Intelligente thermische inertie in houtconstructies

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Intelligente thermische inertie in houtconstructies"

Transcriptie

1 Session B1 Innovative technologies construction solutions Intelligente thermische inertie in houtconstructies Arch. Piet Kerckhof voor Ligno Architecten

2 Agenda : 1. Risico op oververhitting 2. Thermische energie-opslag 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 4. Case-studie 5. Conclusie 6. Vragen?

3 1. Risico op oververhitting Max. 5% temperatuursoverschrijdingsfrequentie boven 25 C Houtskeletbouw = geïsoleerde structuur o Groter isolatiepakket mogelijk o Eenvoudige bouwknopen o Prefabricatie mogelijk o Betere controle op luchtdichtheid In lichte constructies is er nagenoeg geen thermische massa

4 Agenda : 1. Risico op oververhitting 2. Thermische energie-opslag 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 4. Case-studie 5. Conclusie 6. Vragen?

5 2. Thermische energie-opslag : 2.1. Inleiding Sinds industriële revolutie : stijgende comforteisen grotere energie-vraag. De energie-vraag = warmte of koelte. - voedsel / drank bewaren in koelkast (diepvriezer), - Sanitair warm water (spectaculaire stijging), - verwarming / koeling van gebouwen, - verwarming / koeling bij industriële processen, - De opwekking van energie-vraag gebeurt met : - elektriciteit - fossiele brandstof - alternatieve energie

6 2. Thermische energie-opslag : 2.1. Inleiding Systemen voor thermische energie-opslag: Voorbeelden: - warm water boiler, - betonnen draagstructuur bij grote gebouwen, - metselwerk bij woningbouw, - aquifers- geothermie, - Het draagt hoofdzakelijk bij tot een verbetering m.b.t.energie- en kostenefficiëntie. + overbruggen van tijd tussen aanbod en vraag, + koppelen van lager vermogen bij aanbod aan hoger vermogen bij vraag, + combinatie van hernieuwbare en fossiele energiebronnen bij aanbod, +

7 2. Thermische energie-opslag : 2.2. Thermodynamica van een materiaal 1. opwarmen ijs (VAST) 2. smelten ijs (VAST VLOEIBAAR) 3. opwarmen water(vloeibaar) 4. verdampen water (VLOEIBAAR GAS) 5. opwarmen stoom (GAS) Voelbare warmte: toegevoegde energie creëert temperatuursstijging. 860 kj (-100 C tot 200 C) Latente warmte : toegevoegde energie creëert fazeverandering kj ( bij 0 C en 100 C)

8 2. Thermische energie-opslag : 2.2. Thermodynamica van een materiaal VOELBARE WARMTE: warmte-opslag(vaste toestand - ijs) warmte-opslag(vloeibaar water) warmte-opslag(gas stoom) 2,20 kj / K 4,20 kj / K 2,00 kj / K LATENTE WARMTE(vast vloeibaar): ijs -water + beperkte volumeverandering en klein drukverschil + geen temperatuursverandering + hoge warmte-opslag 330 kj bij 0 C LATENTE WARMTE(vloeibaar gas): water -stoom + grote volumeverandering en/of groot drukverschil + geen temperatuursverandering + zeer hoge warmte-opslag kj bij 100 C technisch moeilijk toepasbaar

9 2. Thermische energie-opslag : 2.3. Applicaties latente energie-opslag(vast vloeibaar) Temperatuur-stabilisator: = beheersing van ruimte-temperartuur, smelttemperatuur in functie van comforttemperatuur. Warmte / koelte buffering: = opslag van warmte / koelte met een hoge opslagdensiteit, binnen een klein temperatuursbereik.

10 2. Thermische energie-opslag : 2.4. Commerciële applicaties met PCM s (kwaliteitslabel : A. PCM composietmaterialen - Rubitherm Technologies GmbH Powder PX silicapoeder + 60% PCM (dekens, medische sector) Granulaat GR poreuze klei-mineraal + 35% PCM (vb. vloerverwarming) Vezelplaat FB vezelplaat + 65% PCM (warmhouders voor voedsel B. PCM ingekapseld - DupontTM Energainpanel - Micronal - copolymeer + 60% paraffine (koelplafonds)

