Derde onderzoek naar de betrouwbaarheid van energielabels bij woningen. Datum 17 augustus 2011 Status definitief

Transcriptie

1 Derde onderzoek naar de betrouwbaarheid van energielabels bij woningen Datum 17 augustus 2011 Status definitief

2 Colofon VROM-Inspectie Directie Uitvoering Bouwen aan kwaliteit Nieuwe Uitleg 1 Postbus BD Den Haag Publicatienummer: VI Deze publicatie is een uitgave van de VROM-Inspectie en is ook te downloaden via Pagina 2 van 14

3 Inhoud Inleiding De regelgeving EPBD, Beg en Reg De certificeringsregeling De rekensoftware Onderzoeksopzet Doel van het onderzoek De betrouwbaarheid van energielabels De controles van de certificatie instellingen De resultaten Controles door de certificatie instellingen De analyse Bijlagen Tabel voor energieklassen voor woningen Resultaten herkeuring Pagina 3 van 14

4 Inleiding Bij elk transactiemoment (verhuur of verkoop) van onroerend goed moet een maximaal 10 jaar oud energielabel (energieprestatiecertificaat) worden getoond. In 2008/2009 en in 2010 heeft de VROM-Inspectie onderzoeken uitgevoerd naar het gebruik en de betrouwbaarheid van deze energielabels bij woningen. Uit beide onderzoeken is het beeld naar voren gekomen dat de betrouwbaarheid van afgegeven energielabels verbetering behoeft. In het jaarprogramma van de VROM-Inspectie was reeds opgenomen dat in de tweede helft van 2011 een derde onderzoek naar de betrouwbaarheid van energielabels bij woningen zou worden uitgevoerd. Tijdens het Algemeen Overleg met de Tweede Kamer op 16 maart 2011 heeft verantwoordelijk minister Donner toegezegd dit onderzoek eerder in 2011 te laten uitvoeren. Aan de VROM-Inspectie is gevraagd de resultaten van het onderzoek in augustus 2011 bekend te maken. Tevens is gevraagd een vergelijking te maken met de controlegegevens van de certificatie-instellingen (CI s). In deze rapportage zijn de resultaten van dit derde onderzoek neergelegd. In hoofdstuk 1 wordt een overzicht gegeven van de van toepassing zijnde regelgeving. De onderzoeksopzet wordt in hoofdstuk 2 behandeld. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 en 4 de resultaten van de herkeuringen en nadere analyses weergegeven. In de bijlage (hoofdstuk 5) is de tabel met resultaten opgenomen. Pagina 4 van 14

5 1 De regelgeving 1.1 EPBD, Beg en Reg De Europese Richtlijn Energieprestatie van gebouwen (Energy Performance of Buildings Directive, afgekort EPBD) is in Nederland omgezet in het Besluit energieprestatie gebouwen (Beg) en de Regeling energieprestatie gebouwen (Reg). In het Beg is geregeld dat per bij elk transactiemoment (verkoop of verhuur) van onroerend goed een maximaal 10 jaar oud energielabel moet worden getoond. De opgestelde energielabels moeten op grond van de Reg worden afgemeld in een centrale database, die in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) door AgentschapNL wordt beheerd. Het Beg is een algemene maatregel van bestuur die op 5 december 2006 is gepubliceerd in het Staatsblad en wordt aangestuurd door artikel van de Woningwet. Artikel 2.1, tweede en derde lid, van het Beg luidt: 2. Bij de verhuur van een gebouw verstrekt de eigenaar afschrift van een energieprestatiecertificaat voor dat gebouw aan de huurder. 3. Bij de verkoop van een gebouw verstrekt de eigenaar afschrift van een energieprestatiecertificaat voor dat gebouw aan de koper. De verplichting geldt niet voor: monumenten; woonwagens; onverwarmde logiesgebouwen (bijvoorbeeld trekkershutten); gebouwen met een industriefunctie (zoals fabriekshallen); tijdelijke bouwwerken (zoals bouwketen, noodwinkels, noodlokalen bij scholen, directie- en schaftlokalen op bouwlocaties); gebouwen die worden gebruikt voor eredienst en religieuze activiteiten (zoals kerken); alleenstaande gebouwen met een gebruiksoppervlakte van minder dan 50 m 2. In de Reg zijn de eisen voor het afgeven van een energielabel opgenomen (de certificeringsregeling) en is de afmelding bij AgentschapNL geregeld. Tevens is aangegeven hoe het energielabel er feitelijk uit behoort te zien. 1.2 De certificeringsregeling De uitvoering van het Beg en de Reg is neergelegd bij de markt via de certificeringsregeling BRL In het kort werkt deze regeling als volgt: Bedrijven die energielabels afgeven (certificaathouders), zijn gecertificeerd volgens BRL 9500 en worden gecontroleerd door certificatie-instellingen (CI's). 1 Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen voorschriften worden gegeven met het oog op de nakoming van voor Nederland verbindende internationale verplichtingen die betrekking hebben op of samenhangen met onderwerpen waarin bij of krachtens deze wet is voorzien. 2 BRL = BeoordelingsRichtLijn Pagina 5 van 14

