Chanel: de legende. Kijkwijzer. een expositie van Draiflessen Collection. voortgezet onderwijs niveau

Transcriptie

1 Chanel: de legende Kijkwijzer een expositie van Draiflessen Collection voortgezet onderwijs niveau Nu t/m 2 februari 2014

2 Over de tentoonstelling De Little Black Dress, het Chanel-mantelpakje en het parfum Chanel No.5, wie kent ze niet? Gabrielle Coco Chanel ( ) stond voor elegantie en stijl. Haar ontwerpen werden klassiekers* en zijn nog altijd actueel. De expositie Chanel: de legende volgt de legendes* die Coco Chanel tijdens haar leven creëerde. Hierbij zijn de ontwikkeling van het Chanel-mantelpak en het kleine zwarte jurkje leidend. Je kunt je verheugen op tijdloos elegante ontwerpen van kleding, tassen en schoenen, en er is een selectie te zien van Chanels spraakmakende sieraden: sprankelend, kleurrijk en op-en-top Chanel chic. Het ontwerpen van de accessoires* speelde bij Chanel van het begin af aan een belangrijke rol in haar opvatting van mode. Daarnaast is er aandacht voor de talloze kopieën naar het werk van Coco Chanel. Chanel: de legende neemt je mee op een adembenemende reis door het leven en werk van Coco Chanel en haar befaamde modehuis. hoe het werkt De vragen van deze kijkwijzer zijn gegroepeerd per zaal. Op de plattegrond hieronder kun je zien waar je bent. Woorden met een ster kun je achterin opzoeken in de begrippenlijst. Op zaal mag je alleen met potlood schrijven. Een clipboard kun je lenen bij de infobalie in de hal. plattegrond gemeentemuseum 1 e verdieping Coco Chanel, French couturier. Paris, 1936, Lipnitzki - Getty Images 2 3

3 Zaal 1 zaal 2 / Hoeden en Chanel N o 5 Lees! Gabrielle Coco Chanel behoort tot de meest invloedrijke modeontwerpers van de 20e eeuw. Haar ontwerpen zijn vaak gekopieerd. Coco Chanel zelf beschouwde het als een groot compliment wanneer haar ontwerpen werden nagevolgd. Hoe meer vrouwen gekleed gingen à la Chanel, hoe liever het haar was. 1 Deze mantelpakjes zijn een voorbeeld van origineel en namaak. Het ontwerp van Chanel ontstond in Parijs, en drie tellen later werden de eerste kopieën in het buitenland gedragen. Onderstaande aspecten kenmerken het mantelpak van Chanel: ensemble: bestaande uit rok, jas en blouse (hier niet te zien) snit: rechte rok tot aan de knieën, als wikkelrok ontworpen met ritssluiting van achteren snit: jas met kraag en 7/8 mouwen met korte splitten kleur: crème materiaal: geweven cloqué, voering crèmekleurige zijden stof afwerking: ivoorkleurige kunststofknopen met Chanel embleem van goudkleurig metaal afwerking: handgenaaide knoopsgaten afwerking: parallel verlopende, met de hand gestikte naden accentueren de zoom, kraag en de zakken Kijk en vergelijk. Noem per kopie 3 overeenkomsten met het originele ontwerp. Hoed, plaats onbekend, Spaarnestad Photo Chanel, hoed, De hier getoonde capeline herinnert eraan, dat Gabrielle Chanel ooit haar carrière als hoedenmaakster begon. In 1906 werd Chanel de maîtresse* van de gefortuneerde* Etienne Balsan. Het rijke leventje verveelde haar echter al snel. Om wat om handen te hebben, begon zij met het decoreren van hoeden. In een mum van tijd werden de hoeden van Chanel een rage. Waarom, denk je? Vergelijk de hoed van Chanel in je kijkwijzer met de hoed van een tijdgenoot op de foto links. Lees! Men zegt: Kleren maken de man. En ik zeg vandaag op dezelfde toon, De hoed maakt de vrouw! Hélène Séguin, dichteres, gepubliceerd in 1912 in Les Modes Mantelpak, Gabrielle Chanel In de jaren 30 van de 20e eeuw overheersten kleine dameshoeden in de mode. Het ontwerp dat je hier ziet, vertoont de sobere* elegantie waarmee Coco Chanel tijdens de Eerste Wereldoorlog wereldberoemd werd. Hoe komt de elegante uitstraling tot stand? 4 Mantelpak, Jaren 60 Mantelpak, C.H. Kühne & Zn., Herfst/winter 1966/67 5

