatie met big data-analyse inzicht in het hele bedrijf én in de volledige customer journey. Kortom, de tijd van risicovolle big bang go-lives is voorbij, ITplannen voor de lange termijn kunnen in de prullenbak. Social media, apps en cloud kwamen en overwonnen. Bedrijven moeten Net als bij de Italiaan Het plenaire gedeelte van de dag werd afgesloten door Sandor Nieuwenhuijs, Technical Director bij Oracle Nederland. En wel met een verrassende openingsstelling. Die luidde: de geschiedenis herhaalt zich. Nieuwenhuijs verklaarde nader dat steeds meer afdelingen zelf cloud-apps aanschaffen. En die apps communiceren niet met de cloud-apps van andere afdelingen. Al die losse cloud-apps zijn niet geïntegreerd en dan loop je tegen hetzelfde probleem aan als een aantal jaar geleden, al was dat toen niet op cloud-niveau, maar binnen de muren van organisaties. Zeker is te stellen dat integratie een complexe aangelegenheid is én blijft. Een complexiteit waaraan vaak gerefereerd wordt met termen als spaghetti, of zelfs lasagne en pizza. Net als bij de Italiaan is er keuze te over en dat is te danken aan de cloud. De nieuwe realiteit Er is een nieuwe realiteit ontstaan waarin we moeten accepteren dat we niet meer de volledige controle hebben over onze IT-middelen en waarin tooling niet consistent is. Oracle biedt verschillende oplossingen die zowel on-premise als cloud-applicaties integreren. Voor on-premise is er de Oracle SOA Suite, voor cloud-apps is er Oracle Integration Cloud Services. Die eerste is ook verkrijgbaar als cloud-app; dan krijg je de Oracle SOA Suite Cloud Service. Deze wordt door Oracle beheerd en is eenvoudig te implementeren. Groot voordeel is dat de cloud-integratie al is ingebakken. En om het compleet te maken bestaat er ook een service die de processen tussen apps regelt. Want door apps te koppelen heb je nog niet de bijbehorende processen gekoppeld. Dit alles bij elkaar noemt Oracle Integration and Process Cloud Services. Sandor loodste de zaal door deze oplossingen heen in een korte demo. Een boeiende afsluiting van een inspirerende ochtend. Tijd voor een goede lunch, waarna de aanwezigen in break-out-sessies verder bijgepraat werden over de cloud services van Oracle. Al met al genoeg stof tot nadenken over waar je bedrijf staat en naartoe kan wat betreft de cloud. 22 Alles over innovatie in ICT CloudWorks - nr. 5 /

13 Spice in Finance CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID MODERN ONDERNEMEN IN EEN DIGITALE WERELD Accountantscontrole - wat voegt het toe?! door Louis van Garderen Ondernemingen van bepaalde omvang moeten verplicht een accountantscontrole laten instellen. Geldt dat voor u, dan weet u wat dat voor uw organisatie betekent aan administratieve verplichtingen. De accountancy is de afgelopen jaren van kleur veranderd. Waar in het verleden het professional judgement van de accountant centraal stond in de controleaanpak is de laatste jaren meer en meer druk komen te staan op formalisering van beleid en praktijk; meer bewijsvoering simpelweg. En dat wordt gemerkt in de uitoefening van het beroep. U merkt dat ook! Maar daarover gaat dit artikel niet. In deze blog beschrijf ik zes punten om u optimaal voor te bereiden op het bezoek van de accountants. Door deze punten aandacht te geven wordt uw controle misschien wel, misschien niet goedkoper. Maar wel beter. 1. Allereerst is een goed proces van de controle niet alleen een zaak van uw accountant. Een goede accountantscontrole is een flinke klus die door twee partijen, elk vanuit de eigen verantwoordelijkheid, wordt geklaard. De controle van uw bedrijf wordt door uw accountant op basis van risico s ontworpen en is altijd maatwerk voor uw bedrijf. Hoe beter u laat zien waar uw risico s zijn en wat het businessmodel van uw bedrijf is, hoe makkelijker uw accountant kan controleren. Neem hem mee in de minder alledaagse meetings, laat hem de uithoeken van uw bedrijf zien en leer hem mee te denken over uw beleid. 2. Een tweede element is de planning van de accountantscontrole. En dan bedoel ik niet zozeer dat u de weeknummers vastlegt. Dan bedoel ik veel meer in detail plannen met elkaar wat er wanneer moet gebeuren. Leg deadlines vast met betrekking tot oplevering, en belangrijk: spreek met de personeelsleden van uw organisatie af dat ze daadwerkelijk beschikbaar zijn (en niet alleen om af en toe een vraagje te beantwoorden) zodat uw accountant ook door kan werken in een relatief kort tijdsbestek. Zorg dat er een duidelijke roadmap is van de jaarlijkse cyclus. Niet zelden verstoren de losse eindjes aan het eind van de controle danig de goed (?) geplande controle: neem uitdrukkelijk de terugkoppelmomenten en eindbesprekingen mee in de planning. 3. De controleaanpak die de accountant ontwerpt is wel zijn verantwoordelijkheid, maar het is geen geheim (ook al zijn er in zijn processtappen selecties en momenten die hij graag zelf en soms bij verrassing bepaalt; dat hoort bij zijn beroep). Omdat de controleaanpak 24 Alles over innovatie in ICT niet geheim is doet u er goed aan om die dan ook uitvoerig samen met de accountant aan het begin van de controle te bespreken; de zogenaamde pre-audit meeting. Waarom controleert de accountant zoals hij zegt? Zijn er logischere oplossingen? Snellere methoden? Mogelijk mist uw accountant wel maatregelen die u zelf al uitvoert en die hij prima kan gebruiken! Leg het voor en optimaliseer zo in samenwerking zijn controleaanpak. 4. Een jaarlijks terugkerend fenomeen is de oplevering. Vaak wordt dit de PBC, of wel de prepared by client genoemd. Een lijst met op te leveren stukken. Wees bij ontvangst zo slim om even de tijd te nemen. Begrijpt u wat wordt gevraagd, is wel duidelijk waar de accountant naar op zoek is? Weet de accountant van sommige documenten dat het veel werk is ze op te leveren? Kortom: bespreek en kijk naar mogelijke alternatieven. 