6 De BRL 9500 is opgesteld door de stichting Kwaliteitsborging Installatiesector (KBI), die de certificeringsregeling beheert. De vier CI's (Dekra (voorheen Kema), Kiwa, SKW en IKOB-BKB) controleren de certificaathouders periodiek op organisatorische aspecten. Daarnaast moet een aantal afgegeven energielabels inhoudelijk worden beoordeeld door de CI. In de BRL is het minimale aantal vastgelegd afhankelijk van het jaarlijks aantal energielabels dat de certificaathouder afgeeft. De CI's worden geaccrediteerd en vervolgens gecontroleerd door de Raad voor Accreditatie (RvA) door middel van systeemaudits. De CI's rapporteren periodiek aan de stichting KBI (Kwaliteitsborging Installatiesector) over de uitkomsten van hun controles. De stichting KBI rapporteert vervolgens periodiek aan AgentschapNL. Dit is vastgelegd in gebruiksovereenkomsten. In de BRL 9500 wordt voor de technische uitwerking (zoals de gebouwopname, de berekening van de energie-index en de eisen waaraan het energielabel moet voldoen) verwezen naar ISSO 3 -publicatie Schematisch ziet het systeem er als volgt uit: Raad van Accreditatie (RvA) Accreditatie en controles dmv audits Certificerende instelling (CI) KBI stelt BRL vast Certificatie en controle conform BRL 9500 Certificaathouder ISSO stelt publicatie op Stelt energielabel op conform BRL en ISSO-publicatie 82.1 Eigenaar woning/gebouw 3 ISSO = Instituut voor Studie en Stimulering van Onderzoek op het gebied van gebouwinstallaties Pagina 6 van 14

7 1.3 De rekensoftware Bij het opstellen van de energielabels moet voor de berekening van de energie-index gebruik worden gemaakt van geattesteerde rekensoftware (d.w.z. dat de prestaties van deze software conform de BRL zijn). Per is er van 6 leveranciers geattesteerde rekensoftware. Twee CI s (Kiwa en IKOB-BKB) zijn geaccrediteerd om deze attesten af te geven. Dit gebeurt op basis van BRL 9501 voor het KOMO-attest voor energiegebruikberekeningsmethoden. Pagina 7 van 14