4 zaal 2 / Hoeden en Chanel N o 5 zaal 26, 2 / Het 1 e verdieping modehuis Chanel Lees! In 1921 lanceerde Coco Chanel haar eerste parfum, getiteld No 5. Het was een moderne geur, vervaardigd met behulp van synthetische toevoegingen in combinatie met jasmijn en roos. Een discrete vrouw droeg aan het begin van de 20e eeuw een licht parfum van rozen of viooltjes. De zware, zoetige geur van witte bloesems zoals jasmijn was voorbehouden aan vrouwen die hun erotische kant wilden benadrukken. Het bijzondere aan Chanel No 5 was een mix aan fatsoen en erotiek vanwege de aroma s van roos en jasmijn. Chanel No 5 met meer dan 80 ingrediënten representeerde een voor die tijd ongebruikelijke harmonie tussen de verschillende geuren. 4 De Franse vereniging van parfumeurs deelt geuren in zeven hoofdgroepen. Varen* Bloemig* Chypre* Houtig* Amber (Oriëntaals/Oosters)* Leer* Citrus* Bij welke geuren hoort Chanel No 5, denk je? 5 Je kunt in een parfumerie een keer vragen of ze jou het verschil tussen de hoofdgeuren laten ruiken. Welke geur past bij jou, denk je? 6 Marilyn Monroe maakte de geur onsterfelijk door in 1952 te beweren dat zij in bed alleen een paar drupjes Chanel No 5 droeg. Sinds 2012 is Bratt Pitt het gezicht van Chanel No 5. Kijk ook op You Tube en zoek op: There you are, Chanel. Is de boodschap van de reclame ten opzichte van vroeger veranderd? Leg uit waarin je het verschil of juist de overeenkomst ziet. 7 Je ziet hier vroege ontwerpen van Chanel uit de jaren 20 en 30. Het verschil tussen een avondjurk en een dagjurk zie je in één oogopslag. Waarin zit het precies? Licht 2 aspecten toe en denk aan de snit, de kleur, de opsmuk* of het materiaal. Lees! Paul Poiret ( ) ontwierp als eerste couturier aan het begin van de 20e eeuw mode die vrouwen zonder korset konden dragen. Hij promootte ook de broekrok, een kledingstuk dat tot dan toe alleen voor op de fiets was geaccepteerd. Ook de jurken van Chanel passen bij de eisen die het dagelijks leven in de jaren 20 aan de moderne vrouw stelde. Volgens de Franse Vogue uit 1925 is de actuele mode geschikt voor de actieve vrouw, die gedwongen is om haar mode zo pragmatisch in te richten, dat ze onafhankelijk van temperatuurverschillen kan voldoen aan de diverse verplichtingen uit het dagelijks leven. [ ] Zowel de geur als de uitstraling van de flacon is sindsdien onveranderd. Jurk, Gabrielle Chanel, Lente/zomer Aparte kleding voor overdag, namiddag, cocktailtijd en een bal was aan het begin van de 20e eeuw gewoon. Deze jurk van Chanel is een voorbeeld van haar pragmatische benadering van mode. De jurk is geschikt voor een boodschapje in de ochtend, en in de avond voor bij een ontvangst. Hierbij mag de kleur niet storen. Kijk rond en beschrijf het kleurenpalet van Coco Chanel. Marilyn Monroe with Chanel No. 5, Michael Ochs Archives - Getty Images Reclame voor Chanel no 5,

