Mail Service. juni reni de boer schreef een boek, het heet stuk.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mail Service. juni 2012. reni de boer schreef een boek, het heet stuk."

Transcriptie

1 Mail Service juni 2012 reni de boer schreef een boek, het heet stuk.

2 2 COLOFON Mail Service, regio Haarlem e.o. 17e jaargang, nummer 67 Regiocoördinator Amunda van Stenis,Tel: Secretariaat-ledenadministratie: Suzanne Groot Bastion NW Vijfhuizen, Tel: Financieel coördinator Carel Schrama Medewerker regiobestuur Melvin Slingerland Ria Lupescu Freek-Jan Hoek Themawerkgroep Ellen Kramer Melvin Slingerland Advertenties Freek-Jan Hoek, freek-jan@hotmail.com Coördinatie inloopuur Spaarne Ziekenhuis Ivonne Hesse Werkgroep chronisch ziekenweek Ria Lupescu en Amunda van Stenis Werkgroep lotgenotencontact Suzanne Groot en Wim Hesse Dit is een regionale MSVN-Nieuwsbrief. Mail Service verschijnt vier keer per jaar en wordt over 300 leden/donateurs uit de regio verspreid. De plaatsen die onder de regio vallen: Aerdenhout, Amstelveen, Assendelft, Badhoevedorp, Beverwijk, Bloemendaal, Buitenkaag, Driehuis (NH), Egmond aan Zee, Haarlem, Haarlemmerliede, Heemskerk, Heemstede, Hoofddorp, Koog aan de Zaan, Nieuw-Vennep, Overveen, Santpoort-Noord en -Zuid, Velsen-Zuid, Velserbroek, Vijfhuizen, Westzaan, IJmuiden, Zandvoort, Zwaanshoek, Zwanenburg Kopij bij voorkeur in Word mailen naar het redactieadres. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden mededelingen in te korten. Redactieadres, tevens hoofdredactie Amunda van Stenis Sparresholm BN Hoofddorp vanstenis@gmail.com Deadline: 31 juli 2012 Drukkerij: Editoo, Arnhem MS-telefoon: voor bereikbaarheid: zie nuttige adressen MS verpleegkundigen Liesbeth Wessel (Kennemer Gasthuis, locatie noord. Op dinsdag, woensdag en vrijdag, tel of Leonore Lust, Annemieke Koppenhol (Spaarneziekenhuis, Hoofddorp) MSVN op Internet en Adreswijziging Als u gaat verhuizen, stuur dan een adreswijziging naar het Verenigingsbureau van MSVN, Postbus 30470, 2500 GL Den Haag. Tip: plak uw adresstrookje van MenSen op uw verhuis- of briefkaart en vermeld uw nieuwe adres erbij.

3 3 van de regiocoordinator Vandaag ben ik ingewijd in de wondere wereld van glasvezel. Een monteur heeft vanochtend mijn t.v., internet en telefoon aangesloten. Pfff, een heel gedoe. Maar je krijgt er wél wat voor terug, bijvoorbeeld een kabel dwars door je kamer. Nou ja, die moet natuurlijk uiteindelijk onder de vloer verdwijnen, maar dat deed de monteur niet. Enfin, ik ben weer helemaal Ook als bestuur doen we ons best om anno 2012 te zijn. We hebben een nieuwe werkgroep opgericht om de mogelijkheden tot fondsen werven te onderzoeken en uit te voeren. Dit is hard nodig, nu allerlei subsidies worden stopgezet. Tips zijn natuurlijk altijd welkom. Ook de themawerkgroep is weer anno Vorige keer berichtte ik al over het feit dat Carolien is gestopt (zij zit nu in de fondsenwerkgroep ) en nu heeft Annemarie de Vries haar plaats ingevuld. Welkom Annemarie! We hebben de nieuwe themaonderwerpen afgestemd op de resultaten van de enquête en zijn benieuwd wat jullie er van vinden. Deze maand komt er iemand vertellen over het project MS op afstand, een project waar iedere MS-patiënt wat aan kan hebben. Ik zou zeker komen! De MS-telefoon is anno 2012 omdat ze hun tijden hebben aangepast aan het feit dat veel MS patiënten s avonds niet veel energie meer hebben; de avondopenstelling is verdwenen en twee ochtenden zijn erbij gekomen. De nieuwe tijden staan in de nuttige adressen. En verder zijn de lotgenotengroepen natuurlijk allebei anno Als je behoefte hebt om met lotgenoten te praten, bel me dan of stuur een mail. In beide groepen is nog plaats. Natuurlijk even een update op mijn tuin, die is ook weer anno Jan plaatste een nieuw hek en een nieuwe schutting, prachtig. En omdat het onkruid nu bijgehouden wordt is er weer een hoop ruimte voor nieuwe planten. Het tuincentrum is dan ook niet geheel veilig voor mij Het was dit keer een hele toer om genoeg ruimte te vinden voor alle artikelen, maar het is gelukt. Veel leesplezier! We hopen op een goede zomer, Amunda

4 4 ANWB komt met pechservice voor tweewielers De ANWB begint dit voorjaar met pechservice voor tweewielers. De bekende pechservice door de Wegenwacht en de ANWB Alarmcentrale wordt daarmee uitgebreid. Uit onderzoek komt volgens de ANWB naar voren, dat 50% van de mensen met een (e-)fiets, brom- of snorfiets, (e-) scooter of scootmobiel in de afgelopen twee jaar pech heeft gehad met hun voertuig. Met name elektrische fietsen, scooters en scootmobielen zijn lastig zelf te repareren onderweg, en door hun gewicht moeilijk thuis te brengen. Op dit moment wordt - zo weet de ANWB ongeveer 17% van de voertuigen ter plekke gerepareerd door de berijder zelf, of door een ander. Veel vaker echter wordt de reis lopend en duwend hervat: 40% van de gestrande reizigers probeert bij pech onderweg de (brom) fiets naar huis te krijgen, om deze vervolgens door een derde te kunnen laten repareren. Het onbeheerd achterlaten van een dure elektrische fiets (circa 2.500) wordt duidelijk als een bezwaar ervaren. Na lekke banden zijn elektronicaproblemen en lege accu s bij elektrische fietsen, bromfietsen, scootmobielen en scooters de grootste pechoorzaken. Ook komt het regelmatig voor dat de ketting eraf loopt, of een rem-, gas- of versnellingskabel kapot gaat. Wilt u op de hoogte worden gehouden? Mail dan uw gegevens naar innovatie@anwb.nl Vervolg op mijn CCSVI behandeling Juni 2010 heb ik een CCSVI behandeling gehad, ik heb daar toen in dit blad ook over geschreven, wat ik ook vermeldde is, dat ik zou laten weten hoe mijn toestand nu is. Wel, ik heb er moeite mee gehad om het te schrijven, medepatiënten zou ik met mijn bericht misschien negatief kunnen beïnvloeden, maar hoe dan ook hier een kort verslag hoe het mij vergaan is. Als ik terug kijk op het laatst anderhalf jaar ben ik er weinig op vooruit gegaan, eigenlijk ben ik er behoorlijk op achteruit gegaan. Het loopvermogen is gehalveerd. Kon ik vroeger nog redelijk fietsen, nu kan dat ook nog maar dan wel op een elektrische fiets. Kwam ik anderhalf jaar gelden nog in aanmerking voor het medicijn Tysabri of Fingolimod, werd me dat een jaar geleden ontzegd, omdat ik na een nieuwe MRI scan was bevorderd van RR (relapsing/remitting) naar SP (secundair progressief) en in deze vorm worden die medicijnen niet gegeven. Twee keer ben ik naar het ziekenhuis in Duitsland voor controle terug geweest en daar bleek dat de aderen nog open waren, dus daar ligt het ook niet aan. Nee, bij mij heb ik geen positief effect kunnen ontdekken, behalve dat ik minder moe ben. Ik heb minder van die moeheidsaanvallen, dat bevestigt ook mijn vrouw. Natuurlijk, als je een optimist bent, kan je ook zeggen: zonder die behandeling zou je nog slechter zijn. Dus terugkijkend op dit alles: een goede behandeling, goede artsen, minder moe, behoorlijke verslechtering in motorisch gedeelte; maar hoe ik er aan toe zou zijn zonder die behandeling...? Wetende dat dit berichtje niet bepaald hoopvol is, verblijf ik met vriendelijke groet Hugo Eggerding