11 2. Thermische energie-opslag : 2.4. PCM s: toepasbare voorbeelden A. BioPCMat : temperatuur-stabilisator Noppenplastiek, gevuld met PCM obvnatuurlijk vet, = temp.stabilisatorin ruimtes met hoog risico op oververhitting. Opslagdensiteit : 1 MJ/m² temperatuur tussen C

12 2. Thermische energie-opslag : 2.4. PCM s: toepasbare voorbeelden B. PowerTank GmbH : thermische batterij Een fles gevuld met paraffine + grafiet (smeltpunt 60 C, vermogen 10 kw aan output) Om een voldoende debiet te halen is een minimale opstelling van 6 flessen vereist. = perfect te combineren met thermische zonnecollectoren, WKK s,

13 Agenda : 1. Risico op oververhitting 2. Thermische energie-opslag 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 4. Case-studie 5. Conclusie 6. Vragen?

14 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 3.1. Inleiding Huidige toestand: A. Publieke + industrie- gebouwen Meerdere decennia evolutie naar metaal-of betonskelet met gevel sandwichpanelen (glas architectuur) B. Residentieel - Traditioneel : spouwmuur met gevelsteen in metselwerk, betonnen gewelven en vloeren, houten dakconstructie, - Lichte constructie : houtskeletbouw, houtmassiefbouw, staal skeletbouw, paal- en balkenstructuur,

15 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 3.2. Indeling constructietypes volgens EPB Massief 100 kg/m²tot aan - Luchtspouw - thermische laag(<0,20w/mk) A. Zwaar Heel weinig (zoniet geen) gebouwen hebben een zware constructie B. Matig tot halfzwaar Traditionele woning C. Licht Alle lichte constructies

16 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 3.3. Lichte constructies Voordelen + Sterke reductie van materiaalgebruik + Lager totaal gewicht ( m.b.t. stabiliteit) + Betere en efficiëntere isolatie-mogelijkheden(eenvoudige isolatietechnieken) + Snelle en droge bouwmethode + Dunnere constructie dikte + Gemakkelijker luchtdicht te maken + Eenvoudigere bouwknopen + Nadelen Zeer lage inertie Slecht zomercomfort door verhoogd risico op oververhitting Toenemend belang van technieken

17 Agenda : 1. Risico op oververhitting 2. Thermische energie-opslag 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 4. Case-studie 5. Conclusie 6. Vragen?

18 4. Case-studie 4.1. Omschrijving behandeld project Vrijstaande woning met eenvoudige geometrie (6,50m x 9,00m x 6,00m) - Compactheid 1,16 m - Bruto-vloeroppervlak 117,00 m² - Beschermd volume 351,00 m³ - Totaal verliesopp. 297,58 m² 0,31 W/m²K Vloer : 58,50 m² 0,22 W/m²K Buitenmuur : 155,41m² 0,17 W/m²K Plat dak : 58,50 m² 0,13 W/m²K Ramen / deur : 25,17 m² 1,76 W/m²K K-29 E-41 (traditioneel) E-46 (houtskeletbouw)

19 4. Case-studie 4.2. Berekeningsmethode Inertie in EXCELen 1. Volgens opdeling van constructietypes in EPB-software: De totale warmteopslagcoëfficiënt per wandtype volgens de twee criteria : - Alle wanddelen tot aan een luchtspouw, -Alle wanddelen tot aan een isolatielaag met U < 0,20W/m²K 2. Tot een diepte van 5cm : Gezien de lage warmtetransmissiecoëfficiënt wordt de totale warmteopslagcoëfficiënt berekend tot max. 5cm diepte. 3. HSK concept met PCM s: Effect van PCM s: hoe evalueren? - Max. comfort-temperatuur is 25 C Warmteopslagcapaciteit (=1.000 kj/m² tussen 23 C en 26 C), dus 330 kj/m² K - Alle binnen-, buitenmuren en plafonds met PCM s(biopcmat).

20 4. Case-studie 4.3. Resultaten : berekening inertie Inertie volledig volgens EPB [MJ/K] Inertie tot 5cm diep [MJ/K] TRAD TRAD + HSK HSK concept tussenvloer binnenmuur plat dak TRAD TRAD + HSK HSK concept crepie + PCM's buitenmuur crepie + PCM's vloer

21 Agenda : 1. Risico op oververhitting 2. Thermische energie-opslag 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 4. Case-studie 5. Conclusie 6. Vragen?