5 zaal 2 / Het modehuis Chanel 9 De jurk is een goed voorbeeld van het motto: less is more. Leg dit uit in verband met de opsmuk*. 10 Chanel wilde dat een vrouw kon autorijden in haar kleding. Zij liet vrouwen daarom doorpassen met de armen gekruist voor het lichaam, terwijl zij stuurbewegingen maakten. Wat zorgt volgens jou voor het draagcomfort van dit ontwerp? Leg dit uit in verband met het materiaal en de snit. 11 Kleding moest elke beweging volgen, zoals Coco Chanel het op gevorderde leeftijd uitdrukkelijk demonstreerde. Ga hurken zoals Coco Chanel op de foto in de catalogus op blz De catalogus ligt op de bank hier in deze zaal. Heeft jouw kleding draagcomfort en functionaliteit? Onderbouw je mening met een argument. zaal Zaal 26, 4 / Costume 1 e verdieping jewellery Halsketting, Maison Gripoix Paris voor Maison Chanel Paris, jaren De costume jewellery van Coco Chanel waren doorgaans (kruis aan wat je van toepassing vindt) sober* en ingetogen functioneel en praktisch groot en opvallend kleurrijk met oog voor de details gemaakt 13 Chanel hield van (kruis aan wat je van toe passing vindt) de roomwitte glans van parels de glans van zilver de schittering van goud de schittering van diamant, smaragdgroen, robijnrood en saffierblauw fantasiekleuren die niet gerelateerd waren aan edelstenen 14 Vrouwen kunnen een vermogen dragen dat niets kost, zei Coco Chanel. Wat bedoelde ze hiermee, denk je? Lees! Coco Chanel hield van contrast: ze combineerde dagelijkse kleding met veel costume jewellery (imitatiesieraden) of mixte kostbare sieraden ongegeneerd met goedkope kitsch. Zij was hierin een voorloper. Chanel gebruikte costume jewellery als een wezenlijk onderdeel van haar modieuze garderobe. Een look was niet compleet zonder de sieraden. Door te variëren met costume jewellery, kon hetzelfde zwarte jurkje er bovendien steeds anders uitzien. Costume jewellery werd een trend*. 15 Wat vind je van de costume jewellery? Leg uit waarom je dat vindt. 8 9

6 zaal 5 / Marlene Dietrich en Chanel zaal 26, 6 / coco s 1 e verdieping comeback Lees! Dit ontwerp werd Lees! Terwijl de mantelpakjes gedragen door filmster en diva Marlène Dietrich ( ). Dat zowel Dietrich als Chanel in de jaren 60 al op leeftijd was, zou je niet denken wanneer je kijkt naar deze flamboyante* creaties. Beide dames wisten als geen ander, en tot op hoge leeftijd, in de spotlights te blijven. van Chanel alle door de modeontwerpster ontworpen mantelpakjes omvatten, kun je het klassieke* Chanel-mantelpak preciezer beschrijven. Het bestaat uit een (wikkel) rok, blouse en het Chaneljasje. Rok en jasje zijn meestal gemaakt van wollen tweed*. Chanels inspiratie hiervoor was de traditionele (sport)kleding die hoorde bij het Engelse Christian Dior, New Look: landleven. De bij het ensemble Bar uit Ligne Ensemble, Gabrielle Chanel, Chanel-pak gedragen Corolle, 1947 Herfst/Winter, 1968/69 blouse is vaak gemaakt van dezelfde zijde als die van de voering van het jasje. 16 Marlene Dietrich droeg dit ensemble op 67-jarige leeftijd bij officiële gelegenheden. Wat maakt dit ontwerp zeer geschikt voor optredens in de schijnwerpers? 19 In 1954 maakte Coco Chanel - zeventig jaar oud - een comeback in de mode. Zij ergerde zich enorm aan de New Look (1947) van Christian Dior. Waarom, denk je? Bekijk het voorbeeld in je kijkwijzer. 17 De snit van de knielange tuniek is afgeleid uit de (kruis aan) traditionele Indiase damesmode. traditionele Indiase herenmode. 18 De broek van het ensemble wijkt af van het Indiase voorbeeld. Aan welk outfit doet de broek je denken? 20 Dit is hem dus, het beroemde Chanel-mantelpakje. Een typisch driedelig ensemble van rok, jas en blouse. Kijk hier nog een keer goed naar de vele kenmerken die de kleding van Chanel zo draagbaar maakten. Onderstreep hieronder alle aspecten die zorgen voor het draagcomfort. Omcirkel alle aspecten die de rechthoekige belijning (de rechthoekige snit) van het ensemble benadrukken. De ronde naad van het jasje verbindt de wol met de voering en loopt zodanig dat het open gedragen jasje niet van de schouders glijdt. Mantelpak, Gabrielle Chanel, Herfst/Winter 1959/