5 5 rolstoelvriendelijke B&B s Mensen die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten, zijn voor vakanties vaak aangewezen op de geijkte, aangepaste adressen. Speciaal voor hen komt de ANWB, in nauwe samenwerking met het Revalidatiefonds, met Bed & Breakfast zonder drempels : een gids met twintig charmante, romantische en gegarandeerd rolstoelvriendelijke B&B s. Auteur van de gids, Eelke Kelderman, zit zelf in een rolstoel en heeft de B&B s uitgebreid getest. Ze vertelt helder welke aanpassingen zijn gemaakt, tekent de plattegrond van de bad- en slaapkamers en maakt de weekendjes weg compleet met tips voor rolstoelvriendelijke uitjes en eetadresjes in de omgeving. ANWB Bed & Breakfast zonder drempels kost 10,95 (ANWB-ledenprijs 9,95) en is vanaf 28 maart in de ANWBwinkel en in de boekhandel verkrijgbaar. De gids is ook online te bestellen, onder andere via en Bron: Aanzet april 2012 Langeafstandsloper MS-vereniging, Mijn echtgenote heeft de ziekte MS en ik ben er dus heel goed mee bekend. Voor haar en voor velen met haar die deze ziekte hebben, heb ik een sponsorpagina geopend op de website van de Nijmeegse vierdaagse. Dit om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor MS-Research in Voorschoten. Misschien dat u ook een bijdrage als vereniging kunt doen danwel dit onder uw leden kenbaar wilt maken? Op de site kun je een bedrag doneren. Klik op zoek een loper op naam of goede doel. Toets in de balk ms of mijn naam Kor van Timmeren. Daarna klik je op ja ik wil graag Kor sponsoren. Hier kun je dan een bedrag invullen en eventueel een bemoedigende tekst. Het geld zal door MS-Research van de rekening gehaald worden. Voor zover ik weet na afloop van de Nijmeegse vierdaagse. Alvast hartelijke dank voor uw medewerking danwel sponsorbedrag en hopelijk vinden ze zo spoedig mogelijk een remedie voor deze ziekte. Vriendelijke groet, Kor van Timmeren Hoogezand.

6 6 paspoort Ellen: Interview met Miriam, mijn MS-vriendin, samen met twee andere MS-meiden komen we al een paar jaar eens in de vier weken een paar uurtjes in de ochtend samen om te praten, te huilen en te lachen. En koffie en thee te drinken. Ellen: 7 of 8 Jaar geleden ben je ook geinterviewd voor de Mail Service. Hoe sta je nu in het leven? Miriam: Er is veel veranderd in die jaren, ik ben inmiddels gescheiden en gelukkig weer getrouwd met Jacob, 5 jaar alweer. Toen kon ik nog lopen, nu is dat een stuk lastiger. Ik heb een zoon van 13, Robin. Hij woont bij zijn vader en zijn echtgenote. Zij nemen een heel pakket zorgen en verzorging van mij over. Het kostte mij heel veel energie. Robin heeft mogelijk Asperger (autisme) daar komt heel veel bij kijken maar vooral de echtgenote van mijn ex-man regelt veel, super. Ellen: Hoe gaat Robin met jouw MS om? Miriam: Robin begrijpt, nu hij wat ouder is, wel waarom ik niet goed kan lopen. De MS heeft ook mijn spraakvermogen aangetast, en de coördinatie van mijn rechterarm. Hij weet wat MS met mijn lichaam doet. Ellen: Wanneer wist je dat je MS hebt? Miriam: Vanaf mijn twaafde heb ik al klachten, een tante en een oom van mijn moeder (niet verwant) hebben MS. Toen ik 17 was gaven mijn benen het heel even op. Mijn moeder wilde het graag een naam geven, we herkenden het onbewust wel. Toen Robin zes maanden was, is MS bij mij geconstateerd. Ellen: Ik weet dat je medicijnen gebruikt, vertel daar eens over. Miriam: Nu gebruik ik al weer 5 jaar Tysabri. Daarvoor heb ik echt alles geprobeerd, van Interferon tot Avonex. Ik merk het wel als ik een shotje heb gehad. Functioneer dan beter. Maar helaas testte ik positief op PML (infectie van de hersenen, een invaliderende en levensbedreigende ziekte). Dit is een bijwerking van Tysabri. Ik word goed in de gaten gehouden door Dr. Polman, hoop niet dat ik met de behandeling moet stoppen. Ik ben zo bang dat ik dan meer klachten krijg. Ik besef wel wat mijn voorland is, vind dan toch van mezelf dat ik het nog niet zó erg heb. Er zijn altijd mensen die er slechter aan toe zijn, denk ik dan. Je verlegt steeds je grenzen, eerst lopen, nu naast de rolstoel een scootmobiel. Nu heb ik dan toch een taxi-kaart aangevraagd, wat een drempel moest ik over! Wij hebben Max, onze lieve hond, die moet ik uitlaten, een stok achter de deur om naar buiten te gaan. Ellen: Je onderneemt dus wel dingen, doe je dat ook samen met Jacob?

7 7 Miriam: Jacob en ik hebben een rondreis door Florida, Miami gemaakt. Met de rolstoel. We moesten wel wat bezichtigingen overslaan, maar in Amerika is alles goed ingericht op gehandicapten. Ellen: Hoe zie jij de toekomst? Miriam: Mijn toekomst? Doorgaan met Tysabri en ik moet het er maar mee doen. Het is niet anders. Was ik een goed proefkonijn voor jouw eerste interview? Ellen: Een prima proefkonijn, Miriam, dank je wel. werkervaring? Festival 5D zoekt jongeren met beperking voor leer- en/ofwerkplekken sportief Noteert u alvast 8 juli in u agenda! Dan wordt bij de Toolenburgse Plas in Hoofddorp de nieuwe editie van de sportfair gehouden. Deze wordt onder andere georganiseerd door de St. Sportfair, Meersportief en Sportservice Haarlemmermeer. Op deze sportfair is de BGH aanwezig en zal er extra aandacht zijn voor sporten voor mensen met een handicap. Werkervaring opdoen in de culturele sector? Dat kan bij Festival 5D. Festival 5D is het cultuurfestival voor de vijf zintuigen. Het festival vindt plaats op 15 september 2012 in Amsterdam. Zo gaat het festival 5D met een groep jonge theatermakers negen korte theaterproducties zelf produceren. Jongeren mét en zonder beperking krijgen de kans mee te spelen in een van de theater- of toneelproducties en worden begeleid door ervaren regisseurs uit de theaterwereld. Het festival is daarom op zoek naar spelers, dansers, performers en artiesten met een handicap. Meer informatie over de vacatures op

8 8 MEE Noordwest-Holland Cursusgids Cursus Assertiviteit Voor jongeren en (jong)volwassenen met een lichamelijke beperking Inleiding De cursus assertiviteit is gericht op het vergroten van de weerbaarheid en sociale vaardigheden van mensen met een lichamelijke beperking. De cursus is voor iedereen die met meer zelfvertrouwen wil krijgen en beter voor zichzelf wil opkomen. Cursusprogramma De cursus bestaat uit zes bijeenkomsten van twee uur. Er is ruimte voor maximaal tien deelnemers. Aan het einde van de cursus wordt een terugkombijeenkomst gepland. Tijdens de cursus komen de volgende onderwerpen aan de orde: Laten zien dat je er bent en opener worden. Grenzen stellen en nee zeggen. Omgaan met kritiek; reageren op kritiek en kritiek geven. Verstevigen van de eigen houding. Informatie en aanmelden Wilt u meer informatie over de cursus of wilt u zich aanmelden? Dan kunt u contact opnemen met MEE Noordwest-Holland, via tel , via vraag@mailmee.nl of via onze website Kosten De kosten voor deze cursus zijn 10,-. Tijdens de bijeenkomsten is er gelegenheid om ervaringen uit te wisselen. Voor wie De cursus is voor mensen met een lichamelijke beperking in verschillende leeftijdsgroepen. Er wordt een cursus gegeven voor zowel jongeren als voor (jong)volwassen. Waar en wanneer Voor actuele cursusdata en de cursuslocatie kunt u contact opnemen met MEE Noordwest-Holland, tel of kijken op onze website:

