Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie

Transcriptie

1 Basisset Regionale informatie WERKbedrijf Noord-Holland Noord november 2009 UWV WERKbedrijf informatie, 2009 Versie 0.3

2 WERKbedrijf Inhoudsopgave

3 Leeswijzer WERKbedrijf Meer inzicht in de situatie op de nale arbeidsmarkt In de huidige economische crisis is nale informatie belangrijk om goed naal beleid te kunnen ontwikkelen. Voor wat betreft het aantal ingeschreven werkzoekenden kan UWV WERKbedrijf daarin voorzien. Actueel, namelijk binnen drie weken na het einde van de maand, is detailinformatie beschikbaar over de afgelopen maand op 1. Om snel en eenvoudig zicht te krijgen op nale informatie is in aanvulling op de beschikbare detailinformatie op internet, een compact overzicht ontwikkeld dat specifiek gericht is op de gewenste : de Basisset Regionale informatie. In deze set wordt ingezoomd op nale ontwikkelingen. De s worden gevormd door uit te gaan van de verzorgingsgebieden van de dertig plusvestigingen van UWV WERKbedrijf. De nadruk ligt op recente cijfers. Prognoses naar zijn besproken in de basisset van mei 2009 (gepubliceerd eind juni 2009). De Basisset Regionale informatie wordt maandelijks geactualiseerd. De rapportage met nale ontwikkelingen wordt voorafgegaan door een impressie van landelijke economische ontwikkelingen. Hierbij ligt het accent op macro-economische ontwikkelingen als economische groei, ontwikkeling van het totaal aantal vacatures in Nederland, groei van de werkgelegenheid et cetera. Deze macro-economische ontwikkelingen zijn vooral gebaseerd op CBS-gegevens. Eenmaal per kwartaal de laatste keer eind augustus 2009 worden de landelijke ontwikkelingen wat uitgebreider beschreven. In de tussenliggende maanden wordt volstaan met een compacte samenvatting De Basisset Regionale informatie bevat navolgende onderdelen: Landelijke economische ontwikkelingen Bent u geïnteresseerd in actuele landelijke ontwikkelingen in de economie en arbeidsmarkt: lees dan het onderdeel Landelijke economische ontwikkelingen. Regionale ontwikkelingen Wilt u vooral de actuele nale ontwikkelingen van niet-werkende werkzoekenden, vacatures (gemeld via de Werkpleinen) en krapte raadplegen: ga dan naar het onderdeel Regionale ontwikkelingen. Dit onderdeel wordt vooraf gegaan door een landelijke schets en gevolgd door de onderdelen: Beschrijving nale ontwikkelingen Beschrijving van de arbeidsmarkt rondom de plusvestiging. ontwikkeling Cijfermatige overzichten van de arbeidsmarkt rondom de plusvestiging. Barometer : Een overzicht van niet-werkende werkzoekenden, vacatures en krapte per Werkplein en omliggende. Maandrapportage informatie: Een overzicht van (de ontwikkeling van) niet-werkende werkzoekenden uitgesplitst naar diverse schaalniveaus. 1 WERKbedrijf Statistische informatie

4 Landelijke economische ontwikkelingen WERKbedrijf 2009: het jaar van de economische recessie Het jaar 2009 is economisch gezien een zeer moeilijk jaar geweest. De Nederlandse economie krimpt ongekend hard: de economische krimp van 2009 overtreft die van de dertiger jaren. De felheid van de krimp is echter afgaande op kwartaal cijfers aan het afnemen. Zo zijn de economische activiteiten in het derde kwartaal van ,7% minder dan een vol jaar geleden. Dit is een minder groot krimpcijfer dan een kwartaal eerder (5,4%). Kijken we van kwartaal-op-kwartaal, dan blijkt de recessie (meestal aangegeven door twee kwartalen van economische krimp) zelfs ten einde. In het derde kwartaal van 2009 groeit de economie, na een vol jaar van krimp, namelijk weer 1. Figuur 1 Economische groei in Nederland in de afgelopen tien jaar Groei BBP (van kwartaal op kwartaal) Groei BBP (tov van voorgaand jaar) 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% % -5% -6% grootheden reageren met verschillende snelheid Economie en arbeidsmarkt beïnvloeden elkaar. Minder economische activiteiten betekent, minder behoefte aan arbeid. Dat heeft gevolgen voor arbeidsmarktgrootheden als uitzendwerk, vacatures, ontslag, werkgelegenheid en de beroepsbevolking. De arbeidsmarktgrootheden hebben echter wel een verschillende reactiesnelheid. Fors minder behoefte aan uitzendmedewerkers Werkgevers reageren bij terugval in de afzet als eerste door flexcontracten zoals uitzendwerk te beëindigen. Het aantal uitzenduren van uitzendbureaus ligt in het derde kwartaal van 2009 dan ook 15% lager dan een jaar geleden. Wel zien we dat het dalingstempo de afgelopen drie kwartalen min of meer stabiel blijft op 15%. De Algemene Bond van Uitzendondernemingen goed voor 60% van de markt geeft nog actuelere cijfers. Deze ABU-cijfers laten tot november een grotere krimp van de uitzendactiviteiten zien (circa 22%), maar ook daar geldt dat de afname van de uitzenduren de laatste maanden niet verder toeneemt. 1 Veel van de cijfers uit deze bijdrage zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