5. De stap die nogal eens wordt overgeslagen, maar van groot belang kan zijn: hoe is de accountantscontrole verlopen? Wat kon beter, wat was inefficiënt? Heeft de accountant een tevreden gevoel of is hij al trekkend en duwend gekomen tot zijn oordeel. Allemaal elementen die het mogelijk maken om het jaar t+1 flink beter te doen. 6. Accountantscontroles zijn niet de goedkoopste diensten voor u. Door hun aard zal dat ook altijd wel zo blijven. Dat neemt niet weg dat in een goed en regelmatig gesprek over de gefactureerde bedragen, over de met de kosten samenhangende oplevering en over de werkwijze van uw accountant veel is uit te wisselen. Toegevoegde waarde Ik was eens bij een hosting provider op bezoek die mij vol trots vertelde dat hun controle-fee heel laag was. En toegegeven, ik was dat met hem eens. Maar in datzelfde gesprek gaf hij ook aan dat hij wel erg weinig had aan zijn accountant. Hij zag ze eigenlijk amper. Tja, het is maar net wat je wilt bereiken. Wil je alleen maar een controle-verklaring? Of wil je juist dat luisterend oor van een specialist. Toegevoegde waarde is moeilijk meetbaar, maar het begint wel bij gunnen. U gunt uw bedrijf toch het beste? Door bovenstaande tips te implementeren verzeker ik u dat u veel waar voor uw dure geld krijgt! Gegarandeerd. Louis van Garderen is oprichter van Joinson & Spice Dit congres is georganiseerd door Datum: woensdag 10 en donderdag 11 juni 2015 / Locatie: Postillion Hotel Bunnik

14 CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID DATUM: WOENSDAG 10 EN DONDERDAG 11 JUNI 2015 / LOCATIE: POSTILLION HOTEL BUNNIK PROGRAMMA modern ondernemen in een digitale wereld DIGITAAL ZAKENDOEN & EID IS EEN NIEUW TWEEDAAGS EVENEMENT DAT EEN BREED PUBLIEK WIL ONDERSTEUNEN BIJ DE VELE MOGELIJKHEDEN EN KANSEN DIE HET DIGITAAL ZAKENDOEN TE BIEDEN HEEFT. DIGITAAL ZAKENDOEN & EID GAAT IN OP INVLOEDRIJKE TRENDS EN DE WIJZE WAAROP WIJ IN NEDERLAND DAAROP KUNNEN EN MOETEN INSPE- LEN. DAARBIJ ZAL ER OOK GEKEKEN WORDEN NAAR KANSEN VOOR NEDERLAND ALS TRANSACTIELAND, WAARBIJ HOGE INTERNATIONALE AMBITIES EN STRATEGISCHE VER- GEZICHTEN NIET UIT DE WEG WORDEN GEGAAN. DIGITAAL ZAKENDOEN & EID IS EEN SAMENWERKING VAN PIMN EN ECP. RDA Chip op het rijbewijs (tbc) Onderwijs-ID/Kennisnet, SURFnet (tbc) LOCATIE Postillion Hotel Bunnik Kosterijland AJ Bunnik Tel: (Kennis-) Partners: ICTRecht/ Thuiswinkel.org / Vereniging voor Biometrie en Identiteit (VVBI) / Disceru / Nictiz Gold Sponsors: 1U / AMP Logistics / BKR / CDDN / Connectis / Cosign / Digidentity / Dynalogic / KPN / Ondertekenen.nl / Quo Vadis Media partners: CloudWorks, Infosecurity Magazine, FenceWorks en Vip Doc HET CONGRES Voor u ligt het uitgebreide programma van Digitaal Zakendoen en eid, mede georganiseerd als feestelijke bevestiging dat het in 2004 gestarte jaarlijks ECP seminar over elektronische identiteiten na 10 jaar uit zijn jasje is gegroeid. Ook eherkenning en DigiD vieren dit jaar een 5 en 10 jarig jubileum. Voor de Nederlandse samenleving is digitaal het nieuwe normaal en een stelsel van elektronische identificatie een randvoorwaarde. Zakendoen is digitaal en eids zijn de sleutels. Digitaal zakendoen in brede zin heeft een enorme vlucht genomen. Mobiele transacties, sociale netwerken en cloud services zijn daarbij niet meer weg te denken. De groei is enorm en de verwachting is dat deze alleen nog maar zal toenemen. Digitaal Zakendoen & eld richt zich op de nationale markt voor elektronisch zakendoen en zal daarbij ook Europese en internationale marktontwikkelingen in beschouwing nemen, zoals de nieuwe EU verordening voor elektronische identiteiten en vertrouwensdiensten (eidas). Het evenement brengt de belangrijkste actoren bij elkaar gericht op het benutten van kansen en het presenteren van oplossingen die werken. Omdat Nederland de ambitie heeft Massaal Digitaal te gaan en de ontwikkeling van eid s serieus vorm heeft gekregen is het nu de tijd om vruchten te plukken van bewezen oplossingen en om op strategische wijze de toekomst verder vorm te geven. Digitaal Zakendoen & eid is voor organisaties die hun processen willen stroomlijnen en kosten verlagen, maar nog zoeken naar de passende elektronische bouwstenen, en aanbieders van identiteits- en vertrouwensdiensten. Mogelijkheden zijn er voor goedkoper elektronisch documentverkeer (polissen, contracten), gebruik van standaard elektronische sleutels voor gebruiksvriendelijke klanttoegang tot uw portalen, fraudebestrijding door datakwaliteit en externe validatie van nieuwe klanten. Digitaal Zakendoen & eid zoomt in op beleids- en implementatieaspecten en zal schetsen welke beschikbare technologische mogelijkheden voordeel bieden. VERTROUWEN ALS DE SLEUTEL Meer dan ooit begrijpen we dat vertrouwen randvoorwaarde is voor digitaal zakendoen, partijen moeten voldoende zekerheid hebben over de (nieuwe) klant aan de andere kant. Nu het fysieke aspect bij zakendoen losser wordt, wordt het voldoende betrouwbaar en verifieerbaar kunnen vaststellen van de online identiteiten van de transactiepartners een randvoorwaarde. Technische middelen daarvoor komen als paddenstoelen uit de grond. Maar hoe vindt u oplossingen die passen bij uw dienstverlening? Digitaal Zakendoen & eid gaat u daarbij helpen. HET PROGRAMMA Tijdens het 2-daags congres vinden er twee plenaire bijeenkomsten plaats en 11 workshops. De conferenties gaan in op strategie en beleid, en zullen de huidige stand en dagelijkse praktijk van vertrouwensdiensten en eid in Nederland belichten. De workshops gaan in op specifieke aspecten van digitaal zakendoen: hoe organiseren we documentenstromen bij verdergaande