9 9 Op vakantie in een aangepaste caravan of camper? Wilt u een rolstoel geschikte camper kopen, inruilen of huren kijkt u dan eens naar te Enschede. In deze campers kunt u met uw handbediende rolstoel bewegen met een extra brede toegangsdeur en een platformlift. Er is zelfs een airco in de cabine. Voor het meer aangepaste werk, zoals nodig voor een electrische rolstoel, kunt u naar de site Stichting On Wheels verhuurt haar campers, bussen en chalets alleen aan donateurs en vrienden van de stichting. U wordt donateur voor 35,=. Zij bieden aangepaste vakantiehuizen voor electrische en handbewogen rolstoelen. Dan bedoel ik campers, chalets en zelfs een motor met zijspan. Is het een droomwens om eens mee te kunnen op een unieke, echte motor met rolstoelzijspan? Stichting On Wheels heeft speciaal hiervoor een BMW R1200 LT met rolstoelzijspan beschikbaar en kunt u hem voor bijvoorbeeld een weekend of een week huren. Wel dient u zelf zorg te dragen voor een helm en motorkleding voor zowel bestuurder als de bijrijder. Zelf geen motorrijbewijs? Bent u zelf niet in het bezit van een motorrijbewijs? Geen nood! Zij hebben vrijwilligers die heel graag met u op pad gaan. Neem in dit geval dus gerust contact op; zij helpen u graag verder! Op deze site kunt u ook naar een pagina met info over campeerplaatsen in Europa. Er zijn twee chalets van Roompot, Roompot Beach Resort te Kamperland in Zeeland en Roompotpark Klein Vink te Arcen in Limburg. De twee Villa s On Wheels zijn compleet aangepast en van alle gemakken voorzien. Het is ook mogelijk om zorg in de woning in te kopen. Allévo zorg en dienstverlening is een organisatie die zowel intramurale als extramurale zorg PGB en zorg in natura levert in Zeeland. wijziging inloopuur Kennemer Gasthuis Het inloopuur wordt van de derde vrijdag van de maand verplaatst naar de volgende data: 15 juni, 21 september, 23 november. Wij helpen u op deze ochtenden graag een stukje om antwoord op uw vragen te vinden. Locatie: Kennemer Gasthuis lokatie Noord. U kunt zich melden bij de poli neurologie. Ivonne, Ria, Freek-Jan en Ellen.

10 10 14 april: Symposium MS, werk en inkomen Georganiseerd door de MS verpleegkundigen van het Kennemer Gasthuis te Haarlem en Medisch Centrum Alkmaar. Samen met Carel Schrama ben ik naar het Van der Valkhotel in Haarlem gegaan, voor het symposium MS, werk en inkomen, om daar een stand voor de MSVN te bemannen. In de ruimte stonden verschillende tafels, waaraan de sponsors: Biogen, Merck Serono, Bayer, Teva en Novartis zaten. Egbert Mulder was er met zijn boek: De dagelijkse dingen maar dan met MS Het symposium begon met een kleine inleiding van Liesbeth Wessel, MS verpleegkundige van het Kennemer Gasthuis. Zij nodigde vervolgens Egbert Mulder uit om twee stukjes uit zijn boek voor te lezen. Twee heel herkenbare verhalen over de ongemakken van de ziekte MS. De humoristische wijze waarop dit werd beschreven, maakte dat er voor het publiek een goede sfeer werd gecreëerd Toepasselijk in het kader van dit symposium was het verhaal van de werknemer met MS. Zijn voordracht ging vergezeld van de nodige humor met een serieuze ondertoon. De volgende spreker was Dr.B.M.van Geel, neuroloog van het Medisch centrum Alkmaar. Hij vertelde over de uitdaging waar de wetenschap nu voor staat om de verschillende vormen van MS en de oorzaken te onderzoeken. Tevens gaf hij een uitgebreide toelichting op het gebruik van 1e en 2e keus medicatie met de bijbehorende bijwerkingen. Het blijkt voor artsen een lastige keus om de juiste medicatie te bepalen. Op grond van de klachten die samen met de MS verpleegkundigen worden bijgehouden, komen de artsen tot een keuze voor de medicatie. Te allen tijde is een dosering en keuze weer aan te passen. Uit zijn verhaal blijkt de betrokkenheid bij de patiënten en de goede samenwerking met zijn MS verpleegkundigen die een waardevolle aanvulling zijn vanuit hun deskundigheid op dit gebied. Hij werkt niet alleen samen met MS verpleegkundigen maar in een team, waarin ook de maatschappelijk werkster een belangrijke taak heeft. In de hierna volgende voordracht was de heer E.Poll van Stichting Belangenbehartiging Sociale Zekerheid, aan het woord over de ondersteuning die zijn bedrijf kan geven aan werknemers die bij langdurige arbeidsongeschiktheid terecht komen in de ziektewet. Tevens gaf hij een aantal tips mee voor mensen die in een afkeuringtraject worden bekeken door de keuringsarts: 1. Neem altijd iemand mee die je kan ondersteunen in het gesprek. Twee horen meer dan een. 2. doe je in een gesprek met de keuringsarts vooral niet beter voor dan je bent, want hij kent je alleen van dit gesprek en een stukje papier. Tevens kan het zo zijn dat de papieren die je hebt overlegd inmiddels, gezien je klachten, al weer verouderd zijn. Dus geef zo goed mogelijk weer, waar je last van hebt op het moment dat je bij de keuringsarts bent. De keuringsarts maakt een rapport op dat definitief is zodra het bij de arbeidsdeskundige is aangekomen. Na het gesprek met de keuringsarts kom je bij de arbeidsdeskundige. Deze zal volgens een protocol bepalen voor welk percentage je wordt goedgekeurd en dat heeft consequenties voor je uitkering. Gekeken wordt naar wat de zieke werknemer kan en ook voor welke uitkering de werknemer in aanmerking komt. De arbeidsdeskundige kan hierbij een keuze maken uit drie mogelijke functies, die aan de hand van het medisch rapport worden bepaald. Elke keuze is met een uitkeringspercentage weergegeven. Het blijft een ingewikkeld verhaal en daarom heeft de heer Poll een bedrijf opgezet ter ondersteuning van zieke werknemers. Het is zulke ingewikkelde materie dat een leek al snel niet meer weet hoe het werkt. Hij vertelde ons dat hij zeker niet de enige is die zich met deze kwesties

11 11 bezighoudt en adviseerde dan ook om in de eigen omgeving naar een dergelijk bedrijf om te zien, wanneer eigen afkeuring aan de orde is. In de pauze werden lekkere hapjes geserveerd en kwamen diverse mensen naar ons tafeltje waar we zeer interessante gesprekken gevoerd hebben. Vooral de mensen die net een diagnose hebben gekregen hadden behoefte aan ervaringen van lotgenoten. Ons tijdschrift is vele malen bekeken en uitgedeeld. Opvallend was dat de kinderfolder van MSWeb erg in trek was. Mensen met MS willen graag uitleggen aan de familie, kinderen en kleinkinderen wat MS is. Daar is dit boekje een goede informatie voor Na de pauze sprak de maatschappelijk werkster van het MCA, Mevrouw A. de Boer. Zij had een duidelijke uitleg over de belastbaarheid van een persoon met MS en over waar de grenzen liggen. Zij gaf duidelijke toelichting aan de hand van een frisse presentatie, over waarmee je als MS patiënt allemaal geconfronteerd kan worden. Vooral vond ik het indrukwekkend dat zij de omgeving van een werknemer die MS heeft, als een belangrijke factor beschouwt voor het slagen van werken met MS. Zij gaf zeer toepasselijke reacties weer van mensen die met onbegrip ( niets aan te zien dan ben je niet ziek) worden geconfronteerd, maar ook van de collega s die zich wel in de werknemer met MS interesseren Aan het einde van het symposium werden de toehoorders en de sprekers bedankt. Verslag Caroline Roelfs-Kuipers Fietspaaltjes kosten levens Fietspaaltjes en andere obstakels op straat kosten jaarlijks gemiddeld vijftig mensen het leven. Twee verkeerspsychologen van de Rijksuniversiteit Groningen deden onderzoek naar fietsongevallen waarbij geen andere verkeersdeelnemers betrokken waren. Verder vielen er gewonden bij dit soort ongelukken. Het zijn vooral ouderen en slechtzienden die het slachtoffer worden van fietspaaltjes, stoepranden en andere obstakels op of langs de weg. Door de opkomst van de elektrische fiets neemt dit risico alleen maar toe. Deze fietsen gaan sneller waardoor de fietsers eerder uit balans raken. Zij raden de fietspaaltjes af en willen de overgang van wegen en paden beter markeren met verf en overstappen op stoepen met afgeronde randen. Bron: Dagblad van het Noorden, 6 februari 2012.