5 We zien dus dat het aantal uitzenduren in 2009 op een fors lager niveau ligt dan vorig jaar. Daarbij moet wel bedacht worden dat de uitzendbranche ook jaren kende van een forse groei. Zo is het aantal uitzenduren op dit moment nog steeds een kwart hoger dan in Figuur 2 Groei en krimp van het aantal uitzenduren (%); CBS 25 Uitzenduren totaal totaal in % e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal * e kwartaal * -25 Aantal ontstane vacatures aanzienlijk afgenomen Werkgevers kunnen bij teruglopen van economische activiteiten ook snel reageren door vertrekkend personeel niet te vervangen. Er ontstaan dan minder vacatures. Bovendien zullen door de economische krimp veel minder uitbreidingsvacatures bij ondernemingen ontstaan. Daarnaast zijn werknemers minder mobiel op de arbeidsmarkt. Werknemers kiezen vaker voor de zekerheid van de bestaande baan en oriënteren zich minder snel op een nieuwe baan. Kortom het aantal vacatures neemt af. Vacatures worden vaak gemeten op de volgende twee manieren (CBS): 1. Het aantal openstaande vacatures is aan het eind van het derde kwartaal van 2009 (124 duizend) meer dan gehalveerd ten opzichte van het topniveau van een jaar geleden (237 duizend). 2. Het aantal vacatures dat in een kwartaal ontstaat schommelt al drie kwartalen rond de 185 duizend. Daarmee is het aantal ontstane vacatures in de eerste negen maanden 554 duizend. Dit is eenderde lager dan in dezelfde periode van vorig jaar. Het aantal vacatures is daarmee fors ingezakt. Een positief punt is dat het huidige niveau hoger ligt dan het dalniveau in de voorgaande laagconjunctuur ( ). Bovendien lijkt het aantal openstaande en ontstane vacatures niet verder te dalen. Vacatures worden door werkgevers ook gemeld bij de werkpleinen van UWV. Dit is een deel van de totale markt zoals het CBS die meet. Het aantal openstaande vacatures bij de UWV werkpleinen in de eerste tien maanden van 2009 blijft min of meer stabiel op 43 duizend. Twee maal zoveel mensen ontslagen Indien een werkgever onvoldoende speelruimte heeft via uitzendwerk en (het niet meer openstellen van) vacatures, moet bij tegenvallende afzetontwikkelingen, soms overgaan worden tot ontslag. Daar zijn in principe twee procedures voor, namelijk via een aanvraag bij UWV WERKbedrijf en de kantonrechter. Het aantal bij UWV WERKbedrijf verleende ontslagvergunningen was in de eerste tien maanden van dit jaar 30 duizend. Dit is meer dan dubbel zo hoog als in de eerste tien maanden van vorig jaar.

6 Het ontslag kan ook via de kantonrechter worden aangevraagd. In de eerste acht maanden van dit jaar werden er 20 duizend verzoeken tot ontslag bij de kantonrechter ingediend. Dit is een stijging met bijna 30%. Het aantal ontslagen medewerkers houdt duidelijk verband met de conjunctuur. Zo liep het aantal ontslagen medewerkers in fors op, waarna onder meer door de economische hoogconjunctuur, het aantal fors daalde. Met het recessiejaar 2009 loopt het aantal ontslagen mensen weer sterk op. Dat de conjunctuur een sterke rol speelt, is ook te zien aan het ontslag wegens bedrijfseconomische omstandigheden. Dit aantal loopt veel sneller op dat gemiddeld. In de eerste tien maanden was het ontslag wegens bedrijfseconomische omstandigheden bij UWV WERKbedrijf namelijk meer dan 2,5 keer zo hoog als in dezelfde periode vorig jaar. Figuur 3 Aantal ontslagvergunningen en ontbindingsverzoeken in de vorige laagconjunctuur Ontslag via UWV WERKbedrijf of de kantonrechter omvat overigens maar een klein deel van het totaal aantal beëindigde arbeidsrelaties. Immers tijdelijk contracten kunnen gewoon aflopen en arbeidsrelaties van ZZP ers, flexwerkers, detachering bij de inlener etc. kunnen beëindigen zonder ontslag. Meer bedrijven in moeilijkheden De recessie zorgt ervoor dat er in de eerste drie kwartalen dubbel zoveel bedrijven failliet gingen als vorig jaar in dezelfde periode. Een zeer ongunstig cijfer. Als we echter kijken naar het verloop in de afgelopen maanden, dan zien we dat het groeipercentage langzaam aan iets minder ongunstig wordt. Werkgelegenheid krimpt nog matig Gegeven de ongunstige cijfers voor de Nederlandse economie, lijken de gevolgen voor de werkgelegenheid nog mild. Zo krimpen de economische activiteiten al vanaf het derde kwartaal van 2008 (kwartaal-op-kwartaal). Een ontwikkeling die pas een halfjaar later zichtbaar wordt in het aantal banen. Bovendien is de omvang van de economische krimp veel groter dan de krimp in het aantal banen. Zo waren de economische activiteiten in het derde kwartaal van ,7% lager dan één jaar geleden. Het krimpcijfer voor de banen is op dat moment slechts 1,8%. Dit betekent dat werkgevers in verhouding tot de productie meer arbeid inzetten dan gebruikelijk. In economentaal: de arbeidsproductiviteit is afgenomen: een vrij ongebruikelijke situatie. Immers gewoonlijk groeit de arbeidsproductiviteit door innovaties en slimmer werken met gemiddeld 1,5% per jaar. Een daling van de arbeidsproductiviteit heeft zich sinds eind jaren vijftig niet meer voorgedaan.

7 Het niet direct aanpassen van het personeelsbestand aan de lagere afzet wordt labourhoarding genoemd. Werkgevers kijken namelijk de kat uit de boom. Immers als de laagconjunctuur van tijdelijke aard is en het bedrijf voldoende weerstandsvermogen heeft, kan de onderneming haar personeel toch in dienst houden. Daarmee kan de onderneming snel inspelen op een mogelijk aantrekkende markt en blijven kosten (van ontslag en later werving, selectie en inwerken) beperkt. Labour-hoarding wordt ondersteund door het Nederlandse overheidsbeleid. Immers door de invoering van deeltijd WW, kunnen werknemers in dienst blijven van de werkgever met een gedeeltelijke werkloosheidsuitkering. Bovendien zijn er meer zelfstandigen zonder personeel (ZZP). Minder omzet betekent voor een ZZP er minder inkomsten, terwijl zijn baan gewoon blijft bestaan. Echter als de laagconjunctuur te lang duurt, moet een werkgever mogelijk de omvang van het personeelsbestand wel aanpassen aan de nieuwe economische realiteit en daalt toch de werkgelegenheid bij de onderneming. Arbeidsaanbod groeit niet meer Het arbeidsaanbod wordt bepaald door het aantal mensen met een leeftijd van jaar en de participatiegraad. Het aantal mensen van jaar groeit steeds minder. Mensen die eigenlijk willen toetreden tot de arbeidsmarkt, stellen bovendien hun arbeidsparticipatie uit. Zij achten hun kans op een baan, doordat er minder banen beschikbaar zijn, laag in. Daarnaast kiezen veel jongeren, gestimuleerd door het overheidsbeleid, voor een langere onderwijsparticipatie. Daarmee zijn zij als de conjunctuur aantrekt beter toegerust voor de arbeidsmarkt. Een ander fenomeen is dat de groei van het aantal Oost-Europese werknemers tot stilstand is gekomen. Zo zijn er medio duizend werknemers uit Oost-Europa. Dit is vrijwel evenveel als een jaar eerder. In het jaar daarvoor (in periode juni 2007-juni 2008) was de groei nog ruim 40 duizend werknemers (figuur 4). Kortom de groei van het aantal Oost-Europese werknemers lijkt eruit. Figuur 4 Groei aantal werknemers uit Oost-Europa (ten opzichte van een jaar eerder) Uit het voorgaande blijkt dat het aanbod van arbeid in deze laagconjunctuur steeds minder snel groeit. Men noemt dit wel het discouraged-worker (ontmoedigings)effect. In de periode augustus-oktober 2009 was er dan ook bijna geen groei van de beroepsbevolking meer zichtbaar (ten opzichte van een vol jaar geleden).