digitalisering, welke mogelijkheden bieden diverse biometrische vernieuwingen in de consumentenelektronica? Lees het programma voor meer details, of ga naar MINI EXPO Gedurende het gehele congres zijn er diverse organisaties en bedrijven met een stand op de Mini Expo. Daar wordt informatie verspreid en worden demonstraties van producten en oplossingen gedemonstreerd. De volgende bedrijven en organisaties zullen op de Mini Expo aanwezig zijn: 1U, AMP Logistics, BKR, CDDN, CM, Connectis, Cosign, Digidentity, Dynalogic, Forum Standaardisatie, KPN, Lucom, Ondertekenen.nl, Qiy, QuoVadis en Synergetics KAARTEN BESTELLEN Om deel te nemen aan het congres kunt u kaarten bestellen via Eventbrite Prijzen: juni: 595, 10 juni: 325,- 11 juni: 325,- De prijzen (ex. BTW) zijn inclusief workshop (naar keuze), lunch en borrel. ECP-LEDEN ECP-leden die op 10 juni aan een workshop en het congres willen deelnemen kunnen zich met een gereduceerd tarief aanmelden via Eventbrite: eventbrite.nl/e/tickets-digitaal-zakendoen-en-eid Voor ECP-leden zijn gratis kaarten beschikbaar voor de conferentie op 10 juni s middags (max. 2 per ECP lid). Dat is inclusief lunch en borrel, maar exclusief workshop. CONTACT Jaap Kuipers (programma): / jaap.kuipers@pimn.nl Max Snijder (pr/communicatie): / max.snijder@digitaal-zakendoen.nl BESCHRIJVING WORKSHOPS Aan het begin van Dag 1 en aan het eind van Dag 2 vinden in totaal 11 workshops en seminars plaats. Hiervoor moet een ieder zich van tevoren aanmelden. Op Dag 1 is er een workshop Digitaal Zakendoen in de praktijk, waarbij informatie en consultatie over Digitaal Zakendoen plaatsvindt. Parallel aan deze workshop, waar branches voor zullen worden uitgenodigd, zijn er drie inhoudelijke workshops. Daarin worden concrete technisch georiënteerde vraagstukken behandeld: biometrie, e-documenten en datakwaliteit/fraudepreventie. Aan het einde van Dag 2 vinden diverse workshops plaats die meer branche-/keten georiënteerd zijn en is er een workshop over juridische aspecten. Om voldoende ruimte te geven voor discussie zijn er bij voorkeur niet meer dan drie sprekers voor elke workshop. Na afloop van de workshops op dag 2 komt iedereen nog eenmaal samen voor een plenaire discussie en afsluiting. WORKSHOPS DAG 1 / WORKSHOP 1 - DIGITAAL ZAKEN- DOEN IN DE PRAKTIJK Voorzitter: Roy Tomeij i.o.v. ministerie van Economische Zaken Interactieve sessie met medewerking van het ministerie van Economische Zaken en enkele brancheorganisaties. Het informeren en consulteren van brancheorganisaties over Digitaal zakendoen staat centraal. De deelnemers gaan telkens aan hand van een korte informatieve inleiding aan de slag en geven hun reacties op specifieke vragen. Aan het eind van deze sessie hebben deelnemers (scherper) in beeld wat er al mogelijk is in digitaal zakendoen tussen bedrijven onderling en met de overheid. En hoe zij daar als brancheorganisatie op kunnen inspelen. De onderwerpen hebben betrekking op: Digitaal zakendoen in een specifieke branche. Voorbeeld van digitalisering binnen de eigen sector (B2B) als tussen bedrijven en de overheid (G2B). Beschikbare digitale (overheids)diensten én de wensen van ondernemers. Samenhang tussen de benodigde II III

15 CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID DATUM: WOENSDAG 10 EN DONDERDAG 11 JUNI 2015 / LOCATIE: POSTILLION HOTEL BUNNIK Woensdag 10 Juni Workshops Workshop 1 Digitaal Zakendoen in de praktijk olv. Roy Tomeij (Min.EZ) Workshop 2 edocumenten olv. Oscar Dubbeldam, Disceru Workshop 3 Biometrie olv. Raymond Veldhuis (UT) Workshop 4 Datakwaliteit en fraude preventie olv. Holger Wandt (DDMA) PROGRAMMA Lunch (Binnentuin) Conferentie 1 eid Strategie en Beleid Welkom en Introductie namens ECP Arie van Bellen, ECP Digicommissaris Digitaal zakendoen en eid Bas Eenhoorn, Digicommissaris Nederland Transactieland: succes door samenwerking, organisatie en innovatie Donderdag 11 juni Conferentie 2 eid in de praktijk Welkom en Introductie door dagvoorzitter PIMN-ECP eid Pilots: een overzicht en stand-van-zaken Bob van Os, Logius BZK Toegang tot patiëntendata (PGD) en eids Marcel Heldoorn, NPCF Koffie/thee/networking/demo s (Binnentuin) eid in praktijk van mobiele toepassingen Marcel Wendt, Digidentity Plaatsonafhankelijke dienstverlening: het cyber- gemeentehuis Burgemeester Dirk van der Borg Gemeente Molenwaard Aankondiging workshops 5-11 Max Snijder, EBG/EAB Lunch (Binnentuin) Workshops Workshop 5 e-health olv. André Beerten, Octopus Workshop 6 Werk en inkomen digitaal geregeld olv. Voorzitter: Jelle Attema, ECP Workshop 7 Juridische aspecten olv. Steven Ras, ICTRecht Workshop 8 efactureren / XML olv. Gerard Bottemanne, GBNed Workshop 9 eid: wat is hot? Vraagbundeling: waar wachten we op? olv. Arnold Roosendaal / Maarten Wegdam Bijeenkomst 10 Onderwijs en elektronische identiteiten olv. René van den Assem, Advies in Vertrouwen Seminar 11 Thuiswinkels, consumenten en eid olv. Elaine Oldhoff, Thuiswinkel.org Panel discussie / statement richting EU voorzitterschap 2016 / plenaire afsluiting Rene Bruijne, TransFollow Rapportage ECP: inventarisatie eid in Nederland Arnold Roosendaal, TNO/ECP Koffie/thee/networking/demo s (Binnentuin) Recht op digitaal zakendoen, van beleid naar uitvoering Anja Lelieveld, Digitale Overheid Europees digitaal zakendoen en eidas Prof. Jos Dumortier, KU Leuven Keynote: Samenwerking in het eid Landschap Elly Plooij, voorzitter estrategisch beraad Samenvatting / afsluiting dagvoorzitter Jaap Kuipers, PIMN-ECP Borrel en networking Moderator ECP voorzieningen voor digitaal zakendoen, zoals eherkenning en Ondernemingsdossier (Combipakket). Gebruikersgemak bij aanvragen en gebruiken van digitale diensten en voorzieningen. WORKSHOP 2 - E-DOCUMENTEN Voorzitter: Oscar