12 Verslag themadag 14 april Op zaterdag 14 april 2012 was er weer een schitterende themadag. Dat er veel leden geïnteresseerd waren in de onderwerpen MS research en MS Nederland, kwaliteit van zorg bleek wel uit de grote opkomst die dag in het dagbesteding Centrum van Nieuw Unicum in Zandvoort. Gastsprekers die dag waren Jacqueline Solleveld, projectleider bij MS Nederland en Kim Zuidwijk, onderzoekscoördinator van Stichting MS Research. Kim liet naar aanleiding van een introfilmpje eerst zien wat er nu exact bij Multiple Sclerose aan de hand is. Vervolgens heeft ze uitgebreid verteld wat de focus is van MS Research, namelijk wetenschappelijk onderzoek van het afweersysteem, honderden onderzoeken, voorlichting en verbetering van de kwaliteit van zorg voor mensen met MS. Onderzoeken van het VU medisch centrum Amsterdam, Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, MS Centrum Limburg en UMC St Radboud Nijmegen Centrum worden gefinancierd door MS Research. Er wordt o.a. onderzoek gedaan naar de progressieve vorm van MS en specifiek onderzoek t.b.v. kinderen. In totaal zijn er in 30 jaar 272 projecten gefinancierd. MS research is geheel afhankelijk van giften. Jacqueline vertelde over haar werkzaamheden bij MS Nederland. MS Nederland Kwaliteit van Zorgis een gezamenlijk initiatief van: MS Research, MS Vereniging Nederland, MSweb en Het Prinses Beatrix Fonds Het project MS Nederland Kwaliteit van Zorg is gebaseerd op ervaringen vanuit patiëntenperspectief en vanuit patiëntenbelang. Jacqueline gaf onder andere aan dat er momenteel geen eenduidig aanspreekpunt of centraal loket bestaat voor overlap in taken: specialistische zorg, coördinatievan MS zorg, etcetera en geeft aan dat MS Nederland wil zorgen dat er een multidisciplinaire richtlijn komt zodat er regionaal zorg uitgevoerd kan worden dicht bij huis, met de expertise van specialisten op een aantal plaatsen in het land. Nadat we genoten hadden van de fantastische presentaties en koffiepauze, sloten we de middag af met weer een tweetal ervaringen rijker. Als uw meer wilt weten over MS Nederland of MSResearch, kijk dan op de website of op nl.

13 reni de boer schrijft een boek Woensdag 30 mei, op Wereld MS Dag, verscheen Stuk! van Reni de Boer, waarin ze vertelt13 hoe ze gediagnosticeerd werd met MS en hoe deze ziekte haar leven veranderde. Gerdi Verbeet, voorzitter van de Tweede Kamer, nam in Nieuwspoort het eerste exemplaar in ontvangst. Extreme vermoeidheid die niet over gaat en ook nog eens onverklaarbaar is. Dat is waar Reni de Boer op 17-jarige leeftijd mee te maken kreeg. Zes jaar - en talloze onderzoeken - later blijkt ze aan multiple sclerose (MS) te lijden. De Boer is achteraf blij dat de uiteindelijke verklaring voor haar ziekte zo lang op zich heeft laten wachten. Als ik meteen had geweten dat het MS was, had ik me misschien laten beperken in de keuzes die ik gemaakt heb, legt ze uit. Ik deed namelijk zo min mogelijk concessies aan mijn ziekte, ik wilde gewoon gaan studeren en genieten van mijn relatie. De problemen waar ze door haar ziekte tegenaan is gelopen, bijvoorbeeld aanvankelijk niet toegelaten worden tot een studie, beschrijft ze luchtig in Stuk! Dat is niet zonder reden. Ik zie mijn leven niet te zwaar, zegt ze. De vermoeidheid zie ik als een grote beperking, maar dat betekent niet dat je meteen de meest ongelukkige mens ter wereld bent. Je kan heel goed een handicap hebben én gelukkig zijn. En die instelling komt haar goed van pas bij haar werk. Toen ik in 2007 Mis(s) Nederland werd (een missverkiezing voor vrouwen met een handicap, red.), kreeg ik daar meteen een betaalde baan als Ambassadeur Onbeperkt Nederland. Na dat jaar was haar missie - ratificering van een VN-verdrag voor rechten voor mensen met een beperking - nog niet geslaagd, dus besloot ze verder te gaan als zzp er. Het beeld overheerst dat het in Nederland heel erg goed geregeld is voor gehandicapten, maar er zijn nog zoveel dingen die verbeterd kunnen worden. In alles wat ik doe probeer ik misvattingen om te draaien. De Boer hoopt dat ook haar boek kan bijdragen aan het omdraaien van misvattingen. Wat ik belangrijk vind, is dat gehandicapten meer als gelijken worden gezien. Op die manier kun je je ook bedenken dat iemand een leuke collega is, in plaats van alleen een gehandicapte. Ook gehandicapten kunnen een bijdragen leveren aan de maatschappij en als maatschappij moeten we dat mogelijk maken. Onze nieuwe themadag staat vast, zet hem in uw agenda! De dag zal gehouden worden op zaterdag 23 juni 2012 U gaat een uitleg krijgen over het project MS op afstand. Namens de themawerkgroep Ellen, Melvin en Annemarie

14 14 Conditie! ( door Tine Leewens) Een paar maanden geleden was het weer eens tijd voor een conditietest. Voor het eerst deed ik die 7 jaar geleden. Ik moest op een fiets met een riem om die mijn hartslag meet. Op een lichte stand begon ik 10 min te fietsen. Mijn PT, ja, ik heb een personal trainer, stelde een apparaat in. Dat spuwde na 10 min een papier uit. Hij kon precies zien na hoeveel tijd mijn hart sneller ging kloppen en na hoeveel tijd het weer rustiger werd. Daar had ik het papiertje niet voor nodig. Ik scoorde toen, 7 jaar geleden, een 7. Waar deze ook voor moge staan. Vorig jaar september had ik, na mijn fietsvakantie: 16. Nu deed ik de test weer en had hoge verwachtingen, aangezien ik 3 keer per week anderhalf uur train. Ik was dan ook hevig teleurgesteld toen ik zag dat ik zelfs minder had, nl. 14. Ik snapte er niks van, ik vond dat mijn moeite niet beloond was. Boos en teleurgesteld ging ik naar huis. Mijn gewicht en mijn conditie laten niet zien dat ze gevoelig zijn voor hard werken. Even had ik de neiging om het bijltje erbij neer te gooien. Maar de PT, wat zeg ik MIJN PT, heeft op me ingepraat en me weten te motiveren. ( Wie weet hoe gewicht en conditie geweest waren zonder je harde werken! ) Dus ik ben hard blijven werken, het kost me niet eens veel moeite. Ik mis het zelfs als ik een weekje niet kan sporten. Ik begin me n prof te voelen, inclusief eiwit shakes. Die zijn goed voor mijn spieropbouw. Kortom, ik voelde me sterk en meende redelijk controle over mijn leven te hebben. Tot ik begin april weer eens terug kwam van sporten en zoals ik wel vaker deed even bij een vriend koffie gedronken had. Mart was thuis en ik voelde me niet fijn, ik voelde me moe, ik voelde MS-moeheid! Ik vond dat Mart dit niet moest doen, dat moest laten, meteen moest kijken, iets moest zeggen, geen commentaar mocht hebben Dit alles kwam me bekend voor, alleen ik was het vergeten! Ik was vergeten dat ik me 17 maanden geleden regelmatig, zo n 3 keer per week, zo voelde. Nooit heb ik er maar 1 minuut aan gedacht dat ik dit als aanwijzing zou ervaren dat de CCSVI-behandeling zijn effect verloor. Ik vond het heel erg, ook voor Mart en besloot te proberen de onredelijk makende vermoeidheid zo veel mogelijk te beperken door regelmatig weer s middags naar bed te gaan. Zou de conditietest, voordat ik het zelf door had, dit al geweten hebben? Een paar dagen, nou ja, een week, heb ik me erg rot gevoeld. Daarna mezelf herpakt. Ik had tenslotte al 16 jaar geoefend met het omgaan met die rottige MS. Ik heb een brief naar Aalst gestuurd: Beste Dr. Beelen, ik ben Tine Leewens-Bouwman,geboren en heb bij u de CCSVI-- behandeling ondergaan. Ik heb hier erg veel baat bij gehad. Mijn vermoeidheid was m.i. tot normale waarden gezakt, de pijnen waren weg en mijn evenwicht nagenoeg normaal. Placebo?? Nee, daar geloof ik niet in. Maar nu 17 maanden later, komt de vermoeidheid weer acuut terug en de andere symptomen die ik kwijt was, steken ook de kop weer op. Mijn vragen zijn: - heeft u een verklaring voor het in zo'n korte tijd verslechteren van de situatie? - heeft u ervaring met dit fenomeen (dat het na 17 maanden allemaal weer "normaal" wordt)? - heeft u mensen, die ook deze ervaring hadden, opnieuw gedotterd?