8 2010: economie doet pas op de plaats.. werkloosheid loopt verder op We zien uit het voorgaande dat de arbeidsmarkt soms snel (uitzenduren, vacatures, etc.) en dan weer met vertraging (werkgelegenheid) reageert op de economische ontwikkeling. Cruciaal is de economische ontwikkeling. Daar lijkt het afgelopen kwartaal een voorzichtige kentering ten goede. Na vier kwartalen van krimp is er in het derde kwartaal weer een positieve economische groei van kwartaal-op-kwartaal. Voor toekomstige economische ontwikkelingen is het vertrouwen in de economie van groot belang. Kopers (consumenten) en fabrikanten (producenten) zijn al meer dan een jaar pessimistisch. Toch lijkt zich de afgelopen maanden een omslag af te tekenen. Het vertrouwen, zowel bij consumenten als producenten, vermindert namelijk niet meer en krabbelt langzaam op. Figuur 5 Vertrouwen in de Nederlandse economie Consumentenvertrouwen Producentenvertrouwen juni 1997 juni 1998 juni 1999 juni 2000 juni 2001 juni 2002 juni 2003 juni 2004 juni 2005 juni 2006 juni 2007 juni 2008 juni 2009 juni juni 1997 juni 1998 juni 1999 juni 2000 juni 2001 juni 2002 juni 2003 juni 2004 juni 2005 juni 2006 juni 2007 juni 2008 juni 2009 juni Het vertrouwen neigt dus naar economisch herstel. Dit past in het beeld van de omslag van economische krimp naar economische groei in het derde kwartaal van Over de prognose van de economische ontwikkeling van 2010 tekent zich een zekere consensus af 2. De Nederlandse banken en het CPB rekenen namelijk op een beperkte economische groei in Daarmee komt het niveau van economische activiteiten in 2010 gegeven de forse economische krimp dit jaar toch nog onder het niveau van Figuur 6 Het BBP per jaar (in mld. euro) Bruto binnenlands product (marktprijzen) ** 2008* 2009* 2010* 2 We zien daarbij af van de pessimistische inschatting van De Nederlandse Bank. Die cijfers zijn niet actueel en dateren van een half jaar geleden. 3 In december komen zowel het CPB als de Nederlandse Bank met nieuwe mogelijk gunstiger economische groei voorspellingen.

9 Voor arbeidsmarktprofessionals is dan natuurlijk de vraag hoe de arbeidsmarkt hierop reageert. Over een substantiële stijging van de werkloosheid in 2010 is brede overeenstemming. Immers écht herstel van de economie blijft in 2010 nog uit. Voor een eventuele banengroei is namelijk grofweg meer dan 1,5% economische groei nodig. Over de precieze omvang van de stijging van het werkloosheidspercentage in 2010 lopen de meningen uiteen van 32% tot 62% 4. Tabel 1 Groei economie en groei werkloosheidspercentage in 2010 stijging werkloosheids groei economie percentage a) Bron ABN AMRO 1,00% 52% Economisch perspectief 4 e kwartaal 2009 Rabobank 1,00% 45% Visie op 2010, december 2009 ING 0,70% 60% Dutch Economic Outlook oktober 2009 CPB 0,00% 52% Macro-Economische Verkenning 2010, sept 09 De Nederlandse Bank -0,8% tot -1,4% 59% tot 62% De Nederlandse in economie , juni 09 UWV -0,25% 32% prognose , juni 09 a) een toename van de werkloosheid als percentage van de beroepsbevolking van 5 naar 7,5 betekent een groei van het werkloosheidspercentage met de 50%. Regionale situatie bepalend Landelijk gezien loopt de werkloosheid in 2010 dus fors op. Voor werkzoekenden is de actuele nale arbeidsmarktsituatie natuurlijk het belangrijkst. De Basisset Regionale informatie geeft per arbeidsmarkt rondom een plusvestiging een overzicht van de actuele werkloosheidssituatie en krapte. 4 Het gaat hier om verschillende definities van werkloosheid. Door te werken met de groei van het werkloosheidspercentage, heeft het verschil in definitie weinig invloed.