22 5. Conclusie 5.1. PCM als temperatuur-stabilisator Lichte constructies + PCM risico op oververhitting beheersbaar Wamtecapaciteit + smelt/stol temperatuur zijn nauwkeurig te bepalen o s zomers : minder oververhitting (regeneratie door nachtkoeling noodzakelijk) o s winters : stoken tot onder smelt temperatuur van PCM o Stookseizoen : grotere opslag van zonnewinsten Nood aan dynamische software om PCM te dimensioneren

23 Agenda : 1. Risico op oververhitting 2. Thermische energie-opslag 3. Nieuwbouw in Vlaanderen 4. Case-studie 5. Vragen?

T h e r m i s ch e i n e r t i e i n l i ch t e c o n s t ru c t i e s. vrijdag 16 mei 2014 1

T h e r m i s ch e i n e r t i e i n l i ch t e c o n s t ru c t i e s. vrijdag 16 mei 2014 1 vrijdag 16 mei 2014 1 vrijdag 16 mei 2014 2 Agenda : 0. Inleiding : Omkadering? 1. Thermische energie-opslag. 2. Nieuwbouw in Vlaanderen. 3. Case-study. 4. Conclusie. vrijdag 16 mei 2014 3 1. Koolstof

Nadere informatie

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen PHP-leden die meewerkten aan dit project: Architectuur: A2M architecten Zetel CIT Blaton Zicht van de straatgevel; bron: A2M architecten 1. Context en doelstelling van het gebouw Het doel was een renovatie

Nadere informatie

Koelen zonder airco? Cool!

Koelen zonder airco? Cool! Koelen zonder airco? Cool! Luk Vandaele en Luc François, WTCB Iedereen snakt wel naar de zon en s zomers verdragen we wel wat hogere temperaturen, maar dan toch liever niet binnenskamers. In werkomstandigheden,

Nadere informatie

Al 90 jaar uw bouwpartner... Duurzaam bouwen volgens de passiefbouwwijze. www.linden.be www.pamaflex.eu

Al 90 jaar uw bouwpartner... Duurzaam bouwen volgens de passiefbouwwijze. www.linden.be www.pamaflex.eu Al 90 jaar uw bouwpartner... Duurzaam bouwen volgens de passiefbouwwijze www.linden.be www.pamaflex.eu Warmte-/energiebalans bij conventionele bouwwijze 1. Verliezen door muren en vensters 2. Verliezen

Nadere informatie

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten Concepten EPC 0.4 Om een EPC 0.4 te realiseren voor de referentiewoningen zijn er verschillende concepten ontwikkeld die onderling verschillen op de wijze van ventileren en verwarmen. Aan de basis van

Nadere informatie

(Na-)isolatie van industriële gebouwen

(Na-)isolatie van industriële gebouwen (Na-)isolatie van industriële gebouwen Aandachtspunten voor de (ver)nieuwbouw praktijk (daken/wanden/vloeren) Ir. Johan Caeyers Zaakvoerder Raco Bvba 1 7/10/2016 Korte historiek : 2001 2016 : 15 jaar gevestigd

Nadere informatie

Passief Bouwen: waarom en hoe?

Passief Bouwen: waarom en hoe? Passief Bouwen: waarom en hoe? Ontwerpen en bouwen vanuit een visie ir. H.J.J. (Harm) Valk senior adviseur Energie & Duurzaamheid Passief Bouwen Kenmerken o hoogwaardige thermische schil o goed comfort

Nadere informatie

Energieneutrale reconversie tot studentenhuisvesting Ontwerp en uitvoering: lessons learned

Energieneutrale reconversie tot studentenhuisvesting Ontwerp en uitvoering: lessons learned Energieneutrale reconversie tot studentenhuisvesting Ontwerp en uitvoering: lessons learned Valerie Vergaert Consultant Sustainable Buildings VK Architects & Engineers Introductie Stad Leuven > klimaatneutraal

Nadere informatie

> Inhoudsopgave. Monitoring van de eerste passiefschool van het Gemeenschapsonderwijs 18/12/2014. Johan Cré, Istema nv Joerie Alderweireldt, 3E

> Inhoudsopgave. Monitoring van de eerste passiefschool van het Gemeenschapsonderwijs 18/12/2014. Johan Cré, Istema nv Joerie Alderweireldt, 3E Monitoring van de eerste passiefschool van het Gemeenschapsonderwijs Johan Cré, Istema nv Joerie Alderweireldt, 3E > Inhoudsopgave > Historiek > Lessons learned Ontwerp: EVR-architecten 1 > Historiek >