15 15 - heeft dit soulaas geboden? U zult begrijpen dat ik super blij was met mijn leven van de afgelopen 17 maanden en dat ik het nog niet makkelijk vind met de nieuwe situatie om te gaan. Ook al kunt u niks doen, dan blijf ik blij met die tijd en verwijt ik u niks. Hopend dat het u goed gaat en u de moeite wilt nemen mijn brief te beantwoorden, groet ik u, Tine Leewens één van uw succes verhalen, Zijn antwoord: Beste Mevr Leewens, In een aantal patiënten zien we inderdaad dat na 1 jaar de verbeteringen stilaan, wegebben ondanks dat bij beeldvorming er vaak geen stenoses gevonden worden. We hebben dit ook beschreven in ons artikel in Phlebology. Bij zulke laattijdige verslechteringen worden er zelden restenoses gevonden. Bij degene die toch een tweede of derde interventie ondergaan zien we vaak dat het effect duidelijk veel minder is dan de eerste keer. Hopende U hiermee van dienst te zijn geweest. Mvg, Roel Beelen, M.D. Department of cardiovascular and thoracic surgery OLV Hospital Ik voel me nog steeds beter dan voor de behandeling. Het evenwicht en de aangezichtspijn zijn nog steeds weg. Dus, jippie, ik kan nog steeds fietsen. Wat jammer dat ik de vermoeidheid weer gedeeltelijk terug heb. En wat ben ik blij 17 maanden genoten te hebben. De 3000 euro ben ik kwijt, ik had er een onvergetelijke reis van kunnen maken, maar dit afgelopen jaar is me veel dierbaarder. Update Wtcg Vlak voor het eind van het jaar heeft de Tweede Kamer ingestemd met een aantal veranderingen in de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg). De belangrijkste verandering is dat er een inkomensgrens is gekomen: alleenstaanden met een bruto inkomen vanaf , en gezinnen met een inkomen vanaf , krijgen vanaf het belastingjaar 2012 geen tegemoetkoming meer.

16 16 Weer een eenvoudig recept van Suzan Ingrediënten: Stukjes kip Crème fraîche Blikje mandarijnen Pasta Tuinkers De stukjes kip in wat olie aanbakken met peper en zout. Afblussen met een scheut witte wijn. Water voor de pasta opzetten. Crème fraîche bij de kip. Giet het vocht uit het blikje mandarijnen en doe de mandarijnen bij de kip. De saus is klaar en kun je zacht zetten. De pasta koken volgens de gebruiksaanwijzingen. Op je bord tuinkers over het geheel strooien en eet smakelijk!!

17 17 Gezondheidsverklaring wordt eenvoudiger De gezondheidsverklaring die consumenten moeten invullen bij de aanvraag van een levensverzekering of arbeidsongeschiktheidsverzekering, wordt een stuk eenvoudiger. Het Verbond van Verzekeraars en de CG-raad zijn overeengekomen dat een fors aantal vragen kan worden ge,schrapt. De nieuwe formulieren worden per 1 januari 2012 ingevoerd. Vorig jaar werden er naar schatting gezondheidsverklaringen door consumenten ingevuld bij het sluiten van een levensverzekering en zo n voor het aangaan van een verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. Verzekeraars vragen een gezondheidsverklaring om het risico op arbeidsongeschiktheid of overlijden, waartegen de klant zich wil verzekeren, te kunnen inschatten. De ingevulde vragenlijsten worden beoordeeld door een medisch adviseur van de betreffende verzekeraar. De grootste wijziging ten opzichte van de huidige formulieren, betreft het laten vervallen van alle vragen over de ziektevoorgeschiedenis van familieleden, de zogeheten familieanamnese. Deze vragen, bijvoorbeeld naar het voorkomen van hart- en vaatziekten in de familie, werden vaak als belastend en niet ter zake doend ervaren. Hoewel de ziektegeschiedenis in familieverband wel invloed kan hebben op het ziekterisico, hebben verzekeraars besloten deze vragen te laten vervallen. Andere veranderingen zijn het schrappen van de vraag naar bloedonderzoek en het bij de gewone ziekten onderbrengen van HIV. Verder zijn er nu specifieke formulieren voor arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en levensverzekeringen, waardoor nooit meer vragen beantwoord hoeven te worden dan van belang is voor het te dekken risico. Voorheen kregen alle aanvragers dezelfde set vragen voorgelegd Bron: Aanzet februari 2012 Fampyra (nee, geen vampier..) Met dit bericht wil ik u informeren wat mijn ervaringen zijn met Fampyra. Ik heb 16 jaar MS en ben intussen secundair progressief en mijn leeftijd is 54 Intussen heb ik al heel wat verschillend behandelingen ondergaan, bv.: 10 jaar Rebif, Tibetaanse geneeswijze, CCSVI (zie elders in dit blad) en homeopathische geneeskunde, maar na 16 jaar MS heb ik nu een nieuw medicijn en dat is Fampyra. Je mag het geen medicijn noemen, omdat het niets met de ziekte doet, maar het zorgt wel voor een iets beter motorisch vermogen. Ik gebruik het nu twee en een halve maand en na drie weken merkte ik dat mijn lopen en fietsen er behoorlijk op vooruit ging. Kwam ik vroeger 400 m ver met stok, nu is dat op zijn minst zo'n 600 m en belangrijker nog ; ik ben niet meer zo afgepeigerd. Met fietsen merk ik het verschil ook. Natuurlijk is het de ene dag beter dan de andere, dat is inherent aan de ziekte, maar over het algemeen kom ik net iets verder: dus wat voor de mensheid een stap is, is voor mij als MS patiënt een sprong (of hoe zei Amstrong het ook alweer na de eerste maanlanding)? Hugo Eggerding Noot van redactie: Dit medicijn is alleen op doktersrecept verkrijgbaar en wordt waarschijnlijk pas ná de zomer vergoed door uw zorgverzekeraar.