10 ontwikkeling Nederland WERKbedrijf Landelijke arbeidsmarktcijfers van UWV WERKbedrijf Hierbij treft u arbeidsmarktinformatie aan in de vorm van geregistreerde aantallen personen en vacatures bij het UWV WERKbedrijf. Cijfers zijn uitgesplitst naar een aantal herkenbare groepen. Het aantal 'Niet-werkende Werkzoekenden' (NWW) betreft het aantal bij vestigingen van UWV WERKbedrijf ingeschreven werkzoekenden zonder werk of werkzoekenden die minder dan twaalf uur per week werken, met een inschrijfdatum en geen uitschrijfdatum. De tabellen vermelden standcijfers per einde rapportmaand en instroom- en uitstroomcijfers per maand. Het aantal NWW-ers vormt aldus een indicator voor ontwikkeling van - werkloosheid. N.B. Officiële werkloosheidscijfers van CBS berusten op enquêtegegevens, waarbij in tegenstelling tot de meting van UWV WERKbedrijf de directe beschikbaarheid voor werk een eis is. Standcijfer NWW: Het aantal NWW-ers per einde rapportperiode. Uitstroom NWW: Het aantal uitschrijvingen van NWW-ers gedurende de periode uit het bestand van het UWV WERKbedrijf, welke niet binnen 30 dagen weer opnieuw ingeschreven zijn. Instroom NWW: Het aantal inschrijvingen gedurende de periode van personen in het bestand van UWV WERKbedrijf als NWW, waarbij nieuwe ingeschrevenen die tot 30 dagen voor inschrijvingdatum nog ingeschreven stonden, NIET tot instroom worden gerekend. (De inschrijving wordt daarvan geacht te zijn doorgelopen!) Tot instroom NWW wordt tevens de statusverandering van geregistreerde personen naar "Niet- Werkend" gerekend. 'Geregistreerde vacatures' betreffen de bij UWV WERKbedrijf vestigingen ingediende vacatures, welke voor behandeling zijn opgenomen in het WBS systeem van het UWV WERKbedrijf. Vacatures worden hierbij gelokaliseerd naar plaats van werk (of ingeval van afwezigheid vaste werkplaats, naar vestiging van de werkgever). Het aantal vacatures wordt geteld in openstaande arbeidsplaatsen aan eind van de periode of in geval van 'nieuwe vacatures' in het aantal gedurende de periode nieuw ingediende arbeidsplaatsen. N.B. (1) Het aantal bij UWV WERKbedrijf 'geregistreerde vacatures' geeft NIET de omvang van de totale vacaturemarkt weer. Het is niet ook mogelijk om met hulp van de weergegeven geregistreerde vacatures de omvang van de totale vacaturemarkt of sectorale deelmarkten te reconstrueren. (2) Doordat meerdere uitzendbureaus vacatures kunnen indienen, die dezelfde arbeidsplaatsen bij hun relaties betreffen, kunnen dubbelingen voorkomen. (3) Uitzendbureaus worden bij een vacaturemelding als werkgever in de sector 'Zakelijke dienstverlening' geteld. Daardoor is deze sector geflatteerd oververtegenwoordigd in overzichten naar bedrijfssector. Op volgende onderdelen van dit document treft u op eenzelfde wijze nale cijfers aan.

11 Informatie over vraag en aanbod WERKbedrijf Nederland ultimo november 2009 afbeelding 1 Instroom, uitstroom en stand NWW nov 2008 dec jan 2009 feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov instroom uitstroom stand De kolommen geven de in- en uitstroom van niet-werkende werkzoekenden (NWW) weer. De aantallen kunt u globaal aflezen in de linker as van de grafiek. De blauwe lijn geeft de stand van het aantal NWW aan. De waarden kunt u aflezen in de rechter grafiek as. Wanneer de instroom groter is dan de uitstroom, stijgt het aantal NWW. Wanneer de instroom kleiner is dan de uitstroom, dan daalt het aantal NWW. Wanneer in- en uitstroom gelijk zijn, zal het aantal NWW stabiel zijn. tabel 1 NWW nov dec jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov stand einde maand instroom uitstroom afbeelding 2 Instroom, uitstroom en stand vacatures bij UWV WERKbedrijf nov 2008 dec jan 2009 feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov instroom uitstroom stand In deze grafiek zien we het verloop van de openstaande vacatures (de blauwe lijn geeft de einstand van elke maand). De kolommen tonen de in- en uitstroom van vacatures bij UWV WERKbedrijf. Wanneer de uitstroom groter is dan de instroom zal de stand van het aantal openstaande vacatures dalen. Het aantal NWW zal als gevolg van het gebrek aan vacatures mogelijk stijgen. Als in- en uitstroom met elkaar in balans zijn, zal het aantal open vacatures vrijwel gelijk blijven. Wanneer het aantal nieuwe vacatures groter is dan de uitstroom zal het aantal openstaande vacatures stijgen. tabel 2 Vacatures nov dec jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov stand einde maand instroom uitstroom

12 ontwikkeling Noord-Holland Noord WERKbedrijf Beschrijving nale arbeidsmarktontwikkelingen Stijging aantal werkzoekenden op jaarbasis, maar lichte daling in laatste maand Eind november 2009 stonden niet-werkende werkzoekenden (NWW) ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf in de arbeidsmarkt Noord-Holland Noord. Een jaar eerder waren dat er Dat is een stijging met personen, ofwel 21%. In vergelijking met oktober 2009 is het bestand niet-werkende werkzoekenden met 84 personen licht gedaald (-1%). In Nederland waren eind november NWW-ers geregistreerd. Vergeleken met een jaar geleden is dit een stijging met personen, ofwel 22%. Eind oktober 2009 stonden nog NWW-ers ingeschreven bij UWV WERKbedrijf. De omvang van het NWW-bestand is daarmee gestegen met personen (2%). Het NWW-percentage (de niet-werkende werkzoekenden uitgedrukt als percentage van de beroepsbevolking) kwam in de arbeidsmarkt Noord-Holland Noord eind november 2009 uit op 4,2%. Landelijk was het NWW-percentage eind oktober 6,7%. De afstand tussen het landelijke en het Noord-Holland Noordse werkloosheidsniveau de nale component bedraagt daarmee 2,5%. Van de niet-werkende werkzoekenden is 12% jonger dan 27 jaar, 40% is tussen de 27 en 45 jaar en 48% is ouder dan 45 jaar. Ten opzichte van een jaar eerder is de jeugdwerkloosheid met 53% gestegen, de categorie 27 tot 45 jaar steeg met 32%, terwijl de leeftijdsgroep ouder dan 45 jaar steeg met 8%. Instroom stijgt in vergelijking met jaar geleden De instroom van niet-werkende werkzoekenden in de maand november in de arbeidsmarkt Noord-Holland Noord bedroeg Een jaar eerder waren dat er Dat betekent een stijging van 51%. De uitstroom in de maand oktober (cijfers voor november komen in december beschikbaar) in de arbeidsmarkt Noord-Holland Noord is uitgekomen op personen. Een jaar eerder waren dat er Dit is een stijging van 1%. Openstaande vacatures Eind november stonden bij het UWV WERKbedrijf in de arbeidsmarkt Noord-Holland Noord openstaande vacatures geregistreerd. Een jaar eerder waren dat er (vrijwel gelijk). In vergelijking met oktober is het aantal openstaande vacatures gedaald met 10%. De top 3 van de openstaande vacatures zijn de Productiemedewerkers, Medewerker landbouw en de Callcentermedewerkers. Ruime arbeidsmarkt De arbeidsmarkt in de Noord-Holland Noord wordt als ruim gekarakteriseerd. Er zijn verhoudingsgewijs veel direct beschikbare werkzoekenden ten opzichte van het aantal openstaande vacatures. Voor de beroepsgroep Vertegenwoordiger technische producten geldt echter dat de arbeidsmarkt krap is. Voor deze vacatures zijn weinig werkzoekenden beschikbaar.