Dubbeldam, Disceru Deze workshop behandelt de mogelijkheden, richtlijnen, wettelijke vereisten en onmogelijkheden van het digitaal verzenden van documenten aan klanten. Vanuit kostenperspectief is het digitaal verzenden van documenten veel goedkoper dan fysieke post. Beveiligingsvraagstukken maken betrouwbare digitale verzending van documenten wel erg lastig. Zeker wanneer het documenten betreft zoals ziektekostenpolissen, Uniforme Pensioen Overzichten, facturen of declaratieoverzichten. Het is geen optie dat in de SPAM folder terechtkomt, niet gelezen wordt of direct verwijderd wordt omdat de bijlage niet vertrouwd wordt. De workshop zal via een presentatie, klantencases en discussie komen tot een aanbeveling over de meest praktische, betrouwbare en wettelijke verantwoorde manier is om digitaal met de klant te corresponderen. Sprekers/onderwerpen: 1. Ontwikkeling en business case edocumenten, Oscar Dubbeldam 2. Casus digitale documenten uit financiële sector of logistiek, John Lageman (Cosign) 3. Wettelijke vereisten en regelgeving, Oscar Dubbeldam WORKSHOP 3 - BIOMETRIE Voorzitter: Raymond Veldhuis, Universiteit Twente Biometrie lijkt nu zijn intrede te hebben gedaan voor massale toepassingen. De introductie van de vingerafdruk op de iphone 5S is daarvoor een belangrijke katalysator geweest. De consumententoepassing volgt op een jarenlang introductieproces van biometrie in het paspoort en biometriegebruik bij toegangscontrole en surveillance. Aan de orde komen: algemene introductie, business drivers, basiswerking, huidige stand van de techniek, veiligheid, mobiele toepassingen, standaardisatie en andere actuele ontwikkelingen. Er wordt speciaal aandacht besteed aan de standaarden die onder de FIDO Aliance worden ontwikkeld en hoe deze het gebruik van biometrie op brede schaal kunnen ondersteunen. Ook wordt er een life demo gegeven van een volledige functionele biometrische authenticatie op de smartphone. Sprekers/onderwerpen: 1. Update biometrie, Raymond Veldhuis (Universiteit Twente) 2. Stemherkenning en vingerafdrukken bij mobiel betalen, Max Mouwen (Directeur Internet & Mobiel ING) 3. Biometrie, consumenten elektronica en FIDO Alliance, Reinier van der Drift (Authasas) 4. Multi biometric authenticatie op de smartphone: Case Study Gezondheidszorg en Demo (Rob Goijen, 1U) WORKSHOP 4 - DATA KWALITEIT EN FRAUDE PREVENTIE Voorzitter: Holger Wandt (specialist datakwaliteit, voorzitter DDMA Klantdata & Dialoog) Het kunnen beschikken over veel (big) klantendata lijkt mooi, maar onbetrouwbare en vervuilde klantendata brengen juist kosten met zich mee. Veel bedrijven en de overheid investeren nog in de kwaliteit van gegevens over klanten en burgers. Voor online zaken doen is het snel kunnen kennen van nieuwe klanten (Know Your Customer proces) van belang. Hoe zorg je ervoor dat frauderisico s beperkt blijven, conversie niet belemmerd wordt en voldaan wordt aan wettelijke KYC eisen? Klantendata wordt belangrijk gevonden, het wordt wel de nieuwe olie genoemd. Wie klantendata intelligent op orde brengt en houdt heeft een voorsprong in het digitale kanaal. Voor het voorkomen van fraude en het oplossen identiteitsfouten zoekt de overheid nu samenwerking met de private sector. Experts op het gebied van datakwaliteit en identity management bespreken de nieuwste ontwikkelingen. Sprekers/onderwerpen: 1. Inleiding Datakwaliteit, Holger Wandt (Human Inference) 2. Nieuwe aanpak voor verhogen gegevenskwaliteit, Martijn de Boer (CDDN) 3. Preventie identiteitsfraude, Erik van de Borrel en networking IV V

16 CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID DATUM: WOENSDAG 10 EN DONDERDAG 11 JUNI 2015 / LOCATIE: POSTILLION HOTEL BUNNIK PROGRAMMA Poel (BKR) Vanuit de overheid zijn identiteitsfraude deskundigen aanwezig om kennis in te brengen over fraudepreventie, het herstellen van schade en de publiek private samenwerking. De workshop is bedoeld voor wie werken aan de kwaliteit van klantendata en geinformeerd willen worden over recente ontwikkelingen waaronder elektronische identiteiten, attribuutverstrekking, identiteitsfraude en samenwerkingsverbanden. WORKSHOPS DAG 2 / WORKSHOP 5 - E-HEALTH Voorzitter: André Beerten, Octopus-IB e-health moet leiden tot zorgverbetering, waarbij één van de doelstellingen is om 40% van de Nederlanders direct toegang te geven tot de eigen medische gegevens. Hierbij is elektronische identiteit verificatie van patiënten en zorgverleners een randvoorwaarde. Hiervoor zijn verschillende oplossingen beschikbaar. Lastig is het regelen van toegang voor wisselende groepen zorgverleners, mantelzorgers, gemeenten en derden wanneer in ketens wordt samengewerkt en medische gegevens op verschillende plaatsen worden bijgehouden. In 2014 bleek een norm voor Toegang tot patiëntengegevens in commissie NEN7521 een taai vraagstuk te zijn, er is een meerjarig groeipad voorzien. Door tablet- en smartphone-toepassingen stijgt de vraag naar authenticatie, wat vraagt om nieuwe oplossingen naast en met DigiD en de UZI-pas. Groeiende e-health vraagt zowel om gebruikersvriendelijke als veilige toegang tot patiënten data. Om de weg te vinden in de vele mogelijkheden is voorlichting nodig; het vraagstuk is aanzienlijk complexer dan het populaire internetbankieren en inloggen bij de belastingdienst. Sprekers/onderwerpen: Samenvatting onderzoek toegang tot patiëntportalen, Antoon van Luxemburg (M&I/Partners) De zorg ontzorgd: regel de eids, Dik Hermans (aanjager Zorg ontzorgd met ICT) eid Pilots in de Zorg, Hedde van der Lugt (Nictiz) Case Study: eid bij de zorgverzekeraars, Henk-Jan Jansen (Connectis) WORKSHOP 6 - WERK EN INKOMEN DIGITAAL GEREGELD Voorzitter: Jelle Attema, ECP Veel overeenkomsten kunnen digitaal worden geregeld, salarisstroken