De Online Bijbel gebruiken

Transcriptie

1 De Online Bijbel gebruiken Voor een christen is en blijft de Bijbel het voornaamste studie-instrument. Bijbelstudie is meer dan leerstellingen kennen en uitdiepen. Het is belangrijk dat we steeds weer naar de tekst zelf gaan om deze te leren aanvoelen, te leren smaken, te (her)ontdekken, uit te diepen... en aan de hand daarvan te bezinnen. De Online Bijbel is hierbij een bijzonder nuttig en actueel hulpmiddel. Basisfuncties (de gebruikte versie is de Online Bijbel ) Het programma bevat meerdere modules die kunnen geraadpleegd worden: de bijbeltekst in verschillende vertalingen, diverse commentaren, een atlas met verklarende kaarten, een bijbels encyclopedie, woordenboeken (Hebreeuws en Grieks)... De menubalk verleent toegang tot de belangrijkste functies: printen, knippen en plakken... Zoeken: dit is de concordantiefunctie die het mogelijk maakt om alle verzen te zoeken waar een woord of een samengaan van woorden (frase) voorkomt. geef het zoekbereik aan: Ge 1:1 Re 22:21 = in de hele Bijbel / Ro = in de brief aan de Romeinen geef aan in welke module er gezocht moet worden (vink de gewenste bijbelvertaling aan) Bekijken: deze knop laat je toe om de verschillende modules te raadplegen. Je kunt een bijbeltekst oproepen ( passage ), een commentaar, een definitie, een artikel of boek, een bijbels woordenboek, een kaart... Wil je een passage oproepen, geef dan het bijbelboek aan met het hoofdstuk en het vers dat je wil raadplegen. De bijbelvertaling die wordt gebruikt staat aangegeven. Wil je de passage lezen in een andere vertaling dan kun je die gewoon selecteren uit de lijst die wordt weergegeven in het kadertje. Johan Delameillieure johdelam@telenet.be 1

2 Bij Bekijken > kies module (of sneltoets kies module ) kun je instellen welke modules (bijbelvertalingen, woordenboeken, commentaren...) je courant wil gebruiken. Vink voor elk soort (vertaling, commentaar, boek, woordenboek...) in het bovenste vakje de modules aan die je denkt regelmatig nodig te hebben. Je kunt ze ook selecteren via kies bijbelvertaling In het onderste vakje kun je de bijbelvertaling selecteren die je standaard wil. In het voorbeeld hiernaast zal een opgeroepen tekst steeds verschijnen in de vertaling van het NBG. Hetzelfde kun je doen voor commentaren en woordenboeken. Bij Opties kun je een aantal vormparameters instellen of wijzigen (lettertype, kleur van de selecties...) Onder de menubalk bevindt zich de knoppenbalk. Dit zijn sneltoetsen voor enkele basisfuncties. Je kunt deze knoppen weergeven als pictogrammen of als tekst (kies Opties > voorkeuren > vink knoppenbalken als pictogrammen weergeven aan of af. Een aantal sneltoetsen zijn standaard geconfigureerd. Je kunt ze zelf wijzigen of andere aan toevoegen die nog niet zijn toegekend. Dit doe je door met je rechtermuisknop op een functietoets te klikken (in de afbeelding hierboven: F6 of F12..). In het venster dat verschijnt kies je de functie die je aan de knop wil toekennen. Johan Delameillieure johdelam@telenet.be 2