Nadere informatie

7 STAPPEN VOOR ENERGIEBESPARING IN EEN TANGRAMHUIS:

7 STAPPEN VOOR ENERGIEBESPARING IN EEN TANGRAMHUIS: TANGRAMHUIS 7 STAPPEN VOOR ENERGIEBESPARING IN EEN TANGRAMHUIS: 1 - ZON - Maak gebruik van de zon, de enige kostenloze energieleverancier! Onze woningen worden naar de zon georiënteerd, dat wil zeggen

Nadere informatie

Prefabricatie in BETON. Prefabricatie in BETON voordelen

Prefabricatie in BETON. Prefabricatie in BETON voordelen Prefabricatie in BETON voordelen Perfecte plaatsing isolatie Geen koude bruggen Perfecte winddichtheid (aandacht voor de voegen!) Bijkomende energiebesparing door thermische inertie Ook geschikt voor passieve

Nadere informatie

Phase Change Materials

Phase Change Materials 16/05/2014 Phase Change Materials Latente warmte voor compacte energie-opslag Waarom thermische opslag?» Hydraulische ontkoppeling in combinatie met WKK, warmtepomp, WKK T T buffer verwarmings circuit

Nadere informatie

543 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

543 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Hert 25 2590 gemeente Berlaar bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1982 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 543 De energiescore laat toe om de

Nadere informatie

EPB-advies: woning Datum: xxx

EPB-advies: woning Datum: xxx EPB-advies: woning Datum: Bouwheer Naam: Adres: Tel: Gsm: E-mail: Bouwplaats Project: Bouwen van woning Adres: Vergunning: datum bouwaanvraag: 2012 Compactheid Type: woning Geïsoleerd volume: - Verliesoppervlak:

Nadere informatie

De renovatie van een klassiek industrieel gebouw naar een gebouw dat voldoet aan de PHP-norm

De renovatie van een klassiek industrieel gebouw naar een gebouw dat voldoet aan de PHP-norm De renovatie van een klassiek industrieel gebouw naar een gebouw dat voldoet aan de PHP-norm 1. Doelstelling van de renovatie Het gebouw CO 2 -neutraal maken waarbij er voor verwarming geen m³ gas of l

Nadere informatie

Bouwfysica van Passief Bouwen in houtskeletbouw

Bouwfysica van Passief Bouwen in houtskeletbouw Bouwfysica van Passief Bouwen in houtskeletbouw Projectseminar Velve-Lindenhof ir. H.J.J. (Harm) Valk senior adviseur Energie & Duurzaamheid Nieman Raadgevende Ingenieurs Inleiding Nieman Raadgevende Ingenieurs

Nadere informatie

2.7 STADHUIS LO. Paper Speerpunt Duurzaam bouwen in de Westhoek 53

2.7 STADHUIS LO. Paper Speerpunt Duurzaam bouwen in de Westhoek 53 2.7 STADHUIS LO Paper Speerpunt Duurzaam bouwen in de Westhoek 53 ADMINISTRATIEF CENTRUM in LO Begin 2006 vroeg de overste van het voormalige klooster van de Grauwzusters of de stad geïnteresseerd was

Nadere informatie

Project Boskant Leopoldsburg Vooruitzien

Project Boskant Leopoldsburg Vooruitzien X-ECO Ing. Gert Vanden Boer Leonard Meesstraat 16 3970 Leopoldsburg 0472-32.20.98 www.x-eco.net Project Boskant Leopoldsburg Vooruitzien EPB ENERGIE PRESTATIE EN BINNENKLIMAAT Simulatie Projectwoning type

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestemming type appartement softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2 ): 191 Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement.