7 zaal 6 / coco s comeback zaal 26, 6 / coco s 1 e verdieping comeback Mantelpak, Gabrielle Chanel, Herfst/Winter 1959/60 Het jasje is versierd met een vergulde ketting waardoor het perfect om het lichaam hangt. (Zie ook het jasje in de vitrine in het midden van deze zaal). Zakken zijn niet nep, maar functioneel en binnen bereik, afgewerkt met een rozet geplooide manchet. Bij de mouwloze satijnen blouse is een zwarte band om de armsgaten heen gezet, zodat er geen coupenaden nodig zijn De rok heeft een smal voor- en achterstuk met zijstukken die de heupen omsluiten en subtiel zijn weggewerkt in de tailleband zonder coupenaden. De ritssluitingen aan de zij- en achterkant zijn zo gezet dat de textiellijnen verticaal blijven lopen. De rand van de onderrok en de tailleband zijn gemaakt van zelfkant (de afgewerkte rand en dus niet de geknipte) van de stof, om proppen te voorkomen. De tailleband is afgezet met de zijde van de blouse. De blouse kan in de rok worden gedragen, waardoor het lichaam langer lijkt, of eroverheen. Handtas, Gabrielle Chanel, Wat vind je van deze variant op de 2.55? Lees! Tijdens haar tweede carrière ontwikkelde Coco Chanel een paar van haar bekendste creaties die nog steeds klassiekers* zijn: naast het Chanel-mantelpak (1957) ook de doorgestikte handtas model 2.55 (februari 1955). In de jaren 50 waren er bijna uitsluitend tassen met een hengsel verkrijgbaar. Chanel ontwierp de 2.55 met schouderband, om de handen vrij te hebben. De tas heeft een geheim vak voor liefdesbrieven en een rode voering voor goed overzicht. 21 Chanel beschouwde de knie als het minst fraaie lichaamsdeel van de vrouw. Hoe uit zich dat in haar ontwerpen? 12 13

8 zaal 7 / The Little Black Dress zaal 26, 8 / Chanel 1 e verdieping na Coco Lees! Coco Chanel hield van eenvoudige kleding, die je zowel overdag als s avonds kon dragen. In de jaren 20 ontwierp zij simpele jurken in haar favoriete tinten: zwart, wit, beige, huidskleur en rood. Zwart was lang een rouwkleur geweest. Eind 19e eeuw werd zwart ook veel gebruikt voor nette werkkleding voor vrouwen in warenhuizen of op kan toren. Zwart groeide in de jaren 20 uit tot een geliefde modekleur. Coco Chanel voelde deze trend goed aan. De Amerikaanse Vogue omschreef haar little black dress als the dress that all the world will wear. Alex Katz, The Black Dress, Bekijk het schilderij van Alex Katz hierboven. De Amerikaanse schilder presenteerde zijn echtgenote zes keer in verschillende poses zoals ze te zien was op een cocktailparty. Welke gevoel bracht hij hiermee tot uitdrukking, denk je? 24 Vogue kreeg gelijk. Het kleine, zwarte jurkje groeide uit tot een tijdloze klassieker*. De verschijningsvorm verandert met de mode mee. Altijd kort en zwart, maar steeds aangepast aan de tijd en nagevolgd door veel ontwerpers. Kies het kleine, zwarte jurkje dat je het meest aanspreekt. Maak er een tekening van. 25 Onderstaande vragen gaan over het kleine, zwarte jurkje dat je hiernaast hebt getekend. Wanneer en door wie is het ontwerp gemaakt? Schrijf de gegevens op. Jurk, Gabrielle Chanel, Lente/ Zomer Zoals veel van haar ontwerpen combineert deze jurk een verleidelijke uitstraling met de uitstaling van autoriteit. Hoe komt deze werking tot stand? Lees! De elementen die Chanel van de herenmode afkeek, stonden altijd in dienst van de zoektocht naar makkelijk zittende kleding die de draagster zelfvertrouwen en zekerheid gaf. Haar ontwerpen komen nooit opdringerig over. Chanel stelt de klant zelf centraal en niet de kleding. Hoewel Chanel zich er krachtig tegen verweerde feministe* te zijn, leverden haar creaties een bijdrage aan de emancipatie* van de vrouw. Beschrijf het modische silhouet* dat toen in was. Beschrijf de uitstraling. 27 Coco Chanel werd door strenge nonnen en leraren in het klooster van Aubazine opgevoed. Refereert het ontwerp aan een habijt, denk je? Of aan een smoking*? Leg uit. Maak hier je tekening. Wat maakt het ontwerp voor jou bijzonder? 14 15