en salarisbetaling worden elektronisch afgehandeld. Voor de uitzendbranche met uitzendkrachten kan een digitaal werkproces zorgen voor kostenverlaging. Enkele uitzendbureaus hebben hun proces vrijwel helemaal gedigitaliseerd. Wat is er voor nodig om processen voor werk en inkomen verder te digitaliseren en welke rol speelt de overheid hierbij? Bij het digitaal contracteren speelt de vraag naar de identiteitsverificatie. Hoe zorgt de werkgever voor de controle van de identiteitsdocumenten en wordt een verklaring omtrent het gedrag digitaal aangevraagd? Diverse voorzieningen voor het verder stroomlijnen van de processen voor werk en inkomen komen aan de orde. Sprekers/onderwerpen: 1. Digitaal zakendoen in de uitzendbranche Piet Meij (NBBU)/Jurrian Meeter (ABU) 2. Case Study: digitalisering van het uitzendproces, Kick Willemse (Ondertekenen.nl) 3. e-identiteit op orde, een nieuwe fase, Michael Hagen (ID checker) WORKSHOP 7 - JURIDISCHE ASPECTEN Voorzitter: Steven Ras, ICTRecht Juridische aspecten zijn een belangrijk grondslag voor het betrouwbaar inkaderen van afspraken. Het elektronisch zakendoen introduceert situaties waarbij de juridische kaders soms nog relatief onbekend zijn. Digitale handtekeningen zijn dermate nieuw, dat daarover weinig tot geen jurisprudentie is. Onbekendheid leidt tot koudwatervrees voor het digitaliseren van bedrijfsprocessen. Hoe met juridische aspecten moet worden rekeningen gehouden en welke dat in het elektronisch zakendoen zoal zijn wordt in deze workshop uitgebreid besproken. Sprekers/onderwerpen: 1. De voordelen van digitaal contracteren, Steven Ras (ICTRecht) 2. Casus en business case van massaal digitaal werken 3. Digitale handtekening: soorten en gebruikersacceptatie, Lex Samuel (QuoVadis) WORKSHOP 8 - EFACTUREREN / XML Voorzitter: Gerard Bottemanne, GBNed Workshop van het Platform efactureren (simpeler invoicing, XML audit files) 60 software leveranciers hebben hun systemen geschikt gemaakt voor elektronisch factureren. Digitaal 2017 is een goede reden voor softwareleveranciers en branchevertegenwoordigers om elkaar te informeren over de voordelen van elektronisch factureren, zoals lagere kosten en versnelling in het factureringsproces. Er wordt aandacht besteed aan XML Audit Files, een belangrijk platform voor het standaardiseren van communicatie bij digitaal zakendoen. XML biedt een familie van standaarden die de gegevensuitwisseling vereenvoudigt. Enkele aansprekende voorbeelden zullen worden besproken, waarbij implementatie van techniek en organisatie aan de orde zullen komen. CreAim bespreekt de eherkenning ontwikkelingen. Sprekers/onderwerpen: 1. eherkenning voor bedrijven, Frank Jonker (CreAim) 2. efactureren, Gerard Bottemanne (GB- Ned) 3. Audit files, Fred van Ipenburg (Belastingdienst) en Roos Timmermans (Unit4) WORKSHOP 9 - EID IN GEBRUIK: WAT IS HOT? Voorzitter: Arnold Roosendaal, TNO en Maarten Wegdam, InnoValor DigiD viert het 10 jarig bestaan. In 10 jaar is de kostprijs van een authenticatie gedaald van meer dan 3,50 naar 0,11. De prijs van een postzegel is in die tijd gestegen naar 0,69. In deze workshop dagen we het publiek uit te bepalen wat serieus hot is en waar we nog op wachten met het gebruik van elektronische identiteiten. Aanbieders van elektronische identiteiten worden uitgedaagd hun oplossing te pitchen en aanbieders van elektronische diensten worden gevraagd wat zij verwachten van de aangeboden oplossingen en waarop zij wachten. De aanbiedende partijen: Digidentity, Connectis, SURFnet/Onderwijs-ID, Mobi-ID, NotarisID, Chip op het rijbewijs, BankID Vragende partijen: Bovag Mobi-ID, Verzekeraars, Gezondheidszorg, Onderwijs, Webwinkels, VNO-NCW, MKB-Nederland (zelf aanwezig of vanuit publiek beschikbare uitspraken) WORKSHOP 10 - ONDERWIJS EN ELEKTRONISCHE IDENTITEITEN Voorzitter: René van den Assem, Advies in Vertrouwen Het onderwijs digitaliseert fors. De discussie over het regelen van identiteiten, een onderwijs-id en het delen van attributen staat hoog op de agenda van organisaties die samenwerken in het onderwijs en zeker ook in de politieke aandacht. De bijeenkomst biedt een uitstekende gelegenheid om de status met elkaar te delen en van andere sectoren te leren wat speelt. De invulling van de bijeenkomst vindt plaats in overleg met direct betrokken organisaties Kennisnet, eherkenning, René van den Assem en Digiloket. Onderwerpen: 1. Onderwijs nummervoorziening en pseudoniemen, H-P Köhler (Kennisnet) 2. Digitale dienstverlening en eherkenning in het onderwijs, Jeroen Schutz (Schoolpoort/Digiloket), ZetSolutions 3. Dienstverlening en eid/attributen in ketens WORKSHOP 11 - THUISWINKELS, CONSUMENTEN EN EID Voorzitter: Elaine Oldhoff, Thuiswinkel.org Als er één branche is waar de digitale ontwikkelingen een grote vlucht nemen dan is dat de Thuiswinkel branche. Consumenten omarmen webwinkelen massaal, in toenemende mate op mobiele apparaten. Voor webwinkels is one-click buy het ijkpunt. Bij elektronische identificatie zijn gemak en risicobeheersing belangrijke parameters, vooral als het gaat om mobiel shoppen en betalen. De Qiy Foundation heeft samen met een groot aantal publieke en private partijen afgelopen jaren gewerkt aan een nieuwe Europese standaard om consumenten de regie over hun eigen gegevens op internet terug te geven. Inmiddels is op basis van de standaard een schaalbare en veilige infrastructuur beschikbaar, waar zowel consumenten als marktpartijen, zoals banken, verzekeraars en webshops zich op kunnen aansluiten. De consument bepaalt zelf welke gegevens hij of zij met andere partijen wil delen op het moment dat er persoonlijke gegevens worden gevraagd, van bezorgadres tot betaalgegevens en van favoriete reisbestemming tot schoenmaat. Daarbij kunnen bedrijven zich abonneren op klantgegevens, die rechtstreeks van een betrouwbare bron afkomen. Dit verlaagt kosten, verhoogt de kwaliteit van de relatie en biedt hele nieuwe mogelijkheden voor product/marktcombinaties. Tijdens deze sessie worden de mogelijkheden van het Qiy Trust Framework getoond. Sprekers/onderwerpen: 1. Consumenten aan het stuur, Marcel van Galen (Qiy) 2. eid pilots bij Thuiswinkel, Elaine Oldhoff (Thuiswinkel.org) VI VII