Nadere informatie

Passief Bouwen in de praktijk

Passief Bouwen in de praktijk Passief Bouwen in de praktijk Velve-Lindenhof: van idee tot realisatie ir. H.J.J. (Harm) Valk / ing. A.F. (André) Kruithof adviseur Energie & Duurzaamheid Programma Projectomschrijving Ontwerpvisie Bouwfysische

Nadere informatie

457 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

457 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Klinkaard 4 9190 gemeente Stekene bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1990 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 457 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Fairybankhelling nummer 2 bus 01.04 bestemming appartement type - bouwar 1991 softwareversie 9.8.0 berekende energiescore (kwh/m²ar):

Nadere informatie

Het gamma massieve elementen voor woningbouw volgens de passief huis -normen. www.alphabeton.com www.pamaflex.eu

Het gamma massieve elementen voor woningbouw volgens de passief huis -normen. www.alphabeton.com www.pamaflex.eu Het gamma massieve elementen voor woningbouw volgens de passief huis -normen www.alphabeton.com www.pamaflex.eu Het gamma Pamaflex bouwelementen, ontwikkeld door Alpha Beton, houdt in het bijzonder rekening

Nadere informatie

496 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

496 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Kriekmoer 85 9900 gemeente Eeklo bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1975 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 496 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

Toelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB

Toelichting vanuit het gezichtspunt Ingenieur Speciale technieken en EPB Energiezuinige zwembaden: Case Study Bart Callens is Senior Project Engineer bij VK Engineer. Daar leidt hij het projectteam van ingenieurs en design assistants, zowel voor sportinfrastructuur, maar eveneens

Nadere informatie

De BEN- woning : de woning van de toekomst. Energieconsulent Bouwunie & BVA arch. Luc Dedeyne

De BEN- woning : de woning van de toekomst. Energieconsulent Bouwunie & BVA arch. Luc Dedeyne De BEN- woning : de woning van de toekomst Energieconsulent Bouwunie & BVA arch. Luc Dedeyne Architect : Luc Dedeyne GSM 0473 551 568 luc.dedeyne@bouwunie.be 1 K45/E80 Nu bouwen met de eisen van de

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Pauwstraat nummer 129 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1965 softwareversie 9.8.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

375 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

375 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Glazenleeuw 106 9120 gemeente Beveren bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 375 De energiescore laat

Nadere informatie

Projectvoorstelling Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen Kamp C, Westerlo

Projectvoorstelling Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen Kamp C, Westerlo Projectvoorstelling Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen Kamp C, Westerlo Geert De bruyn & Luc Stijnen Kamp C Westerlo,, 4 oktober 2002 Het bouwteam Bouwheer Provincie Antwerpen Architectuur en ruimtelijke

Nadere informatie

Het ENERGIEPRESTATIEPEIL (E-peil) en het ISOLATIEPEIL (K-peil) van gebouwen.

Het ENERGIEPRESTATIEPEIL (E-peil) en het ISOLATIEPEIL (K-peil) van gebouwen. Het ENERGIEPRESTATIEPEIL (E-peil) en het ISOLATIEPEIL (K-peil) van gebouwen. Inhoud _ Eisen op het niveau van Energieprestatie en Binnenklimaat _ K-peil of isolatiepeil van gebouwen _ E-peil of energieprestatiepeil

Nadere informatie

Wij maken uw gebouw beter Een beter comfort en binnenklimaat Een lager energieverbruik en CO2 uitstoot. Waarom passiefscholen soms te warm worden

Wij maken uw gebouw beter Een beter comfort en binnenklimaat Een lager energieverbruik en CO2 uitstoot. Waarom passiefscholen soms te warm worden Wij maken uw gebouw beter Een beter comfort en binnenklimaat Een lager energieverbruik en CO2 uitstoot Waarom passiefscholen soms te warm worden Een passiefschool, comfortabel toch? De Tijd 14/9/2016 Nog

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Theodoor Sevenslaan nummer 61 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1950 softwareversie 9.7.2 berekende energiescore

Nadere informatie

Energiezuinig bouwen. Het verhaal vanaf 1992 tot straks. Hugo Hens. KVAB, Reflectiegroep Energie 22/1/2019

Energiezuinig bouwen. Het verhaal vanaf 1992 tot straks. Hugo Hens. KVAB, Reflectiegroep Energie 22/1/2019 KVAB, Reflectiegroep Energie 22/1/2019 Energiezuinig bouwen Het verhaal vanaf 1992 tot straks Hugo Hens Gewoon hoogleraar emeritus Departement Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Bouwfysica 1969 Overzicht oinleiding

Nadere informatie

MIP-event Energie ligt op de straat Energie-wegen, Hoe warmte opslaan en gebruiken?