13 ontwikkeling Noord-Kennemerland WERKbedrijf Werkbedrijflocaties Alkmaar Den Burg Den Helder Schagen West Friesland Deze rapportage geeft een beeld van de arbeidsmarkt, waarbij de Plus-locaties de centra vormen van de dertig arbeidsmarkt's. Voor een snelle beoordeling van de situatie kunt u gebruik maken van een reeks grafieken, die hier en daar voorzien zijn van korte aantekeningen. De onderliggende cijfers worden ook getoond. De "Ontwikkeling van vraag en aanbod" geeft een beeld over de afgelopen 13 maanden. Hierdoor onstaat een overzicht waarbij u kunt vergelijken met de afgelopen maanden, maar ook met een jaar geleden. Het rapport "Kenmerken niet-werkende werkzoekenden" geeft een overzicht over vijf kwartalen waarbij de laatste maand als uitgangspunt geldt voor de kwartaalindeling. In veel gevallen wijkt deze daarom af van de kwartaalindeling zoals die normaal gesproken wordt gehanteerd. Het rapport geeft een beeld van de NWW voor wat betreft opleiding, beroepsniveau en leeftijd. "Kenmerken vacatures" toont het aantal vacatures naar beroepsgroep en bedrijfstak. De belangrijkste bedrijfstakken worden gepresenteerd in een top 5. "Krapte top 25 NWW" geeft een beeld van de Niet-werkende werkzoekenden en de vacatures binnen de. Hoe gemakkelijk of hoe moeilijk is het om werk te vinden in de Zichtbaar is waar de discrepanties tussen beide voorkomen. De top 25 omvat de belangrijkste beroepsgroepen van de niet-werkende werkzoekende in de. "Krapte top 25 Vacatures" toont de verhouding tussen vacatures en de niet-werkende werkzoekenden. Ook hier kan globaal een indruk verkregen worden over de discrepantie tussen beide. Met andere woorden: hoe moeilijk of gemakkelijk is het om een vacature te vervullen? informatie, november 2009 Contactpersonen Paul Rijs Erik Stam Annelies van den Brink telefoonnummer adres Paul.Rijs@uwv.nl Erik.Stam@uwv.nl Annelies.vandenBrink@uwv.nl

14 Informatie over vraag en aanbod WERKbedrijf Noord-Kennemerland ultimo november 2009 afbeelding 1 Instroom, uitstroom en stand NWW nov 2008 dec jan 2009 feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov instroom uitstroom stand De kolommen geven de in- en uitstroom van niet-werkende werkzoekenden (NWW) weer. De aantallen kunt u globaal aflezen in de linker as van de grafiek. De blauwe lijn geeft de stand van het aantal NWW aan. De waarden kunt u aflezen in de rechter grafiek as. Wanneer de instroom groter is dan de uitstroom, stijgt het aantal NWW. Wanneer de instroom kleiner is dan de uitstroom, dan daalt het aantal NWW. Wanneer in- en uitstroom gelijk zijn, zal het aantal NWW stabiel zijn. tabel 1 NWW nov dec jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov stand einde maand instroom uitstroom afbeelding 2 Instroom, uitstroom en stand vacatures bij UWV WERKbedrijf nov 2008 dec jan 2009 feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov instroom uitstroom stand In deze grafiek zien we het verloop van de openstaande vacatures (de blauwe lijn geeft de einstand van elke maand). De kolommen tonen de in- en uitstroom van vacatures bij UWV WERKbedrijf. Wanneer de uitstroom groter is dan de instroom zal de stand van het aantal openstaande vacatures dalen. Het aantal NWW zal als gevolg van het gebrek aan vacatures mogelijk stijgen. Als in- en uitstroom met elkaar in balans zijn, zal het aantal open vacatures vrijwel gelijk blijven. Wanneer het aantal nieuwe vacatures groter is dan de uitstroom zal het aantal openstaande vacatures stijgen. tabel 2 Vacatures nov dec jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov stand einde maand instroom uitstroom

15 Kenmerken niet-werkende werkzoekenden WERKbedrijf Noord-Kennemerland ultimo november 2009 afbeelding 3 NWW naar opleidingsniveau nov 2008 feb 2009 mei aug nov basis vmbo mbo / havo / vwo hoger Deze grafiek geeft de ontwikkeling van het aantal NWW in vijf kwartalen weer. Op deze manier kunt u vergelijken met het vorige kwartaal en dezelfde periode een jaar geleden. NWW naar opleidingsniveau tabel 3 NWW opleidingsniveau basis vmbo mbo/havo/vwo hoger nov feb mei aug nov afbeelding nov 2008 feb 2009 mei aug nov elementaire beroepen lagere beroepen middelbare beroepen hoger NWW naar beroepsniveau tabel 4 NWW beroepsniveau elementaire lagere middelbare hogere nov feb mei aug nov

16 Kenmerken niet-werkende werkzoekenden WERKbedrijf Noord-Kennemerland ultimo november 2009 afbeelding 5 NWW naar leeftijd nov 2008 feb 2009 mei aug nov jaar jaar jaar Deze grafiek geeft aan in welke mate de leeftijdscategorieën binnen de groep NWW zijn vertegenwoordigd. In de laatste rapportagemaand was 48% van de NWW 45 jaar of ouder; de jongeren tot 27 jaar vertegenwoordigden 12,2% van het totaal. 39,8% is tussen 27 en 45 jaar. NWW naar leeftijd tabel 5 NWW Leeftijdsklassen jaar jaar jaar nov feb mei aug nov

