Brussel, 22 april 2010 Bruxelles, le 22 avril 2010 CIRCULAIRE N COL 4/2010 DU COLLÈGE

Transcriptie

1 COLLEGE VAN PROCUREURS-GENERAAL COLLÈGE DES PROCUREURS GÉNÉRAUX Brussel, 22 april 2010 Bruxelles, le 22 avril 2010 OMZENDBRIEF NR. COL 4/2010 VAN HET COLLEGE VAN PROCUREURS-GENERAAL BIJ DE HOVEN VAN BEROEP Mijnheer de Procureur-generaal, Mijnheer de Federale Procureur, Mijnheer/Mevrouw de Procureur des Konings, Mijnheer/Mevrouw de Arbeidsauditeur, CIRCULAIRE N COL 4/2010 DU COLLÈGE DES PROCUREURS GÉNÉRAUX PRÈS LES COURS D APPEL Monsieur le Procureur général, Monsieur le Procureur fédéral, Monsieur/Madame le Procureur du Roi, Monsieur/Madame l Auditeur du travail, BETREFT : - Huiszoeking met toestemming: model. - Mogelijkheid om de toestemming in te trekken. OBJET : - Perquisition avec consentement : modèle. - Possibilité de retirer le consentement.

2 I. VOORBESCHOUWINGEN I. CONSIDÉRATIONS PRÉALABLES De toestemming tot huiszoeking werd door de wetgever geformaliseerd om een evenwicht te vinden tussen de inachtneming van de rechten en vrijheden van de burgers enerzijds en de eisen van een doeltreffende gerechtelijke politie anderzijds. Volgens de vroegere cassatierechtspraak volstond het dat de toestemming uitdrukkelijk of stilzwijgend werd gegeven 1. Voornamelijk de stilzwijgende toestemming leverde problemen op zowel op het vlak van bescherming van de rechten van de bewoner als op het niveau van het onderzoek waar de stilzwijgende toestemming aanleiding gaf tot bewijsproblemen. Het begrip evenwicht moet het vertrekpunt worden bij elke huiszoeking met toestemming. Concreet betekent dit dat de opsporingsambtenaren nauwgezet moeten toezien dat alle voorwaarden voor een huiszoeking met toestemming zijn vervuld vooral wat betreft de informatieverstrekking. De bewoner moet ervan op de hoogte zijn dat de opsporingsambtenaren de bedoeling hebben om een huiszoeking te verrichten. De vorm van het verzoek van de opsporingsambtenaren is bijgevolg van cruciaal belang en zal de omvang van het huiszoekingsrecht bepalen. Le consentement à la perquisition a été formalisé par le législateur pour trouver un équilibre entre le respect des droits et libertés des citoyens, d une part, et les exigences d une police judiciaire efficace, d autre part. Selon l ancienne jurisprudence de la Cour de Cassation, il suffisait que le consentement fut donné expressément ou implicitement 2. C est principalement le consentement implicite qui a engendré des problèmes tant en ce qui concerne la protection des droits de l occupant qu au niveau de l enquête, où le consentement implicite posait des problèmes en matière de preuves. La notion d équilibre doit devenir le point de départ de toute perquisition faite avec consentement. Cela signifie concrètement que les fonctionnaires de police devront être attentifs à remplir toutes les conditions pour une perquisition avec consentement, surtout concernant l information à fournir. L occupant doit être conscient que les fonctionnaires de police ont l intention de procéder à une perquisition. En conséquence, la forme de la demande des fonctionnaires de police est d une importance capitale et déterminera l étendue du droit de perquisition. II. RICHTLIJNEN De opsporingsambtenaren moeten ervoor zorgen dat de bewoner met kennis van zaken zijn toestemming kan geven. De bewoner moet de gelegenheid hebben om zijn belangen af te wegen. De opsporingsambtenaren hebben de plicht om de bewoner volledig in te lichten over zijn rechten en plichten en de gevolgen van zijn toestemming. Dit is evenwel de theorie die in de praktijk niet altijd eenvoudig toepasbaar is. Daarom is het aangewezen om de voorgedrukte tekst van het formulier waarop de bewoner zijn toestemming geeft zo volledig mogelijk op te stellen. Er wordt een model van toestemming tot huiszoeking aangehecht aan deze omzendbrief. II. DIRECTIVES Les fonctionnaires de police veilleront à ce que l occupant puisse donner son consentement en connaissance de cause. L occupant doit avoir la possibilité de prendre en compte ses intérêts. Il incombe aux fonctionnaires de police d informer complètement l occupant de ses droits et obligations et des conséquences de son consentement. Il s agit toutefois de la théorie, qui, dans la pratique, n est pas toujours facilement applicable. C est la raison pour laquelle il est indiqué que le texte préimprimé du formulaire par lequel l occupant donne son consentement, soit aussi complet que possible. Un modèle de consentement à la perquisition est annexé à la présente circulaire. 1 Cass. 24 december 1951, Pas.1952, I, 217; Cass. 5 mei 1981, R.W , Cass. 24 décembre 1951, Pas. 1952, I, 217; Cass. 5 mai 1981, R.W , 149.