MIP-event Energie ligt op de straat Energie-wegen, Hoe warmte opslaan en gebruiken? MIP-event Energie ligt op de straat Energie-wegen, Hoe warmte opslaan en gebruiken? H.Hoes, TERRA ENERGY 1 Energie-wegen, Hoe warmte opslaan en gebruiken? De straat als zonnecollector Van geothermie naar

Nadere informatie

DE NIEUWKOOPSE EILANDEN

DE NIEUWKOOPSE EILANDEN Contact: ev@vinkbouw.nl DE NIEUWKOOPSE EILANDEN FASE 1: 12 WONINGEN AAN DE PRACHTIGE NIEUWKOOPSE PLASSEN Ruimte om van te dromen INLEIDING Ook altijd graag aan het water willen wonen op een unieke plek,

Nadere informatie

474 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

474 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Kerk 74 9940 gemeente Evergem bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1930 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 474 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

MATERIAALVOORSTELLING EPB 14/01/2014

MATERIAALVOORSTELLING EPB 14/01/2014 Veldstraat 11, 8760 Meulebeke Tel. 051-48 85 48 Fax. 051-48 86 16 e-mail: info@gc-a.eu MATERIAALVOORSTELLING EPB 14/01/2014 Dossiernaam 079-13 Decock - Vanbiervliet Werfadres Eeckhoutstraat z/n, 8850 Ardooie

Nadere informatie

Weergave van het rapport Weergavevolgorde van het rapport Resultaten alle EPB-eenheden per eis Weergegeven EPB-eenheden in het rapport Gebouw "Woning"

Weergave van het rapport Weergavevolgorde van het rapport Resultaten alle EPB-eenheden per eis Weergegeven EPB-eenheden in het rapport Gebouw Woning Energieprestatie en binnenklimaat van gebouwen EPB-Rapport Administratieve gegevens van het project van het project Marc Janssens Rilaar Straat Diestsesteenweg Nummer Gemeente Referentie kadaster Aarschot

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Heidestraat nummer 32 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1972 softwareversie 9.11.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

486 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

486 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Verkorting 76 9040 gemeente Gent bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 486 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Leopold Nantierlaan nummer 3 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1992 softwareversie 9.11.0 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Collegiebaan nummer 2A bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 9.9.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Stefan Van Loon, technical consultant Ruimteverwarming in combinatie met balansventilatie 1 Programma Definitie passiefhuis zeer laagenergie

Nadere informatie

Capteren en opslaan van thermische energie

Capteren en opslaan van thermische energie Capteren en opslaan van thermische energie Koen Allaerts koen.allaerts@energyville.be Agenda Hybride systemen Wat? Werking Voorbeeld Thermische energieopslag Trends Laatste ontwikkelingen Warmtepompsysteem

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Ouden Dendermondse steenweg nummer 195 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1910 softwareversie 9.8.0 berekende

Nadere informatie

Tabel orde van grootte. 15 of X kwh/m².jaar ,2x15 of 1,2 x X. 0.6 (vanaf 2018) Luchtdichtheidstest n50 [vol/h] x0.6 (vanaf 2018) % - -

Tabel orde van grootte. 15 of X kwh/m².jaar ,2x15 of 1,2 x X. 0.6 (vanaf 2018) Luchtdichtheidstest n50 [vol/h] x0.6 (vanaf 2018) % - - Criteria Eenheid EPB Brussel 20 (NE of NGE) LE ZLE Huisvesting Tertiair Netto-energiebehoeften voor verwarming of X kwh/m².jaar 60 30 1,2x of 1,2 x X 0.6 (vanaf 2018) Luchtdichtheidstest n50 [vol/h] -

Nadere informatie

Monitoring van verbruik in passiefwoning

Monitoring van verbruik in passiefwoning Seite 1 6 de jaarcongres Energiezuinig Bouwen en Verbouwen Nulenergie : haalbaar & betaalbaar? NIEUWBOUW RESIDENTIEEL Monitoring van verbruik in passiefwoning Laurent Vercruysse Opbouw presentatie Monitoring

Nadere informatie

Inhoud van de presentatie

Inhoud van de presentatie Inhoud Inhoud van de presentatie Duurzaam bouwen met staal Concepten voor energiebesparend bouwen met lichtgewicht constructies Toepassing PCM in vloeren, wanden en plafonds Energieconcept Wilo in Zaandam

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Profeetstraat nummer 43 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1921 softwareversie 9.7.1 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Wemmelsestraat nummer 54 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1934 softwareversie 9.7.1 berekende energiescore