9 Zaal 9 / Inspiratie Coco Chanel zaal Zaal 26, 10 / 1Karl e verdieping Lagerfeld voor Chanel Lees! In de confectie*- 28 De mantelpakjes van Chanel zijn uitgegroeid 29 Karl Lagerfeld houdt wezenlijke begrippen industrie verschenen talloze varianten op het Chanel- mantelpak. Ook couturehuis* Maison Kühne in Den Haag maakte Chanel-mantelpakken tot iconen* van de modegeschiedenis. Ze ontwikkelden zich tot uniformen die door vrouwen bij alle gelegenheden konden worden gedragen. Wat vind jij er eigenlijk van? Onderbouw je mening. van het werk van Coco Chanel in ere en geeft er tegelijkertijd een nieuwe interpretatie aan. Welk ontwerp past bij onderstaande beschrijving? Schrijf het nummer van het juiste ontwerp op. op maat voor haar klanten. Kenmerken nummer In de conservatieve Verenigde Staten vierde Chanel na de Tweede Wereld- oorlog successen. Chanels eenvoud was geschikt om kwalitatief hoogwaardig en in grotere hoeveelheden geproduceerd te worden. Jackie Kennedy bijvoorbeeld liet de stof, het knippatroon en de knopen uit Parijs komen. Het Chanel- mantelpak zelf werd bij kleermaker Chez Ninon in New York genaaid. Een ensemble met verhoogde taillelijn en een nieuwe inter pretatie van 2 klassiekers: de little black dress en het Chanel-jasje. Een mantelpak met bijna rechte mouwen, splitjes en 4 gouden knopen bij de pols. Gestructureerd oppervlak van de wollen stof door verschillende garens en weefpatronen. Op taillehoogte ingezette vleermuismouwen benadrukken de schouderlijn die in de jaren 80 in was. Tussen kleurrijke klodders en spetters staat de bijnaam van Chanel gedrukt. Lees! Gabrielle Chanel stond tot aan haar dood in januari 1971 aan het hoofd van haar modehuis. Hoe moest het verder na het overlijden van Mademoiselle? Het bleek een moeilijke zoektocht om zowel de Chanel-traditie in ere te houden, als bij te blijven in de mode. In 1983 is de van oorsprong Duitse couturier Karl Lagerfeld aangesteld als hoofdontwerper bij Chanel. Inmiddels vervult Lagerfeld deze positie al dertig jaar met groot succes. Het sportieve element wordt hier benadrukt. De vormgeving refereert aan de Chanel-jasjes uit de jaren 60. Het ensemble toont een typisch kenmerk van Chanel: de stof van de jurk komt terug in de voering van de jas. De knopen tonen het logo van Chanel. Ensemble, Karl Lagerfeld voor Chanel, Lente/Zomer 1991 Advertentie, C&A Brenninkmeijer,