18 18 rekeningen, rekeningen... De groeiende stapel. Rekeningen, wel te verstaan! Stichting MEE heeft er een mooie folder over gemaakt, waarin u mogelijk herkenbare zaken zal lezen. De inkomenspositie van mensen met een beperking of chronische ziekte is verslechterd. Meer en hogere eigen bijdragen, minder aftrekmogelijkheden, beperktere mogelijkheden ter compensatie en verborgen kosten ( bijvoorbeeld medicijnen, die niet binnen het vergoedingensysteem vallen). Hogere zorgkosten vanaf 2012 Deze voorgenomen maatregelen vanaf 2012 zullen leiden tot hogere zorgkosten. Mensen met een beperking kunnen dan zelfs afzien van zorg of Het basispakket van de zorgverzekering verschraalt: maagzuurremmers, fysiotherapie, dieetadvies en psychische hulp verdwijnen uit het pakket. Vanaf 2012 is deze zorg waarschijnlijk alleen nog verzekerbaar via de - duurdere - aanvullende Het eigen risico van de zorgverzekering gaat omhoog met 50 euro en volgend jaar nog Voor de GGz-zorg in de tweede lijn geldt een eigen Het persoonlijk budget voor vervoer gaat omlaag van 750 naar 450 km. Minder inkomen, minder compensatie vanaf 2012 Deze voorgenomen maatregelen vanaf 2012, of later, zullen leiden tot minder inkomen en/ of minder compensatie van De zorgtoeslag wordt beperkt door een aangepaste Het Wtcg-budget gaat omlaag en de criteria voor tegemoetkoming worden De Wajonguitkering wordt verlaagd naar 70 procent van het wettelijk minimumloon. Dit geldt voor mensen die kunnen werken, maar geen werk De toegang tot de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) wordt beperkt. Mevrouw Boersma zit door een geamputeerd linkerbeen en posttraumatische dystrofie in een rolstoel. Ze draagt een spalk om haar rechterbeen en om beide armen, die door de dystrofie ook steeds slechter functioneren. Een actieve vrouw voor haar beenamputatie in 1992, met een baan als maatschappelijk werkster en met opgroeiende kinderen. Mevrouw Boersma en haar man wonen in Amsterdam. Een bureaula vol rekeningen die mevrouw Boersma en haar man door haar beperking te betalen hebben, naast alle andere uitgaven. Een kleine greep uit wat ze nog meer kwijt zijn. Het alarmsysteem is met enkele euro's per maand gestegen. Voor medicijnen moet ik meer bijbetalen. Bepaalde vitamines die ik zelf niet aanmaak, moet ik zelf bekostigen - ze worden niet als medicijnen beschouwd. Voor de maandelijkse penicillineprik krijg ik de vloeistof wel vergoed, maar de spuit en naalden weer niet. De lijst wordt langer en langer: hier nog eens 100 euro per jaar voor vervoer naar het ziekenhuis waar ze maandelijks een infuus moet krijgen. Daar nog eens eigen bijdragen voor aanvullend vervoer. Bijvoorbeeld naar het revalidatie-instituut, naar haar kinderen of haar vrijwilligerswerk als sociaal adviseur. Dan heeft ze het nog niet gehad over de hoge energierekening omdat ze dagelijks haar binnen- en buitenrolstoelen moet opladen, en de verwarming een graadje meer moet stoken mensen in een rolstoel bewegen minder en hebben het daardoor sneller koud. O

19 19 ja, m'n kleding slijt door die rolstoel ook sneller. En wat te denken van een opraapstok, speciale schaar, of aangepast bestek? Kortom, mevrouw en meneer Boersma bezuinigen. We moeten wel. Dan maar tweewekelijkse wijkverpleging in plaats van de twee keer per week, waarvoor mevrouw een indicatie heeft. De eigen bijdrage is te hoog. Net als voor de thuiszorg, die ze maar een keer per week kunnen betalen. Nu doet haar 64-jarige man naast zijn voltijdbaan het huishouden, hij kookt, doet de was, helpt haar douchen en aankleden. Inmiddels is de auto de deur uit. Abonnementen zijn opgezegd. Je wereld wordt behoorlijk klein op deze manier. Naar een klassiek concert, wat ze graag deden, gaan ze allang niet meer. Mevrouw Vreede uit Amsterdam zit sinds de geboorte van haar zoon in 1982 in een rolstoel. Ze heeft nog twee dochters, waarvan de jongste van 25 jaar samen met haar baby bij mevrouw in huis woont. Elk dubbeltje omdraaien en dan nog kun je het niet uitgeven. Bij je boodschappen is het altijd 2 halen-1 betalen, en je blik is echt alleen maar gericht op de aanbiedingen. Mevrouw Vreede kan niet lopen en niet staan en langzamerhand gaan ook haar armen achteruit. Reden waarom alles elektrisch is, en dus makkelijker te bedienen is: fornuis, oven, magnetron, toilet, bed, rolstoel. Dus naast de gebruikelijke hele stapel eigen bijdragen, heeft mevrouw vooral een enorme energierekening. Ze rekent 't voor: haar lasten zijn hoger dan haar inkomsten en ze komt elke maand 200 euro tekort. Inmiddels zijn de spaarrekeningen echt leeg. De administratie, het geregel, de papierwinkel, het gaat allemaal nog net met hulp van haar kinderen. Maar de spanning die je hebt door constant geldgebrek, de stress Door een neurologische aandoening met beschadigde ruggenmergzenuwen zit de 49-jarige Paul in een rolstoel. Hij heeft drie hartinfarcten achter de rug en kampt met hart- en vaatvernauwingen. Plus COPD die hij als niet-roker heeft opgelopen door temperatuurverschillen in zijn werk. Paul en zijn vrouw wonen in een gemeente in Midden-Kennemerland. Verlies van vrijheid, dat vindt Paul het zwaarst. Hij en zijn vrouw hebben een auto, maar die staat vrijwel ongebruikt voor de deur. En ze kunnen zich geen aangepast exemplaar veroorloven. Wil hij eropuit, dan krijgt hij een vervoersvergoeding tot de gemeentegrens. Voor andere ritjes, naar een familiefeest bijvoorbeeld, moet hij bijbetalen of is hij afhankelijk van de gunst en tijd van anderen. Gewoon van A naar B zit er voor ons niet in. Gezond word ik echt niet meer, maar een klein beetje meer vrijheid is geen luxe. Aan een avondje naar de bioscoop denken ze al niet meer. Voorheen zorgde Paul als internationaal en nationaal chauffeur en als koerier voor het gezinsinkomen. Nu ontvangt hij een WIA-uitkering van ongeveer euro, het maandelijks inkomen van zijn vrouw bedraagt ook zo'n euro. Op het oog een normaal inkomen. Minder 'normaal' zijn de kosten waar het gezin door zijn beperkingen niet onderuit komt. Paul ontvangt tegemoetkoming in de zorgkosten vanuit de Wtcg en een jaarlijkse belastingteruggave. Echter, ruim 200 euro aan maandelijkse zorgkosten zijn voor eigen rekening. Financieel komen Paul en z'n vrouw maandelijks te kort en ziet hij zijn vrijheid steeds verder slinken.

20 20 Een pil voor MS U heeft vast recente berichten gezien dat de autoriteiten gunstig hebben geoordeeld over de eerste pil voor mensen met MS. Het gaat hier om Fingolimod (Gilenya), een capsule (0.5 mg) die dagelijks ingenomen dient te worden. Per 1 maart 2012 kan dit middel worden voorgeschreven. Wie mogen het middel gaan innemen? Patiënten met relapsing remitting MS, waarbij eerdere behandeling met Interferon en Copaxone aantoonbaar heeft gefaald. Mensen met primair progressieve of secundair progressieve MS komen NIET in aanmerking. Studies naar primair progressieve MS lopen nog. Effect van het middel Vermindering van aanvallen. Op langere termijn mogelijk het afremmen van invaliditeit, die in de loop van de jaren kan ontstaan. Hoe werkt het middel? Het middel zorgt dat schadelijke witte bloedlichaampjes (lymfocyten) blijven zitten in de lymfeklieren. Er gaan dus minder van dit soort cellen richting het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg), waar ze schade kunnen aanrichten aan de myelinelaag rond de zenuwen. Het is goed mogelijk dat het middel ook het hersenweefsel zelf van MS patiënten beschermt, maar dat is nog niet afdoende bewezen. Mag het middel worden ingenomen in combinatie met andere medicijnen? De meeste middelen gaan goed samen met Fingolimod, maar bij middelen die een effect kunnen hebben op het hartritme, bijvoorbeeld beta-blokkers, is voorzichtigheid geboden. Dit dient te worden overlegd met uw neuroloog. Vaccinatie met zogenoemde levende of verzwakte vaccins, is tijdens het gebruik van Fingolimod en in de 2 maanden daarna verboden, omdat deze infecties kunnen veroorzaken die zij zouden moeten voorkómen. Andere soorten vaccins werken in deze periode mogelijk minder goed dan normaal. Wat dient bij u extra te worden onderzocht? Er zal onderzoek plaatsvinden van hart, lever, witte bloedlichaampjes en deogen. Ook de bloeddruk en pols frequentie worden in de gaten gehouden. Een extra onderzoek van de ogen zal gepland worden, 3 tot 4 maanden na de start van de behandeling. Zijn er risico s bij het stoppen van het middel? Dit is nog niet voldoende bekend. Uit studies is geen probleem gebleken. Bron: erasmus.nl februari 2012 Scholenproject Vrijwilligers van het project BGH op school geven gastlessen in de groepen 7 en 8 van de basisscholen in de gemeente Haarlemmermeer. In de lessen, die een middag in beslag nemen, kunnen leerlingen zelf ervaren hoe het is om te leven met een lichamelijke beperking. Voor 2012 kunnen scholen zich nog aanmelden via adres: bghopschool@gmail.com. Ook zijn wij opzoek naar mensen met een beperking, handicap of chronische ziekte die het leuk vinden om voorlichting te geven aan scholieren. Uw komt in een leuk team vrijwilligers en wordt uiteraard goed begeleid. Lijkt het u wat en heeft u tijd op dinsdag- of donderdagmiddag, dan kunt u zich ook aanmelden via het bovengenoemde adres. Bron: Belangengroep Gehandicapten Haarlemmermeer, nieuwsbrief maart 2012