3 Ontegensprekelijk is de huiszoeking een ingrijpende gebeurtenis voor de bewoner. Om die reden wordt in de tekst voorzien dat de toestemming wordt gegeven voor zolang de opsporingen in het kader van de huiszoeking zullen duren. Verder wordt de volgende kennisgeving ingevoegd: Ik ben er van op de hoogte dat eens de toestemming is gegeven, ik deze niet meer kan intrekken tijdens de duur van de huiszoeking. De vermelding dat de bewoner het recht heeft om zijn toestemming te weigeren is eveneens noodzakelijk om de bescherming van de rechten van het individu te optimaliseren. Ter vervollediging dient ook het voorwerp van de huiszoeking te worden gespecificeerd. Wanneer de bewoner volledig is geïnformeerd over zijn rechten en weet dat hij de mogelijkheid heeft om zijn toestemming te weigeren, kan hij zijn toestemming niet meer intrekken nadat de huiszoeking reeds werd aangevat en dit in het belang van het onderzoek. Indien hij over deze mogelijkheid zou beschikken, zou het nut van de huiszoeking met toestemming tot niets worden herleid. Wanneer er op voorhand reeds twijfel is of de bewoner zijn toestemming zal geven of er sprake is van vluchtgevaar of vrees voor verdwijning van bewijsmateriaal, is het aangewezen om de onderzoeksrechter te vorderen een bevelschrift af te leveren. Incontestablement, la perquisition est un événement marquant pour l occupant. C est pourquoi ce texte précise que le consentement est donné «tant que les recherches dans le cadre de la perquisition dureront». La notification suivante est par ailleurs insérée : «Je suis au courant du fait que dès que j aurai donné mon consentement, je ne pourrai plus le retirer pendant la durée de la perquisition». La mention stipulant que l occupant est en droit de refuser son consentement est également nécessaire pour optimaliser la protection des droits de l individu. Pour être complet, il convient aussi de spécifier l objet de la perquisition. Aussitôt que l occupant aura été entièrement informé de ses droits et qu il saura qu il a la possibilité de refuser son consentement, il ne pourra plus retirer son consentement après que la perquisition a déjà commencé et ce, dans l intérêt de l enquête. S il disposait de cette possibilité, l utilité de la perquisition avec consentement serait anéantie. S il est dès le départ douteux que l occupant donne son consentement ou qu il existe un risque qu il s enfuie ou qu il fasse disparaître des preuves, il est indiqué de requérir du juge d instruction la délivrance d un mandat.

4 Brussel, 22 april 2010 Bruxelles, le 22 avril 2010 te Luik, voorzitter van het College van Procureurs-generaal, Liège, Président du Collège des procureurs généraux, Cédric VISART de BOCARMÉ te Gent, Gand, Frank SCHINS te Antwerpen, Anvers, Yves LIÉGEOIS te Bergen, Mons, Claude MICHAUX te Brussel, Bruxelles, Marc de le COURT

5 TOESTEMMING TOT HUISZOEKING Datum: / / Ik ondergetekende, Naam: Voornaam:. Geboorteplaats en datum:. Burgerlijke staat:. Nationaliteit: Woonplaats:. Geef uit volledig vrije wil toestemming aan (politiedienst) om ononderbroken, onmiddellijk en in mijn aanwezigheid een huiszoeking te verrichten in - mijn woonplaats en aanhorigheden - mijn verblijfplaats, gelegen te - mijn garage mijn kluis nr. bij bankinstelling. gelegen te. -. zonder voorbehoud / met beperking tot teneinde: - er over te gaan tot opsporing / inbeslagneming van alle voor het onderzoek nuttige voorwerpen, nl: - betreffende :. -invullen: de voorlopig vastgestelde strafbare feiten- Ik ben ervan op de hoogte dat eens de toestemming is gegeven, ik deze niet meer kan intrekken tijdens de duur van de huiszoeking Ik ben ervan op de hoogte dat ik het recht heb deze toestemming te weigeren, doch wens van dit recht geen gebruik te maken. Handtekening EINDE VAN DE HUISZOEKING Ik ondergetekende,, verklaar dat de huiszoeking, waarvoor ik hierboven toestemming verleend heb, begonnen is om uur en beëindigd werd om uur. Ik heb de huiszoeking bijgewoond en bevestig dat de woning werd achtergelaten in de toestand zoals hij was voor de huiszoeking. Alle meegenomen voorwerpen werden vermeld op de inventaris van inbeslagneming. Ik heb geen opmerkingen over de huiszoeking. Handtekening 3 Garage als aanhorigheid van een woning.

6 CONSENTEMENT À UNE PERQUISITION Date : / / Je soussigné, Nom : Prénom :. Lieu et date de naissance :. État civil :. Nationalité :.. Domicile :. Donne mon consentement librement, à (service de police), de procéder à une perquisition, de manière continuée, immédiatement et en ma présence, dans - mon domicile et ses dépendances - ma résidence, établie à. - mon garage 4. - mon coffre-fort n auprès de la banque. sise à.. -. sans réserves / limité à. afin : - d y procéder à la recherche / saisie de tous les objets utiles à l enquête, à savoir : - concernant : - compléter : les faits punissables provisoirement constatés - Je suis au courant du fait que dès que j aurai donné mon consentement, je ne pourrai plus le retirer pendant la durée de la perquisition. Je suis informé de mon droit de refuser ce consentement, mais je souhaite ne pas faire usage de ce droit. Signature FIN DE LA PERQUISITION Je soussigné,, déclare que la perquisition à laquelle j ai consenti ci-dessus, commencée à heures, s est terminée à heures. J ai assisté à la perquisition et je confirme que l habitation a été laissée dans l état où elle était avant la perquisition. Tous les objets emportés sont repris à l inventaire de saisie. Je n ai aucune observation à formuler sur la perquisition. Signature 4 Garage comme dépendance d un domicile.