10 Zaal 11 / Chanel for everyone 18 Welkom in onze fotostudio! The little black jacket is anno 2013 the little black dress van nu. Niet een hele outfit van Chanel, maar juist het combineren van klassiek Chanel met bijvoorbeeld een spijkerbroek, is nu de trend. In deze fotostudio kun je zelf op de foto gaan, gekleed in een origineel jasje van modehuis Chanel. Zwart of wit, style jezelf, gebruik je eigen camera of telefoon en maak een foto! Aan de wand hangen foto s door fotograaf Robin de Puy van Nederlandse vrouwen en mannen, op hun eigen manier gekleed in Chanel. Ter inspiratie. Het Gemeentemuseum kijkt uit naar een upload van uw eigen Chanelfoto s! begrippenlijst Accessoire Bijhorende zaken Confectie Confectie is kleding die in grote series in fabrieken wordt gemaakt en in standaard kledingmaten wordt aangeboden. Het voordeel hiervan is dat de prijs van de kledingstukken relatief laag gehouden kan worden. De confectie is vaak een vertaling van de haute couture naar een simpeler en goedkoper model voor iedereen. Couturier Een modeontwerper die haute couture maakt, wordt haute couturier genoemd. Slechts een kleine groep modeontwerpers in Frankrijk mag zich haute couturier noemen. Daarvoor moet de ontwerper in kwestie benoemd worden door de Chambre Syndicale de La Couture. Zij kent de titel haute couturier slechts toe wanneer de ontwerper voldoet aan de volgende voorwaarden: Kleding moet in eigen ateliers vervaardigd worden. In de ateliers moeten minimaal 12 personen werken. Twee keer per jaar moet hun collectie gepresenteerd worden op de catwalk. De kleding moet getoond worden door ten minste 3 mannequins. Er moet een speciale ruimte zijn waar kleding aan vaste klanten getoond kan worden. Emancipatie Streven naar gelijke rechten en zelfstandigheid. Flamboyant Vol temperament en vuur, hartstochtelijk Feminisme Het streven naar gelijke rechten voor vrouwen en mannen. Een feministe is een aanhanger van het feminisme. Gefortuneerd Rijk Geurfamilies Geurfamilie Kenmerken Citrus Deze geurfamilie bestaat traditioneel uit citrusgeuren, zoals citroen, limoen en sinaasappel. Bloemig Populair geurtype. De geur wordt meestal gekenmerkt door één enkele bloem. Bekende bloemengeuren zijn roos en meibloem. Varen Lavendel, eikenmos, cumarine en geranium. Chypre Frisse geuren in combinatie met meer bloemige geuren. Bekende Chypre geuren zijn bergamot, eikenmos, ladanum en patchouli. Houtig Bosachtige geuren zoals patchouli, ceder en sandelhout. Amber Leer Zware, pittige geuren die lang blijven hangen zoals kaneel, vanille en amber. Sprankelende en exotische bloemen en warme en aromatische geurnoten zijn kenmerkend voor deze geurfamilie. Rook-, brand-, berken-, en tabakslucht. Haute couture Haute couture is mode die voor een kleine markt wordt ontworpen. Er wordt slechts één (of soms enkele exemplaren ) van de kledingstukken op maat gemaakt voor de drager ervan. Alle couturestukken worden dan ook met de hand gemaakt. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de stof en de techniek. Icoon Rolmodel, iemand/iets die/dat dient als boegbeeld voor een bepaald gedachtegoed of bepaalde overtuiging. Klassieker Iets dat lang geleden gemaakt is maar nog steeds mooi gevonden wordt. Legende Verhaal, dat niet op historische werkelijkheid berust, maar meer op de overlevering van generatie op generatie. Maîtresse Vrouw die een langdurige liefdesrelatie heeft met een man die een andere vaste partner heeft. Opsmuk Versiering Silhouet/modesilhouet Sterk sprekende omtreklijn van de mode/kostuums in een bepaalde periode. Smoking Een smoking is een twee- of driedelig kostuum voor mannen. Het bestaat uit een zwarte broek met aan de zijkant een fluwelen streep. Het omgeslagen gedeelte aan de voorzijde de jas, de revers, is van andere stof dan de jas. Hierbij hoort een wit smokingoverhemd en een zwart vlinderdasje. Sober Als je niet meer hebt dan nodig is, bescheiden, eenvoudig, ingetogen, matig, onopgesmukt. Trend Een trend is een ontwikkeling in een bepaalde richting, bijvoorbeeld op het gebied van mode, muziek, techniek of taalgebruik. Tweed Wol van schapen uit het gebied van de rivier de Tweed in Schotland. Door grove garens van verschillende kleuren in elkaar te draaien wordt het typische, dooreenlopende kleureffect verkregen. Bekend van de tweed colbertjes van landeigenaren met Landrovers. 19

11 Coco Chanel At The Tuileries, Willy Rizzo, Paris Match Archive - Getty Images.jpg Gemeentemuseum Den Haag Afdeling Educatie, oktober 2013 Tekst: Andrea Freckmann Vormgeving: Foto & Vorm