3 Aan de slag met de bijbeltekst De meeste functies kun je rechtstreeks vanuit de bijbeltekst oproepen. Bekijken > passage selecteer een bijbelboek en -vers. Als je nu in de bijbeltekst klikt met de rechter muisknop, dan kun je... - de gewenste bijbelvertaling aanvinken - meerdere bijbelvertalingen met elkaar vergelijken. Klik bij interlineaire bijbelvertaling de vertalingen aan die je tegelijkertijd wil raadplegen. De verschillende vertalingen verschijnen vers per vers onder elkaar. De nuances of zelfs verschillen bij het vertalen kunnen al een belangrijke aanzet zijn om een bijbeltekst verder uit te diepen! Zo staat in Exodus 34.7 naargelang de bijbelvertaling dat God de zonden van de vaderen bestraft, bezoekt, wreekt, vergeldt tot in het derde en vierde geslacht. Nog een andere vertaling stelt dat de kinderen en kleinkinderen de dupe worden. Het loont zeker de moeite om dit nader te onderzoeken! - een commentaar raadplegen over deze tekst. De commentaren die iets te vertellen hebben over de gekozen tekst staan aangevinkt. Vergeet niet dat een commentaar nooit neutraal is, maar altijd gekleurd door de kerkelijke en theologische achtergrond van de auteur. - een tekstverwijzing oproepen; dit komt overeen met de tekstverwijzingen die in vele bijbels staan aangegeven met kleine letters a,b,c... Wanneer je dubbel klikt op belangrijke woorden, dan heb je rechtstreeks toegang tot het bijbels encyclopedie waar je allerlei wetenswaardigheden kunt lezen over het betreffende woord of begrip. Bij nieuwere versies van de Online Bijbel verschijnt de uitleg automatisch zodra je met je muis op een woord staat (afbeelding op volgende blz.). Johan Delameillieure - johdelam@telenet.be 3

4 Toegang tot het Hebreeuws en het Grieks. Vaak is het bijzonder interessant om bepaalde woorden of begrippen te kunnen raadplegen in de oorspronkelijke taal. Met de Online Bijbel kan dat d.m.v. de zgn. Strongs. Aan het eind van de 19 de eeuw koppelde James Strong elk woord in de vertaling aan een woord in de grondtekst. De Strong module in de Online Bijbel bevat de 8674 Hebreeuwse woorden die gebruikt worden in het Oude Testament en de 5523 Griekse woorden uit het Nieuwe Testament. Aan elk woord dat in de grondtekst voorkomt is een uniek nummer toegekend waardoor je vanuit onze bijbeltekst de grondbetekenis kunt oproepen. Deze nummers worden ook de nummers van Strong genoemd. Vink bij Opties de Strongs aan (je kunt ook de aangegeven sneltoets gebruiken in het programma 2000 de F8 toets). In de tekst verschijnen nu allerlei nummers. Dit zijn de codes die verwijzen naar de Hebreeuwse en Griekse woorden. Wanneer je dubbelklikt op de codes tussen de scherpe haakjes < >, dan word je doorverwezen naar het Hebreeuwse of Griekse woordenboek voor de verklaring van de bronwoorden. Dubbelklik je op de codes tussen de ronde haakjes ( ), dan krijg je uitleg over de gebruikte werkwoordsvorm. 1. Transcriptie van het Hebreeuwse woord (in nieuwere versies ook in Hebreeuws schrift). 2. Het stamwoord waar het vandaan komt. Dit stamwoord is vaak een werkwoord. 3.Voorkomende vertalingen in enkele bijbelversies. 4. Basisbetekenis en afgeleide betekenissen Een van de eerste dingen die opvallen zijn de verschillende nuances die een Hebreeuws woord inhoudt. Heel anders dan in onze westerse manier van denken, sluiten die nuances elkaar niet uit, maar vullen elkaar eerder aan en verrijken elkaar (en... en... in plaats van of... of...). Zo is het woord TOV (in Genesis 1 vertaald als goed ) veel ruimer: wat goed is, mooi, aangenaam, nuttig...en verwijst zelfs naar blijdschap, welzijn en geluk. Die verscheidenheid zou ons moeten aansporen tot voorzichtigheid: doe niet te snel absolute uitspraken ( Zo is het en niet anders... ). Grijp de nuances aan om een en ander vanuit verschillende perspectieven te overdenken. Johan Delameillieure - johdelam@telenet.be 4