8 2 Onderzoeksopzet 2.1 Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is na te gaan of de betrouwbaarheid van het energielabel bij woningen sinds de vorige twee onderzoeken verder is verbeterd. 2.2 De betrouwbaarheid van energielabels Om de betrouwbaarheid van afgegeven energielabels te onderzoeken is een landelijke steekproef getrokken van 48 woningen (indicatief onderzoek). Bij deze 48 woningen is door medewerkers van de VROM-Inspectie een herkeuring uitgevoerd. De VI-medewerkers hebben hiertoe een opleiding gevolgd. Evenals in de eerdere onderzoeken naar de betrouwbaarheid van energielabels is ook in dit onderzoek nagegaan of de energie-indexen 4 acceptabel zijn. Conform de BRL zijn de volgende keuringscriteria gehanteerd: een afwijking van 8% of minder: acceptabele energie-index; meer dan 8% afwijking: energie-index met een kritieke afwijking. De steekproef is getrokken uit het bestand van afgegeven energielabels tussen september 2010 en april 2011 zoals dat wordt beheerd door AgentschapNL. De VImedewerkers zijn bij de herkeuring niet op de hoogte geweest van de energie-index van het afgegeven label. Bij de opname in de woningen is gebruik gemaakt van het opnameformulier uit de ISSO-publicatie De gegevens zijn ingevoerd in het rekensoftwarepakket VABI. Er is ook gebruik gemaakt van een adressenlijst van het Kadaster ten behoeve van het maken van afspraken met eigenaren van koopwoningen. Het betreft transacties in de periode september 2010 tot april Indien de energie-index van de herkeuring meer dan 8% afwijkt van die van het afgegeven label, is een nadere analyse uitgevoerd. Hiertoe hebben de VImedewerkers contact gezocht met de opnameadviseur die het oorspronkelijk afgegeven label heeft opgesteld en zijn de opnamegegevens opgevraagd. 2.3 De controles van de certificatie instellingen Conform de BRL voeren de certificatie instellingen gedurende het jaar controles uit bij de certificaathouders. In dit onderzoek zijn de resultaten van het onderzoek van de VROM-Inspectie vergeleken met die van de certificatie instellingen. Dit om een completer beeld te krijgen. 4 Het cijfer dat het energiegebruik van een gebouw aangeeft, is de energie-index. Deze energie-index wordt met behulp van een bij de Reg opgenomen tabel omgezet in een als onderdeel van het energielabel opgenomen energieklasse (zie bijlage 7.1) 5 BRL , d.d ,artikel 7.4 luidt: Als ernstige fout (kritieke afwijking) wordt ten minste aangemerkt: fouten waardoor de in het energielabel opgegeven waarde van de Energie Index bestaande bouw meer dan 8% afwijkt, als percentage van de waarde die is vastgesteld door de certificaathouder. Pagina 8 van 14

9 3 De resultaten Van de 48 woningen (16 koop en 32 huur) die zijn herkeurd, is bij 8 woningen een energie-index berekend die meer dan 8% afwijkt van de index van het afgegeven energielabel (zie de overzichtstabel in bijlage 7.3). In 5 van deze 8 gevallen leidt de afwijking tot een andere labelklasse. Van die 8 woningen zijn er 7 huurwoningen en 1 koopwoning. In 4 van de 8 gevallen is de index van het afgegeven energielabel gunstiger dan de index berekend na herkeuring. 3.1 Controles door de certificatie instellingen Aan de 4 certificerende instellingen KIWA, Dekra (voorheen KEMA), SKW en IKOB- BKB is gevraagd voor de periode september 2010 tot april een opgave te doen van de controles die zij hebben uitgevoerd. Gevraagd is hoeveel projecten in de genoemde periode zijn gecontroleerd, hoeveel certificaathouders daarbij betrokken zijn, hoeveel afwijkingen zijn geconstateerd en hoeveel kritieke afwijkingen. Door SKW zijn er 168 afgegeven energielabels gecontroleerd. Daarbij zijn 17 certificaathouders betrokken. Bij alle 168 energielabels is op locatie gecontroleerd. Er zijn in totaal 47 afwijkingen geconstateerd. Bij 7 certificaathouders zijn er in totaal 21 kritieke afwijkingen geconstateerd. SKW heeft geen certificaten ingetrokken, maar 4 certificaathouders zijn zelf gestopt en 1 heeft zijn certificaat vrijwillig opgeschort. Door IKOB-BKB zijn er 77 afgegeven energielabels gecontroleerd. Daarbij zijn 18 certificaathouders betrokken. Bij alle 77 energielabels is op locatie gecontroleerd. Er zijn in totaal 58 afwijkingen geconstateerd. Bij 3 certificaathouders zijn er in totaal 3 kritieke afwijkingen geconstateerd. IKOB-BKB heeft geen certificaten ingetrokken. Door Dekra (voorheen KEMA) zijn er 158 afgegeven energielabels gecontroleerd. Daarbij zijn 24 certificaathouders betrokken. Van de 158 energielabels zijn er 49 op locatie gecontroleerd. Er zijn in totaal 26 afwijkingen geconstateerd. Er is geen enkele kritieke afwijking geconstateerd. Door KIWA zijn er ongeveer 350 afgegeven energielabels gecontroleerd. Daarbij zijn 67 certificaathouders betrokken. Van de 350 energielabels is 50% op locatie gecontroleerd. KIWA heeft geen gegevens over de gevraagde periode. Voor wat betreft de periode eind 2010-april 2011 zijn er 87 projecten gecontroleerd en daarbij zijn 76 afwijkingen geconstateerd. Bij 4 certificaathouders zijn er in totaal 6 kritieke afwijkingen geconstateerd. KIWA heeft 1 keer een certificaat ingetrokken. Niet alle CI s kunnen gegevens overleggen van de aard van de kritieke afwijkingen. Hierdoor is een goede vergelijking met de resultaten van het onderzoek van de VI niet goed mogelijk. 6 Deze periode is dezelfde als die van de afgemelde energielabels waaruit de steekproef voor dit onderzoek is getrokken. Pagina 9 van 14