17 CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID DATUM: WOENSDAG 10 EN DONDERDAG 11 JUNI 2015 / LOCATIE: POSTILLION HOTEL BUNNIK OVERZICHT SPREKERS Digitaal Zakendoen en eid JELLE ATTEMA Na een uitgebreide periode als researcher bij de TU Delft is Jelle Attema sinds 2009 bij ECP werkzaam op het gebied van e-factureren (zie: en interoperabiliteit. Hij opereert binnen de cluster Verbinding en is betrokken bij onder andere Open Standaarden, Elektronisch Factureren, Stelsel voor eid, de Digitale Agenda, Cloud Computing en Betrouwbaar Administreren. RENÉ VAN DEN ASSEM René van den Assem bedient klanten als strategisch adviseur of project manager in een range van ICT-gerelateerde activiteiten. Hij helpt klanten hun inzichten te vergroten in een doelgerichte benadering. Zijn specialiteiten zijn onder andere business-it strategy, information security, identity management, esignatures en enterprise architecture. René is betrokken bij elektronische identiteiten in het onderwijs en heeft ervaring met eherkenning. ANDRÉ BEERTEN André Beerten is een ervaren adviseur informatieveiligheid en privacy. Sinds 2003 is hij in diverse technische, commerciële en adviserende rollen actief in de informatiebeveiliging, onder andere bij KPN, Getronics en Glidepath. André s ervaring als systeem- en netwerkbeheerder ( ) helpen dagelijks bij de vertaling van beheersingsdoelen vanuit normen en wetgeving naar praktische en werkende oplossingen in proces en techniek. André is regelmatig moderator op security bijeenkomsten. ARIE VAN BELLEN Arie van Bellen leidt als directeur van ECP een staf van 20 personen die samen met de inmiddels 160 aangesloten partijen (bedrijven, overheden, kenniscentra, koepels, wetenschappers en digiraden) op een professionele en daadkrachtige wijze een bijdrage leveren aan thema s als digivaardigheid, vertrouwen en veiligheid en standaarden. Daarmee faciliteert het ECP in belangrijke mate de digitale agenda Nederland. Van Bellen heeft de leiding over het Platform voor de Informatie Samenleving sinds de start in Hij presenteert verklaringen, leidt debatten en geeft visie op de informatiemaatschappij en gerelateerde onderwerpen. Van Bellen is lid van verschillende commissies en neemt deel aan vergaderingen van zowel overheid als bedrijfsleven in Nederland. Daarnaast is hij betrokken bij het EU-beleid ten aanzien van de Digitale Agenda en is hij hoofd van de delegatie namens Nederland in de VN. DIRK VAN DER BORG Dirk van der Borg is Burgemeester Gemeente Molenwaard en lid van de Raad van Advies van de NVVB. Hij is gepassioneerd lokaal bestuurder met de kernwoorden visie, verbinden en daadkracht. Hij heeft ruime ervaring met innovatieve dienstverleningsconcepten, zoals fusies, gemeentelijke herindelingen en intergemeentelijke samenwerkingsvormen. GERARD BOTTEMANNE Gerard Bottemanne is sinds 1999 eigenaar van onderzoeksbureau GBNed. Daar houdt hij zich bezig met elektronisch factureren en met de daaraan ten grondslag liggende standaardisatie en compatibiliteit van boekhoudpakketten en andere registratiemiddelen. Gerard Bottemanne is gespecialiseerd in het raakvlak tussen accountancy en ICT. Hij volgt de ontwikkeling op gebied van accountancy, accounting en ICT op de voet. Bottemanne is de initiatiefnemer van de efactureren UBL Ketentest. RENE BRUIJNE Rene Bruijne, Managing Director bij TransFollow en directeur bij Beurtvaartadres BV, heeft als belangrijke drijfveer het digitaal voorzetten van de eerste vormen van ketenefficiency: van het Beurtvaartadres (sinds 1685) naar Beurtvaartadres 2.0. Rene Bruijne is gespecialiseerd in digitale (inter-)nationale vrachtdocumenten (operationeel, technisch en juridisch) voor het vervoer van alle soorten goederen (gevaarlijke stoffen, distributie, afval, fytosanitair), maar ook voor tankcleaning en douane. VIII IX

18 CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID DATUM: WOENSDAG 10 EN DONDERDAG 11 JUNI 2015 / LOCATIE: POSTILLION HOTEL BUNNIK OVERZICHT SPREKERS Digitaal Zakendoen en eid OSCAR DUBBELDAM Oscar Dubbeldam (MBA, MIT, M-EDP) heeft meer dan 25 jaar ervaring in de ICT als adviseur en manager. Een groot deel van daarvan heeft hij opgedaan in workflow en document en output management. Heeft gedurende deze jaren Enterprise Document Management Solutions en High Volume Output Management oplossingen ontwikkeld en geïmplementeerd binnen de financiële dienstverlenings- en verzekeringsbranche, de lokale overheden en de farmaceutische industrie. JOS DUMORTIER Jos Dumortier is Honorary Professor ICT Law aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij is oprichter en eerste directeur van het Interdisciplinary Center for Law and ICT (www. icri.be). Hij is gespecialiseerd in juridisch advies op het gebied van ICT met betrekking to intellectueel eigendom, privacy, electronic business, e-government, information security, telecommunications. Jos Dumortier adviseert de EU over eidas en digitale handtekeningen. BAS EENHOORN Bas Eenhoorn is bestuurder en voormalig ambtenaar. Op zijn 29ste was Bas Eenhoorn burgemeester van Schiermonnikoog en later waarnemend burgemeester van onder andere Alphen aan den Rijn. Hij had adviesfuncties bij Moret, Ernst & Young en Capgemini. Op 28 mei 2014, midden in zijn burgemeesterschap van Vlaardingen, is hij door het