ENERGIEGEBRUIK NL WONINGEN

Transcriptie

1 Titel van de presentatie :34 woningen per jaar 1 Inhoud Energie- en opwekkingssystemen Bouwend Nederland Energiegebruik NL woningen Isolatie en luchtdichting Ventilatie Gebruikseisen Maatregelen ventilatie Uitvoering 2 3 Ontwikkeling nieuwbouw en renovatie geraamde omvang bouwactiviteiten ENERGIEGEBRUIK NL WONINGEN nieuwbouw sloop renovatie jaartal 5 6 Energielabels Labelverdeling procentueel Huur en energielasten (met huurtoeslag),3 6 E / F label,25 5 D / E label C label 77 C label A label,2, electra gas netto huur,1 2, G F E D C B A totale voorraad sociale huur particuliere huur koopsector - Jaren '6 niet geisoleerd Jaren '6 gemod / geisoleerd Jaren '7 niet geisoleerd / doorzon Jaren '8-'9 isolatie Na 1998 / hoge bouw isolatieeisen 1

2 Titel van de presentatie :34 Analyse: Voorzieningen voorbeeldwoning Bouwkundige isolatie Begane grondvloer Dak Dichte gevel R c [m 2 K/W] R c [m 2 K/W] R c [m 2 K/W] Beglazing U raam [W/m 2 K] Installaties Rijwoning Ongeïsoleerd,15 Licht geïsoleerd 1,97 Ongeïsoleerd,36 BG: dubbel 3,1 1 e Verd.: enkel 5,1 8 primair energiegebuik referentiewoning [MJ] totaal: MJ Voorbeeldwoning: verdeling primair energiegebruik [MJ] Ruimteverwarming Individuele VR ketel (CV) Warm tapwater VR combiketel 7 Ventilatie Natuurlijke ventilatie koken ruimteverwarming warm tapwater elektra gebruikersgebonden elektra gebouwgebonden 9 1 Opbouw stookbehoefte (7% transmissie, 3% ventilatie) Verdeling transmissieverliezen verhoudingen transmissie schil Qstook Qt,w Qv,w Qi,w_cor Qz,w_cor januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december -4 gevels glasoppervlakken vloer dak Verdeling elektriciteitsverbruik 58% warmte/koude Verdeling elektriciteitsverbruik 2.8%.8% 1.1% 3.5% wassen, drogen, vaat 3.8% 22.% koelkast, vriezer 5.1% verlichting Lijst besparende maatregelen audio, video, communicatie warmwater 13.7% koken klimatisering keukenapparatuur 17.% hobby persoonlijke verzorging overig 14.6% 15.7% 2

3 Titel van de presentatie : Keuzecriteria energetische maatregelen Volgen Trias energetica : 1. Reductie energiebehoefte 2. Duurzaam opwekken 3. Efficiënte inzet fossiel Afstemming op renovatiebehoefte en mogelijkheden gebouw Financiering (kosten / baten) Investering waardeverhoging huurverhoging energierekening Promotie Draagvlak creëren Verhuurbaarheid bevorderen Energiebewust gedrag bevorderen ISOLATIE EN LUCHTDICHTING Een tochtig huis? of een potdicht huis? Altijd genoeg frisse lucht Leven in een benauwde plastic zak? Beleid luchtdichtheid Dwarsventilatie (omkering) en micro-organismen Luchtlek zoveel mogelijk terugdringen, omdat: Luchtstroom onbeheersbaar, dus niet af te stemmen op de ventilatiebehoefte Ongewenste verhoging energiegebruik Ongewenste stromingsomkering (aantasting van de constructie en verhoging gezondheidsrisico door inwendige condensatie van woonvocht in de constructie) Verstoring van de bewuste (systeem)ventilatie Toelichting 3

4 Titel van de presentatie :34 qv Schimmel en vuil in spouw Trend luchtdichtheid NL woningen 8 dak 5% vloer 3% gevels 2% bouwjaar Luchtdichting verder verbeteren q v1;spec van 1, à 2, naar,3 dm 3 /s.m²@1pa door: Verbeteren detaillering materiaalovergangen (bijv. dak op muurplaten en op kopgevels, kozijnen op muren, enz.) Afdichting naden dak- en bouwdelen Kierdichting ramen en deuren Afdichting leidingdoorvoeren (keuken en meterkast naar kruipruimte) en elektra doorvoeren VENTILATIE Ondergrens qv1 7 dm 3 /s@1pa i.v.m. risico op CO 2 -vergiftiging of O 2 -tekort (q v1;spec >,1 dm 3 /s.m²@1pa) Verzekerde systeemstromen verzorgen 29 3 Historie: Ventilatievoorzieningen waren taak van de aannemer Taakverschuiving: aannemer ramen en roosters installateur luchtkanalen en toestellen (ruimten) 4