17 Kenmerken vacatures WERKbedrijf Noord-Kennemerland ultimo november 2009 afbeelding 6 Vacatures bij WERKbedrijf naar beroepsniveau nov 2008 feb 2009 mei aug nov elementaire beroepen lagere beroepen middelbare beroepen hogere De grafiek toont het aantal openstaande vacatures in de Noord-Kennemerland op beroepsniveau. tabel 6 Vacatures Beroepsniveau elementaire lagere middelbare hogere nov feb mei aug nov

18 Kenmerken vacatures WERKbedrijf Noord-Kennemerland ultimo november 2009 afbeelding 7 Vacatures bij UWV WERKbedrijf per bedrijfstak (Top 5) nov 2008 feb 2009 mei aug nov Uitzendbureaus Gezondheids- en welzijnszorg Handel Horeca Industrie Deze bedrijfstaks-top 5 omvat 79,7% van alle vacatures bij UWV WERKbedrijf in de arbeidsmarkt Noord-Kennemerland. De Top 5 is gebaseerd op het totaal aantal openstaande vacatures van de gepresenteerde maanden. Vacatures per bedrijfstak tabel 7 Vacatures nov feb mei aug nov Land- en bosbouw Visserij Delfstoffenwinning Industrie Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel Horeca Vervoer en Communicatie Financiële instellingen Uitzendbureaus Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening Particuliere huishoudens Extraterritoriale lichamen

19 Top 25 beroepen NWW WERKbedrijf Noord-Kennemerland, ultimo november 2009 tabel 8 Niet-werkende werkzoekenden naar beroep versus vacatures Beroepsgroepen NWW werkloos Openstaande < 6mnd >= 6mnd vacatures Totaal top Productiemedewerkers Receptionisten en administratieve employés Chauffeurs Hulpkrachten horeca en verzorging Interieurverzorgers Commercieel employés Verkopers Boekhouders en secretaresses Verzorgend personeel Commercieel medewerkers Bouwvakkers Kantoorhulpen, inpakkers en colporteurs Agrarische arbeiders Winkeliers Aannemers en installateurs Monteurs Medewerkers sociaal-cultureel werk en personeel en arbeid Assistent accountants Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling Systeemanalisten Laders en lossers Bankwerkers en lassers Programmeurs Grafische vakkrachten Metaalarbeiders De top 25 van het aantal niet-werkende werkzoekenden omvat 79% van het totale aantal.

20 Top 25 beroepen vacatures WERKbedrijf Noord-Kennemerland, ultimo november 2009 tabel 9 Vacatures naar beroep versus werkzoekenden Beroepsgroepen Openstaande NWW werkloos vacatures < 6mnd >= 6mnd Totaal top Productiemedewerkers Commercieel employés Chauffeurs Verzorgend personeel Agrarische arbeiders Interieurverzorgers Hulpkrachten horeca en verzorging Kantoorhulpen, inpakkers en colporteurs Aannemers en installateurs Verkopers Monteurs Bouwvakkers Winkeliers Boekhouders en secretaresses Technisch-commercieel employés Rij-instructeurs Systeemanalisten Bankwerkers en lassers Elektromonteurs Assistent accountants Receptionisten en administratieve employés Technisch-bedrijfskundig medewerkers Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés Programmeurs Laders en lossers De top 25 van het aantal openstaande vacatures omvat 85% van het totale aantal

21 Toelichting Barometer De Barometer geeft inzicht in de krapte op de arbeidsmarkt voor alle WERKpleinen. De krapte van het WERKplein wordt hierbij afgezet tegen die van de omliggende. Krapte naar beroepsgroep toont de krapte binnen de verschillende beroepsgroepen. De beroepen binnen de beroepgroep zijn sterk aan elkaar verwant. Vacatures voor een bepaalde beroepsgroep kunnen worden vervuld door werkzoekenden met een hieraan sterk verwant beroep. De krapte-indicator per beroepsgroep geeft een betrouwbaar beeld van de spanning op de arbeidsmarkt, omdat verwante beroepen in dezelfde beroepsgroep vallen. De Krapte-typering lange termijn geeft de te verwachten krapte op de langere termijn aan en is afkomstig van het rapport De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2012 van Researchcentrum voor Onderwijs en (ROA) van november De terminologie van deze rapportage is aangepast aan de WERKBEDRIJF-krapte-indicator. De Actuele krapte wordt berekend voor de elementaire, lagere en middelbare beroepen. Slechts een klein percentage van de vacatures voor hoger opgeleiden wordt bij WERKBEDRIJF gemeld, waardoor geen representatief beeld gegeven kan worden van de krapte op de arbeidsmarkt voor de hogere beroepen. De krapte-indicator meet het aantal bij WERKBEDRIJF geregistreerde openstaande vacatures per kortdurend nww (korter dan een half jaar werkloos). De indicator relateert daarmee de vraag naar arbeid aan de beschikbaarheid van direct inzetbare werkzoekenden. Werkzoekenden die korter dan een half jaar werkloos zijn, kunnen over het algemeen direct aan het werk zonder dat zij een re-integratietraject doorlopen hebben. Tevens wordt het aantal nww langer dan 6 maanden getoond, maar deze spelen geen rol bij de bepaling van de krapte. Zij vormen een mogelijk potentieel voor de arbeidsmarkt. Typering van de actuele krapte De som van het aantal openstaande vacatures en het aantal NWW moet, vanwege de representativiteit, minimaal vijfentwintig waarnemingen omvatten. Voor de actuele kraptebepaling van de arbeidsmarkt worden verder de volgende normen gehanteerd voor het verhoudingsgetal openstaande vacatures gedeeld door kortdurend nww (< ½ jaar werkloos): zeer ruim (0-0,24) ruim (0,25-0,39) gemiddeld (0,40-0,54) krap (0,55-0,69) zeer krap (0,70 en hoger) Een hoge waarde van de krapte-indicator duidt op een krappe arbeidsmarkt, terwijl een lage waarde juist duidt op een ruime arbeidsmarkt. Bij de bepaling van de normen is rekening gehouden met het marktaandeel van WERKBEDRIJF op de arbeidsmarkt en de waarde van de krapte-indicator tijdens conjuncturele toppen en dalen in het verleden. De normen zijn als onderbroken lijnen zichtbaar in de grafieken op de eerste twee bladen.