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

18 december 2013. 1 van 10. Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête

18 december 2013. 1 van 10. Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête Op vakantie na een niertransplantatie; NP online enquête Nierpatiënten Perspectief online is een internetpanel voor mensen met een nierziekte*, naasten van nierpatiënten en nierdonoren. Zij kunnen via

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Nieuwsflits juli 2014

Nieuwsflits juli 2014 Nieuwsflits juli 2014 Samen bouwen in Vertrouwen Nog maar een kleine 2 weken en dan is het vakantie wat is het weer enorm snel gegaan. En wat hebben we allemaal weer ontzettend veel geleerd! Vanaf deze

Nadere informatie

met de wmo doet iedereen gewoon mee

met de wmo doet iedereen gewoon mee De Wet maatschappelijke ondersteuning eenvoudig verteld Dit boekje met informatie over de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) legt de belangrijkste onderdelen van de Wmo uit. Wilt u meer weten over

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Interview Rob van Brakel

Interview Rob van Brakel Interview Rob van Brakel Atributes Consequences Values Hallo Rob van Brakel, mag ik jou een aantal vragen mogen stellen? Prima. Hoe oud ben je? 21 jaar Wat is je woonsituatie op het moment? Op het moment

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin)

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Lay-out Bob Snel (trainer ATC Amstelduin) Document Versie maart 2007 Meer informatie E-mail:

Nadere informatie

7 februari 2011 op TV L in Limburg Dichterbij,Ine Hellwig als lid van het reizigersoverleg Limburg.

7 februari 2011 op TV L in Limburg Dichterbij,Ine Hellwig als lid van het reizigersoverleg Limburg. Bestuurslid op de TV bij L1. 7 februari 2011 op TV L in Limburg Dichterbij,Ine Hellwig als lid van het reizigersoverleg Limburg. Begin januari werd het ROL via de provincie gevraagd een bijdrage te leveren

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14, september 2010

Nieuwsbrief 14, september 2010 Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een

Nadere informatie

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli? INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 1 bij 4.1 ** Uitleg voor de docent: Op de volgende pagina vind je een blad met plaatjes. Knip de plaatjes uit en doe ze in een envelop. Geef elk tweetal een envelop.

Nadere informatie

Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring 2 G H MS

Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring 2 G H MS Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring G H 2 MS Inleiding MS de afkorting van Multiple Sclerose. De oorzaak van MS is nog steeds niet bekend. Meestal treft MS mensen tussen hun twintig- en veertigste

Nadere informatie

De MS van Tess Als elke dag onzeker is

De MS van Tess Als elke dag onzeker is Morgen gaan we naar de huisarts, zegt haar moeder s middags. Ik weet niet wat er met je is. Je bent zo moe de laatste tijd. En nu heb je ook nog last van je oog. De juf zegt dat ik misschien een bril moet,

Nadere informatie

Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie

Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

INFORMATIE 2011. Eigen bijdrage Zorg met Verblijf

INFORMATIE 2011. Eigen bijdrage Zorg met Verblijf INFORMATIE 2011 Eigen bijdrage Zorg met Verblijf Voor wie is deze folder? Woont u in een zorginstelling? Bijvoorbeeld in een verzorgingshuis, een psychiatrische inrichting of een andere instelling waar

Nadere informatie

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein Zorgen voor een ander, dan doe je gewoon.. Maar soms is een beetje hulp en steun meer dan welkom! In Nieuwegein

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Nieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen

Nieuwsbrief nr. 3, september 2013. Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Nieuwsbrief nr. 3, september 2013 Hoge opkomst ontbijtbijeenkomsten Aalsmeer en Amstelveen Amstelveen, donderdagochtend 29 augustus om 7.45 uur s ochtends op het plein voor het raadhuis. Een vriendelijk

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

MS Vereniging Nederland Regio Brabant West Paganinistraat 11 5144 XN Waalwijk T 0416-333074 www.msvereniging.nl

MS Vereniging Nederland Regio Brabant West Paganinistraat 11 5144 XN Waalwijk T 0416-333074 www.msvereniging.nl November 2009 MS Vereniging Nederland Regio Brabant West Paganinistraat 11 5144 XN Waalwijk T 0416-333074 www.msvereniging.nl Beste Leden, Met deze nieuwsbrief informeren wij u graag over de laatste ontwikkelingen

Nadere informatie

maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING...

maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING... maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING... 1 Gegevens leerling Naam Adres Postcode Woonplaats Geboortedatum Telefoon Afdeling/leerweg Gegevens school Naam Schoolbegeleider Adres Plaats Telefoon

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Desiree Piar 0824864 CMD 1B Docent : James boekbinder Project : vrijwilligers 55+ Doelgroeponderzoeksverslag

Desiree Piar 0824864 CMD 1B Docent : James boekbinder Project : vrijwilligers 55+ Doelgroeponderzoeksverslag Doelgroeponderzoeksverslag Interviews Naam: Sharlene Piar Arends leeftijd: 59 Hoe zou jij een tienermoeder helpen als jij een vrijwilliger was? En waarmee zou je een tienermoeder mee helpen? Advies geven

Nadere informatie

Verzekeringen & erfelijkheid

Verzekeringen & erfelijkheid Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

Sportief bewegen na kanker. Kanker

Sportief bewegen na kanker. Kanker Sportief bewegen na kanker Kanker Sportief bewegen na kanker...................................... Bewegen: goed en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid en is nog

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 3 April 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar: Cliëntzeggenschap,

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien

Nummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Hebt u zorg nodig? Informatie over de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten en het aanvragen van zorg

Hebt u zorg nodig? Informatie over de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten en het aanvragen van zorg Hebt u zorg nodig? Informatie over de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten en het aanvragen van zorg JANUARI 2010 INHOUDSOPGAVE Waar gaat deze folder over? Welke zorg hoort bij de AWBZ? Vijf zorgfuncties

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

Workshop Can DO. Astrid Hussaarts en Marco Heerings Trainers Can Do sessie leven

Workshop Can DO. Astrid Hussaarts en Marco Heerings Trainers Can Do sessie leven Workshop Can DO Astrid Hussaarts en Marco Heerings Trainers Can Do sessie leven Leeuwarden 23 april 2015 Diagnose MS Impact: Plaats, datum, tijd, behandelaar Vooronderstellingen t.a.v. Multiple Sclerose

Nadere informatie

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is? 100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk

Nadere informatie

INFORMATIE 2012. Eigen bijdrage Zorg met Verblijf

INFORMATIE 2012. Eigen bijdrage Zorg met Verblijf INFORMATIE 2012 Eigen bijdrage Zorg met Verblijf Voor wie is deze folder? Woont u in een zorginstelling? Bijvoorbeeld in een verzorgingshuis, een psychiatrische inrichting of een andere instelling waar

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Dit boekje is van:..

Dit boekje is van:.. Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan

Nadere informatie

Vragenlijst Depressie

Vragenlijst Depressie Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Achmea Personenschade: aangenaam!

Achmea Personenschade: aangenaam! Achmea Personenschade: aangenaam! INHOUD Achmea Personenschade: aangenaam! 3 Wat doen wij voor u? 4 Hoe doen wij dat? 5 Met wie krijgt u te maken? 7 Wat doet u? 9 Wat betalen wij? 10 Zoekt u extra hulp?

Nadere informatie

Inhoudsopgave Inleiding Leeswijzer 1. Wet maatschappelijke ondersteuning 2. Het gesprek voorbereiden 3. Tot slot

Inhoudsopgave Inleiding Leeswijzer 1. Wet maatschappelijke ondersteuning 2. Het gesprek voorbereiden 3. Tot slot Inhoudsopgave Inleiding... 4 Leeswijzer... 5 1. Wet maatschappelijke ondersteuning... 6 De gemeente... 6 Het Wmoloket... 6 Het gesprek... 7 2. Het gesprek voorbereiden... 8 Woonsituatie... 9 Huishouden...