10 4 De analyse Van de woningen waarbij na herkeuring een index is berekend die meer dan 8% afwijkt van de oorspronkelijke index, zijn de opnamegegevens opgevraagd bij de certificaathouder (bedrijf dat het energielabel heeft afgegeven). Hiermee is een nadere analyse uitgevoerd om te kunnen verklaren waar de verschillen door worden veroorzaakt. Woning nr. 6 Bij het afgegeven label is het raam van de slaapkamer als standaard dubbel glas beschouwd. De VI heeft enkel glas geconstateerd. Bij het afgegeven label is de gebruiksoppervlakte van de woning m2; de VI heeft m2 gemeten. Bij het afgegeven label is de portiek ingevoerd als onverwarmde ruimte; de VI heeft de portiek ingevoerd als verwarmde ruimte. Volgens paragraaf 6.11 van de ISSO-publicatie 82.1 moet de verkeersruimte (zonder warmteafgiftesysteem) als verwarmd worden beschouwd indien het gebouw is voorzien van spouwmuren of isolatie. Woning 11 Bij het afgegeven label is uitgegaan van een HR107 ketel in plaats van een HR100 ketel. Bij het afgegeven label is het dakoppervlak niet meegenomen. In een aantal gevallen is uitgegaan van dubbelglas in plaats van enkel glas. Woning 13 De woning wordt verwarmd met behulp van een warmtepomp. Bij het afgegeven label is als bron aangegeven grondwater. Dit moet grond zijn. Bij het afgegeven label is uitgegaan van een vraaggestuurd ventilatiesysteem. Er is echter sprake van mechanische afvoer. Bij het afgegeven label is uitgegaan van een woning zonder bad. De woning heeft echter wel een bad. Bij het afgegeven label is niet uitgegaan van de serre die echter wel aanwezig is. Het afgegeven label gaat uit van een standaard zonneboiler (1,8 m2) in plaats van een zonneboiler combi (tapwater + verwarming). Het afgegeven label is uitgegaan van PV-cellen met een oppervlakte van 6 m 2 in plaats van 4 m 2. Het afgegeven label is uitgegaan van warmtepompboiler in plaats van een elektrische boiler (hoofdtoestel (>20L). Verder zijn er nog enkele verschillen in type glas, oppervlakteverschillen van de gevels, is een deur als raam aangehouden en is geen dakraam meegenomen. Woning 17 Het afgegeven label is uitgegaan van een ketel buiten de thermische schil. De ketel bevindt zich echter binnen de thermische schil. Het afgegeven label gaat bij vloer- en dakisolatie uit van de bouwperiode Het bouwjaar van de woning is echter 1992, waardoor de bouwperiode >= 1992 had moeten worden aangehouden. Het afgegeven label gaat bij een aantal ramen uit van enkel glas. Deze blijken echter van dubbel glas te zijn. Het afgegeven label gaat uit van geen kierdichting terwijl die wel aanwezig is. Woning 21 De opnemer heeft de ventilatie beoordeeld als vraaggestuurd. De VI is samen met de EPA adviseur tot de conclusie gekomen dat deze niet vraaggestuurd is. Pagina 10 van 14