22 Krapte per beroepsgroep (t/m middelbaar beroepsniveau) stand ultimo november 2009 WERKplein Alkmaar Werkplein Alkmaar en de rest van de Noord-Kennemerland Beroep Beroeps- Krapte-typering Krapte-typering** actueel niveau lange termijn (ROA)* gesorteerd van zeer krap tot zeer ruim Openstaande vacatures NWW < 6 mnd NWW >= 6 mnd 1 Rij-instructeurs middelbaar gemiddeld zeer krap onbekend Agrarische arbeiders lager gemiddeld zeer krap zeer ruim Metaalarbeiders lager krap gemiddeld zeer ruim Verzorgend personeel middelbaar zeer ruim ruim zeer krap Productiemedewerkers elementair krap ruim ruim Monteurs middelbaar krap ruim krap Interieurverzorgers elementair ruim zeer ruim gemiddeld Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling middelbaar zeer ruim zeer ruim zeer ruim Commercieel employés middelbaar ruim zeer ruim krap Bankwerkers en lassers middelbaar zeer krap zeer ruim gemiddeld Bouwvakkers lager zeer krap zeer ruim zeer ruim Verkopers lager ruim zeer ruim zeer ruim Aannemers en installateurs middelbaar krap zeer ruim zeer krap Hulpkrachten horeca en verzorging lager ruim zeer ruim gemiddeld Chauffeurs lager krap zeer ruim gemiddeld Winkeliers middelbaar ruim zeer ruim gemiddeld Boekhouders en secretaresses middelbaar ruim zeer ruim zeer ruim Receptionisten en administratieve employés lager gemiddeld zeer ruim zeer ruim Productieplanners middelbaar krap zeer ruim zeer ruim Laders en lossers elementair krap zeer ruim ruim Elektronicamonteurs middelbaar krap onbekend onbekend Landbouwmachinebestuurders en vissers lager krap onbekend onbekend Laboratorium-assistenten lager gemiddeld onbekend onbekend Conciërges lager krap onbekend onbekend Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés middelbaar gemiddeld onbekend krap Kantoorhulpen, inpakkers en colporteurs elementair gemiddeld onbekend zeer krap Elektromonteurs middelbaar zeer krap onbekend krap Programmeurs middelbaar krap onbekend ruim Weg- en waterbouwkundige arbeiders lager krap onbekend onbekend Procesoperators middelbaar zeer krap onbekend onbekend Mechanisch operators lager krap onbekend onbekend Vakkenvullers elementair gemiddeld onbekend onbekend Monteurs en controleurs elektrotechnische producten lager krap onbekend onbekend Apothekersassistenten en medisch laboranten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Bibliotheekassistenten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Technisch-commercieel employés middelbaar krap onbekend zeer krap Weg- en waterbouwkundige vakkrachten middelbaar krap onbekend onbekend

23 Krapte per beroepsgroep (t/m middelbaar beroepsniveau) stand ultimo november 2009 WERKplein Alkmaar Werkplein Alkmaar en de rest van de Noord-Kennemerland Beroep Beroeps- Krapte-typering Krapte-typering** actueel niveau lange termijn (ROA)* gesorteerd van zeer krap tot zeer ruim Openstaande vacatures NWW < 6 mnd NWW >= 6 mnd 38 Sportinstructeurs middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Grafische vakkrachten middelbaar gemiddeld onbekend zeer ruim Confectie-arbeiders lager ruim onbekend onbekend Grafisch productiepersoneel lager krap onbekend onbekend Zweminstructeurs lager ruim onbekend onbekend Assembleurs lager krap onbekend onbekend Aspirant politieagenten, soldaten en beveiligingshulpkrachten lager krap onbekend onbekend Verplegenden en doktersassistenten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Laboranten middelbaar krap onbekend onbekend Agrarische bedrijfshoofden middelbaar krap onbekend gemiddeld Hoofden technische dienst middelbaar krap onbekend onbekend Agrarische hulparbeiders elementair ruim onbekend onbekend Agrarische vakkrachten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Ondersteunende administratieve hulpkrachten lager ruim onbekend onbekend Verpleeghulpen en leerling-verpleegkundigen lager ruim onbekend onbekend Ziekenverzorgenden middelbaar ruim onbekend onbekend Grafisch ontwerpers middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Schoen- en kleermakers middelbaar ruim onbekend onbekend Bakkers en slagers middelbaar krap onbekend onbekend Juridisch en fiscaal medewerkers middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Medisch secretaresses middelbaar ruim onbekend onbekend Brandweerlieden middelbaar krap onbekend onbekend Verzekeringsagenten lager gemiddeld onbekend onbekend Schippers en conducteurs middelbaar krap onbekend onbekend Stewardessen middelbaar zeer ruim onbekend onbekend Café- en snackbarhouders lager gemiddeld onbekend onbekend Bedrijfshoofden horeca middelbaar ruim onbekend onbekend Administratieve transportemployés middelbaar krap onbekend onbekend * Bron: De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2012, ROA, november 2007 ** Krapte-typering: geeft aan hoe de vraag naar arbeid zich verhoudt tot het aanbod van arbeid. "Zeer krap" betekent dat er relatief veel openstaande vacatures zijn ten opzichte van het aantal direct beschikbare nietwerkende werkzoekenden. Onder direct beschikbare niet-werkende werkzoekenden worden degenen verstaan, die korter dan een halfjaar werkloos zijn. Details kunt u vinden in de toelichting.