5 Probeer voor een woord zover mogelijk door te dringen naar de oorspronkelijke stam. In het voorbeeld van de Torah staat er aangegeven: van Dit is de code voor het werkwoord. Maak gebruik van een gezonde nieuwsgierigheid en klik verder zo vaak je kan. Uiteindelijk kom je op de primitieve stam. Neem in ieder geval de kleur (de sfeer, de basisgedachte) van die primitieve stam mee... Hebreeuws is een concrete taal. Het stamwoord is bijgevolg vaak een heel concreet, zichtbaar of tastbaar begrip. In het voorbeeld van de Torah is dit het werpen van een steen (of van water), het schieten van een pijl. Dit leidde tot de betekenis: laten zien, een richting aanwijzen... en uiteindelijk tot raad geven, onderrichten. Dit houdt in dat in de hebreeuwse mentaliteit de Wet niet dezelfde absolute juridische bijklank heeft als in ons westerse (Grieks- Romeinse) denken: raadgevingen die de weg tonen, en die een land (een leven, een gemeenschap) kunnen begieten met water zodat er vrucht kan gedragen worden... Nog enkele voorbeelden Het woord genade roept bij ons, onder invloed van ons Grieks-Romeinse denken, het beeld op van een rechtbank, waar genade wordt verleend (eventueel aan iemand die het helemaal niet verdient) of waar de genadeslag wordt gegeven chanoen: bevallig, genadig van chanan: genadig zijn, genade bewijzen, erbarmen, gunstig gezind zijn verwant met chanah: zijn kamp opslaan, blijven bij De basiskleur is positief. Het beeld van een God die aangeeft dat hij een mens wel tof vindt, en dat Hij er zelfs mee wil kamperen is helaas niet zo vertrouwd in vele godsdienstige kringen... Geloof (Habakuk 2.4): 0530 emunah: vastheid, trouw, standvastigheid, oprechtheid van 0529: betrouwbaarheid, vertrouwend van 0539 (primitieve stam): ondersteunen, bevestigen, trouw zijn. Het woordje AMEN is hier van afgeleid ook staan de begrippen voedster, verzorgster aangegeven. Het Hebreeuwse begrip geloof komt van het concrete beeld van een voedster die een baby stevig in de armen houdt om hem te voeden. Dit roept zowel liefde als vertrouwen en betrouwbaarheid op Barmhartig (Exodus 34.6) rachoem: barmhartig, steeds gezegd van God met mogelijk één uitzondering van racham: liefhebben, zich erbarmen, hartelijk liefhebben druk je nu op de pijlen links / rechts op je toetsenbord, dan kom je ook op (Racham): (moeder)schoot of baarmoeder. Zodra je op een bijzonder concreet begrip stuit, mag je er bijna met zekerheid van uitgaan dat je het stambegrip te pakken hebt. In dit geval een mooi beeld: God is barmhartig, hij houdt van ons als een moeder van haar baby, met alle consequenties die hier aan vastzitten! Schijnbare synoniemen in een tekst zijn het natrekken zeker waard. Meestal worden immers bijkomende nuances gegeven. In Exodus 34.7 is er sprake van ongerechtigheid, overtreding en zonde die vergeven worden. o Ongerechtigheid komt van 05753: buigen, verdraaien, vervormen (soms vertaald als pervers zijn). o Overtreding komt van 06586: afvallig zin, overtreden, in opstand komen o Zonde komt van 02398: de weg kwijt zijn, verkeerd gaan, het doel mislopen Verschillende aspecten van zonde worden heel concreet voorgesteld. Johan Delameillieure - johdelam@telenet.be 5