5 Titel van de presentatie :34 13 E C 13 E C Taakverschuiving: Luchtdichting Windinvloed Voorbeeld gebrekkige luchtverdeling Verbetering door zelfregelende roosters: Gelijke toestroming aan loef- en lijzijde Gemiddelde lekstroom en systeemventilatie Idem bij gemiddelde bezettingsgraad Lekstroom 19 dm 3 /s Systeemstroom 34 dm 3 /s Lekstroom 19 dm 3 /s Systeemstroom 16 dm 3 /s Systeemstroom 34 dm 3 /s Systeemstroom 16 dm 3 /s Lekstroom 17 dm 3 /s Lekstroom 18 dm 3 /s Mechanische toe- en afvoer Natuurlijke toevoer en mechanische afvoer Mechanische toe- en afvoer Natuurlijke toevoer en mechanische afvoer 5

6 Titel van de presentatie :34 kans Geluidniveau [db(a)] Veel vernieuwing, maar veel klachten ventilatie GEBRUIKSEISEN Uit: Schatgraven in de bestaande woningbouw, AgentschapNL 39 4 Tekortkomingen Energiebesparing (door installatiemaatregelen) valt tegen Geluidhinder installatie Onvoldoende luchtverversing Oververhitting Bediening ontoereikend / te moeilijk Tocht door: Onvoldoende anticiperen op wisselende wind Beperkt verwarmen van intredende lucht, vanwege goede isolatie Gebruikers ventileren om het moderne systeem heen 42 Reinheid na filter Installatiegeluid 8 Min BB eis 7 6 Lp afvoer vent 1 Lp toevoer vent 1 5 IV: 3 db(a) Distributieve verdeling relatieve luchtvochtigheid toevoerfilter 4 I: 2 db(a) schimmelrisico 3 3% 2 25% 2% 15% 1% 5% % RV [%] klb kln jsp asm bur Als ik door het filter inadem is de lucht: Schoner Viezer Weet niet capaciteit [dm3/s] Geluidweringsklasse IV III II I Eis Lp [db(a)] Lw [db(a)]

7 Titel van de presentatie :34 kans 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % rendement [%] klb jsp asm Energiezuinig ventileren luchtstroom beperken tot hoognodige vraagsturing BESPARENDE MAATREGELEN VENTILATIE warmte terugwinnen uit afvoerlucht naar toevoerlucht WTW luchtlekken minimaliseren koelbehoefte beperken door natuurlijke luchting - inbraakvrij (nacht) - automatisch op basis van temperatuur ventilatie benutten voor temperatuurzonering (slaapkamers koel bij woonkamer behaaglijk warm) Bereik EPC-maatregelen ventilatie Gevelroosters en afzuigbox met vraagsturing bereik EPC-scores van verschillende ventilatiemaatregelen Ventilatie aanpassen aan het aantal personen en/of vochtbelasting zelf regelend efficiënte afzuiging luchtdicht vraag gestuurd WTW combi 47 Balansventilatie met WTW distributieve verdeling gemeten rendementen WTW bypass Primair 13% besparing Stook 46% besparing Werkelijk rendement WTW 7

8 Titel van de presentatie :34 gasverbruik per jaar [m 3 ] totaal aantal open ramen gasverbruik per jaar [m 3 ] Bewoners ventileren op basis van temperatuurbeleving Molensingel 1-64 dinsdag zondag Linear (dinsdag) Linear (zondag) 25 Temperatuurzonering (koele slaapkamers) Energetisch optimaal In de slaapkamer is de gewenste temperatuur enkele graden lager dan in de woonkamer. Door de toegenomen isolatiegraad van woningen wordt de temperatuur in woningen steeds homogener lagen tussenwoningen 3 lagen tussenwoningen buitentemperatuur [ o C] ºC 19 ºC 17 ºC 17 ºC y = 2,1217x + 766,65 6 R 2 =, # open ramen hele jaar y = 5,1585x + 791,18 6 R 2 =, # open ramen T < 12 o Cr 21 ºC 21 ºC 21 ºC 21 ºC vroeger EPC =,8 EPC =? gezoneerd Spuien voor natuurlijke koeling Minimaal 1 à 2 x normventilatie (2,5 m² of 1 m³/s) Apart aanvullend systeem nodig Inbraakvrije natuurlijke voorzieningen of eenvoudig mechanisch systeem Deels te combineren met kookafzuiging of met luchtverwarming, waarbij recirculatie omschakelt naar buitenlucht Automatische, proportionele temperatuurregeling Geruisloos nachtbedrijf Decentrale ventilatie Luchttoevoer en afvoer per vertrek autonoom afstemmen op lokale behoefte Warmte terugwinnen uit afvoerlucht en verzamelen in buffer (bewaartermijn 1 à 1 dagen). Aanvullen met restwarmte (wasmachine, droger, koelkastmotor, e.d.) en omgevingswarmte (overschot uit zonnecollector na verwarmen tapwater) Laag-thermische naverwarming van toevoerlucht uit de buffer per vertrek naar lokale behoefte Afzuigefficiëntie verbeteren Afzuiging in WC-bril Douchecabine: Zonder vochtabsorberende wanden Momentaan verhoogde afzuigstroom (overal de cabine in) over geringe openingen vrijgave warmwater alleen indien gesloten openingen Met rioolwater (douche WTW) verwarmde luchttoevoer Kooktoestel: Afzuigkap met gezoneerde randafzuiging of achterwandafzuiging of neerklapbare ringafzuigingen panranden Inperken verspreidingszone met steunlucht (stuurstralen) en / of panelen (uitschuifbaar of uitklapbaar) Stille ventilator (acceptatie) op aanbod gestuurd Vraagsturing behalve op CO 2 ook op vocht Hybride ventilatie natuurlijk gebruik zoveel mogelijk de natuurlijke krachten: wind thermiek toe 2 mode systeem Activiteit..veel buitenlucht T + mechanisch gebruik alleen ventilatoren als de natuurlijke krachten tekortschieten om het vereiste ventilatieniveau te handhaven + /- koel....warm warm/koud water van warmtepomp IAQ..veel afvoeren overstroom van of naar andere ruimten bv via gang/trap 21 kamer, 3 knoppen af 8