24 Krapte per beroepsgroep (t/m middelbaar beroepsniveau) stand ultimo november 2009 WERKplein Den Burg Werkplein Den Burg en de rest van de Noord-Kennemerland Beroep Beroeps- Krapte-typering Krapte-typering** actueel niveau lange termijn (ROA)* gesorteerd van zeer krap tot zeer ruim Openstaande vacatures NWW < 6 mnd NWW >= 6 mnd 1 Hulpkrachten horeca en verzorging lager ruim ruim ruim Verzorgend personeel middelbaar zeer ruim zeer ruim krap Rij-instructeurs middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Metaalarbeiders lager krap onbekend onbekend Mechanisch operators lager krap onbekend onbekend Bibliotheekassistenten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Café- en snackbarhouders lager gemiddeld onbekend onbekend Verkopers lager ruim onbekend zeer ruim Bouwvakkers lager zeer krap onbekend zeer ruim Winkeliers middelbaar ruim onbekend ruim Interieurverzorgers elementair ruim onbekend gemiddeld Commercieel employés middelbaar ruim onbekend gemiddeld Receptionisten en administratieve employés lager gemiddeld onbekend zeer ruim Conciërges lager krap onbekend krap Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés middelbaar gemiddeld onbekend gemiddeld Programmeurs middelbaar krap onbekend ruim Vakkenvullers elementair gemiddeld onbekend zeer ruim Technisch-commercieel employés middelbaar krap onbekend zeer krap Agrarische arbeiders lager gemiddeld onbekend zeer krap Productiemedewerkers elementair krap onbekend ruim Monteurs middelbaar krap onbekend gemiddeld Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling middelbaar zeer ruim onbekend zeer ruim Bankwerkers en lassers middelbaar zeer krap onbekend ruim Aannemers en installateurs middelbaar krap onbekend gemiddeld Chauffeurs lager krap onbekend ruim Boekhouders en secretaresses middelbaar ruim onbekend zeer ruim Kantoorhulpen, inpakkers en colporteurs elementair gemiddeld onbekend zeer krap Weg- en waterbouwkundige arbeiders lager krap onbekend zeer krap Weg- en waterbouwkundige vakkrachten middelbaar krap onbekend onbekend Confectie-arbeiders lager ruim onbekend onbekend Zweminstructeurs lager ruim onbekend onbekend Assembleurs lager krap onbekend zeer ruim Verplegenden en doktersassistenten middelbaar gemiddeld onbekend zeer ruim Agrarische hulparbeiders elementair ruim onbekend zeer ruim Agrarische vakkrachten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Schoen- en kleermakers middelbaar ruim onbekend onbekend Bakkers en slagers middelbaar krap onbekend onbekend

25 Krapte per beroepsgroep (t/m middelbaar beroepsniveau) stand ultimo november 2009 WERKplein Den Burg Werkplein Den Burg en de rest van de Noord-Kennemerland Beroep Beroeps- Krapte-typering Krapte-typering** actueel niveau lange termijn (ROA)* gesorteerd van zeer krap tot zeer ruim Openstaande vacatures NWW < 6 mnd NWW >= 6 mnd 38 Medisch secretaresses middelbaar ruim onbekend onbekend Bedrijfshoofden horeca middelbaar ruim onbekend onbekend * Bron: De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2012, ROA, november 2007 ** Krapte-typering: geeft aan hoe de vraag naar arbeid zich verhoudt tot het aanbod van arbeid. "Zeer krap" betekent dat er relatief veel openstaande vacatures zijn ten opzichte van het aantal direct beschikbare nietwerkende werkzoekenden. Onder direct beschikbare niet-werkende werkzoekenden worden degenen verstaan, die korter dan een halfjaar werkloos zijn. Details kunt u vinden in de toelichting.

26 Krapte per beroepsgroep (t/m middelbaar beroepsniveau) stand ultimo november 2009 WERKplein Den Helder Werkplein Den Helder en de rest van de Noord-Kennemerland Beroep Beroeps- Krapte-typering Krapte-typering** actueel niveau lange termijn (ROA)* gesorteerd van zeer krap tot zeer ruim Openstaande vacatures NWW < 6 mnd NWW >= 6 mnd 1 Verzorgend personeel middelbaar zeer ruim zeer krap gemiddeld Commercieel employés middelbaar ruim krap ruim Interieurverzorgers elementair ruim krap ruim Verkopers lager ruim ruim zeer ruim Hulpkrachten horeca en verzorging lager ruim zeer ruim ruim Chauffeurs lager krap zeer ruim ruim Productiemedewerkers elementair krap zeer ruim ruim Bouwvakkers lager zeer krap zeer ruim zeer ruim Landbouwmachinebestuurders en vissers lager krap onbekend onbekend Procesoperators middelbaar zeer krap onbekend onbekend Verpleeghulpen en leerling-verpleegkundigen lager ruim onbekend onbekend Grafisch ontwerpers middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Administratieve transportemployés middelbaar krap onbekend onbekend Weg- en waterbouwkundige vakkrachten middelbaar krap onbekend onbekend Medisch secretaresses middelbaar ruim onbekend onbekend Politieagenten, onderofficieren en beveiligingsemployés middelbaar gemiddeld onbekend ruim Monteurs middelbaar krap onbekend gemiddeld Winkeliers middelbaar ruim onbekend zeer ruim Elektromonteurs middelbaar zeer krap onbekend gemiddeld Aannemers en installateurs middelbaar krap onbekend gemiddeld Laboranten middelbaar krap onbekend onbekend Conciërges lager krap onbekend gemiddeld Activiteitenbegeleiders en medewerkers arbeidsbemiddeling middelbaar zeer ruim onbekend zeer ruim Boekhouders en secretaresses middelbaar ruim onbekend zeer ruim Laders en lossers elementair krap onbekend zeer ruim Programmeurs middelbaar krap onbekend ruim Bankwerkers en lassers middelbaar zeer krap onbekend ruim Weg- en waterbouwkundige arbeiders lager krap onbekend onbekend Rij-instructeurs middelbaar gemiddeld onbekend zeer krap Metaalarbeiders lager krap onbekend zeer ruim Mechanisch operators lager krap onbekend ruim Monteurs en controleurs elektrotechnische producten lager krap onbekend onbekend Apothekersassistenten en medisch laboranten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Bibliotheekassistenten middelbaar gemiddeld onbekend onbekend Receptionisten en administratieve employés lager gemiddeld onbekend zeer ruim Vakkenvullers elementair gemiddeld onbekend ruim Technisch-commercieel employés middelbaar krap onbekend zeer krap