kabinet benoemd tot Nationaal Commissaris Digitale Overheid, de zgn. Digicommissaris. Daarmee kreeg hij de opdracht om samen met alle betrokken partijen een nationaal programma Digitale Overheid op te stellen en die actueel te houden en de uitvoering en realisatie daarvan te regisseren. Identificatie & Authenticatie is een belangrijk dossier van de Digicommissaris. MARCEL HELDOORN Marcel Heldoorn (NPCFM- BA, MIT, M-EDP) is senior beleidsadviseur digitale zorg bij patiëntenfederatie NPCF. Zijn werkterrein bestaat onder andere uit gezondheid 2.0, health 2.0, e-health, nexthealth en telemedicine. Hij is thuis in onderwerpen als het persoonlijk gezondheidsdossier (PGD), privacy, wetgeving en de ontwikkeling van richtlijnen. NPCF dossierhouder eid en authenticatie. JAAP KUIPERS Jaap Kuipers is initiatiefnemer van Platform Identity Management Nederland, platform voor het delen van kennis en verbinden van belanghebbenden en deskundigen op het gebied van electronische identiteit en digitaal zakendoen. Hij was betrokken bij diverse initiatieven en projecten op het gebeid van eid en IT-security, zoals SURFfederatie, DigiD, eherkenning, eid Stelsel, Consumenten-ID, OpenId+, NEN 7521 Toegang tot patiëntendata, digitale kluisjes, ECP platform authenticatie, TTP dienstverlening, SSEDIC project, Studiereis naar Silicon Valley, OA- SIS Trust Elevation, Vereniging voor Biometrie en Identiteit. ANJA LELIEVELD Anja Lelieveld is Programmamanager Digitale Overheid en programmamanager identiteit bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Zij is gericht op ontwikkeling van organisatie en personeel, hetgeen zij combineert met strategisch inzicht en de vertaling daarvan naar de werkvloer en praktische werkwijzen. ELAINE OLDHOFF Elaine Oldhoff is beleidsadviseur bij thuiswinkel.org. Zij is gespecialiseerd in het analyseren van/adviseren in (beleids-)ontwikkelingen in de e-commerce sector, met een focus op cookiewetgeving/ Telecommunicatiewet, e-identity, Richtlijn Consumentenrechten, Privacy/Algemene Verordening Gegevensbescherming en Online & Alternatieve Geschillenbeslechting. Zij maakt deel uit van verschillende commissies, waaronder de Commissie Consumentenrecht & Privacy Thuiswinkel.org (secretaris), de Commissie Consumentenvraagstukken VNO NCW (lid) en de e-regulations Committee, Ecommerce Europe (lid). BOB VAN OS Bob van Os is projectmanager eid pilots bij het Ministerie van BZK. Bij Logius coordineert hij het programma eid Pilots. Hij heeft jarenlange ervaring in de ICT bij de overheid vanuit diverse affiliaties. ELLY PLOOIJ Elly Plooij is een ervaren bestuurder en sparringpartner van directies in de semipublieke en private sector. Zij is toezichthouder bij verschillende organisaties en onafhankelijk voorzitter van adviescolleges voor regering en Parlement over ICT, authenticatie, identificatie en standaarden. Voorzitter van Stelselraad eherkenning en eid Platform. Voormalig lid en vice-voorzitter Europees Parlement. STEVEN RAS Steven Ras is partner en medeoprichter van het bedrijf ICTRecht, waar zich bezighoudt met ICT, overheid en recht, de digitale handtekening, hosters, hosting en diverse overeenkomsten. Na zijn rechtenstudie aan de VU te Amsterdam heeft hij zich gespecialiseerd in ICT en recht. Mede vanwege zijn achtergrond als internetondernemer heeft hij veel belangstelling voor het internetrecht en de daarmee samenhangende juridische vraagstuk- ken. Steven is daarnaast redactiesecretaris van het Tijdschrift voor Internetrecht en vice-voorzitter van ISPConnect. ARNOLD ROOSENDAAL Arnold Roosendaal (PhD, LLM) is a research scientist specialist at TNO with a specific expertise in the field of privacy and identity. Within the department of Strategy and Policy for the Information Society, he works on several national and international research projects. MAX SNIJDER Max Snijder is onafhankelijk adviseur op het gebied van identiteit en biometrie. Hij heeft zich gespecialiseerd in de strategische en operationele aspecten van grootschalige invoering van biometrie. Buiten Nederland werkt hij veel op Europees en internationaal niveau op gebieden als paspoorten, identiteitskaarten en nationale identiteitssystemen. Hij deed studies voor de WRR, Rathenau Instituut en het Europese Parlement. Daarnaast is hij secretaris en medeoprichter van de European Association for Biometrics ( ROY TOMEIJ Roy Tomeij heeft een uitgebreide achtergrond als programmamanager en ondernemer. Op dit ogenblik werkt hij voor verschillende overheidsprojecten. Zo is hij voorzitter van de Kerngroep Informatieberaad in de Zorg en is hij bij het Minister voor Economische Zaken een belangrijke aanjager van digitaal zakendoen en de implementatie van digitale voorzieningen voor bedrijven. RAYMOND VELDHUIS Raymond Veldhuis is professor aan de Universiteit Twente, waar hij mede leiding geeft aan de groep Services, Cybersecurity and Safety Research. Biometrie neemt daarbij een belangrijk plaats in met aandachtsgebieden variërend van forensics tot mobiele toepassingen. Raymond Veldhuis geeft leiding aan een van de grootste academische researcch groepen in Europa. Hij is voorzitter van de Academia Special Interest Group van de European Association for Biometrics. HOLGER WANDT Holger Wandt is als principal advisor bij Human Inference, Europees marktleider op het gebied van datakwaliteitsoplossingen, verantwoordelijk voor alle kennisgerelateerde datakwaliteitsvragen. Daarnaast is hij bestuurslid van de commissie datakwaliteit van de DDMA, lid van de International Association for Information and Data Quality (IAIDQ) en docent op de Universiteit Utrecht (Moderne Naamkunde) en op Nyenrode Business Universiteit (Masterclass Data Quality Management). MAARTEN WEGDAM Als adviseur beweegt