Nadere informatie

Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht. Programma: Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober

Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht. Programma: Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober Aardgasloos wonen! de ENERGIEVAKMAN wil u graag helpen bij uw zoektocht Presentatie in Trefpunt Heeten -- 4 oktober 2018 -- Programma: Even voorstellen Begrippen BENG (2020) Schil Ventileren Anders verwarmen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Verloren Hoek 114 3920 gemeente Lommel bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1930 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Kerkstraat nummer 61 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1980 softwareversie 9.7.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Voldersstraat nummer 10 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar - softwareversie 9.7.1 berekende energiescore

Nadere informatie

Student: Timon Bouttelisier ZELFREFLECTIEVERSLAG ARCHITECTUURBUREAU A[RT] Architecten: Rogiest Denis & Tack Marjan. Telefoon: 056371706

Student: Timon Bouttelisier ZELFREFLECTIEVERSLAG ARCHITECTUURBUREAU A[RT] Architecten: Rogiest Denis & Tack Marjan. Telefoon: 056371706 Student: Timon Bouttelisier ZELFREFLECTIEVERSLAG ARCHITECTUURBUREAU A[RT] Architecten: Rogiest Denis & Tack Marjan Adres: gistelsteenweg 161 8490 Varsenare Telefoon: 056371706 1 WAT IS EEN CONSTRUCTIEDETAIL

Nadere informatie

XELLA. Ecologische gevelsystemen in detail

XELLA. Ecologische gevelsystemen in detail XELLA Ecologische gevelsystemen in detail Bouwmaterialen: in een oogopslag Minerale bouwmaterialen Uitzonderlijke isolerende en brandeigenschappen Cellenbeton Kalkzandsteen Minerale isolatieplaten Prefab

Nadere informatie

245 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

245 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Batavia 7 bus 3 2000 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwar 2005 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²ar): 245 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

987 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

987 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Noord 129 8800 gemeente Roeselare bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1930 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 987 De energiescore laat toe

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat post 9800 gemeente Deinze bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1988 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 492 PROEFCERTIFICAAT De

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Sint-Elooistraat nummer 13 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1980 softwareversie 9.7.1 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Ooievaar 8 bus 1 2060 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwjaar 1965 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 379 PROEFCERTIFICAAT

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Ankerstraat nummer 15A bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1963 softwareversie 9.7.0 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Hoefijzerstraat nummer 49 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 9.11.0 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Guido Gezellestraat nummer 9 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1870 softwareversie 9.10.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 347 De energiescore

Nadere informatie

Implementatie van bouwknopen in EPR

Implementatie van bouwknopen in EPR Implementatie van bouwknopen in EPR LESSENPAKKET ontwikkeld in opdracht van PAThB2010 LESSENPAKKET Kadert in PROJECT PAThB2010 Practical Approach for Thermal Bridges 2010 IN OPDRACHT VAN Brussels Hoofdstedelijk

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Oude Molenstraat nummer 39 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1961 softwareversie 9.13.7 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Walenhoek nummer 62 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar - softwareversie 9.11.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

1281 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

1281 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Borreweide 135 1502 gemeente Halle bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 1281 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

575 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van collectieve woongebouwen te vergelijken.

575 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van collectieve woongebouwen te vergelijken. nummer postnummer Smeyskens 64 bus 2 9200 gemeente Dendermonde bestemming collectief woongebouw type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 575 De energiescore

Nadere informatie

Firma.. Functie... Adres... Telefoon. GSM..

Firma.. Functie... Adres... Telefoon. GSM.. Hiermee geef ik TEPTEC de opdracht om de warmteverliezen te berekenen van het hierna omschreven gebouw. De berekening is volgens de norm NBN EN 12831. De informatie in de bijlage heb ik gelezen. Uw gegevens

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Bretheistraat nummer 146 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1980 softwareversie 9.8.0 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie nummer postnummer Tielt 3 8750 gemeente Wingene bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwar 1955 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²ar): 284 De energiescore laat toe om de

Nadere informatie

357 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

357 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Brusselsesteenweg 566 3090 gemeente Overijse bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1933 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 357 De energiescore

Nadere informatie

Project: CO 2 -neutrale nulenergiewoning, Merelbeke. CO 2 -neutraal Nulenergie. Bio-ecologisch