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

VRAGENLIJST. Zorgvrager, vervolgmeting

VRAGENLIJST. Zorgvrager, vervolgmeting VRAGENLIJST pagina 2 Uw ervaringen als zorgvrager zijn waardevol U ontvangt zorg. In deze lijst staan vragen over wat die zorg betekent voor u als zorgvrager. Uw antwoorden worden gebruikt in onderzoek

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Onderzoek Alcohol en Zwangerschap

Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Pagina 1 Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Juni 2011 - Nieuwsbrief Nr 3 Beste verloskundige en assistente, Dit is de derde nieuwsbrief over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap van het Nederlands Instituut

Nadere informatie

Daphne. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders.

Daphne. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders. Zo konden we voelen hoe is om gehandicapt te zijn. Ik zelf vond het heel leerzaam en heb

Nadere informatie

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken (in)formatieblad - eenvoudig verteld Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken november 2014 1 De wet langdurige zorg 4 Woon je in een instelling en heb je 24 uur per dag zorg en ondersteuning

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Eigen bijdrage Zorg zonder Verblijf en Wmo INFORMATIE 2012

Eigen bijdrage Zorg zonder Verblijf en Wmo INFORMATIE 2012 Eigen bijdrage Zorg zonder Verblijf en Wmo INFORMATIE 2012 Voor wie is deze folder? Ontvangt u zorg thuis zoals verpleegkundige hulp? Maakt u gebruik van hulp bij het huishouden? Of heeft u een hulpmiddel

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Boven: Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 2 bij 4.1 * slaapkamer 2 trap Beneden: tuin garage TaalCompleet A1 Spreken Plus Thema 4-1 Opdracht 3 bij 4.1 ** Vertel. Wat voor huis heb jij? - Woon je in

Nadere informatie

Vermoeidheid bij een neurologische aandoening

Vermoeidheid bij een neurologische aandoening Vermoeidheid bij een neurologische aandoening Vermoeidheid is een algemeen verschijnsel bij verschillende neurologische aandoeningen. Vermoeidheid komt bijvoorbeeld veel voor na een beroerte, bij multiple

Nadere informatie

WELKOM. op de NVN Themadag (Pre) dialyse en je sociale leven. 14 september 2013

WELKOM. op de NVN Themadag (Pre) dialyse en je sociale leven. 14 september 2013 1 WELKOM op de NVN Themadag (Pre) dialyse en je sociale leven 14 september 2013 2 Mededelingen Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen 3 Ochtendprogramma 10.30 10.45 Welkom 10.45 10.50 Ludiek filmpje

Nadere informatie

Wat staat er in dit boekje?

Wat staat er in dit boekje? Wat staat er in dit boekje? Informatie voor ouders (scheur t maar uit voor ze!) 7 Even uitleggen 11 Ik & Zo! Dit ben ik! 15 Ik & Zo! Handig om te weten 17 Weekschema co-ouderschap 29 Planning weekenden,

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Het Studenten Uitgaven Onderzoek is in mei 2014 afgenomen bij 886 respondenten met een leeftijd van 17-25 jaar. De studenten volgen een HBO- of

Het Studenten Uitgaven Onderzoek is in mei 2014 afgenomen bij 886 respondenten met een leeftijd van 17-25 jaar. De studenten volgen een HBO- of Het Studenten Uitgaven Onderzoek is in mei 2014 afgenomen bij 886 respondenten met een leeftijd van 17-25 jaar. De studenten volgen een HBO- of WO-opleiding in één van de twaalf grootste studentensteden

Nadere informatie

Inhoudsopgave...2. Voorwoord...3. Inleiding...3. Hoofdstukken...4. 1. Wat is een verpleeghuis?...4. 2. De geschiedenis van het verpleeghuis...

Inhoudsopgave...2. Voorwoord...3. Inleiding...3. Hoofdstukken...4. 1. Wat is een verpleeghuis?...4. 2. De geschiedenis van het verpleeghuis... Naam: School: Groep: 8 Laurens Tap De Trinoom Datum: 10 december 2012 Hoofdstuk: Inhoudsopgave Pagina 1 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave...2 Voorwoord...3 Inleiding...3 Hoofdstukken...4 1. Wat is een verpleeghuis?...4

Nadere informatie

Beste ouders, Agenda:

Beste ouders, Agenda: Beste ouders, Op 3 december krijgen we bezoek van een inspecteur. We hebben vorig jaar voor de derde keer onder de eindnorm gescoord bij de Cito-toets en dan krijg je als school een inspectiebezoek. Oorzaken

Nadere informatie

Saam bou aan die toekoms

Saam bou aan die toekoms Nieuws over Stichting Table Mountain en onze jubileum reis naar Zuid-Afrika. View this email in your browser Saam bou aan die toekoms Lieve mensen, Over één dag is het zover: op 12 december vliegen we

Nadere informatie

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Naar mijn vriendin 19 maart ging ik in de middag naar Den-Haag met de trein. Ik zag hier wel erg tegenop met 6 maanden zwangerschap zo,n lange reis

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 1 Vera Kleuskens groep 7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1. Wat is E.H.B.O... 5 2. E.H.B.O. vereniging... 6 3. Cursus... 7+8+9 4. Reanimatie en A.E.D....

Nadere informatie

Ik ben David de Graaf

Ik ben David de Graaf Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl

Nadere informatie

Cliëntondersteuning. Tips voor het keukentafelgesprek. Hoe kan ik mij voorbereiden op het gesprek met de Wmo-consulent van de gemeente?

Cliëntondersteuning. Tips voor het keukentafelgesprek. Hoe kan ik mij voorbereiden op het gesprek met de Wmo-consulent van de gemeente? Cliëntondersteuning Tips voor het keukentafelgesprek Hoe kan ik mij voorbereiden op het gesprek met de Wmo-consulent van de gemeente? Inleiding...3 Leeswijzer...4 Wet maatschappelijke ondersteuning...5

Nadere informatie

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Inknippen van je tongriempje

Inknippen van je tongriempje Wilhelmina Kinderziekenhuis Inknippen van je tongriempje Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Inknippen van het tongriempje 6 Tips 9 Wil je meer

Nadere informatie

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen

Nadere informatie

natalizumab (tysabri)

natalizumab (tysabri) patiënteninformatie natalizumab (tysabri) behandeling en werking medicijn Uw neuroloog heeft u het medicijn natalizumab (Tysabri) geadviseerd. Hoe werkt dit medicijn? Hoe wordt natalizumab toegediend?

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat.

De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat. Hoofdredactie: Paul Meekhof mei / juni 2015 Pagina s : 10 NR 4 De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat. De herdenking van afgelopen 4 mei en de viering van 5 mei. Voor het

Nadere informatie

Kijk op: www.nt2taalmenu.nl. nt2taalmenu wordt gemaakt door: Frans Snik, Ed Kniesmeijer en René den Nijs. Oefening bij Nivor 1.

Kijk op: www.nt2taalmenu.nl. nt2taalmenu wordt gemaakt door: Frans Snik, Ed Kniesmeijer en René den Nijs. Oefening bij Nivor 1. OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Agenda 15 t/m 17 juni Kamp groep 8 24 juni Onderbouwdag (groep 1 t/m 4 is vrij) We luisteren naar elkaar.

Agenda 15 t/m 17 juni Kamp groep 8 24 juni Onderbouwdag (groep 1 t/m 4 is vrij) We luisteren naar elkaar. Vrijdag 10 juni 2016 Agenda 15 t/m 17 juni Kamp groep 8 24 juni Onderbouwdag (groep 1 t/m 4 is vrij) Regel van de week: We luisteren naar elkaar. Storing bij het versturen van e-mails Afgelopen week hebben

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN STER IN LEZEN ALFA A LES 1: NAAR SCHOOL 1 Ziek 1 b 2 3 b 4 a a B maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag C Dit is een vraag Hoe gaat het? Het gaat wel. En met jou? Waarom kom je niet?

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Ben Tiggelaar. Nieuwe, praktische inzichten voor verandering en groei. Alle plaatjes uit het boek

Ben Tiggelaar. Nieuwe, praktische inzichten voor verandering en groei. Alle plaatjes uit het boek Ben Tiggelaar DOEN! Nieuwe, praktische inzichten voor verandering en groei Alle plaatjes uit het boek intenties gedrag gedrag situatie intenties gedrag situatie gepland gedrag automatisch gedrag gepland

Nadere informatie

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en

Nadere informatie

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer

Nadere informatie

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren

Nadere informatie