Maarten Wegdam zich op het grensvlak van ICT/technologie, business en gebruikers. Hij adviseert organisaties over innovaties die gerelateerd zijn aan digitalisering. De laatste jaren ligt het accent vooral op digitale identiteit, privacy en vertrouwen. Maarten Wegdam s specialiteiten zijn informatiebeveiliging in ketens, privacy, business modelling, digitale identiteiten, identity federation, autorisatie, authenticatie, mobile applications, context awareness, trust, middleware, NFC, identity verification, Internet of Things en personalization. MARCEL WENDT Marcel Wendt is CTO en mede-oprichter van Digidentity, een gecertificeerde Trusted Third Party (TTP), een onpartijdige organisatie die zakelijke betrouwbaarheid levert bij digitale transacties door middel van commerciële en technische beveiligingsdiensten. Onder zijn technische leiding heeft Digidentity een indrukwekkend portfolio van TTP producten ontwikkeld en op de markt gezet. X XI

19 CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID DATUM: WOENSDAG 10 EN DONDERDAG 11 JUNI 2015 / LOCATIE: POSTILLION HOTEL BUNNIK Bedrijfsprocessen stroomlijnen met digitale handtekeningen Wij maken digitaal zakendoen mogelijk, eenvoudig en rechtsgeldig! CoSign, de meest gebruikte oplossing voor digitale handtekeningen, biedt een breed scala aan configuraties die passen bij uw bedrijfsbehoeften, of deze nu zijn gebaseerd op de grootte of het type van uw organisatie, op het bestandsformaat/de apps die u momenteel gebruikt, of uw eisen voor techniek, beveiliging en regelgeving. Miljoenen ondertekenaars bij bedrijven, overheidinstanties en cloudleveranciers wereldwijd maken al gebruik van CoSign, de enige cross-enterprise oplossing voor digitale handtekeningen die betrouwbaarheid, integriteit, controle en beveiliging waarborgt voor papiervrije processen voor de bedrijfsomgeving. ONDERTEKENEN.NL IS EEN DIENST VAN EVIDOS, EXPERT IN DIGITALE HANDTEKENING OPLOSSINGEN Aan de basis van een betrouwbaar eid Al sinds 2007 stelt AMP voor diverse banken de identiteit van klanten vast. Via een bezoek aan de klant, thuis of op het werk, wordt de klant gezien en wordt zijn legitimatiebewijs gecontroleerd. Vanuit deze ervaring is AMP vanaf 2013 paspoorten aan burgers gaan bezorgen. Inmiddels verzorgt AMP ook binnen het eherkenning stelsel voor erkende partijen de face-to-face identificatie en staat daarmee aan de basis van een betrouwbare identiteit om online zaken te doen info@amp-logistics.nl twitter.com/amp_logistics facebook.com/amplogistics KPN is een toonaangevende leverancier van ICT-diensten. Onze producten en diensten helpen onze klanten én Nederland verder. Met slimme oplossingen richten we ons op maatschappelijke thema s die in de toekomst een steeds grotere rol gaan spelen, waaronder identity, security & privacy. KPN Trusted Services is bijna 20 jaar pionier op het gebied van elektronische identiteits-oplossingen voor zakelijke gebruikers en overheden. KPN levert identiteitsmiddelen en bijbehorende voorzieningen om veilig en betrouwbaar online te kunnen communiceren met zakenpartners en overheidsdienstverleners, en beheert als gecertificeerde, vertrouwde partij reeds miljoenen identiteitsmiddelen voor veilige communicatie. Met de toenemende digitalisering van onze samenleving nemen wij onze verantwoordelijkheid om een veilige en betrouwbare digitale samenleving te creëren. Wij investeren en ontwikkelen actief in het tot stand komen van nieuwe afsprakenstelsels en standaarden zoals eherkenning, eidas en eid/idensys. XII XIII

20 CONGRES DIGITAAL ZAKENDOEN & EID DATUM: WOENSDAG 10 EN DONDERDAG 11 JUNI 2015 / LOCATIE: POSTILLION HOTEL BUNNIK 10 miljoen gebruikers, veilig verbonden Connectis helpt bedrijven en overheidsorganisaties. Dankzij onze software en diensten kunnen gebruikers veilig inloggen. Zo wordt betrouwbaar online zakendoen mogelijk. Dankzij de software van Connectis loggen meer dan 10 miljoen gebruikers veilig in op honderden websites. Meer weten? Kijk op Met wie doet u geen zaken? 47% van de consumenten liegt tijdens online registraties. Identificeer en valideer uw klanten. Snel, legaal en klantvriendelijk. Leer meer over online identificatie en validatie op cddn.nl of bel ons op V E I L I G, E E N V O U D I G E N V E R B O N D E N W W W. C O N N E C T I S. N L Digidentity is jouw digitale identiteit, één online profiel waarmee je toegang hebt tot overheden, zakelijke en private partijen. Bij ons ligt de controle over de gegevens volledig bij jezelf. Erkend aanbieder eherkenning Een zakelijke registratie om bijvoorbeeld online subsidie aanvragen te doen voor het bedrijf waar je werkzaam bent. Identificeren via je smartphone Veilig identiteitsbewijzen uploaden door een foto te maken met de Digidentity app op je smartphone. Nederlandse en Britse overheid Wij zijn bouwers van de Nederlandse DigiD en voor de Britse overheid zijn wij een van de identity providers. BKR is een onafhankelijke stichting, zonder winstoogmerk, die tot doel heeft om overkreditering en problematische schuldsituaties te voorkomen. De doelstelling van BKR is om overkreditering en problematische schuldsituaties bij consumenten te voorkomen en financiële risico s voor zakelijke klanten te beperken. Zo levert BKR een bijdrage aan een gezonde financiële dienstverlening en het bestrijden van misbruik en fraude. info@digidentity.eu Veilig en betrouwbaar thuisbezorgd! SAFE AND SECURE SAFE AND SECURE Dynalogic is dé specialist in personalized logistics: het aan de deur uitvoeren van face-to-face controles, ID verificaties en/of authenticaties in combinatie met flexibele same-day en next-day opdrachten op het moment dat de eindgebruiker dit uitkomt en met gepersonaliseerde positie- en statusupdates. SAFEANDSECURE XIV XV