Project: CO 2 -neutrale nulenergiewoning, Merelbeke. CO 2 -neutraal Nulenergie. Bio-ecologisch CO 2 -neutraal Nulenergie Bio-ecologisch Pieter VERSTRAETE Architect & energiedeskundige - Zaakvoerder NEO-architectuur - Projectverantwoordelijke DuBo, MilieuAdviesWinkel E info@neo-architectuur.be W

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Voldersstraat nummer 17 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 9.7.0 berekende energiescore

Nadere informatie

SEC. Bouwen zonder gas! Door Heating Solutions International en Smart Energy Concept 2018

SEC. Bouwen zonder gas! Door Heating Solutions International en Smart Energy Concept 2018 Bouwen zonder gas! Door Heating Solutions International en Smart Energy Concept 2018 Onze focus Creëren van comfort 100% duurzaam Samenwerken in de keten Wat is comfort? Ja / nee? Ja / nee? Ja / nee? Wat

Nadere informatie

603 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

603 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Eiken 273 2840 gemeente Rumst bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1962 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 603 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

294 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

294 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Statie 44 8720 gemeente Dentergem bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1992 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 294 De energiescore laat toe

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Dokter Derolaan 38 9500 gemeente Geraardsbergen bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1966 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie energieprestatiecertificaat straat Hoogstraat nummer 570 bus postnummer 9235 gemeente Fruitrode bestemming eengezinswoning type open bebouwing softwareversie 1.0 berekend energieverbruik (kwh/m²): 380

Nadere informatie

302 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

302 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Dokter Spitaelslaan 27 1502 gemeente Halle bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1949 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 302 De energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Sint-Bernardsesteenweg nummer 269 bus 3 bestemming appartement type softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m2): 379 Het berekende energieverbruik is een inschatting

Nadere informatie

330 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

330 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Sint-Katherina 1 bus huis 1742 gemeente Ternat bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1975 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 330 De energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Groendreef nummer 11 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwar 2003 softwareversie 9.7.2 berekende energiescore (kwh/m²ar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Edmond de Grimbergheplein nummer 22 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1899 softwareversie 9.7.0 berekende

Nadere informatie

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2):

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2): certificaatnummer 20110627-0000869054-00000007-9 straat Wijngaardstraat nummer 39 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2): Het berekende

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Gaversesteenweg nummer 756 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1990 softwareversie 9.14.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 380 De energiescore

Nadere informatie

439 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

439 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Belzeelsdreefken 1 9940 gemeente Evergem bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1955 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 439 De energiescore

Nadere informatie

168 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

168 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Nieuw 42 2200 gemeente Herentals bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1930 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 168 De energiescore laat toe

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Edingsesteenweg nummer 118 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1967 softwareversie 9.8.0 berekende energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Burgemeester Callewaertlaan nummer 83 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1937 softwareversie 9.7.1 berekende

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Gijselbosstraat nummer 9 bus bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar - softwareversie 9.7.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Oct de Kerchove d'exaerdestraat nummer 89 bus bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar 1875 softwareversie 9.8.0 berekende

Nadere informatie

742 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

742 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Vlierbeekberg 269 3090 gemeente Overijse bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1965 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 742 De energiescore laat

Nadere informatie

LANGETERMIJNDOELSTELLING SIMULATIES EN ANALYSE

LANGETERMIJNDOELSTELLING SIMULATIES EN ANALYSE LANGETERMIJNDOELSTELLING SIMULATIES EN ANALYSE Overlopen uitgangspunten SELECTIE WONINGEN VERDELING GEBASEERD OP EPC-DATABANK APPARTEMENT GESLOTEN HALF-OPEN OPEN TOTAAL 1800-1859 1 1 0 0 2 1860-1899 1

Nadere informatie

497 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

497 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Molentjes 9 8510 gemeente Kortrijk bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1945 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 497 De energiescore laat

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Prosper Van Langendonckstraat nummer 9 bus bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 9.9.0 berekende

Nadere informatie

205 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

205 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Stek 9 3390 gemeente Tielt-Winge bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 205 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

282 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

282 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Dobbelhuizen 12 2800 gemeente Mechelen bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 282 De energiescore laat

Nadere informatie

212 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

212 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Basilieklaan 70 3270 gemeente Scherpenheuvel-Zichem bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1954 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 212 De energiescore

Nadere informatie