11 Woning 29 De opnameadviseur heeft gewoon dubbel glas opgenomen in plaats van HR-glas en heeft de oriëntatie niet goed aangegeven. Bij tapwater had centraal geplaatst <5m aangevinkt moeten zijn. De opnameadviseur heeft dit in de rekensoftware opengelaten. De ketel staat bijna tegen het aanrechtblok aan geplaatst. Verder is geconstateerd dat de ketel een HRww-ketel is. De opnameadviseur heeft ook dit in de rekensoftware opengelaten. Woning 36 Bij het afgegeven label zijn twee deuren als raam beschouwd. Een deur moet als raam worden beschouwd als het glasoppervlak in de deur gelijk of groter is dan 65% van de totale oppervlakte van de deur. Dat is bij deze twee deuren niet het geval. Woning 40 De opnameadviseur is uitgegaan van daken en gevels zonder luchtspouw. De VI heeft geconstateerd dat er wel een luchtspouw aanwezig is. Pagina 11 van 14

12 5 Bijlagen 5.1 Tabel voor energieklassen voor woningen Energieklasse Grenswaarden Energie-index A++ kleiner of gelijk aan 0,50 A+ 0,51-0,70 A 0,71-1,05 B 1,06-1,30 C 1,31-1,60 D 1,61-2,00 E 2,01-2,40 F 2,41-2,90 G groter dan 2,90 Pagina 12 van 14

13 5.2 Resultaten herkeuring afgegeven index percentage acceptabel/ afgegeven label nr index herkeuring afwijking 7 kritiek huur/koop label herkeuring 1 1,75 1,66 5 acceptabel Huur D D 2 1,62 1,53 6 acceptabel Huur D C 3 2,03 1,94 4 acceptabel Huur E D 4 2,1 2 5 acceptabel Huur E E 5 1,28 1,35-5 acceptabel Huur B C 6 2,11 1,81 14 kritiek Huur E D 7 1,67 1,75-5 acceptabel Huur D D 8 2,66 2,7-2 acceptabel Huur F F 9 2,04 1,99 2 acceptabel Huur E E 10 2,19 2,3-5 acceptabel Huur E E 11 1,75 2,34-34 kritiek Huur D E 12 1,39 1,46-5 acceptabel Huur C C 13 0,59 0,7-19 kritiek Huur A+ A 14 1,05 1,06-1 acceptabel Huur A B 15 1,05 1,11-6 acceptabel Huur A B 16 1,67 1,68-1 acceptabel Huur D D 17 1,5 1,3 13 kritiek Huur C B 18 1,34 1,41-5 acceptabel Huur C C 19 1,24 1,15 7 acceptabel Huur B B 20 1,6 1,65-3 acceptabel Huur C D 21 0,83 0,97-17 kritiek Huur A A 22 1,31 1,30 1 acceptabel Huur C C 23 1,2 1,25-4 acceptabel Huur B B 24 1,84 1,95-6 acceptabel Huur D D 25 2,64 2,7-2 acceptabel Koop F F 26 1,19 1,21-2 acceptabel Huur B B 27 1,53 1,52 1 acceptabel Huur C C 28 1,2 1,16 3 acceptabel Huur B B 29 1,28 1,15 10 kritiek Huur B B ,85 8 acceptabel Huur D D 31 2,42 2,31 5 acceptabel Huur F E 32 2,03 1,92 5 acceptabel Koop E D 33 1,86 1,72 8 acceptabel Koop D D 34 1,84 1,75 5 acceptabel Koop D D 35 1,92 1,93-1 acceptabel Koop D D 36 1,13 1,29-14 kritiek Huur B B 37 2,54 2,50 2 acceptabel Koop F F 38 1,67 1,69-1 acceptabel Koop D D 39 1,18 1,24-5 acceptabel Koop B B 40 2,3 1,94 16 kritiek Koop E D 41 1,76 1,76 0 acceptabel Koop D D 42 2,58 2,54 2 acceptabel Koop F F 43 1,49 1,58-6 acceptabel Koop C C 44 2,55 2,61-2 acceptabel Koop F F 7 Bij een positieve afwijking is de index van het afgegeven label ongunstiger dan de index van het label na herkeuring; bij een negatieve afwijking is de index van het afgegeven label gunstiger dan de index van het label na herkeuring. Pagina 13 van 14

14 afgegeven index percentage acceptabel/ afgegeven label nr index herkeuring afwijking 7 kritiek huur/koop label herkeuring 45 1,49 1,60-7 acceptabel Koop C C 46 1,30 1,27 2 acceptabel Koop B B 47 1,68 1,70-1 acceptabel Koop D D 48 1,11 1,17-5 acceptabel Huur B B Pagina 14 van 14