9 Titel van de presentatie :34 kans qv [dm³/s] Probleemstelling Ventilatiesystemen springen er negatief uit 98% van ventilatiesystemen voldoet niet aan specificaties GOEDE UITVOERING Streven naar minimum: Positieve prestatie wordt niet opgemerkt, dus loont niet Ruimte om te rommelen: Iets minder dan minimum merkt men toch niet Serieuze klachten ontstaan pas indien niveau < 7% van criterium Ketenaansprakelijkheid: als 1 betrokkenen allemaal 95% presteren is het eindresultaat niet 95% maar,95 1 = 6% Omdat de ander (ook) iets fout heeft gedaan, ligt het (vooral) aan de ander 6 61 Integrale kwaliteit = product van afzonderlijke stappen Keuze voor PvE Ondergrenzen en marges PvE-min of PvE ++ Risico / betrouwbaarheid Verstoringsgevoeligheid 14% 13% 12% 11% 1% + 1.eisen 2.ontwerp 3.componenten 4.installatie 5.gebruik Resulterende kwaliteit Grondslag Bouwbesluit: Borgen minimale veiligheid en gezondheid Beperken van hinder en realiseren van comfort zijn private zaken ontwerp volgens BB is dus niet klachtenvrij! 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% - Bouwbesluit minimum = ondergrens schade/hinder Minimaal ontwerp = ondergrens schade/hinder + onzekerheid Ontwerpeis = streefwaarde 9% populatie comfortabel + onzekerheid + spreiding eisen ontwerp componenten installatie bijstelling gebruik minimum maximum per stap gemiddeld à 3 x vergroten gevelroosters verdieping (sys C) Verhogen capaciteit voor afvoer woonvocht Percentage van de tijd dat een gekozen C-waarde tenminste de normstroom in de slaapkamer kan toe- of afvoeren normaal ontwerp cm 2 bruto doorlaat 1% benodigde ventilatie voor afvoer van 1 L vocht per etmaal 1 afvoer 19 C, 8%RV afvoer 22 C, 8%RV 9% 8% gemiddeld EGmetingen 9 8 7% 6% ZR slk.1 ontwerpwaarde 7 6 5% ZR slk.3 5 4% 3% MA slk.1 gebruiksstand 4 3 2% MA slk.3 2 1% 1 % C per persoon [dm 3 /s@1pa] Tbu [ C] 9

10 Titel van de presentatie : Geluidarm ontwerp gesloten installatieruimte, lage druk en dempers Correcte uitvoering Niet zo maar zo! Initieel lawaai getrokken lijn geluid en vermogen afhankelijk van drukval Elektrische transportenergie onderbroken lijn axiaal radiaal centrifugaal geluid [db(a)] vermogen [W] trend vermogen trend lawaai opvoerhoogte [Pa] Kop-staart aanpak Kop = PvE en ontwerp: Specificeer het gewenste kwaliteitsniveau, benoem dit in toetsbare grootheden, zeg controles toe en koppel hieraan garantiebepalingen Eis een integraal installatieontwerp, afgestemd op het bouwkundig ontwerp Kies voor installaties die de eisen kunnen realiseren Laat kwaliteits- en uitvoeringscontroles specificeren Staart = controle en (gebruiks)instructie: Zie toe op correcte inregeling Eis controlemetingen met rapportages Verzorg goede handleidingen voor gebruik en onderhoud, draag deze over aan gebruikers en licht toe wat men kan verwachten Koppel na 1 tot 3 jaar terug via enquête en energiegegevens BRL 81 Ventilatie-Prestatie-Keuring (VPK) Voorgeschreven specificaties opvragen (toetskader) Juiste type ventilatievoorziening en componenten in juiste vertrekken Capaciteiten toe- en afvoer Elektraverbruik (energiegebruik ventilatoren) Thermisch comfort (tocht snelheid in leefzone) Regelstanden Stromingsrichting (instroming verblijfsruimten / uitstroming natte ruimten) Luchtkwaliteit (aanzuig- en uitworpposities, aandeel overstroom) Geluid van de installatie Onderhoud (bereikbaarheid en staat) 1