6 Gebruik van de Hebreeuwse of Griekse concordantie Het kan interessant en soms zelfs wenselijk zijn om na te gaan waar een hoe een woord of een begrip gebruikt wordt in andere verzen. Bovenden geven rabbijnen de raad om bij belangrijke woorden eens na te gaan in welke context dat woord voor het eerst wordt gebruikt in de Bijbel. Een Nederlandse concordantie voldoet dan niet. Immers, het woord liefde bijvoorbeeld kan de vertaling zijn van de Griekse woorden agape, eros en phylia... Om de concordantie te gebruiken in het Hebreeuws of Grieks vul je bij woord zoeken niet het Nederlandse woord in, wel de overeenkomstige Strongcode. Vergeet niet de module waarin je wil zoeken aan te vinken (bv. NBG51 met Strongs). Wanneer je bijvoorbeeld het woordje wijs in de parabel van de wijze en dwaze maagden (Mat. 25) gaat opzoeken in de concordantie (phronimos, code 5429), dan stel je vast dat het maar 7 keer voorkomt in het Matteüsevangelie en 14 keer in het hele Nieuwe Testament (cijfer 14 in de blauwe titelbalk). De context van het gebruik van wijs in Matteüs geeft duidelijk aan dat het gaat om een doen, een manier van leven! Dit kan zeker helpen om Jezus parabel over die bruidsmeisjes goed te begrijpen... Het basiswoord bij de Tien Geboden is het woord DABAR (code 01697): niet alleen woord, maar ook ding, gebeurtenis, daad (wie zei ook weer: geen woorden maar daden!? Vul je de code in om te zoeken in de concordantie, dan stel je vast dat het zelfstandig naamwoord DABAR voor het eerst voorkomt in het verhaal over de toren van Babel (Genesis 11 om eenheid te bereiken moest iedereen hetzelfde zeggen en doen!?). Het werkwoord DABAR (code 01696) komt voor het eerst voor in het verhaal van Noach (Genesis 8.15 God vraagt Noach om uit de ark te komen) en niet in het scheppingsverhaal. De Tien Woorden lijken dus minder te verwijzen naar Gods absolute uitspraken ( Er zij licht, en er was licht... Gods woord moet gewoon uitgevoerd worden, punt andere lijn... ) dan naar Gods uitnodiging aan Noach om mee te werken aan de opbouw van de nieuwe wereld (een nieuwe schepping). De Tien Geboden komen eerder naar voor als samenwerkingswoorden dan als onverbiddelijke geboden. De uitdrukking ongerechtigheid bezoeken in Exodus PAQAD: aandacht geven, monsteren, tellen, bezoeken, straffen, zorgen voor Via de Hebreeuwse concordantie ontdekken we dat PAQAD een eerste keer gebruikt wordt in Genesis 21.1: God bezoekt de onvruchtbare Sara, en doet zijn belofte gestand: Izaak wordt geboren. Gods bezoek leidt tot een positieve oplossing van een probleem. Kijk je het werkwoord PAQAD na in de context van het Exodusverhaal, dan wijzen Exodus 3.16; 4.34 in dezelfde richting. God ziet Israëls probleem in Egypte en maakt zich op om voor een oplossing te zorgen: bevrijding! In Ex wordt het woord PAQAD vertaald als omzien naar. Johan Delameillieure - johdelam@telenet.be 6

7 Het loont de moeite om de toch wel moeilijke tekst van Exodus 34.7 opnieuw te lezen in het licht van deze bijzonder positieve kleur van het Hebreeuwse stamwoord! Opmerking: of we dat nu graag hebben of niet, ook de als negatief ervaren betekenis (be)straffen wordt vermeld. Uiteindelijk is dat niet zo moeilijk te begrijpen. Zo werd in het kader van de uittocht de bevrijding van de Israëlieten door de Egyptenaren wel degelijk ervaren als straf... Numeri 2.2 vertelt dat de Israëlieten zich moesten legeren op een afstand van het heiligdom. Dit wordt vaak aangegrepen om in de verf te zetten dat er een grote scheiding is (en moet bewaard worden) tussen de heilige God en de zondige mens. Enig opzoekingwerk lijkt een en ander toch te nuanceren: o op een afstand = neged : wat in het oog valt, wat tegenover ligt, ten aanschouwen, voor de ogen... op een afstand, weg van... o komt van nagad : in het oog lopend zijn, bekend maken, vertellen, verkondigen, openbaar maken Dit doet al vermoeden dat indien er al sprake is van afstand, het niet zozeer gaat om scheiding, maar wel een om zekere nabijheid die communicatie mogelijk maakt. o Zoek je ( op een afstand ) op in de hebreeuwse concordantie, dan valt het op dat in de meeste verzen inderdaad een nabijheid wordt uitgedrukt. o Zoek je het werkwoord (05046) op in de hebreeuwse concordantie, dan valt het op dat het bijna steeds gaat om communicatie! o Het eerste bijbelse gebruik van NEGED ( op een afstand ) is veelzeggend: In Genesis 2.18 drukt het woord de idee uit dat Adam en Eva, man en vrouw, bij elkaar passen. In huwelijkpreken wordt dit vers gebruikt om het belang te onderstrepen van innige communicatie... Johan Delameillieure - johdelam@telenet.be 7